ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -
თერაპია (მკურნალობა)
მოახლემ წამალი და წვნიანი მოუტანა გაციებულ ბატონს
ჯეიმს კოლინსონი, ლითოგრაფია, 1857 წ
თერაპია (ძვ. ბერძნ. θερᾰπεία „<სამედიცინო> მოვლა, მკურნალობა“ ) არის პროცესი, რომლის მიზანია დაავადების ან ტრავმის, პათოლოგიური მდგომარეობის ან ცხოვრების სხვა დარღვევის აღმოფხვრა, დარღვეული ცხოვრების პროცესების ნორმალიზება, ჯანმრთელობის აღდგენა და გაუმჯობესება.
თერაპიული მიდგომები
ეტიოტროპული თერაპია მიზნად ისახავს დაავადების მიზეზის აღმოფხვრას (მაგალითად, ინფექციური დაავადებების ანტიბაქტერიული თერაპია).
პათოგენეტიკური თერაპია მიზნად ისახავს დაავადების განვითარების მექანიზმებს. იგი გამოიყენება მაშინ, როდესაც შეუძლებელია ეტიოტროპული თერაპია (მაგალითად, შაქრიანი დიაბეტის ინსულინის შემცვლელი თერაპია პანკრეასის მიერ ამ ჰორმონის არასაკმარისი წარმოების გამო და სამედიცინო განვითარების ამჟამინდელ დონეზე ამ ფუნქციის აღდგენის შეუძლებლობის გამო).
სიმპტომატური (პალიატიური) თერაპია გამოიყენება დაავადების ინდივიდუალური სიმპტომების აღმოსაფხვრელად (მაგალითად, ტკივილგამაყუჩებელი საშუალებების გამოყენება, სიცხის დამწევი საშუალებების გამოყენება "მაღალი სიცხისთვის" და ა.შ.) მისი გამოყენება შესაძლებელია ეტიოტროპული და პათოგენეტიკური თერაპიის გარდა.
სიმპტომატური თერაპია, როდესაც რადიკალური განკურნება შეუძლებელია (კიბოს ტერმინალური სტადია და ა.შ.) ტარდება მთელი რიგი თერაპიული და სოციალური ღონისძიებების ფარგლებში, რომელსაც ეწოდება პალიატიური მზრუნველობა.
კონსერვატიული მკურნალობა
კონსერვატიული (არაქირურგიული) მკურნალობა (რეალურად, თერაპია) ტარდება ქიმიური, ფიზიკური და ბიოლოგიური მეთოდებით.
ქიმიური და ბიოლოგიური მეთოდები
ქიმიური და ბიოლოგიური მეთოდები ავადმყოფ ორგანიზმზე ზემოქმედების ძირითადი კონსერვატიული მეთოდებია. ეს მოიცავს:
ფარმაკოთერაპია (ქიმიოთერაპიის ჩათვლით)
ფიტოთერაპია
იმუნოთერაპია
და სხვა, უფრო იშვიათი მეთოდები.
ფიზიკური მეთოდები
ფიზიკური კონსერვატიული მკურნალობის მეთოდები მოიცავს ფიზიოთერაპიას, მასაჟს და სავარჯიშო თერაპიას და ჰიდროთერაპიას. უმეტეს შემთხვევაში, ეს მეთოდები დამხმარეა. ფიზიკური მეთოდები ასევე მოიცავს ეფექტებს სხეულზე ელექტრომაგნიტური და ხმის გამოსხივების გამოყენებით:
რადიოთერაპია
UHF თერაპია
მაგნიტოთერაპია
წამლის ელექტროფორეზი
ლაზერული თერაპია
ქირურგიული მკურნალობა
მთავარი სტატია: ქირურგიული მკურნალობა
ქირურგიული მკურნალობა ფორმალურად სცილდება შინაგანი მედიცინის (თერაპია) ფარგლებს. იგი გამოიყენება იმ შემთხვევებში, როდესაც კონსერვატიული მკურნალობა შეუძლებელია ან აქვს დაბალი ეფექტურობა.
ქირურგიული ჩარევა არის მკურნალობის (თერაპიის) განსაკუთრებული შემთხვევა, რომელიც საჭიროების შემთხვევაში უნდა იქნას გამოყენებული თერაპიული პროგრამის თვალსაზრისით.
იხ.ვიდეო - საყრდენ მამოძრავებელი სისტემის პრობლემების მკურნალობა მანუალური თერაპიის პროცედურით
ცეკვიტ მკუტნალობა - გახდომის დაუჯერებლად სასიმუვნო, მოდური და მალაზი საშუალება, რ-იც ჰამრთელობისთვის პრობლემებსაც მოგიხსნით - ცეკვაა. როტმის გრძნობ, მოძრაობის გრაციოზულობა, ასრაჩვეულებრივი აღნაგობა, სიმსუბუქე - ცეკვის სკეთეის მცირე ნუსხაა, რაც მთავარია, ნახევარ საათში შეგიძლიათ დაწვათ 3000კკალო.
ცეკვის დროს არა მარტო დაიმუხტებიტ დადებით ემოციებით, არამედ გამოაგევთ ზუგსა და ფეხებს კუნთებს.
დღეს მედიცინაში არის ასეთი მიმართულება - არტთერაპია, რ-იც ითვალისწინებს ,,ცეკვით მკურნალობას'' პაცოენტს სთავაზობენ ცეკვით განტვირთვას წყენისა და უარყოფითი ემოციებისგან. ცეკვის დროს თქვენი ფსიქკკური მდგომარეობა უკავშირდება ფიზიკურ - სხეულს ხდება უფრო პლასტიური, გუნება გაგიკითდებათ, სვებას იგრძნობთ, რაც დიდ სიამუვნებას განწებთ ცეკის დროს უმჯობედება ნივთიერებათა ცვლა, სისხლის მიმქცევა და სულ რამდენიმე თვეში მოგიწესრიგდებათ სასუნთქი და გულ-სისხლძარღვთა დისტონაცია, ეპრესია და წნევის მერყეობა.
თუმცა ყველას ამ სიკეთესთან ერთად ცეკვასავ უკუჩვენება. მოცეკვავისთვის ყველაზე მტკივნეული ადგილია ფეხები, განსაკუთრებით თუ დაზიანებულია კოჭ-წვივების, მუხლები და მყესები.
ვარ 45 წლის ქალი ვეწევი გონებრივ შრომას. პროფლიატიკისთვის ტვინის რომელ მკვებავს დამინიშნავდით?
პაასუხი: პროფლიატიკის მიზნით მედიკამენტების მიღება (გარდა პროფლიატიკური აცრებისა) არ არის საჭირო. საკმარისია მისდიოთ ცხოვრების ჯანსარ წესს.
ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -
უძველესი უცხოპლანეტელები (სერიალი)
ინგლ. Ancient Aliens
Ancient Aliens არის ამერიკული სატელევიზიო სერიალი Prometheus Entertainment-ის მიერ, რომელიც იკვლევს უძველესი ასტრონავტების ფსევდომეცნიერულ ჰიპოთეზას არაკრიტიკულ, დოკუმენტურ ფორმატში. ეპიზოდები ასევე იკვლევენ დაკავშირებულ ფსევდომეცნიერულ და ფსევდოისტორიულ თემებს, როგორიცაა: ატლანტიდა და სხვა დაკარგული უძველესი ცივილიზაციები, მიწიერი კონტაქტი და უფოლოგია და პოპულარული შეთქმულების თეორიები. სერიალი, რომელიც გადის ისტორიაზე 2010 წლიდან, გახდა ისტორიის არხის დრიფტის კრიტიკის სამიზნე, ისევე როგორც არაორდინალური ან დაუმტკიცებელი ჰიპოთეზების, როგორც ფაქტის პოპულარიზაციის კრიტიკის სამიზნე. სმიტსონიანის თქმით, სერიალის ეპიზოდები აჭარბებს მაყურებელს „ფიქციებითა და დამახინჯებებით“ გიშის გალოპის გამოყენებით.
თავდაპირველად გადაიცემოდა ორსაათიანი სპეციალური დოკუმენტური ფილმის სახით 2009 წელს, Ancient Aliens: The Series ეთერში გადიოდა სამი სეზონის განმავლობაში, როგორც ფლაგმანი სერია ისტორიაში 2010 წლიდან 2012 წლამდე. სერიალი გადავიდა H2-ში 2012 წლიდან 2014 წლამდე, ისტორიაში და სხვა A&E სერვისებზე ეპიზოდების ხშირი ხელახალი გაშვებით. 2015 წელს სერიალი ისტორიას დაუბრუნდა მას შემდეგ რაც H2 ხელახლა გაუშვა როგორც Vice ტელევიზიით. მეცხრამეტე სეზონი დაიწყო 2023 წელს. ყველა ეპიზოდი მოთხრობილია რობერტ კლოუორტის მიერ.
სერიალი შთაგონებულია ერიხ ფონ დანიკენის, ზაქარია სიტჩინის, გრეჰემ ჰენკოკის, რობერტ ბაუვალის, ბრინსლი თენჩის, ჩარლზ ჰაპგუდისა და ედგარ კეისის ნამუშევრებით. სტუმრები არიან პროდიუსერი ჯორჯო ცუკალოსი, მწერალი დევიდ ჩაილდრესი და ჟურნალისტი ნიკ პოპი.
სერია გააკრიტიკეს ისტორიკოსებმა, კოსმოლოგებმა, არქეოლოგებმა და სხვა მეცნიერებმა ფსევდომეცნიერების, ფსევდოისტორიისა და ფსევდოარქეოლოგიის ფაქტებად წარმოჩენისა და პოპულარიზაციის გამო. ეპიზოდებს ხშირად ახასიათებენ, როგორც "შორს მიმავალს", "უზარმაზარ სპეკულაციურს" და "გაურკვევლად არის გადმოცემული თეორიებზე, რომლებიც ვარაუდობენ, რომ ასტრონავტები თავისუფლად დახეტიალობდნენ დედამიწაზე ძველ დროში." სტუმრების მიერ გაკეთებული საყოველთაოდ მიღებული არ არის როგორც ფაქტი სამეცნიერო საზოგადოების მიერ. ბრაიან დანინგმა სერიალი უარყო, როგორც „სახეში სილა ადამიანთა რასის გამომგონებლობას“.
იხ.ვიდეო - Ancient Aliens: SACRED Mysteries of Peru Revealed
წარმოება
სერიალის აღმასრულებელი პროდიუსერი იყო კევინ ბერნსი 2009 წლიდან 2021 წლამდე. ჯორჯო ცუკალოსი ემსახურება კონსულტანტ პროდიუსერს და არის გამორჩეული სტუმარი, რომელიც ჩნდება ყველა ეპიზოდში. უცხოპლანეტელების მკვლევარი C. Scott Littleton მსახურობდა პროდიუსერის კონსულტანტად სერიის განვითარების დროს მის გარდაცვალებამდე 2010 წელს.
Ancient Aliens თავდაპირველად გაუშვა ორსაათიანი სპეციალური დოკუმენტური ფილმი History Channel-ისთვის 2009 წლის 8 მარტს. სპეციალური გადაცემა რამდენჯერმე განმეორდა და ახლა შეფუთულია სერიალში, როგორც მისი პილოტური ეპიზოდი. Ancient Aliens: The Series გადიოდა History-ზე 2010 წლიდან 2011 წლამდე, შემდეგ გადავიდა H2-ში, სადაც ის დაწინაურდა, როგორც ქსელის ერთ-ერთი ფლაგმანი სერიალი 2014 წლამდე. ეპიზოდების ხშირი ხელახალი გაშვება გაგრძელდა History არხზე, ჰაილაითებით და ხელახლა შეფუთული ეპიზოდებით ეთერში. A&E და Lifetime. ცამეტი ეპიზოდის შერჩევა, რომელიც ფოკუსირებული იყო 2012 წლის ფენომენზე, ხელმისაწვდომი გახდა შეერთებულ შტატებსა და კანადაში 2011–12 სატელევიზიო სეზონის დროს. ბარათი.
