ნასას ფრენები მთვარეზე 
                            ის რასაც ჩვენ გვიმალავე
                   
უფოლოგიური თვალსაზრისით რათქმა უნდა არ აღიარებული ნასას მხრიდან
რა ხდებოდა როცა ამერიკელები გაფრიდნენ მთვარეზე და რატომ შეწყვიტეს ფრენები.  ამერიკლებთან ერთად მთვარეზე მიფრინავდნენ უცხოპლანეტელები და მიფრიდნენ შესახვედრად.
                                                  

                                                                          მთვარის მოდულში

 ბაზ ოლდრინი (ინგლ. Buzz Aldrin;) დაბადებით ედვინ იუჯინ ოლდრინ-უმცროსი (ინგლ. Edwin Eugene Aldrin, Jr.; დ. 20 იანვარი 1930, გლენ-რიჯი, ნიუ-ჯერსი, აშშ) — ამერიკელი ავია-ინჟინერი, აშშ-ის სამხედრო-საჰაერო ძალებისგადამდგარი პოლკოვნიკი და ნასა-ს ასტრონავტი. კორეის ომის მონაწილე. მონაწილეობდა აპოლო 11-ის მისიაში, როგორც მთვარის მოდულის პილოტი. აპოლო 11 იყო პირველი მისია, რომელმაც მთვარეზე დაჯდომა მოახერხა. 1969 წლის 21 ივლისს ბაზ ოლდრინი გახდა მეორე ადამიანი ნილ არმსტრონგის შემდეგ, რომელმაც ფეხი დადგა მთვარეზე. ინტერნეტში დიდი პოპულარობა მოიპოვა ბახ ოლდირნის - მეორე ადამიანი მთვარეზე როგორც მას ეძახიან, ასტრონავტი დაშვებული მთვარის ზედაპირზე. ნილ ამსტროგთან ერთად. მისი აღირება რომ მან მთვარეზე ნახა უცხოპლანეტელთა ხომალდები პირველად ამის შესახებ დაწერა ბრიტანულმა გაზეთმა დეილი სტარმა. ასე რომ გავყეთ თუ რა მოხდა აპალონ-11 ფრენისას პირველი ფრენისას ილუმინატორიდან დაინახეს სინათლე. ოლდრინს მოჩვენა თავიდან, რომ შუქები, სხოვები ხომალდთან ერთად მოძრაობდნენ - თითქოსდა მიაცილებდა მათ. რაც ძალინ უცნაური იყო საპლანეთაშორისო სივრცეში. 
                                 
         აპოლონ-11 ეკიპაჟი ნილ ამსტროგი, მაიკლ კოლინზი, ბაზ ოლდრინი
ქლების შემდეგ ერთერთი სატელევიზიო ინერვიუში ასტრონავტმა მოყვა თავისი დაკვირვებები, ვარაუდბდა რომ ნასა მას გამოაქვეყნებდა მაგრამ აღმოჩნდა, რომ რაღაც მიზეზით დამალეს. საბოლოოდ ოლდრინის აღირება დიდი სენსაცია გამოიწვია. უფოლოგებს მოყაავდათ არგუმენტი, რომ მთვარეზე არსებობენ უცხოპლანეტელტა ბაზე რასაც ნასა ამას მალავს. 2014 წელს ბაზზ ოლდრინი კითხვაზე პასუხისას პირდაპირ ხაზით რომლის ორგანიზება მოაწყო პორტალმა რედიტ სრულად გთავაზობთ ტექსტს ორიგინალი იხ. ქვემოთ
uzzAldrinHere[S] 1498 points 4 years ago 

On Apollo 11 in route to the Moon, I observed a light out the window that appeared to be moving alongside us. There were many explanations of what that could be, other than another spacecraft from another country or another world - it was either the rocket we had separated from, or the 4 panels that moved away when we extracted the lander from the rocket and we were nose to nose with the two spacecraft. So in the close vicinity, moving away, were 4 panels. And i feel absolutely convinced that we were looking at the sun reflected off of one of these panels. Which one? I don't know. So technically, the definition could be "unidentified."