2015 წელს სერიალი ისტორიას დაუბრუნდა მას შემდეგ რაც H2 ხელახლა გაუშვა როგორც Vice ტელევიზიით. უკმაყოფილო თაყვანისმცემლების საჩივრების საპასუხოდ Vice on TV-მ შექმნა Action Bronson Watches Ancient Aliens. ისტორიამ განაახლა Ancient Aliens მეთხუთმეტე, რომლის პრემიერა შედგა 2020 წლის 24 იანვარს.[6] COVID-19-ის წარმოების შეფერხების გამო, სეზონი დასრულდა თორმეტი დასრულებული ეპიზოდის ეთერში გასვლის შემდეგ. წარმოება მალევე განახლდა და მეთექვსმეტე სეზონი დაიწყო 2020 წლის 13 ნოემბერს მეცხრამეტე სეზონი 2023 წელს დაიწყო.სერია დაფუძნებულია და შთაგონებულია ფსევდომეცნიერული უძველესი ასტრონავტების ჰიპოთეზაზე, რომელიც პოპულარობით სარგებლობს ერიხ ფონ დანიკენის „ღვთაების ეტლები?“ და „მე-12 პლანეტა“ ზაქარია სიჩინის მიერ. ფონ დანიკენის, სიტჩინის და სხვათა აზრით, არამიწიერი არსებები ეწვივნენ დედამიწას შორეულ წარსულში და გააცნეს ცივილიზაცია, არქიტექტურა და მაღალი ტექნოლოგიები პრეისტორიულ ადამიანებს. მრავალი, თუ არა ყველა, ძველი ადამიანის მიღწევები ენაში, მათემატიკაში, მეცნიერებაში, ტექნოლოგიასა და არქიტექტურაში, როგორიცაა ეგვიპტური პირამიდები, პუმაპუნკუ, ტეოტიუაკანი და სტოუნჰენჯი, მიეკუთვნება უცხოპლანეტელების გავლენას. არამიწიერი ვიზიტების ნარჩენები, როგორც ამბობენ, გვხვდება რელიგიურ ტექსტებში, ძველ მითებსა და ლეგენდარულ ისტორიებში, გარდა ფრაგმენტებისა, რომლებიც გვხვდება ინდუიზმის, ძველი ეგვიპტური რელიგიის, გნოსტიკურ ქრისტიანობისა და უფრო უახლესი რელიგიური მოძრაობებიდან, როგორიცაა მორმონიზმი. ჰიპოთეზა ასევე ამტკიცებს, რომ უძველესმა ვიზიტებმა დატოვა ეტიმოლოგიური ნარჩენები მსოფლიოს მრავალ ენაზე, როგორიცაა ძირეული სიტყვები "Dagon", "dragon", "dog" და "Danann", ან პრეფიქსი anu-ის მნიშვნელობის ხშირი შემთხვევა. "მეგობარი" ან "ვიზიტორი". გარდა ამისა, ანატომიურად თანამედროვე ადამიანები გენეტიკური მოდიფიკაციის შედეგია და/ან თანამედროვე ადამიანები რატომღაც ბიოლოგიურად უძველესი ასტრონავტების შთამომავლები არიან.
ბევრ ეპიზოდში ზუსტი თარიღები ნაკლებად გამოიყენება. ჰიპოთეტური ისტორიული მოვლენების განხილვისას სტუმრები იყენებენ ტერმინებს, როგორიცაა „შორეული წარსული“, „პრეისტორიული დრო“, „ძველი დრო“, ან ისინი აბსტრაქტულად მოიხსენიებენ „ჩვენს ძველ წინაპრებს“. ხშირია პრეისტორიის დემარკაცია თანამედროვე ეპოქიდან, რომელსაც სტუმრები იყენებდნენ: „ყინულის ხანამდე“ ან მის შემდეგ“, ანუ დაახლოებით 12000 წლის წინ. სერიალში მონაწილე ბევრმა სტუმარმა, მათ შორის გრემ ჰენკოკმა და რობერტ შოჩმა, განაცხადეს, რომ დახვეწილი ადამიანური ცივილიზაცია განადგურდა გამყინვარების პერიოდის ბოლოს.
ბევრი სტუმარი, რომლებიც სერიალში ჩნდებიან, მხარს უჭერენ და ავრცელებენ ამ პრეტენზიებს საკუთარ ნამუშევრებში, რომლებიც ქმნიან საერთო კოსმოლოგიას.
პრეზენტაციის სტილი
სერიაში წარმოდგენილია სტუმრების მიერ წამოყენებული ყველა პრეტენზია არაკრიტიკულ, სწრაფი ტემპის ფორმატში. თხრობა ხშირად აყალიბებს სტუმრების პრეტენზიებს ან მათ პასუხებს, როგორც რიტორიკულ კითხვებს, რომლებსაც პასუხობენ "ძველი უცხოპლანეტელების თეორეტიკოსები ამბობენ დიახ" ან მის ვარიაციას. კონკრეტული პრეტენზიის წარდგენის და გარკვეული დეტალების შესწავლის შემდეგ, თხრობა წყვეტს შემდეგს: „შესაძლოა, მეტი მტკიცებულება მოიძებნოს…“ წარმოდგენილია სხვა ადგილი, არქეოლოგიური აღმოჩენა ან მოვლენა, ჰიპოთეტური კავშირით წინა პრეტენზიასთან. ღმერთების ეტლები? გამოიყენა მსგავსი ჩარჩო მოწყობილობა. Smithsonian Magazine-მა აღწერა პრეზენტაციის ეს სტილი, როგორც გიშის გალოპი.
როდესაც სტუმრები აკეთებენ კომენტარს თითოეულ ეპიზოდში, არ არსებობს მითითება (არც თხრობით, ისე ეკრანზე) ვარაუდობენ თუ არა ისინი ინტერვიუერის მიერ დასმულ რიტორიკულ კითხვაზე ან თხრობაზე, თუ იმეორებენ სხვა მკვლევართა პრეტენზიებს. , ან თუ ისინი საუბრობენ საკუთარ სამუშაოზე ან გამოცდილებაზე. გეოლოგმა რობერტ შოჩმა თქვა, რომ მისი საკუთარი ინტერვიუების ნაწილი სერიალისთვის ზოგჯერ ჩასმულია დასრულებულ ეპიზოდებში კონტექსტიდან ამოვარდნილი ფორმით, ან მთლიანად მოწყვეტილი მას კამერაზე და მის გარეთ დასმულ კითხვებთან.
მწერალი დევიდ ჩაილდრესი, რომელიც ყველა ეპიზოდში ჩნდება, ხშირად ამთავრებს თავის კომენტარებს ძახილით: "ალბათ უცხოპლანეტელები!" ჩილდრესიც და ჯორჯო ცუკალოსიც არაერთხელ ამტკიცებენ, რომ პრეისტორიულ ხალხებს არ ჰქონდათ ლექსიკა „ტექნოლოგიური“ ან „მაღალტექნოლოგიური“ მოწყობილობების აღსაწერად (როგორიცაა რაკეტები ან რაკეტები, მოწინავე იარაღი, თვითმფრინავები, ელექტროძრავიანი სახმელეთო მანქანები და სამედიცინო ინსტრუმენტები). , და ამით მოიხსენიებდნენ არამიწიერ ვიზიტორებს, რომლებიც იყენებენ ისეთ ტექნოლოგიას, როგორიცაა ღმერთები.
ტერმინები, როგორიცაა "უძველესი ასტრონავტები", "უძველესი უცხოპლანეტელები", "უცხო სტუმრები", "არამიწიერი არსებები", "უძველესი ღმერთები" და "სხვა სამყაროს არსებები", გამოიყენება სტუმრებისა და თხრობის დროს. სტუმრები ხშირად ერთმანეთში ურევენ „თეორიას“ და „ჰიპოთეზის“ მნიშვნელობას, ან ხშირად ბუნდოვანებენ ან უგულებელყოფენ განსხვავებას მითოლოგიასა და ლეგენდარულ ისტორიასა და შესამოწმებელ არქეოლოგიას, ანთროპოლოგიას ან დოკუმენტურ ისტორიას შორის.
ხშირი სტუმრები
ერიხ ფონ დანიკენი არის გამორჩეული სტუმარი საპილოტე ეპიზოდში, გარდა იმისა, რომ ორი ბიოგრაფიული ეპიზოდის ყურადღების ცენტრშია: "Von Däniken Legacy", მე-5 სეზონში და "უცხო ფენომენები", მე-13 სეზონში.
პირველ სეზონში, ავტორიტეტული მეცნიერები და პროფესიონალები, როგორიცაა სარა სიგერი და მაიკლ დენინგი, პასუხობენ სხვა სტუმრების პრეტენზიებს, მაგრამ მათი უარყოფა არ იყო მკაცრი. მომდევნო ეპიზოდებში მეცნიერები და პროფესიონალები გვთავაზობენ მეცნიერული ფენომენების ან ისტორიული მოვლენების ახსნას სხვა სტუმრების პრეტენზიების მოწონების გარეშე, ან სთავაზობენ პირად კომენტარს. ფსიქოლოგი ჯონათან იანგი გამოჩნდება 123 ეპიზოდში, რომელიც ახსნის მითებს და ლეგენდებს და ლეგენდარულ ისტორიას. ბოსტონის უნივერსიტეტის ასოცირებული პროფესორი რობერტ შოხი წარმოგიდგენთ თავის სფინქსის წყალს ეროზიონის ჰიპოთეზა, ისევე როგორც მისი ჰიპოთეზა გობეკლი თეფეს ასაკისა და დანიშნულების შესახებ, რამდენიმე ეპიზოდში.
რადიო თოქ-შოუს წამყვანი ჯორჯ ნური 80-ზე მეტ ეპიზოდში ჩნდება, მათ შორის საპილოტე ეპიზოდში. მეუფე ბარი დაუუნინგი, რომელიც ცნობილია იმით, რომ ბიბლიაში ანგელოზებს ძველ ასტრონავტებად აღწერს, საპილოტე ეპიზოდში გამოჩნდება და მისი კომენტარები მეორდება რამდენიმე სხვა ეპიზოდში. მწერლები რობერტ ბაუვალი და გრეჰემ ჰენკოკი ბევრ ეპიზოდში ჩნდებიან. ისინი ორივე გამოხატავენ სკეპტიციზმს უძველესი ასტრონავტების მიმართ, სამაგიეროდ განიხილავენ უძველესი ცივილიზაციების საკუთარ თეორიებს. ჰენკოკი იმეორებს განცხადებას თავისი ნაწარმოებიდან, რომ „კაცობრიობის ისტორიაში არის დავიწყებული ეპიზოდი“. ნიკ პოპი და ტრევის ტეილორი ასევე ხშირი სტუმრები არიან.
პირველი სეზონის ყველა ეპიზოდის, მათ შორის პილოტის ჩათვლით, სეგმენტები და ხაზგასმული ფრაგმენტები გადაკეთდა მოგვიანებით ეპიზოდებში, როგორც მე-12 სეზონში, ისე, რომ სტუმრები, რომლებიც გამოჩნდნენ 1 სეზონში, სავარაუდოდ გამოჩნდნენ შემდეგ სეზონებში, თუმცა მათი ორიგინალური ინტერვიუების კადრები ხელახლა იქნა გამოყენებული.
იხ.ვიდეო - Ancient Aliens: The Great Egyptian Pharaohs and Gods
ბევრ ეპიზოდში წარმოდგენილი პრეტენზიების მხარდასაჭერად მცირე ემპირიული მტკიცებულებაა შემოთავაზებული. ეპიზოდები ან ეპიზოდების სეგმენტები ფოკუსირებულია უადგილო არტეფაქტებზე, როგორიცაა: London Hammer, Antikythera მექანიზმი ან Aiud ობიექტი; ან სეგმენტები ფოკუსირებულია ისტორიულ ჩანაწერებში სავარაუდო შეუსაბამობებზე. სტუმრები განიხილავენ მტკიცებულებებს, რომლებიც ადასტურებენ მათ პრეტენზიებს ზოგადი ან აბსტრაქტული თვალსაზრისით. ზოგიერთმა სტუმარმა თქვა, რომ პროფესიონალებმა და მთავრობამ აღკვეთეს უძველესი საიდუმლოებების მტკიცებულებები, როგორიცაა ეპიზოდი "პროტოტიპები", რომლის დროსაც სტუმრები აცხადებდნენ, რომ სმიტსონის ინსტიტუტმა ჩაახშო "გიგანტური ჰუმანოიდების" აღმოჩენები, რომლებიც აღმოაჩინეს ამერიკელი ინდიელების ნაშთებთან ერთად კანავჰას ხეობაში.