We well understood exactly what that was. And when we returned, we debriefed and explained exactly what we had observed. And I felt that this had been distributed to the outside world, the outside audience, and apparently it wasn't, and so many years later, I had the time in an interview to disclose these observations, on another country's television network. And the UFO people in the United States were very very angry with me, that i had not given them the information. It was not an alien. Extraordinary observations require extraordinary evidence. That's what Carl Sagan said. There may be aliens in our Milky Way galaxy, and there are billions of other galaxies. The probability is almost CERTAIN that there is life somewhere in space. It was not that remarkable, that special, that unusual, that life here on earth evolved gradually, slowly, to where we are today.

But the distances involved in where some evidence of life may be, they may be hundreds of light years away

იხ თარგმანი ქვემოთ ანუ შინაასრი გასაგებია ბოლოში ფაქტიურად ის ადასტურებს და ხაზს უსვამს რომ გამოკვლევები უნდა გაგრძელდეს

აპოლო 11-ში, მთვარისკენ მიმავალ გზაზე, მეც ერთად ვიყავი. იყო ბევრი ახსნა, თუ რა შეიძლება იყოს, სხვა კოსმოსური სხვა ქვეყნის ან სხვა სამყაროდან, ეს არც სარაკეტო იყო ცხვირიდან ორი კოსმოსური ხომალდით. ასე რომ, ახლო სიახლოვეს, მოძრავი მოშორებით, იყო 4 პანელი. და ვიგრძენი აბსოლუტურად დარწმუნებული, რომ ჩვენ ვხედავთ მზე. რომელია? არ ვიცი. ასე ტექნიკურად, განმარტება შეიძლება "დაუდგენელი."

ჩვენ კარგად გვესმოდა ზუსტად ის, რაც იყო. და როცა დავბრუნდით, ჩვენ დავწერე და ზუსტად განვმარტეთ, რაც ჩვენ შევიცანით. და ვიგრძენი, რომ ეს იყო გავრცელებული გარეთ გარე სამყაროსთან, გარე აუდიტორიას და, როგორც ჩანს, ეს არ იყო, და მრავალი წლის შემდეგ, მე მქონდა დრო, რომ ინტერვიუ გაავრცელოს ეს დაკვირვება, სხვა ქვეყნის სატელევიზიო ქსელში. და უცხოპლანეტელები ამერიკის შეერთებულ შტატებში იყო ძალიან გაბრაზებული ჩემთან ერთად. ეს არ იყო უცხოელი. რიგგარეშე დაკვირვებები მოითხოვს საგანგებო მტკიცებულებას. ეს არის კარგი საგანი. ჩვენი გალაქტიკაში გალაქტიკაში უცხოები შეიძლება არსებობდნენ და მილიარდობით სხვა გალაქტიკაა. ალბათობა თითქმის გულისხმობს, რომ არსებობს ადგილი სადღაც სივრცეში. ეს არ იყო აღსანიშნავი, რომ განსაკუთრებული, რომ უჩვეულო, რომ დედამიწაზე ცხოვრება, თანდათან, ნელ-ნელა, სადაც დღეს ჩვენ ვართ.

მაგრამ დისტანციაა ჩართული, სადაც სიცოცხლის ზოგიერთი მტკიცებულება შეიძლება იყოს, ისინი შეიძლება ასობით წლის მანძილზე იყვნენ დასასრული.

გარდა ამისა ასტრონავტებმა სამივემ დაინახეს რაღაც ობიქტი რ-იც უახლოვდებოდა მათ ხომალდს. ნასას პირადპირ ტრანსლიაციას გადასცემდა ეკიპაჯის აზრი ვერავინ გაიგო

 S-IVB მდებარეობს დაახლოებით 11 ათასი კილომეტრის დაშორებით თქვენგან - რამდენიმე წუთში დედამიწაზე პასუხი. რაც იმას ნიშნავდა, რომ ეკიპაჟმა ვერ ნახა ეს ნაბიჯი.