მე-12 სეზონიდან მოყოლებული, ზოგიერთი ეპიზოდი მოიცავდა სეგმენტებს, რომლებშიც მტკიცებულება, რომელიც პოტენციურად ადასტურებს უძველესი ასტრონავტების ჰიპოთეზას, ექვემდებარება ტესტირებას ავტორიზებული მეცნიერებისა და სამედიცინო პროფესიონალების მიერ კამერაზე. ეპიზოდში "მეცნიერული ომები" მოგრძო თავის ქალას დაექვემდებარა MRI გამოკვლევა, დნმ-ის ამოღება და ტესტირება მოხდა. ეპიზოდში "სირიუსის ვარსკვლავური ღმერთები" გეოლოგებმა გამოიკვლიეს ლურჯი, ფოროვანი, აზოტით მდიდარი ქვები. თუმცა, არცერთი შედეგი არ აღმოჩნდა - თავის ქალა, ქვები ან სხვა საგნები, რომლებიც მოგვიანებით იქნა გამოკვლეული.
სხვა პრეტენზიები
სხვა პრეტენზიები, რომლებიც დაკავშირებულია უძველეს ასტრონავტთა ჰიპოთეზასთან, როგორიცაა უცხოპლანეტელები, უცხოპლანეტელების გატაცება, როსველის ინციდენტი და რენდლესჰემის ტყის ინციდენტი, პანსპერმია და ადამიანის კოსმოსის გამოკვლევა, გამორჩეულია ბევრ ეპიზოდში. სტუმრებმა წარმოადგინეს სხვა დაუდასტურებელი ისტორიული და ფსევდომეცნიერული ჰიპოთეზები, რომლებიც დაკავშირებულია ან დამოკიდებულია მათ გაგებაზე: ატლანტიდა და სხვა დაკარგული ცივილიზაციები, როგორც აღწერილია ბრინსლი თრენჩისა და ედგარ კეისის ნაშრომებში; ან ლი ხაზები, როგორც თავდაპირველად იყო აღწერილი ალფრედ უოტკინსის მიერ, ან უფრო უახლესი ინტერპრეტაციები; ჩარლზ ჰეპგუდის მიერ დაწინაურებული პოლუსის კატაკლიზმური ძვრები; ქრისტიანული და ინდუისტური კრეაციონიზმის სხვადასხვა ფორმები ან ფსევდოისტორია, რომელსაც ხელს უწყობს სხვადასხვა რელიგიური მოძრაობა; კაბალას, ზოჰარის და ენოქის წიგნის მითიური ელემენტები; და სხვადასხვა ახალი რელიგიური მოძრაობა.
შესწავლილი სხვა ცნებებია: რწმენის განკურნება, დისტანციური ყურება და სხვადასხვა ფსიქიკური ფენომენი. სტუმრები განიხილავენ კატასტროფიზმის სხვადასხვა ფორმებს და მოიხსენიებენ სხვა გამორჩეულ სტუმრებს ან ისტორიულ ფიგურებს, როგორც კატასტროფებს. სხვადასხვა ეპიზოდებში სტუმრები აცხადებდნენ, რომ გამოჩენილი ისტორიული ფიგურები ან გავლენის ქვეშ იყვნენ ან შესაძლოა იყვნენ „არამიწიერი“ ან „სხვა სამყაროს არსებები“.
სტუმრებმა ასევე განიხილეს დაუკავშირებელი ფსევდომეცნიერული პრეტენზიები, როგორიცაა: დინოზავრები, რომლებიც თანაარსებობენ ადამიანებთან ბოლო გადაშენებამდე, ბროლის შეხორცება და ბროლის თავის ქალა, ისევე როგორც თავისუფალი მასონობა, როზენჯვაროსნიზმი და ახალი მსოფლიო წესრიგი. ლინდა მულტონ ჰოუ ჩნდება რამდენიმე ეპიზოდში, რომელიც იკვლევს უცხოპლანეტელების გატაცებას, ცხოველების დასახიჩრებას და შეთქმულებებს, რომლებიც მოიცავს ანტარქტიდაზე სამხედრო ინსტალაციას. 2013 წლის მოქალაქის მოსმენა გამჟღავნების შესახებ გამორჩეულია მრავალ ეპიზოდში, როგორიცაა მე-14 სეზონის "ბირთვული დღის წესრიგი".
2012 წლის დეკემბრამდე რამდენიმე ეპიზოდმა გამოიკვლია 2012 წლის მაიას განკითხვის დღის წინასწარმეტყველების ასპექტები. ეპიზოდები "მაიას შეთქმულება" და "განკითხვის დღის წინასწარმეტყველებები", რომლებიც ეთერში გავიდა 2012 წლის თებერვალში, იკვლევდა მაიას კალენდარს და მის კავშირს პალენკეს, ღმერთ კუკულკანის მშენებლობასთან, გარდა მაიას ცივილიზაციისა და უძველესი ასტრონავტების ჰიპოთეზას შორის. . 2012 წლის შემდეგ მესოამერიკაზე ფოკუსირებული ეპიზოდები არ ახსენებენ 2012 წლის ფენომენს. ეპიზოდში "ღმერთის ნაწილაკი" სტუმრებმა მაიას ხანგრძლივი რაოდენობა დაუკავშირეს ჰიგსის ბოზონის აღმოჩენას.
ეპიზოდები
მთავარი სტატია: უძველესი უცხოპლანეტელების ეპიზოდების სია
სეზონის ეპიზოდები თავდაპირველად ეთერში გავიდა
პირველად გავიდა ბოლო ეთერში
პილოტი
2009 წლის 8 მარტი
1
5 20 აპრილი 2010 წელი 25 მაისი 2010 წ
2
10 2010 წლის 28 ოქტომბერი 2010 წლის 30 დეკემბერი
3
16 ივლისი 28, 2011 23 ნოემბერი, 2011 წ
4
10 2012 წლის 17 თებერვალი 2012 წლის 4 მაისი
5
12 2012 წლის 21 დეკემბერი 2013 წლის 19 აპრილი
6
11 2013 წლის 30 სექტემბერი 2013 წლის 13 დეკემბერი
7
8 იანვარი 24, 2014 14 მარტი, 2014 წ
8
9 ივნისი 13, 2014 წელი 22 აგვისტო, 2014 წ
9
12 2014 წლის 31 ოქტომბერი 2015 წლის 1 მაისი
10
10 2015 წლის 24 ივლისი 2015 წლის 9 ოქტომბერი
11
15 6 მაისი, 2016 წელი 2 სექტემბერი, 2016 წ
12
16 28 აპრილი, 2017 წელი 15 სექტემბერი, 2017 წ
13
15 2018 წლის 27 აპრილი 2019 წლის 7 იანვარი
14
22 მაისი 31, 2019 29 ნოემბერი, 2019 წ
15
12 2020 წლის 24 იანვარი, 2020 წლის 18 აპრილი
16
10 2020 წლის 13 ნოემბერი, 2021 წლის 12 მარტი
17
7 აგვისტო, 2021 წლის 8 ოქტომბერი, 2021 წ
18
2022 წლის 7 იანვარი 2022 წლის 16 სექტემბერი
19
2023 წლის 6 იანვარი 2023 წლის 15 სექტემბერი
20
2024 წლის 5 იანვარი, 2024 წლის 13 სექტემბერი
მიღება
გადაცემას ჰყავდა 1,676 მილიონი მაყურებელი 2010 წლის ოქტომბრის ბოლოს, 2,034 მილიონი მაყურებელი დეკემბრის შუა რიცხვებში („აუხსნელი სტრუქტურების“ ეპიზოდისთვის), და 2011 წლის იანვრის ბოლოს სერიას ჰყავდა 1,309 მილიონი მაყურებელი.
კრიტიკული პასუხი
სერია გააკრიტიკეს ისტორიკოსებმა, კოსმოლოგებმა, არქეოლოგებმა და სხვა მეცნიერებმა ფსევდომეცნიერების, ფსევდოისტორიისა და ფსევდოარქეოლოგიის ფაქტებად წარმოჩენისა და პოპულარიზაციის გამო. ეპიზოდებს ხშირად ახასიათებენ, როგორც „შორსწასული“, „უზარმაზარ სპეკულაციურს“, და „გამდიდრულად აღწერს თეორიას“.ეს ვარაუდობს, რომ ასტრონავტები თავისუფლად დადიოდნენ დედამიწაზე ძველ დროში." სტუმრების მიერ გაკეთებული ბევრი პრეტენზია საყოველთაოდ არ არის მიღებული, როგორც ფაქტი სამეცნიერო საზოგადოების მიერ. 2009 წელს, ისტორიის პროფესორმა რონალდ ჰ. პერიოდული პოპულარობა აშშ-ში:
მოკლე მეხსიერებითა და მომაბეზრებელი მადის მქონე პოპ კულტურაში, უცხოპლანეტელები და პირამიდები და დაკარგული ცივილიზაციები მოდასავით გადამუშავდება.
Forbes-ის ბრედ ლოკვუდი ახასიათებს ძველ უცხოპლანეტელებს, როგორც ისტორიის არხის დრეიფის მაგალითს „მონსტრების, უცხოპლანეტელებისა და შეთქმულებისადმი მიძღვნილი პროგრამებისკენ“. მან დაამატა, რომ „ძველი უცხოპლანეტელები უგულებელყოფენ ყოველგვარ უნარს, შეაჩერონ ურწმუნოება გართობის მიზნით“. "
2011 წელს საუთ პარკმა სერიალის პაროდია მოახდინა ეპიზოდში "ისტორიის არხის მადლიერების დღე". IGN-ის რემზი ისლერმა კომენტარი გააკეთა: „მიზანი კონკრეტულად ძველ უცხოპლანეტელებზეა განთავსებული“. South Park-ის ანიმაციის სტილმა შექმნა „სრულყოფილი სატირა ამ სერიის ყველა სასაცილოზე, მათ შორის შავ-თეთრი ხელოვნება უცხოპლანეტელებთან ფოტოშოპით და ინტერვიუები საეჭვო ავტორიტეტის მქონე ადამიანებთან“.
მეცნიერი მწერალი რაილი ბლეკი კრიტიკულად იყო განწყობილი სერიალის მიმართ, განსაკუთრებით ეპიზოდის მიმართ, სადაც ვარაუდობდნენ, რომ „უცხოპლანეტელებმა გაანადგურეს დინოზავრები, რათა გზა გაეხსნათ ჩვენი სახეობისთვის“ — რომელიც მან დაახასიათა, როგორც „ყველაზე მავნე ნალექი ტელევიზიის უძირო თაიგულში“. ბლეკმა სერიალი დაადანაშაულა გიშის გალოპის ტექნიკის გამოყენებაში, რათა მაყურებელი ბევრი „ფიქციათა და დამახინჯებით“ გადაიტვირთოს.
სხვებმა ყურადღება გაამახვილეს საპირისპირო შეხედულებების სიმცირეზე, როგორიცაა კენეტ ფედერი, არქეოლოგიის პროფესორი ცენტრალური კონექტიკუტის სახელმწიფო უნივერსიტეტში და ავტორი წიგნის თაღლითები, მითები და საიდუმლოებები: მეცნიერება და ფსევდომეცნიერება არქეოლოგიაში. მას პროდიუსერებმა რამდენიმე ეპიზოდში გამოჩენის თხოვნით მიმართეს: „ჩემი პასუხი იყო, სიამოვნებით ვიქნებოდი თქვენს შოუში, მაგრამ თქვენ უნდა იცოდეთ, რომ მე ვფიქრობ, რომ უძველესი ასტრონავტის ჰიპოთეზა ამომწურავი სისულელეა“. დაამატა, "მე არაფერი მსმენია მათგან, საკმაოდ გასაოცარია. ასე რომ, ვფიქრობ, შესაძლოა ისინი არ არიან დაინტერესებულნი სხვა თვალსაზრისით." 2016 წელს ვიცე. სატელევიზიო პროდიუსერმა ჯორდან კინლიმ ძველი უცხოპლანეტელების პრეტენზიების შესახებ თქვა:
თავს დაკარგულად გრძნობ, როცა ვინმე კითხვის ნიშნის ქვეშ აყენებს ისტორიულ თხრობას, რომელიც გასწავლე. მე არ მჯერა ბევრი რამის, რაზეც საუბრობენ... მაგრამ ვფიქრობ, რომ კარგი დროა ხალხისთვის, რომ გააცნობიერონ, რომ ჩვენი ისტორიის ნაწილი წარმოებულია. ზოგიერთი მათგანი შექმნილია იმისთვის, რომ იყოს ზუსტი, ზოგი კი შექმნილია იმისთვის, რომ იმართლოს საშინელი რამ, რაც მოხდა.
2019 წლის Public Archaeology-ის ნომერში, ჯონს ჰოპკინსის უნივერსიტეტის ფრანკო დ. როსიმ გამოაქვეყნა თავისი გამოცდილების რეტროსპექტივა 2018 წლის Boston Alien Con-ზე. მან ძველ უცხოპლანეტელებს და მის გულშემატკივრებს დაახასიათა, როგორც "სამეცნიერო ფანტასტიკის თაყვანისმცემლები", რომლებიც ასევე ახორციელებდნენ "დეზინფორმაციებს" და "შეთქმულებს". 2020 წლის მარტში, პოდკასტერმა ბრაიან დანინგმა დაუპირისპირა და გააუქმა ძველი უცხოპლანეტელების შესახებ წარმოდგენილი მრავალი პრეტენზია. მესამე ეპიზოდის დასასრულს, დანინგმა ციტირება მოახდინა კენეტ ფედერის თაღლითები, მითები და საიდუმლოებები: მეცნიერება და ფსევდომეცნიერება არქეოლოგიაში:
მე მესმის, რომ ზოგიერთი თქვენგანის მიმართ მე ვარ ბოროტი, თავხედი და მოუქნელი ამ თემაზე. და მართალიც იქნები. მაგრამ პროგრამისა და მის ძირში ფილოსოფიის პირობებში, რომელიც დაფუძნებულია ვარაუდებზე, რომლებიც ამცირებენ და აქვეითებენ ადამიანის თანდაყოლილ შესაძლებლობებს გამოგონების, შექმნის, აშენების, თანამშრომლობისა და დიდი ტექნოლოგიური გამოწვევების გადასაჭრელად. აწმყო და წარსულში [...]
დანინგმა ხაზგასმით აღნიშნა ფედერის დასკვნა: „მე ვამტკიცებ, რომ უზნეობა და მოუქნელობა სრულიად ადეკვატური პასუხებია“.
სტუმრების კრიტიკული პასუხი
სერიალის ეპიზოდებში მონაწილე ბევრმა სტუმარმა საჯაროდ გამოხატა სკეპტიციზმი სერიალის წინაპირობის ან უძველესი ასტრონავტების ჰიპოთეზის მიმართ. საპილოტე ეპიზოდში, ვაშინგტონის სასულიერო კავშირის დამ ილია დელიომ გაიმეორა ადრე [სად?] გაკეთებული კომენტარები ძველი ასტრონავტების ჰიპოთეზის მომხრეებში გავრცელებული ლიტერალიზმისადმი მიდრეკილების შესახებ:
შეგვიძლია შევადაროთ ეზეკიელის ეტლი უცხოპლანეტელებს? ძველები იყენებდნენ მითს, მეტაფორას და გამოსახულებებს ღმერთის შესახებ თავიანთი გამოცდილების აღსაწერად. მე ვფიქრობ, რომ ის, რაზეც არ გვინდა ჩავარდნა, არის "ფუნდამენტური ლიტერალიზმის" ტიპი. ძველი აღთქმის ისტორიები წარმოიქმნება იმდროინდელი ხალხისგან, მათი საკუთარი კონტექსტიდან, რათა გააზრებული იყოს მათი გამოცდილება ღმერთის შესახებ. ჩვენ შეგვიძლია გავიგოთ ძველი აღთქმის წაკითხვით და ეზეკიელის ეტლის შესახებ წაკითხვით, მაგრამ ეს არ არის მკაცრი ანალოგიის გაკეთება მის ეტლსა და უცხოპლანეტელებს შორის.
2014 წელს მეცნიერების კომიტეტის მოსმენაზე, სეთ შოსტაკმა თქვა: „საზოგადოება მოხიბლულია იმ იდეით, რომ შესაძლოა ჩვენ გვსტუმრობენ ახლა, ან შესაძლოა წარსულში“, მაგრამ არ არსებობს რაიმე მტკიცებულება, რომელიც დაარწმუნებდა მას „რომ გვესტუმრნენ [მისტორალური] ჯერ." მან დაამატა, რომ იგივე პრომოუტერები ხშირად მოტივირებულნი არიან გაყიდონ წიგნები, DVD-ები და კონფერენციის ბილეთები წარდგენის ნაცვლად ფაქტები.[16] უძველესი უცხოპლანეტელების ჰიპოთეზის და სხვა უძველესი საიდუმლოებების რწმენა „ავსებს სიცარიელეს“ ზოგიერთი ადამიანისთვის, შოკის მიხედვით, მაგრამ ის „ცდილობს შეავსოს ეს სიცარიელე რაღაც რეალურით“.
უილიამ შატნერმა, რომელიც გამოჩნდა მე-16 სეზონის ეპიზოდში „უილიამ შატნერი ხვდება ძველ უცხოპლანეტელებს “, განუცხადა Inverse-ს: „მე მქონდა რამდენიმე სულისშემძვრელი დისკუსია ამ ექსპერტებთან, რომელთაც სჯერათ, რომ უცხოპლანეტელები აქ იყვნენ და როგორც ადამიანების უმეტესობას, მე ეჭვი მეპარებოდა ამ ყველაფრის მიმართ“. მან დაამატა: „მათ საკმარისად დამაინტრიგეს, რომ მეგონა რაღაც ხდება“.
დაკავშირებული მედია
Ancient Aliens-ში წარმოდგენილი ბევრი სტუმარი ჩნდება ისტორიის არხის სხვა სერიებსა და სპეციალურ სერიებში, როგორიცაა სკინვოკერის რანჩის საიდუმლო, ამერიკის საიდუმლოების წიგნი და ოუკ კუნძულის წყევლა. ამ სერიებიდან სეგმენტები გამოჩნდა ძველ უცხოპლანეტელებში. [საჭიროა ციტატა] უილიამ შატნერი, რომელიც ჩნდება Ancient Aliens-ის ორ ეპიზოდში, წარმოგიდგენთ The UnXplained-ს, რომელიც იკვლევს ეპიზოდებში გამოსახულ ბევრ თემას Ancient Aliens. შატნერმა მოგვითხრობს Mystery of the Gods (1976) ინგლისურენოვანი ვერსია, რომელიც ეფუძნებოდა ფონ დანიკენის წიგნებს, რომლებიც გამოქვეყნდა ღმერთების ეტლების შემდეგ?
ორიგინალური მემის სკრინშოტი, რომელიც ასახავს ჯორჯო ა. ცუკალოსს
ცოკალოსის გამოჩენამ ძველ უცხოპლანეტელებში შთააგონა მემი, რომელიც ხაზს უსვამდა მის უჩვეულო ვარცხნილობას, რომელიც გადახურულია წარწერით: „მე არ ვამბობ, რომ ეს იყო უცხოპლანეტელები… მაგრამ…“ მემის ვარიაციები ატვირთეს მომხმარებლებმა ჯერ კიდევ 2010 წლის ნოემბერში. Dictionary.com-ის მიხედვით, მემი მიბაძავდა „დარწმუნებულობის ტონს, რომელსაც ცოკალოსი იყენებს უსაფუძვლო შორსწასული ფსევდოლოგიკის ფაქტად წარმოჩენისთვის“.2016 წლიდან 2018 წლამდე A&E Networks-ის თანაპროდიუსერი იყო Alien Con-ის რამდენიმე ნაწილი, თაყვანისმცემლების კონვენცია, რომელიც შთაგონებულია სერიით. 2016 და 2017 წლების კონვენციების კადრები გამოჩნდა რამდენიმე ეპიზოდში, რომლებიც გავიდა მე-11 და მე-12 სეზონების განმავლობაში. ბალტიმორში 2018 წლის ნოემბრის კონვენციის მნიშვნელოვანი პუნქტები შეტანილი იყო რამდენიმე ეპიზოდში, რომელიც გავიდა 2019 წელს, ყველაზე თვალსაჩინო ეპიზოდი "პროექტი ჰიბრიდი".
Action Bronson Watches Ancient Aliens
მთავარი სტატია: მოგზაურობა ვარსკვლავებთან: მოქმედება ბრონსონი და მეგობრები უყურებენ ძველ უცხოპლანეტელებს
2016 წლის აპრილში Vice on TV-მ გამოუშვა Action Bronson Watches Ancient Aliens, რომელსაც მოჰყვა ათ ეპიზოდიანი სერიალი, რომელსაც მოგვიანებით ეწოდა მოგზაურობა ვარსკვლავებში. თითოეულ ეპიზოდში წარმოდგენილია რეპერი Action Bronson და ცნობილი სტუმრები, რომლებიც უყურებენ უძველესი უცხოპლანეტელების ეპიზოდებს კანაფით ნასვამ მდგომარეობაში. სერიალი წარმოდგენილია კომედიურ-დოკუმენტურ ფორმატში, რომელიც ასახავს უძველესი უცხოპლანეტელების პრეზენტაციის სტილს.
ბრონსონმა შეაქო ძველი უცხოპლანეტელები და თქვა, რომ ეს არის „საუკეთესო რამ, რაც კი ოდესმე შექმნილა ადამიანმა“. ტელევიზიის გადაცემა შეიცვალა. მოგზაურობა ვარსკვლავებში მეორე სეზონით 2019 წელს განახლდა.
ილუსტრირებული კომპანიონი და თამაში
სერიის კომპანიონი Ancient Aliens: The Official Companion Book (ISBN 978-0-06-245541-3) გამოქვეყნდა 2016 წლის ნოემბერში. მოყვება ძველი ასტრონავტების ჰიპოთეზის მიმოხილვა და შესავალი რიგი თემების შესახებ, რომლებიც შესწავლილია სატელევიზიო სერიალი მე-11 სეზონამდე. აუდიო წიგნის ადაპტაცია, რომელიც აღარ არის ხელმისაწვდომი, გამოდიოდა ხმები ჯორჯო ა. ცუკალოსი, ანჯელა კარტრაიტი, ბილ მუმი, რობერტ კლოვორტი და პროდიუსერი კევინ ბერნსი.
Ancient Aliens: The Game არის ქალაქის მშენებლობის თამაში, რომელიც შემუშავებულია Fifth Column Games-ის მიერ. მომხმარებელი თამაშობს როგორც უცხოპლანეტელ-ადამიანის ჰიბრიდი, რომელმაც უნდა გააკონტროლოს გიზას დიდი პირამიდის მშენებლობა. თამაში გამოვიდა 2016 წელს, როგორც უფასო სათამაშო მობილური და Facebook თამაში. კომპიუტერის პორტი გამოვიდა Legacy Games-ის მიერ 2022 წლის სექტემბერში.
ფილმის ადაპტაცია
2021 წლის აპრილში, Counterbalance Entertainment-მა გამოაცხადა, რომ მათ გააფორმეს გარიგება Legendary Entertainment-თან Ancient Aliens-ის ფილმის ადაპტაციის წარმოებაზე. ჯოშ ჰელდი, კობრა კაის შემქმნელი, რეჟისორი იქნება ლუკ რაიანის მიერ დაწერილი სცენარი, რომელიც ასევე იქნება აღმასრულებელი პროდიუსერი. 2022 წლის ივლისში ლეგენდარულმა გამოაცხადა, რომ კრეიგ ტიტლი დაწერდა მხატვრულ სცენარს ჯოშ ჰელდთან ერთად, რომელიც გადაღებული იქნება Counterbalance Entertainment-თან პარტნიორობით.
იხ.ვიდეო - Ancient Aliens: "Are We Alone?" ALIEN AGENDA UNRAVELED *Marathon*
ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -
მომავლის მოგონებები (ფილმი, 1970)
გერმ. Erinnerungen an die
„მომავლის მოგონებები“ (გერმ. Erinnerungen an die Zukunft; ინგლისურ რელიზში - „ღვთაების ეტლები“, ინგლისური: Chariots of the Gods) არის დასავლეთ გერმანული პოპულარული სამეცნიერო დოკუმენტური ფილმი, რომელიც გადაღებულია ავსტრიელი რეჟისორის ჰარალდ რაინლის მიერ 1970 წელს. შვეიცარიელი პუბლიცისტის წიგნებზე და უფოლოგ ერიხ ფონ დანიკენის „ღმერთების ეტლები“ და „დაბრუნება ვარსკვლავებში“.