თუმცა, როგორც იგივე Aldrin განუცხადა რამდენიმე წლის წინ, ძალიან დიდი ბეჭედის ფორმის ობიექტი ჩანს მეშვეობით porthole, რომელიც ჯერჯერობით დაშორებით ხომალდიდან.

მაიკლ კოლინზი - ბრძანების მოდულის პილოტი - ტელესკოპით ობიექტის შესწავლა. მაგრამ მას ვერ იდენტიფიცირება.

დედამიწის პასუხების შემდეგ ნათელი გახდა, რომ ეს არ არის S-IVB - ეს არის მესამე ეტაპი, რომელიც არ გამოყოფა.

ასტრონავტები -  - გადაწყვიტეს, არ დაეთანხმო MCC- ს, რაც დაინახეს. მოგვიანებით გვითხრეს, როდესაც ისინი დედამიწაზე დაბრუნდნენ. როგორც თავად რიჩარდ ნიქსონი იტყობინებოდა, მაშინ აშშ-ს პრეზიდენტი - ფრენის თვითმფრინავის Hornet- ის საიდუმლო ბრიფინგზე.

"ჩვენ გვეშინოდა , რომ მისია შეეძლო მისიის შეჩერება დაუდგენელი ობიექტის გამო," ალდრინი იხსენებს.

ჯერ კიდევ შეინიშნება გემის "აპოლო 11" ჯერ არ არის ცნობილი.

და ვინ იცის, მოულოდნელად, სადესანტო მოდულის პორტრეტში, პანელები არ ბრწყინავს, რადგან ალდრინი მიიჩნევს, მაგრამ ყოველწლიური ობიექტი, რომელიც უცნობი იყო?

სხვათა შორის, "ბიოაკუტიკოსთა" ლიდერი, რომელიც ჭეშმარიტების ამონახსნებს, გარკვეულ შერი ედვარდსს (შარრი ედვარდსს) მიიჩნევს: ალდრინი მხოლოდ შთააგონებს თავის თავს, რომ მან არ ნახა უცხოა. მსგავსად, გულის გულში მას სწამს უცხოპლანეტელები, რადგან ის ვერ ხედავს ლოგიკურ განმარტებას, რაც დაინახა. "ანალიზი" სავარაუდოდ აჩვენა.

მეორეს მხრივ ... Astronauts "Apollo-11" მოჰყვა ბევრი მაღალი ხარისხის სურათები. ჩვენ გადაიღეთ როგორც მთვარეზე და ისე გზაზე. უცნაურია, რომ მათ "დაუდგენელი" ობიექტები არ გადაჰყავთ. ან არსებობს snapshots, მაგრამ NASA მალავს მათ? იხ. ლინკი

იხ  ვიდეოები 

კოიპერის სარტყელი

                       კოიპერის სარტყელი

                                                                ასტრონომია

               

უმრავლესობა  ცნობილი ობიექტები კოიპერის სარტყელის აქვთ  დიდი ნახევარღერძი  დიაპაზონში  დაახლოებით შუაში  35 და 48 ა.ე. (წითელი და ლურჯი ობიექტები  დიაგრამაზე). მიიჩნევენ, რომ  კენტარვვრები  (ნაჩვენებია ყვითელით და  ობიექტები  გაფანტული  დისკზე  (სერი) ადრე  ეგეც იყო განლაგებული კოიპერის სარტყელში, მაგრამ გაფანტანეპტუნმა  შიგნიტ და გარეთ

კოიპერის სარტყელი, აგრეთვე ცნობილი როგორც ედჯვორტ-კოიპერის სარტყელი — მზის სისტემისრეგიონი ნეპტუნის ორბიტის (30 ა. ე. მზიდან) გარეთ, რომელიც მზიდან დაშორებულია დაახლოებით 50 ასტრონომიული ერთეულით. არის ასტეროიდთა სარტყელის მსგავსი, თუმცა 20-ჯერ უფრო განიერი და 20—200-ჯერ უფრო მასიური. როგორც ასტეროიდთა სარტყელი, ისიც ძირითადად შედგება მცირე სხეულებისგან და მინიმუმ ერთი ჯუჯა პლანეტისგან — პლუტონი.