შინაარსი - ფილმი, რომელიც განიხილავს ადამიანური ცივილიზაციის შესაძლო საწყისებს პალეოკონტაქტის ჰიპოთეზის ფონზე, ცდილობს გადახედოს ტრადიციულ იდეებს ადამიანის კულტურისა და ცივილიზაციის წარმოშობის შესახებ. ფილმის ავტორებმა თავიანთი ვერსია წამოაყენეს კითხვებზე პასუხების შესახებ, ვინ ააგო ეგვიპტის პირამიდები, ვინ არის გამოსახული აღდგომის კუნძულის ქანდაკებებით, ვინ და ვისთვის დახატა გიგანტური ნახატები ნაზკას პლატოზე სამხრეთ ამერიკაში; ყველა შემთხვევაში უცხოპლანეტელები აღმოჩნდებიან .იხ.ბმულზე ფილმი რუსულ ენაზე
საუნდტრეკი
ფილმის საუნდტრეკი გერმანელმა კომპოზიტორმა პიტერ თომასმა შექმნა. ფილმის ლაიტმოტივის მელოდია გარკვეული პერიოდის განმავლობაში გამოიყენებოდა, როგორც მუსიკალური თემა სატელევიზიო გადაცემაში "Abvious - Incredible"
ფოთლები ნემსისებრი და მჩხვლეტიაა, განლაგებულია რგოლებში სამ-სამად, ზოგჯერ კი ქერცლისებრი, ყლორტებზე მიკრული და ჯვარედინ-წყვილად განლაგებული. მამრობითი გირჩები განლაგებულია წინა წლის ყლორტების ფოთლის უბეებში და შედგება ქერცლისებრი სპოროფილებისაგან. მდედრობითი გირჩები ბურთისებრია, კენკრისმაგვარი (ე.წ. გირჩანაყოფი), ხორციანი შეზრდილი ქერცლებით, არ იხსნება.
ჩრდილოეთ ნახევარსფეროში 70-მდე სახეობაა, მათგან რამდენიმე — საქართველოში. მთის შუა სარტყლის ტყეებში ფართოდ (ყოფ. გრძელწიწვიანი ღვია, J. oblonga) და აჭარაში სუბალპურ და ალპურ სარტყლებში კლდეებზე (ყოფ. ქონდარა ღვია, J. pygmaea) გავრცელებულია ჩვეულებრივი ღვიის ვარიაცია J. communis var. saxatilis (ზოგიერთი წყაროთი ეს სახეობები არ წარმოადგენს J. communis var. saxatilis-ის სინონიმებს და დამოუკიდებელი სახეობებია). იგი ორსახლიანი ბუჩქი ან ხეა, რომლის სიმაღლე 10 მ აღწევს. ტყის ზედა საზღვარზე სუბალპურ და ალპურ სარტყელში ნაშალებზე, ქვიან, კლდოვან ფერდობებზე გვხვდება კაზაკური ღვია (J. sabina), რომელიც ხშირად ქმნის რაყას; დაბალია, 1,5 მ-მდე სიმაღლის გართხმული ბუჩქია, უსიამოვნო სუნიანი. ნორჩი მწვანე ტოტები და გირჩები შეიცავს C ვიტამინს, ეთეროვან ზეთს, რომელსაც მედიცინასა და პარფიუმერიაში იყენებენ. ორივე სახეობას ფერდობების გასამაგრებლად და გასამწვანებლად იყენებენ. შავი ანუ მყრალი ღვია (J. foetidissima) და მრავალნაყოფა ანუ დედალი ღვია (J. polycarpos) მეჩხერი ტყეების კომპონენტებია. აღმოსავლეთ აშშ-ში იზრდება ვირჯინიული ღვია (J. virginiana) — 15–30 მ სიმაღლის ტყეწარმომქმნელი ხე; მისი ვარდისფერბირთვიანი მერქანი გამოიყენება ფანქრების დასამზადებლად, მისგან იღებენ ზეთს, რომელსაც იყენებენ ინსექტიციდად, და იმერსიულ ზეთს მიკროსკოპიისათვის. ჩვეულებრივი ღვია (J. communis) 8–12 მ სიმაღლის ორსახლიანი ბუჩქი ან ხეა, აქვს ნემსისებრი ფოთლები. შავ-ლურჯი გირჩანაყოფი ხშირად ვეჟანი ნაფიფქითაა, მწიფდება მე-2 წელს; შეიცავს 0,5–1,5% ეთეროვან ზეთს, რომელსაც იყენებენ ღვინისა და ლიქიორის არომატიზაციისათვის, ჯინის წარმოებაში.
ღვიის მრავალი სახეობა დეკორატიულია, ხშირად ბაღ-პარკებში ამრავლებენ გასამწვანებლად. მწიფე გამხმარი ნაყოფის ნაყენს მედიცინაში შარდმდენ საშუალებად იყენებენ.
იხ.ვიდეო - ეხლა მისი სეზონია. რას უხდება ღვია და როგორ გამოვიყენოთ I რეცეპტები - ღვიის კენკრა, რომელიც სინამდვილეში მისი თესლია, როგორც წესი ზაფხულის ბოლოს და შემოდგომის დასაწყისში აგვისტოდან ოქტომბრამდე იკრიფება. მოსავლის აღების ზუსტი დრო შეიძლება განსხვავდებოდეს კონკრეტული რეგიონის, კლიმატის და ზრდის პირობების მიხედვით.
ღვიის ბუჩქები ისხამენ პატარა მწვანე კენკრას, რომელიც რამდენიმე წლის განმავლობაში ვითარდება და მწიფდება. პირველ წელს კენკრა პატარა და მწვანეა, შემდეგ წლებში კი თანდათან მწიფდება და ფერს იცვლის. მესამე წლისთვის კენკრა სრულ ზომას აღწევს და მუქი ლუჯი ან შავ-ყავისფერი ფერი ხდება
სოფელში ბარში მრავალია ღვიის ბუჩქები. ერთი ქალი აგროვებდა ღვიის ნაყოფს ვკითხე რად გინდა-მეთქი ღვა ბრონქიტის და გაცივების საუკეთესო მკურნალიაო, მიპასუხა, მაყოფი ნაძვის და ფიჭვის გირჩებს წააგავს, მოლურჯო ფერისაა და შიგნით რბილობი ავს. მისგან მაზდება ჩაი, რ-იც ბრონქიტის დროს არბლებს ხველას და ნახველის ამორებას აადვილებს. მე ქრონიკული ბრონქიტის მქვს და ეს ნაყენი ძალიან დამეხმაა. ბავშვები კი გაცივებისას უწამლოდ მოვარჩინე.
ჩაი ასე მზადება: 1ც/კ კენკრას დაასხცით 0,5ლ წყალი და ადუღეთ 20წთ. შემდეგ დაადგით ნახევარი სთ. შეგრილდება თუ არა გადაწურეტ ნახარში მომწაროა. კარგი იქნება თუ თაფლით დაატკბობთ. უმნდა მიიღოთ 1ჭ დღეში 4 მიღებაზე 2-3 დღეში ბრონქიტის ნიშნები ქრება. ბავშებს ყელის ტკივილის დროს ნახარს ყელშიც ვავლებ.
ღვთის ნაყოფი უნდა მოაგროვოთ შემოდგომაზე და გამოაშროტ. მისი გამოყენება ზამთრის განმავლობაში და გაზაფხულზეც შეგიძლიათ.
ექიმის კომენტარი - ღა 8-10მ სიმარლიას მასდმწვანე ბუქია. ჩვენში ღვიას ხესაც უწიდებენ და საკმაოდ გავცელებულია. ნაყოფი შეიცავს ეთერზეთებს, ტრიტერაპენიდებს, ძმრის ვაშლის და ჭიანჭველმჟავას, ფლავონიებს, გლიკოზიდებს, პიგმენტებს.
ღვიის ნახარში შარდმენია და აძლიერებს თირკმლის მილაკების ფილტრაციას. ღვიის პრეპარატები ასევე აძლიოერებს ნაღვლის წრმოქმნას და გამოყოფას, კუჭის წვენის სეკრეციას, ნაწლავების პერისტალტიკას, აქვს ვაქტერიოციდული ეფექტი. ღვიაში შემავალი ეტერეზეტები აძლიერებს ბრონქების ჯირკვლების სეკრციას, ატხელებს ბონწულ საკრეტს და აადვილებს მის გამოყოფას. ღვიის პრეპარატებს ნიშნავენ თირკმელის უკმარისობისას და პივლიტის დროს. ასევე იყენებენ ქრინიკული ციტიტის და პიელიტის, თირკმელკენწოვანი დაავადებების დროს.
ღვიის პრეპარატები შედეგიანია სასუნთქი გზების ქრონიკული დაავადების (ტრაქიტის, ლარინგიტის, ბრონქიტების) დროს. მას ნიშნავენ გასტრონტრერირების ნაღვლის შეგუბებით გამოწვეული ჰეპათოპათიების დროს.
ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -
კონსერვები
დაკონსერვებული ტომატის პასტა მინის ქილებში
დაკონსერვებული საკვები (ლათინურიდან conservo - save ) - საკვები პროდუქტები, რომლებიც კონსერვირებულია გრძელვადიანი შენახვის მიზნით.
ფართო გაგებით, დაკონსერვებული საკვების განმარტება მოიცავს ნებისმიერ საკვებს, რომელიც მომზადებულია (დამუშავებული) ისე, რომ ჰქონდეს ხანგრძლივი შენახვის ვადა. ამავდროულად, კონსერვის კონცეფცია მოიცავს შესანახად დამუშავებულ ნებისმიერ პროდუქტს: დამარილებული, მწნილი კომბოსტო, კიტრი, თევზი; ქონი (საქონლის ხორცი); მჟავე კომბოსტო; გამხმარი სოკო, ბოსტნეული, ხილი და ა.შ. შებოლილი, ხმელი ხორცი და თევზი; მურაბები და სხვა დაშაქრული პროდუქტები და სხვა (იხ. დაკონსერვება).
დაკონსერვებული საკვები ჩვეულებრივ ეხება საკვებ პროდუქტებს, რომლებიც შეფუთულია ჰერმეტულ კონტეინერებში (ძირითადად თუნუქის ქილა ან მინა) და ექვემდებარება სტერილიზაციას (მაგალითად, სითბოს დამუშავებით). სტერილიზაცია განსაზღვრავს კვებითი ღირებულების, ორგანოლეპტიკური თვისებების შენარჩუნებას, პროდუქტის უსაფრთხოებას მომხმარებლისთვის და ქმნის წინაპირობებს დაკონსერვებული საკვების კარგი ხარისხის გრძელვადიანი შენარჩუნებისთვის.
ისტორია - ფრანგი საკონდიტრო მზარეული ნიკოლას აპერტი (1749−1841) ითვლება 1804 წელს კონსერვის გამომგონებლად. პირველად, დაკონსერვებული საკვების წარმოება დაიწყო ნაპოლეონის ომების დროს. აპერტის 1804 წლის გამოგონება წარმოდგენილი იყო 1809 წელს პარიზის ხელოვნების წახალისების საზოგადოებაში. გამოგონების შედეგების შესასწავლად შექმნილი სპეციალური კომისიის დასკვნა დადებითი იყო და აპერტმა მიიღო ჯილდო ნაპოლეონისგან მისი გამოგონებისთვის. 1819-1821 წლებში პირველი რუსული ანტარქტიდის ექსპედიციის დროს F.F. Bellingshausen-ის მეთაურობით, მოგზაურები მიირთმევდნენ "მოხარშულ საქონლის ხორცს ქილებში, მომზადებულ ინგლისში". დაკონსერვებული საკვები საზღვაო მოგზაურობისას საკვების მარაგის ერთ-ერთი მთავარი სახეობაა; ცნობილია, რომ ჯონ ფრანკლინის (1845−1847) ბრიტანული პოლარული ექსპედიციის გარდაცვალების ერთ-ერთი შესაძლო მიზეზი უხარისხო ან გაფუჭებული დაკონსერვებული ხორცი იყო.
1825 წლის 19 იანვარს შეერთებულ შტატებში დაპატენტებული იქნა ქილებში კონსერვის მეთოდი (ორაგული, ხამანწკები და ლობსტერი). შემდგომში დაიწყო მინის კონტეინერების გამოყენება.