                                                               

ასტრონომი ჯერალდ პეტერ კოიპერი, რის საპავტიცემულოდ დაერქვა სახელი

                                                        

ცნობილი ობიექტები  კოიპერის სარტყელის, მონაცემებით  ცენტრში ჯუჯა პლანეტები. ობიექტები ძირითადი სარტყელის ნაჩვენებია მწვანედ, გაფანტული დისკზე — ოოსფრად. შავი  გარე  პლანეტებს  გააჩნიათ ცისფერი ფერი. ტროას ასტეროიდები ნეპტუნი ნაცვენებია ყვითლად, იუპიტერი — ვარდისფრად. გაფანტული ობიექტები მზესა და  კოიპერის სარტყელს შორის  ცნობილი როგორც კენტერვები. მაშტაბები  ნაჩვენებია ასტრონომიულ ერთეულებში. პრობელი ქვედა ნაწილში  სურათის გამოწვეულია  განლაგებული ამ მხარეში ირმის ნახტომის ჯგუფი, რომელიც იკვეთება dim objects

იხ. ვიდეო

             გლორია ოპტიკური ილუზია
                                        
   გლორია. სურათი გადაღებულია თვთმფრინავიდან, ჩრდილი რ-იც ჩანს ცენტრში

 (ლათ. gloria გაფორმება ) - იპტიკური ილუზია ძალიან საინტერესო და ეფექტური მოვლენა. შეინიშნება ღრუბლრბზე, განლაგებული პირდაპირ სინათლის წყაროდან. დამკვირვებელი უნდა იბყიფებიდეს ან მთაში ან ჰაერში, ხოლო სინატლის წყარო (მზე ან მთვარე) - მის უკან.
                                    

                                გლორია  ადამიანის ჩრდილით ფოტოვ  ხიდზე   სან-ფრანციკში

წარმოადგენს თავისთავად ცენტრში რკალს სინათლეს ღრუბელზე ჩრდილის გარშემო დამკვირვებლიდან. შიგნით იარის ცისფერი რკალი,გარედან კი მოწითალო, შემდეგ რკალს შეუძლია  განმეორება შერეული ინტესივობით. კუთხის დახრილობა ცოტათი მცირეა, ვიდრე ცისარტყელის - 5... 20 გრადუსი, დამოკიდებულია ზომებზე წვეტების. გლორიას ხსნიან დიფრაქციით სინათლის, ადრე არკლელი წვეთებზე ღრუბლებზე, ასე რომ ის ბრუნდება ღრუბლებიდან იგივე მიმართულებით რომელი მიმართულებითაც ის ეცემოდა, ანუ დამკვირებელი.

ჩინეთში გლორიას ეძახიან ,,ბუდას სინათლეს''(佛光) 

იხ, ვიდეო

                                                              მზის სვეტი
                     
                                                       მზის სვეტი ისტრეში , მოსკოსვის ოლქში

(ინგლ.. Light pillar ) ძალიან საინტერესო ატმოსფერული ვიზუალური ფენომენია, ოპტიკური ეფექტი, რ-იც წარნოადგენს ვერტიკალურ სვეტს, მზიდან მზის ჩასვლის წინ ან ამოსვლის დროს. იხ. სურათები
                                               

მზის სვეტი  შეიძლება წარმოიშვას მზის ქვემოთ (ფოტოსურათი  გადარებულია არქტიკაში). მზის გზა წყალზე  აგრძელებსმზის სვეტი  , რაც ხსნის დამთხვევას ოპტიკური სქემას  ორივე მოვლენის: გზა წყალზე  ასევე გამოწვეულია  ანარეკლით ზედაპირის, ჰორიზონტის ახლოს, მაგრამ არა იდეალური ჰორიზონტზე