მე-19 საუკუნის შუა ხანებში კონსერვები გახდა საშუალო ფენის სტატუსის მოხმარების ელემენტი. დაკონსერვებული საკვები ფართოდ გავრცელდა პირველი მსოფლიო ომის დროს, რადგან შესაძლებელი გახდა დაგროვილიყო არაფუჭებადი საკვების მარაგი, რომელიც არ მოითხოვდა შენახვის განსაკუთრებულ პირობებს და ადვილად გამოიყენებოდა ნორმალური მარაგის შეფერხებისას. კერძოდ, მ.ა. შოლოხოვი ახსენებს რომანში "მშვიდი დონე".
საკონსერვო ქარხანა მე-20 საუკუნის დასაწყისში
დაკონსერვებისგან უნდა განვასხვავოთ ეგრეთ წოდებული კონსერვები, ეს არის საკვები პროდუქტები დალუქულ ჭურჭელში, რომლებიც არ ექვემდებარება სტერილიზაციას ან პასტერიზაციას არსებული სტერილობის გამო, კონსერვაციის სხვა მეთოდების გამოყენებისგან (დაშაქრობა, დამარილება და ა.შ.). კონსერვებში შედის მარილიანი და მწნილი თევზის პროდუქტები, არაპასტერიზებული ხილისა და კენკრის მურაბები, კონსერვები, მარმელადი, ტკბილი შესქელებული რძე და სხვა პროდუქტები.
დაკონსერვებული თევზი კონსერვაციის ერთ-ერთი ყველაზე პოპულარული სახეობაა. პომიდვრის, სარდინისა და ქაშაყის ზეთში მოხმარების კულტურა ჯერ კიდევ საბჭოთა პერიოდში ჩამოყალიბდა. "ატლანტიკური ჯგუფიდან" ყველაზე მეტად გამოიყენება საკონსერვო სკუმბრია, ქაშაყი, სარდინი, სარდინელა, "ბალტიისპირეთიდან" - შპრიცები და შპრიცები, "შორეული აღმოსავლეთიდან" - ვარდისფერი ორაგული, საური.
იხ.ვიდეო - მწვანე ლობიო პომიდვრით - საუკეთესო კონსერვი ზამთრისთვის
კონსერვების არჩევა - კონსერვის შენახვისას ყურადღება უნდა მიაქციოთ ორ მაჩვენებელ:
რამდენი ხნის წინ დამზადა და ზო არ გასულა მისი შენქახვის ვადა. ხომ არ არის დაზიანებული ტარა, რ-შიც კონსერვია მოთავსებული.
კონსერვს აუცილებლად უნდა ეწეროს დამზადბის თარიღი და შენახვის ვადა ლითონის ქილებს ს, ჩვეულებრივ ძირზე აწერია სახურავზე აქვს ამოტვოფრული. შესაძლოა გამოშვების თარირის ეტიკეტი იყოს დაბეწდილი. მოძებნეთ და ყურადღებით წაიკითხეთ იგი. ვადა გაული კონსერვი არავიტარ შემთხვევაში არ შეიძინოთ.
მას შემგდეგ, რაც გაარკვევთ, რომ ვადა დაცულია კარგად დაათვალიერეთ კონსერვის ქილა. დააკვირდით რომ: მეტალის ნაწილები არ იყოს დაჟანგული, ეტალის ან პოლიმერული მასალალის არ იყოს არაბუნდოვანი გამობერილი (ბომსაჟი)
ლითონის ქილა არ იყოს დაბრეცილი ან დაზიენბული, მისა დაბზარული
გარე დათვალიერებია შესაძლოა საკმარისი არ აღმოჩნდეს - ზიგჯე ქილას ან ხუფს აქვს მკკრობზარები, რ-იც თვალით არ შეიმჩნევა სანწუხაროდ, არის შემთხვევები, როცა კონსერვის ქილის დამზადების ან მოხუფვის ქილა დაზიანდება ან მოხუფვის ტეხნოლოგია. შესაძლა დარღვეული იყოს კონსერვის შენახვის პირობებიც მაგ., კონსერვი მაღაზიის დახლზე თაკარა მზის ქვეშ იდოს. ამიტომ გახსინის შემდეგ დააკვირდით ქილისა და ხუფის შიდა კედლებს და კონსერვის შეგთავს
არ მიირთვათ ხორცის კონსერვ თუკი:
ქლის ან ხუფის შიდა კედლებზე მეტალი სხვადასხვა ფერისაა, ანდა ჯანგსლაქები ან ზოლები, კნსერვოს შიგთავსს აქვს უჩვეულო სუნი, შიემჩნევა ობი, დუღილის ან ლორწოს ნიშნები, ხორცის კონსერვში ძლიერ მოშიშვლებულია ან აქვს მეტალის გემო.
ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -
მშობიარობა
დედა და ახალშობილი ნაჩვენებია vernix caseosa საფარით
მშობიარობა, ასევე ცნობილი როგორც მშობიარობა, მშობიარობა და მშობიარობა, არის ორსულობის დასრულება, როდესაც ერთი ან მეტი ბავშვი გამოდის დედის შიდა გარემოდან ვაგინალური მშობიარობის ან საკეისრო კვეთის გზით. 2019 წელს მსოფლიოში დაახლოებით 140,11 მილიონი ადამიანი დაიბადა. განვითარებულ ქვეყნებში ყველაზე მეტი მშობიარობა ხდება საავადმყოფოებში, ხოლო განვითარებად ქვეყნებში უმეტესობა მშობიარობა ხდება სახლში.
მსოფლიოში ყველაზე გავრცელებული მშობიარობის მეთოდი ვაგინალური მშობიარობაა. იგი მოიცავს მშობიარობის ოთხ ეტაპს: საშვილოსნოს ყელის დამოკლება და გახსნა პირველ ეტაპზე, ბავშვის წარმოშობა და დაბადება მეორე ეტაპზე, პლაცენტის მშობიარობა მესამე ეტაპზე და დედისა და ჩვილის აღდგენა მეოთხე ეტაპზე. , რომელიც მოიხსენიება როგორც მშობიარობის შემდგომი პერიოდი. პირველ სტადიას ახასიათებს მუცლის კრუნჩხვები ან ასევე ზურგის ტკივილი ზურგის მშობიარობის შემთხვევაში, რომელიც, როგორც წესი, გრძელდება ნახევარი წუთის განმავლობაში და ხდება ყოველ 10-დან 30 წუთამდე. შეკუმშვა თანდათან ძლიერდება და უახლოვდება ერთმანეთს. ვინაიდან მშობიარობის ტკივილი დაკავშირებულია შეკუმშვასთან, ტკივილი უფრო ხშირი და ძლიერი ხდება მშობიარობის პროგრესირებასთან ერთად. მეორე სტადია მთავრდება, როდესაც ჩვილი სრულად გაძევებულია. მესამე ეტაპი არის პლაცენტის მიწოდება. მშობიარობის მეოთხე ეტაპი მოიცავს დედის გამოჯანმრთელებას, ჭიპლარის დაგვიანებულ შეკვრას და ახალშობილის მონიტორინგს. 2014 წლის მდგომარეობით, ყველა ძირითადი ჯანდაცვის ორგანიზაცია გვირჩევს, რომ მშობიარობის შემდეგ დაუყოვნებლივ, მშობიარობის მეთოდის მიუხედავად, ჩვილი დედის მკერდზე დააყენონ (ე.წ. კანის კანთან კონტაქტი) და ახალშობილის პროცედურების გადადება მინიმუმ ერთით. ორ საათამდე ან ბავშვს პირველი ძუძუთი კვებამდე.
ვაგინალური მშობიარობა ზოგადად რეკომენდებულია, როგორც პირველი ვარიანტი. საკეისრო კვეთამ შეიძლება გამოიწვიოს გართულებების რისკი და მნიშვნელოვნად შენელდეს გამოჯანმრთელება. ასევე ბევრი ბუნებრივი სარგებელი მოაქვს ვაგინალურ მშობიარობას როგორც დედისთვის, ასევე ბავშვისთვის. სხვადასხვა მეთოდები შეიძლება დაეხმაროს ტკივილს, როგორიცაა რელაქსაციის ტექნიკა, ოპიოიდები და ზურგის ბლოკადა. საუკეთესო პრაქტიკაა მშობიარობისა და მშობიარობის დროს ჩარევის რაოდენობის შეზღუდვა, როგორიცაა არჩევითი საკეისრო კვეთა, თუმცა ზოგიერთ შემთხვევაში დაგეგმილი საკეისრო კვეთა უნდა დაიგეგმოს დედის წარმატებული მშობიარობისა და გამოჯანმრთელების მიზნით. გადაუდებელი საკეისრო კვეთა შეიძლება რეკომენდირებული იყოს, თუ მოულოდნელი გართულებები მოხდება ან მშობიარობის არხში მცირე პროგრესირება შეინიშნება ვაგინალური მშობიარობისას. ყოველწლიურად, ორსულობისა და მშობიარობის გართულებები იწვევს დაახლოებით 500,000 მშობიარობის სიკვდილს, შვიდ მილიონ ქალს აქვს სერიოზული გრძელვადიანი პრობლემები და მშობიარობის 50 მილიონ ქალს აქვს ჯანმრთელობის უარყოფითი შედეგები მშობიარობის შემდეგ, რომელთა უმეტესობა ვითარდება განვითარებად ქვეყნებში. დედის გართულებები მოიცავს შეფერხებულ მშობიარობას, მშობიარობის შემდგომ სისხლდენას, ეკლამფსიას და მშობიარობის შემდგომ ინფექციას. ბავშვის გართულებები მოიცავს დაბადებისას ჟანგბადის ნაკლებობას (დაბადებიდან ასფიქსია), დაბადების ტრავმა და ნაადრევი სიმწიფე.
ნიშნები და სიმპტომები
მშობიარობის ყველაზე გამორჩეული ნიშანი არის საშვილოსნოს ძლიერი განმეორებითი შეკუმშვა. შეკუმშვისას ტკივილი აღწერილია, როგორც ძალიან ძლიერი მენსტრუალური კრუნჩხვების მსგავსი შეგრძნება. გვირგვინი შეიძლება განიცადოს როგორც ინტენსიური გაჭიმვა და წვა. მშობიარობის Lamaze მეთოდი გვასწავლის, რომ ისეთი ხმები, როგორიცაა კვნესა, კვნესა, ღრიალი, სიტყვების განმეორებით გამეორება და ნებისმიერი ბგერა, რომელსაც სხეულს შეუძლია ბუნებრივად გამოსცეს, შეიძლება დაეხმაროს ტკივილის შემსუბუქებას და მშობიარობის განვითარებას. ლამაზეს თქმით, „მიუხედავად იმისა, რომ მედია ირწმუნება, რომ ყველა მშობიარე ქალი ყვირის, სინამდვილეში ეს არ არის ყველაზე გავრცელებული ხმაური“. ისინი ამბობენ, რომ ყვირილი შეიძლება იყოს იმის ნიშანი, რომ მშრომელი ქალი იწყებს პანიკას და დამხმარე ჯგუფი უნდა დაეხმაროს მას რეგულირებული სუნთქვის აღდგენაში.
ზურგის მშობიარობა არის გართულება, რომელიც ხდება მშობიარობის დროს, როდესაც ნაყოფი ავლენს უკანა პრეზენტაციას (ანუ როდესაც ნაყოფი დედის ჭიპისკენ არის მიმართული), ნაცვლად ტიპიური წინა პრეზენტაციისა. ეს იწვევს უფრო ინტენსიურ შეკუმშვას და იწვევს ტკივილს წელის ქვედა ნაწილში, რომელიც გრძელდება შეკუმშვას შორის, რადგან ნაყოფის კეფის ზეწოლა ხდება დედის სასის ნაწილზე.
მშობიარობის კიდევ ერთი თვალსაჩინო ნიშანია მემბრანების რღვევა, რომელიც საყოველთაოდ ცნობილია როგორც "წყლის რღვევა". ორსულობის დროს ბავშვი გარშემორტყმულია სითხით სავსე ტომრით. ჩვეულებრივ, ტომარა სკდება მშობიარობის დასაწყისში ან მის დროს. ამან შეიძლება გამოიწვიოს სითხის გაჟონვა ან გაჟონვა ქალის საშოდან მცირე რაოდენობით წყვეტილი ან მუდმივი ნაკადით. სითხე გამჭვირვალე ან ღია ყვითელია. თუ სანაყოფე პარკი ჯერ კიდევ არ არის გატეხილი მშობიარობის დროს, ჯანდაცვის პროვაიდერმა შეიძლება დაარღვიოს იგი ტექნიკით, რომელსაც ამნიოტომია ეწოდება. ამნიოტომიის დროს გამოიყენება თხელი პლასტმასის კაუჭი ტომარაში მცირე ხვრელის გასაკეთებლად, რაც იწვევს წყლის გატეხვას. თუ ტომარა იშლება მშობიარობის დაწყებამდე, ამას ეწოდება მემბრანების მშობიარობის წინ რღვევა. შეკუმშვა, როგორც წესი, იწყება წყლის შეწყვეტიდან 24 საათის განმავლობაში. თუ არა, ზრუნვის მიმწოდებელი ზოგადად დაიწყებსn მშობიარობის ინდუქცია 24-დან 48 საათამდე. თუ ბავშვი ნაადრევია (ორსულობა 37 კვირაზე ნაკლები), ჯანდაცვის პროვაიდერმა შეიძლება გამოიყენოს წამალი მშობიარობის გადადების მიზნით.
სამშობიარო ტკივილი
ამჟამად არ არსებობს საბოლოო მეცნიერული ახსნა, თუ რატომ არის მშობიარობა მტკივნეული. კვლევების მიხედვით, ორსულობის დროს მიომეტრიუმი (საშვილოსნოს კუნთოვანი ნაწილი) ძლიერ დენერვაციულია. საშვილოსნოში გაჭიმვის რეცეპტორები ქრება ორსულობის დროს, ხოლო საშვილოსნოს ყელის დაჭიმვის რეცეპტორები მშობიარობის დაწყებისას ქრება. შესაბამისად, მშობიარობის ტკივილის მიზეზი მხოლოდ თეორიულია და არ არის დადგენილი. ერთი თეორიაა, რომ ტკივილი გამოწვეულია ფიზიკური დატვირთვის დროს გამოთავისუფლებული ქიმიკატების დაგროვებით. მეორე წამყვანი თეორია არის ის, რომ ტკივილი მიომეტრიუმში საშვილოსნოს სისხლძარღვების ვაზოკონსტრიქციის შედეგად ხდება; თითოეული შეკუმშვა იკუმშება სისხლძარღვებს, ამცირებს სისხლის ნაკადს და იწვევს გარკვეულ ჰიპოქსიას.
ფსიქოლოგიური
გესტაციის შემდგომ ეტაპებზე იზრდება ოქსიტოცინის სიმრავლე, ჰორმონი, რომელიც, როგორც ცნობილია, იწვევს კმაყოფილების გრძნობას, შფოთვის შემცირებას და მეწყვილეს გარშემო სიმშვიდისა და უსაფრთხოების განცდას. ოქსიტოცინი შემდგომში გამოიყოფა მშობიარობის დროს, როდესაც ნაყოფი ასტიმულირებს საშვილოსნოს ყელსა და საშოს და ითვლება, რომ ის დიდ როლს თამაშობს დედის ჩვილთან დაკავშირებაში და დედის ქცევის ჩამოყალიბებაში. კვლევებმა აჩვენა, რომ ბავშვის მამას ასევე აქვს ოქსიტოცინის დონის მატება ჩვილთან კონტაქტის შემდეგ, ხოლო მშობლებმა, რომლებსაც ოქსიტოცინის მაღალი დონე აქვთ, აჩვენეს უფრო მეტი პასუხისმგებლობა და სინქრონულობა ჩვილთან ურთიერთობისას. ბავშვის ძუძუთი კვება ასევე იწვევს ოქსიტოცინის გამოყოფას, რომელიც ეხმარება ბავშვს უფრო ადვილად მიიღოს რძე ძუძუდან.
ვაგინალური მშობიარობა
ჩვეულებრივი მშობიარობის ეტაპების ამსახველი სურათების თანმიმდევრობა
სადგური ეხება ნაყოფის წარმდგენი ნაწილის ურთიერთობას საყლაპავის ხერხემლის დონესთან. როდესაც პრეზენტაციის ნაწილი არის საყლაპავის ხერხემალებთან, სადგური არის 0 (ჩართულობის სინონიმი). თუ წინამდებარე ნაყოფის ნაწილი ხერხემლის ზემოთ არის, მანძილი იზომება და აღწერილია როგორც მინუს სადგურები, რომლებიც მერყეობს -1-დან -4 სმ-მდე. თუ წინამდებარე ნაწილი მდებარეობს იშვიური ხერხემლის ქვემოთ, მანძილი მითითებულია როგორც პლუს სადგურები (+1-დან +4 სმ-მდე). +3 და +4-ზე წინამდებარე ნაწილი პერინეუმზეა და ჩანს.[32]
ნაყოფის თავმა შესაძლოა დროებით შეიცვალოს ფორმა (უფრო წაგრძელებული ან კონუსის ფორმის) გადაადგილებისას დაბადების არხში. ნაყოფის თავის ფორმის ამ ცვლილებას ეწოდება ჩამოსხმა და ბევრად უფრო გამოხატულია ქალებში, რომლებსაც აქვთ პირველი ვაგინალური მშობიარობა.
საშვილოსნოს ყელის მომწიფება არის ფიზიკური და ქიმიური ცვლილებები საშვილოსნოს ყელში, რათა მოამზადოს იგი გაჭიმვისთვის, რომელიც მოხდება ნაყოფის საშვილოსნოდან და დაბადების არხში გადაადგილებისას. ქულების სისტემა, რომელსაც ეწოდება Bishop-ის ქულა, შეიძლება გამოყენებულ იქნას საშვილოსნოს ყელის მომწიფების ხარისხის შესაფასებლად, რათა გამოვთვალოთ მშობიარობისა და მშობიარობის დრო, ან ნაადრევი მშობიარობის რისკის ქვეშ მყოფი ქალებისთვის. იგი ასევე გამოიყენება იმის დასადგენად, თუ როდის უპასუხებს ქალი მშობიარობის ინდუქციას ვადამდელი ორსულობის ან სხვა სამედიცინო მიზეზების გამო. არსებობს საშვილოსნოს ყელის მომწიფების გამოწვევის რამდენიმე მეთოდი, რომელიც საშუალებას მისცემს საშვილოსნოს შეკუმშვას ეფექტურად გააფართოოს საშვილოსნოს ყელი.
ვაგინალური მშობიარობა მოიცავს მშობიარობის ოთხ ეტაპს: საშვილოსნოს ყელის დამოკლება და გახსნა პირველ ეტაპზე, ბავშვის წარმოშობა და დაბადება მეორე ეტაპზე, პლაცენტის მშობიარობა მესამე ეტაპზე და გამოჯანმრთელების მე-4 სტადია, რომელიც გრძელდება ორ საათამდე. მიწოდების შემდეგ. პირველ სტადიას ახასიათებს მუცლის კრუნჩხვები ან ზურგის ტკივილი, რომელიც ჩვეულებრივ გრძელდება დაახლოებით ნახევარი წუთის განმავლობაში და ხდება ყოველ 10-30 წუთში. შეკუმშვა (და ტკივილი) თანდათან ძლიერდება და უახლოვდება ერთმანეთს. მეორე სტადია მთავრდება, როდესაც ჩვილი სრულად გაძევებულია. მესამე ეტაპზე პლაცენტის მიწოდება.[16] მშობიარობის მეოთხე ეტაპი მოიცავს გამოჯანმრთელებას, საშვილოსნო იწყებს შეკუმშვას ორსულობამდელ მდგომარეობამდე, ჭიპლარის დაგვიანებით შეკვრას და ახალშობილთა ტონუსის და სასიცოცხლო მნიშვნელობის მონიტორინგს. 2014 წლიდან, ყველა ძირითადი ჯანდაცვის ორგანიზაცია გვირჩევს, რომ ცოცხალი მშობიარობის შემდეგ დაუყოვნებლივ, მშობიარობის მეთოდის მიუხედავად, ჩვილი დედის მკერდზე დააყენონ, რომელსაც ეწოდება კანთან კონტაქტი და რუტინული პროცედურების გადადება მინიმუმ ერთიდან ორამდე. საათებში ან სანამ ბავშვს არ ექნება პირველი ძუძუთი კვება.
მშობიარობის დაწყება
მშობიარობის გამომწვევი ჰორმონები
მშობიარობის დაწყების განმარტებები მოიცავს:
რეგულარული საშვილოსნოს შეკუმშვა, სულ მცირე, ყოველ ექვს წუთში ერთხელ, ცვალებად ციფრულ გამოკვლევებს შორის საშვილოსნოს ყელის გაფართოების ან საშვილოსნოს ყელის ამოწურვის ცვლილების ნიშნებით.
რეგულარული შეკუმშვა, რომელიც ხდება 10 წუთზე ნაკლები ინტერვალით და პროგრესირებადი საშვილოსნოს ყელის გაფართოება ან საშვილოსნოს ყელის ამოწურვა.
მინიმუმ სამი მტკივნეული რეგულარული საშვილოსნოს შეკუმშვა 10 წუთიანი პერიოდის განმავლობაში, თითოეული გრძელდება 45 წამზე მეტი.
ცნობილია, რომ ბევრი ქალი განიცდის იმას, რასაც "ბუდეების ინსტინქტი" უწოდეს. ქალები მშობიარობამდე ცოტა ხნით ადრე აფიქსირებენ ენერგიის მოზღვავებას. მშობიარობის დაწყების საერთო ნიშნები შეიძლება მოიცავდეს იმას, რაც ცნობილია, როგორც ელვარება, ეს არის პროცესი, როდესაც ბავშვი გადადის ნეკნიდან ქვევით და ბავშვის თავი მენჯის ღრმად არის ჩართული. ორსულ ქალს შეიძლება გაუადვილდეს სუნთქვა, რადგან მის ფილტვებს მეტი ადგილი აქვს გაფართოებისთვის, მაგრამ შარდის ბუშტზე ზეწოლა შეიძლება გამოიწვიოს გახშირებული მოთხოვნილება (შარდვა). განათება შეიძლება მოხდეს მშობიარობის დაწყებამდე რამდენიმე კვირით ან რამდენიმე საათით ადრე, ან თუნდაც მშობიარობის დაწყებამდე არ მოხდეს. ზოგიერთი ქალი ასევე განიცდის ვაგინალური გამონადენის მატებას მშობიარობის დაწყებამდე რამდენიმე დღით ადრე, როდესაც "ლორწოს საცობი", ლორწოს სქელი საცობი, რომელიც ბლოკავს საშვილოსნოში გახსნას, გამოიდევნება საშოში. ლორწოს საცობი შეიძლება განადგურდეს მშობიარობის დაწყებამდე რამდენიმე დღით ადრე ან მშობიარობის დაწყებამდე.
საშვილოსნოში ყოფნისას ბავშვი ჩასმულია სითხით სავსე მემბრანაში, რომელსაც სანაყოფე პარკი ეწოდება. ცოტა ხნით ადრე, მშობიარობის დასაწყისში ან მშობიარობის დროს ჩანთა სკდება. მას შემდეგ, რაც ტომარა გასკდება, რომელსაც უწოდებენ "წყალი იშლება", ბავშვს ემუქრება ინფექციის რისკი და დედის სამედიცინო ჯგუფი შეაფასებს მშობიარობის გამოწვევის აუცილებლობას, თუ ის არ დაწყებულა იმ დროში, რომელიც, მათი აზრით, უსაფრთხოა ჩვილისთვის.
შრომის ეტაპები
პირველი ეტაპი
მშობიარობის პირველი ეტაპი იყოფა ლატენტურ და აქტიურ ფაზებად, სადაც ლატენტური ფაზა ხან მშობიარობის განმარტებაში შედის და ხან არა.
ლატენტური ფაზა ზოგადად განისაზღვრება, როგორც დასაწყისი იმ წერტილიდან, როდესაც ქალი აღიქვამს საშვილოსნოს რეგულარულ შეკუმშვას. ამის საპირისპიროდ, ბრექსტონ ჰიქსის შეკუმშვა, რომელიც არის შეკუმშვა, რომელიც შეიძლება დაიწყოს გესტაციის 26 კვირაში და ზოგჯერ უწოდებენ "ცრუ მშობიარობას", არის იშვიათი, არარეგულარული და მოიცავს მხოლოდ მსუბუქ კრუნჩხვას. ბრექსტონ ჰიქსის შეკუმშვა არის საშვილოსნოს კუნთები, რომლებიც ემზადებიან ბავშვის გასაჩენად.