 (ღამით ასვე შეინიშნება სვეტები მთვარიდან, მკაფიო პლანეტებიდან წყარო სინათლის)

მოვლენა გამოწვეულია ანარეკლის სინათლის თითქმის ჰორიზონტალური სიბრტყეზე ექვს კუთხიანი საზრვრებში ან სვეტური ფორმის კრისტალური ყინულებით, დაკიდებული ჰაერში.ბრტყელი კრისტალები იწვევენ მზის სვეტებს,თუ მზე იმყოფება სიმაღლეზე  6 გრადუსზე ჰორიზონტზე ან უკან მისი, სვეტისებური კრისტალები - თუ მზე იმყოფება სიმაღლეზე 20 გრადუსზე ჰორიზონტზე. იხ. სურათი და ვიდეობი

სინათლის სვეტები ხელოვნური                                          

წყარო სინათლის ქალაქ ნორტ-ბეი

(ონტარიო კანადა )    

                                                                                           

                             ცისარტყელა

                                            

                                                                    ორმაგი ცისარტყელა მცხეთაში

 ატმოსფერულიოპტიკური და მეტეოროლოგიურიმოვლენა, რომელიც ხშირად წვიმისშემდეგ ჩნდება. ეს თავისებური რკალია ან წრეხაზი, რომელიც ფერების სპექტრისგან შედგება. ცისარტყელა შედგება შვიდი ფერისგან: წითელი, ნარინჯისფერი, ყვითელი, მწვანე, ცისფერი, ლურჯი, იისფერი.

იხ.ვიდეო ცისარტყელაზე

ცენტრი წრისა, რომელსაც ცისარტყელა შემოწერს, ძევს წრფეზე, რომელიც გადის დამკვირვებელსა და მზეს შორის, ამავდროულად ცისარტყელას დანახვისას მზე ყოველთვის მდებარეობს დამკვირვებლის ზურგს უკან, შესაბამისად, სპეციალური ოპტიკური ხელსაწყოების გარეშე შეუძლებელია ერთდროულად ცისარტყელასა და მზის დანახვა. ხმელეთზე მდებარე დამკვირვებლისთვის ცისარტყელას, როგორც წესი, აქვს რკალის, წრის ნაწილის, ფორმა. რაც უფრო მაღალია დაკვირვების წერტილი — მით უფრო სრულია ეს რკალი (მთიდან ან თვითმფრინავიდან შესაძლებელია მთლიანი წრის დანახვაც). როდესაც მზე აღიმართება ჰორიზონტიდან 42 გრადუსზე უფრო მაღლა, ცისარტყელა დედამიწის ზედაპირიდან უხილავია

                                           

                                                                      ცისარტყელა ალიასკაზე

ხშირად უფრო ჩვეულებრივი ცისარტყელა ჩნდება, მაგრამ არის არაჩვეულებრივი ცისარტყელებიც მაგ., ღრუბლოვანი ცისარტელა იხ. სურათები

         

ასევე წრიულ-ჰორიზონტული ცისატრყელა იხ. სურათები

                

                                                                                წრიულ-ჰორიზონტარული  რკალი  

წრიულიჰორიზონტარული რკალი

(ცეცხლოვანი ცისართყელა) ნეპალის

ჰიმალაი

ღამით შეიძლება ვნახოთ მთვარის ცისარტელა იხ. სურათი

                    

                                                                                       კლასიკური22-გრადუსიანი ჰალო მზის გარშემო ჰიმალაი 

მთვარის ცისარტყელა ჩანჩქერ ვიქტორაიზე                   (ნეპალი)

ყაბარდო-ბალყარეთი

                      ყაბარდო-ბალყარეთი

                                                      კავკვასიური პოლიტიკა

                                             

                                                             ყაბარდოს  ოჯახი , 1900 წელი 

  (საკუთარი სახელწოდება адыгэ ადიღე) — ხალხი, ცხოვრობენ ძირითადად ყაბარდო-ბალყარეთის რესპუბლიკისჩრდილოეთსა და ჩრდილო-აღმოსავლეთ ნაწილში. საერთო რაოდენობა რუსეთის ფედერაციაში 520 000 კაცი (2002).^[1] სახლობენ აგრეთვე ახლო აღმოსავლეთისზოგიერთ ქვეყანაში. ენა ყაბარდოული. განეკუთვნება კავკასიური ენების აფხაზურ-ადიღურ ჯგუფს.

მორწმუნე მუსლიმანები არიან (XVIII საუკუნემდე გავრცელებული იყო ქრისტიანობა და წარმართულ რწმენათა ნაშთები). ეთნოგენეზი საერთო აქვთ სხვა ადიღეებთან. ყაბარდოელების ხალხად ჩამოყალიბება დაკავშირებულია ფეოდალურ ურთიერთობების განვითარებასთან (XII-XIV საუკუნეებში). 1557წელს შეუერთდნენ რუსეთს. ყაბარდოელების ძირითადი საქმიანობა — მიწათმოქმედება, მესაქონლეობა, ხელოსნობა (ხის კვეთა, მეიარაღეობა, მეუნაგირეობა, მექეჩეობა, მენაბდეობა, ოქრომჭედლობა

ყაბარდო-ბალყარეთის რესპუბლიკა Къэбэрдей-Балъкъэр Республикэ Къабарты-Малкъар Республика

დროშა ღერბი

 (ყაბ. Къэбэрдей-Балъкъэр Республикэ; ბალყ. Къабарты-Малкъар Республика; რუს. Кабардино-Балкария) — რუსეთის ფედერაციის სუბიექტი, შედის ჩრდილოეთ კავკასიის ფედერალური ოკრუგის შემადგენლობაში

საქართველოს მოსაზღვრე ყაბარდო-ბალყარეთში ეთნიკურ ნიადაგზე შეტაკებები გრძელდება. არიან დაჭრილები და დაშავებულები. რა გახდა დაპირისპირების მიზეზი? რატომ არის რუსეთი დაინტერესებული, ერთის მხრივ, კავკასიურ ეთნოსებს შორის მუდმივი დაძაბულობის შენარჩუნებით, მეორეს მხრივ კი კონფლიქტის „გაყინვით“? იხ.ბმული 

ესაზღვრება ჩრდილოეთით სტავროპოლის მხარეს, სამხრეთით ჩრდილოეთ ოსეთს და საქართველოს, დასავლეთით ყარაჩაი-ჩერქეზეთს.

შეიქმნა 1921 წლის 1 სექტემბერს.ყაბარდო-ბალყარეთის სახელმწიფო ენებია – ყაბარდული (ყაბარდო-ჩერქეზული), ბალყარული (ყარაჩაი-ბალყარული) და რუსული.

ყაბარდო-ჩერქეზული ენა, კავკასიური ენების აფხაზურ-ადიღეურ ჯგუფს მიეკუთვნება. ერთ-ერთ ოფიციალურ ენას ყაბარდო-ბალყარული და ყარაჩაი-ჩერქეზული წარმოადგენს.

                                                         

                                                                    ყაბადრო ეროვნუ;  სამოსში

ზოგიერთი ენათმეცნიერი მიიჩნევს, რომ ყაბარდო-ჩერქეზულ ენას ადიღეურ ენასთან აქვს კავშირი. თავად ადიღეები, ყაბარდოელები და ჩერქეზები თავიანთ ენას „адыгэбзэ“-ს უწოდებენ, რაც „ადიღეურ ენას“ ნიშნავს. იგი სამი დიალექტისგან შედგება. ყაბარდოელების უმრავლესობა თერგულ-ყაბარდულ დიალექტზე საუბრობს, უმცირესობა - ყუბან-ყაბარდინულზე და ე. წ. ბესლანურ დიალექტზე.

1924 წლამდე დამწერლობაში, ძირითადად, არაბულ ანბანს და კირილიცას იყენებდნენ, 1924-1936 წლებში ლათინურს, ხოლო 1936 წლიდან კვლავ კირილიცა გამოიყენება.

ყარაჩაი-ბალყარული ენა თურქული ენის ჩრდილო-დასავლურ შტოს მიეკუთვნება, რომელიც ყაბარდო-ბალყარეთის და ყარაჩაი-ჩერქეზეთის ერთ-ერთ სახელმწიფო ენას წარმოადგენს. მას მშობლიურ ენაზე ბალყარელები “малкъар тил”-ს უწოდებენ, ხოლო ყარაჩაელები - “къарачай тил”-ს.

ყარაჩაი-ბალყარულ ენას აქვს ორი დიალექტი - ყარაჩაი-ბაკსანო-ჩეგემის (чокающий) და მალკარიული (цокающий), ასევე, ხოლამო-ბიზინგიური კილო-კავი. ყარაჩაი-ბალყარული ლიტერატურული ენა ეფუძნება ყარაჩაი-ბაკსანო-ჩეგემის დიალექტს.

1920-1924 წლებში ძირითადად არაბულ დამწერლობას იყენებდნენ, 1924-1936 წლებში ლათინურს, ხოლო 1936 წლიდან კირილიცას.
                                                            ბალყარელები 
 ყარაჩაელების მონათესავე თურქულენოვანი ხალხია, რომლებიც კავკასიის ჩრდილოეთის ქედის ცენტრალური ნაწილის მთიან მონაკვეთში მკვიდრობენ. მკვლევარები თვლიან, რომ ბალყარელები და ყარაჩაელები ერთ ენაზე ლაპარაკობენ, რომელიც ალთაურ ენათა ოჯახის თურქული ჯგუფის ყივჩაღურ ჯგუფში შედის. ყარაჩაელებს ბალყარელებისაგან იალბუზის მთა ყოფს. დასავლეთი ნაწილი ყარაჩაელებს უკავიათ, აღმოსავლეთ მხარეს კი ბალყარელები ცხოვრობენ. 1980-იან წლებში ყაბარდო-ბალყარეთში 59,7 ათასი ბალყარელი მკვიდრობდა, მთელ საბჭოთა კავშირში კი 66 ათასი

ბალყარულ ენაზე დამწერლობა 1924 წელს შეიქმნა (თავდაპირველად ლათინურ, შემდეგ _ რუსულ გრაფიკზე დაყრდნობით). ბალყარული ლიტერატურული ენის საფუძველს ბაქსანურ-ჩეგემური დიალექტი წარმოადგენს.

რუსულ წყაროებში ბალყარელები (ბოლხარები) პირველად XVII საუკუნეში არიან მოხსენიებულნი. თუმცა სახელწოდება ბალყარელები მხოლოდ მდ. ჩერეკზე მცხოვრებ მოსახლეობას აღნიშნავდა. ბალყარელები დასახელებული არიან 1768 წლის დოკუმენტშიც. ბალყარელები პირველად დასავლეთევროპულ წყაროებში XVIII საუკუნის დასაწყისში არიან დაფიქსირებულნი. 1718 წელს გოტლიბ შ ობერი ბალყარელ თათრებს მოიხსენიებს. გიულდენშტედტი და პალასი ბალყარის და ყარაჩაის ოკრუგებს ახსენებენ.

                                                        

                  ბალყარელები ნაციანული კოსტუმებში მე-20-ს -ში

ბალყარეთის ყველა სოფლის მცხოვრებს მჭიდრო კავშირი ჰქონდა მეზობელ ხალხებთან: ყაბარდოელებთან, ყარაჩაელებთან, ქართველ მთიელებთან (სვანებთან, რაჭველებთან). XIX საუკუნის პირველ მესამედში ბალყარული საზოგადოებები რუსეთის იმპერიის შემადგენლობაში შევიდნენ.

ბალყარელები ძველისძველი მეცხოველეები არიან. მესაქონლეობა ბალყარელების მეურნეობის წამყვანი ტრადიციული დარგი იყო. მისდევდნენ მეცხვარეობას, მსხვილფეხარქოსანი საქონლის მოშენებას, მეცხენეობას; ჰყავდათ თხები. XVIII საუკუნის ბოლომდე მისდევდნენ მეღორეობასაც. მეღორეობა ისლამის გავრცელებასთან ერთად გაქრა. მაისიდან ოქტომბრამდე საქონელს მთის საზაფხულო საძოვრებზე აბალახებდნენ. გვიან შემოდგომაზე კი ყაბარდოს ველის საზამთრო საძოვრებზე მიერეკებოდნენ. ბალყარელებს მსხვილფეხარქოსანი საქონლის ნაწილი ბაგურ კვებაზე ჰყავდათ. სამეცნიერო ლიტერატურაში აღნიშნულია ბალყარული ცხენების ამტანობის, გამძლეობის შესახებ. პატარა ბალყარული ცხენები მთის პირობებში შეუცვლელი იყვნენ.

მესაქონლეობასთან ერთად ბალყარელები მიწათმოქმედებასაც მისდევდნენ, რომელსაც აქ დამხმარე ხასიათი ჰქონდა. სახვნელი ნაკვეთები ტერასებზე ჰქონდათ მოწყობილი. თესავდნენ ქერს, ხორბალს, შვრიას. ხნავდნენ ხის სახვნელით, რომელსაც რკინის სახნისი ჰქონდა. მკიდნენ ნამგლით. მარცვლის გალეწვას საქონლის ფეხით ახდენდნენ. ბალყარელები არა მხოლოდ სახვნელ მინდვრებს, არამედ სათიბებსაც რწყავდნენ. სახვნელ ნაკვეთებს 2-3 წელიწადში ერთხელ ნაკელით ანოყიერებდნენ. ბალყარელთა შინამრეწველობიდან და ხელოსნობიდან აღსანიშნავია ქეჩების, ნაბდების წარმოება, ტყავისა და ხის დამუშავება (ამზადებდნენ ავეჯსა და ჭურჭელს). დიდი მნიშვნელობა ჰქონდა მონადირეობასა და მეფუტკრეობას. მოპოვებულ მელიის, მგლის, კვერნის ბეწვს ჩრდილოეთ კავკასიის ქალაქებსა და დასავლეთ საქართველოში ჰყიდნენ. ვაჭრობდნენ თაფლითა და ცვილით. ფუტკარი მსუბუქ დაწნულ სკებში ჰყავდათ. ბალყარელები ძირითადად ვაჭრობდნენ ყაბარდოელებთან და დასავლეთ საქართველოს მთიანეთის _ სვანეთის და რაჭის მოსახლეობასთან. ონში გასაყიდად ნაბდები, თექა, ყაბალახები გადმოჰქონდათ, რასაც თამბაქოზე, სპილენძის ქვაბებზე, ჭურჭელზე და სხვა საგნებზე ცვლიდნენ. ბალყარელებმა XVIII საუკუნის მეორე ნახევრიდან ვაჭრობა რუსეთთან გააცხოველეს. კავკასიის ხაზზე და შავიზღვისპირეთში ბალყარელები ძირითადად მარილს იძენდნენ.

რეფორმის პერიოდში განავითარეს სარძევე მრეწველობა. თავადმა ურუსბაევებმა ბაქსანის მარცხენა ნაპირზე ააშენეს ყველის ქარხანა, სადაც შვეიცარულ ყველს ამზადებდნენ.

ბალყარელები XX საუკუნემდე ერთმანეთს და სხვა მეზობელ ხალხებს ვიწრო და ციცაბო ბილიკებით უკავშირდებოდნენ. მათზე მხოლოდ ფეხით ან ცხენით თუ გადაადგილდებოდნენ. ბორბლიან ტრანსპორტს ბალყარელები არ იცნობდნენ