საშვილოსნოს ყელის ამოწურვა, რომელიც არის საშვილოსნოს ყელის გათხელება და გაჭიმვა, და საშვილოსნოს ყელის გაფართოება ხდება ორსულობის ბოლო კვირებში. გაქრობა, როგორც წესი, სრული ან თითქმის დასრულებულია და გაფართოება არის დაახლოებით 5 სმ ლატენტური ფაზის ბოლოს. ვაგინალური გამოკვლევის დროს შეიძლება იგრძნობოდეს საშვილოსნოს ყელის ამოწურვის და გაფართოების ხარისხი.
ნაყოფის თავის ჩართულობა
რომის აქტიურ ფაზას გეოგრაფიულად განსხვავებული განმარტებები აქვს. ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაცია აღწერს აქტიურ პირველ სტადიას, როგორც „დროის პერიოდს, რომელსაც ახასიათებს საშვილოსნოს რეგულარული მტკივნეული შეკუმშვა, საშვილოსნოს ყელის ცვალებადობის მნიშვნელოვანი ხარისხი და საშვილოსნოს ყელის უფრო სწრაფი გაფართოება 5 სმ-დან სრულ გაფართოებამდე პირველი და შემდგომი მშობიარობისთვის“. შეერთებულ შტატებში აქტიური მშობიარობის განმარტება შეიცვალა 3-დან 4 სმ-მდე, საშვილოსნოს ყელის გაფართოების 5 სმ-მდე მრავალნაყოფისთვის. ქალები, დედები, რომლებმაც ადრე იმშობიარეს, და 6 სმ-ზე ნულიპაროზი ქალებისთვის, რომლებიც ადრე არ მშობიარობდნენ.
ჯანდაცვის პროვაიდერებს შეუძლიათ შეაფასონ დედის პროგრესი მშობიარობის პროცესში საშვილოსნოს ყელის გამოკვლევის ჩატარებით საშვილოსნოს ყელის გაფართოების, ამოფრქვევისა და სადგურის შესაფასებლად. ეს ფაქტორები ქმნიან ეპისკოპოსის ქულას. Bishop-ის ქულა ასევე შეიძლება გამოყენებულ იქნას, როგორც მშობიარობის ინდუქციის წარმატების პროგნოზირების საშუალება.
ამოღების დროს საშვილოსნოს ყელი შედის საშვილოსნოს ქვედა სეგმენტში. შეკუმშვის დროს საშვილოსნოს კუნთები იკუმშება, რაც იწვევს ზედა სეგმენტის დამოკლებას და ქვედა სეგმენტის ზევით, თანდათანობით გამოდევნის მოძრაობით. შემდეგ ნაყოფის წინა ნაწილი ნებადართულია დაღმასვლისას. სრული გაფართოება მიიღწევა მაშინ, როდესაც საშვილოსნოს ყელი საკმარისად გაფართოვდა, რომ ბავშვის თავის გასვლა დაუშვას, დაახლოებით 10 სმ-ით გაფართოვება ორსული ბავშვისთვის.
ლატენტური პირველი ეტაპის სტანდარტული ხანგრძლივობა დადგენილი არ არის და შეიძლება მნიშვნელოვნად განსხვავდებოდეს ერთი ქალიდან მეორეზე. თუმცა, აქტიური პირველი ეტაპის ხანგრძლივობა (5 სმ-დან საშვილოსნოს ყელის სრულ გაფართოებამდე) ჩვეულებრივ არ აღემატება 12 საათს პირველი მშობიარობისას ("primiparae") და ჩვეულებრივ არ აჭარბებს 10 საათს შემდგომ მშობიარობისას ("multiparae") .
მშობიარობის დისტოცია, რომელსაც ასევე უწოდებენ "დისფუნქციურ მშობიარობას" ან "წარუმატებლობას", არის რთული მშობიარობა ან მშობიარობის არანორმალურად ნელი პროგრესი, რომელიც მოიცავს საშვილოსნოს ყელის პროგრესირებად დილატაციას ან ნაყოფის წარმოშობის ნაკლებობას. ფრიდმანის მრუდი, რომელიც შეიქმნა 1955 წელს, მრავალი წლის განმავლობაში გამოიყენებოდა მშობიარობის დისტოციის დასადგენად. თუმცა, უახლესი სამედიცინო კვლევები ვარაუდობენ, რომ ფრიდმანის მრუდი შესაძლოა ამჟამად არ იყოს [როდის?] გამოყენებული.
მეორე ეტაპი: ნაყოფის გამოდევნა
განდევნის ეტაპი იწყება საშვილოსნოს ყელის სრულად გაფართოების შემდეგ და მთავრდება ბავშვის დაბადებისთანავე. საშვილოსნოს ყელზე ზეწოლის მატებასთან ერთად, მენჯის არეში წნევის შეგრძნება ჩნდება და, ამასთან, ბიძგების დაწყების სურვილი. ნორმალური მეორე ეტაპის დასაწყისში თავი სრულად არის ჩართული მენჯში; თავის ყველაზე ფართო დიამეტრი გავიდა მენჯის შესავალი დონის ქვემოთ. შემდეგ ნაყოფის თავი აგრძელებს დაშვებას მენჯის ღრუში, პუბის თაღის ქვემოთ და გამოდის ვაგინალური ხვრელის მეშვეობით. ამას ეხმარება დეფეკაციის მსგავსი დედის დედის დაჭერის ან აწევის დამატებითი ძალისხმევა. ნაყოფის თავის გამოჩენას ვაგინალურ გახსნაზე ეწოდება გვირგვინი. ამ დროს დედა იგრძნობს ძლიერ წვას ან ჩხვლეტას.
როდესაც სანაყოფე პარკი არ გასკდა მშობიარობის დროს ან ბიძგების დროს, ჩვილი შეიძლება დაიბადოს ხელუხლებელი გარსებით. ეს არის მოხსენიებული, როგორც "მიწოდება caul".
ბავშვის სრული გაძევება მიუთითებს მშობიარობის მეორე ეტაპის წარმატებით დასრულებაზე. ზოგიერთი ბავშვი, განსაკუთრებით ნაადრევი ჩვილი, იბადება დაფარული ცვილისებრი ან ყველის მსგავსი თეთრი ნივთიერებით, რომელსაც ვერნიქსი ეწოდება. ითვლება, რომ მას აქვს გარკვეული დამცავი როლი ნაყოფის განვითარების დროს და დაბადებიდან რამდენიმე საათის განმავლობაში.
მეორე ეტაპი განსხვავდება ერთი ქალიდან მეორეზე. პირველი მშობიარობის დროს მშობიარობა ჩვეულებრივ სრულდება სამ საათში, ხოლო შემდგომ მშობიარობისას მშობიარობა ჩვეულებრივ სრულდება ორ საათში. სამ საათზე მეტი ხნის მეორე სტადიის მშობიარობა დაკავშირებულია სპონტანური ვაგინალური მშობიარობის სიხშირის დაქვეითებასთან და ინფექციის, პერინეალური ცრემლის და სამეანო სისხლდენის სიხშირის მატებასთან, ასევე ახალშობილის ინტენსიური მოვლის საჭიროებასთან.
მესამე ეტაპი: პლაცენტის გამოდევნა
დამატებითი ინფორმაცია: ჭიპლარის და პლაცენტის გამოდევნა
პერიოდს ნაყოფის გამოდევნიდან ზუსტად პლაცენტის გამოდევნამდე ეწოდება მშობიარობის მესამე სტადიას ან ინვოლუციის სტადიას. პლაცენტის გამოდევნა იწყება საშვილოსნოს კედლიდან ფიზიოლოგიური გამოყოფის სახით. საშუალო დრო ბავშვის დაბადებიდან პლაცენტის სრულ გამოდევნამდე არის 10-12 წუთი, რაც დამოკიდებულია იმაზე, იქნება თუ არა აქტიური ან მოლოდინი მენეჯმენტი. ყველა ვაგინალური მშობიარობის 3%-ში, მესამე სტადიის ხანგრძლივობა 30 წუთზე მეტია და იწვევს შეკავებულ პლაცენტის შეშფოთებას.
პლაცენტიდან გამოდევნის მართვა შესაძლებელია აქტიურად ან მოლოდინით, რაც საშუალებას აძლევს პლაცენტას გამოიდევნოს სამედიცინო დახმარების გარეშე. აქტიური მენეჯმენტი არის უტეროტონური პრეპარატის შეყვანა ნაყოფის მშობიარობიდან ერთი წუთის განმავლობაში, ჭიპლარის კონტროლირებადი წევა და ფუნდამენტური მასაჟი პლაცენტის მშობიარობის შემდეგ, რასაც მოჰყვება საშვილოსნოს მასაჟის ჩატარება ყოველ 15 წუთში ორი საათის განმავლობაში. ერთობლივ სახელმწიფოშიჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაცია, გინეკოლოგიისა და მეანობის საერთაშორისო ფედერაცია და ბებიაქალთა საერთაშორისო კონფედერაცია რეკომენდაციას უწევენ მშობიარობის მესამე ეტაპის აქტიურ მართვას ყველა ვაგინალურ მშობიარობაზე, რათა თავიდან აიცილოს მშობიარობის შემდგომი სისხლდენა.
ჭიპლარის დაჭიმვის დაგვიანება სულ მცირე ერთი წუთით ან სანამ ის არ შეწყვეტს პულსაციას, რასაც შეიძლება რამდენიმე წუთი დასჭირდეს, აუმჯობესებს შედეგებს, სანამ არსებობს სიყვითლის მკურნალობის შესაძლებლობა, თუ ეს მოხდება. მრავალი წლის განმავლობაში ითვლებოდა, რომ ტვინის გვიან მოჭრამ განაპირობა დედის მშობიარობის შემდეგ მნიშვნელოვანი სისხლდენის რისკი, რომელსაც ეწოდება მშობიარობის შემდგომი სისხლდენა. თუმცა, ბოლოდროინდელმა მიმოხილვამ აჩვენა, რომ ჯანსაღი სრულწლოვანებამდე ჩვილებში ტვინის შეფერხება იწვევს ჰემოგლობინის ადრეულ კონცენტრაციას და დაბადების წონას და რკინის რეზერვების გაზრდას დაბადებიდან ექვს თვემდე, მშობიარობის შემდგომი სისხლდენის სიხშირის ცვლილების გარეშე.
მეოთხე ეტაპი: მშობიარობის შემდგომი პერიოდი
ახალშობილი ისვენებს, როდესაც მომვლელი ამოწმებს სუნთქვის ხმებს.
მშობიარობის მეოთხე ეტაპი არის პერიოდი, რომელიც იწყება მშობიარობის შემდეგ და გრძელდება დაახლოებით ექვსი კვირის განმავლობაში. ამ პერიოდისთვის ხშირად გამოიყენება ტერმინები მშობიარობის შემდგომი და პოსტნატალური. ქალის ორგანიზმი, მათ შორის ჰორმონების დონე და საშვილოსნოს ზომა, უბრუნდება არაორსულ მდგომარეობას და ახალშობილი ერგება დედის სხეულის გარეთ ცხოვრებას. ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაცია (WHO) აღწერს მშობიარობის შემდგომ პერიოდს, როგორც ყველაზე კრიტიკულ და მაინც ყველაზე უგულებელყოფილ ფაზას დედებისა და ჩვილების ცხოვრებაში; სიკვდილის უმეტესობა ხდება მშობიარობის შემდგომ პერიოდში.
მშობიარობის შემდეგ, თუ დედას გაუკეთდა ეპიზიოტომია ან პერინეუმის გახევა, მას კერავენ. ეს არის ასევე ოპტიმალური დრო ხანგრძლივი მოქმედების შექცევადი კონტრაცეფციის (LARC) მიღებისთვის, როგორიცაა კონტრაცეპტული იმპლანტი ან საშვილოსნოსშიდა მოწყობილობა (IUD), რომელთა ჩადგმაც შესაძლებელია მშობიარობის შემდეგ დაუყოვნებლივ, სანამ ქალი ჯერ კიდევ მშობიარობის ოთახშია. დედას რეგულარულად აფასებს საშვილოსნოს შეკუმშვა და ფსკერის სიმაღლე, ვაგინალური სისხლდენა, გულისცემა და არტერიული წნევა და ტემპერატურა დაბადებიდან პირველი 24 საათის განმავლობაში. ზოგიერთ ქალს მშობიარობის შემდეგ შეიძლება განიცადოს კანკალი ან მშობიარობის შემდგომი შემცივნების უკონტროლო ეპიზოდი. შარდის პირველი გადინება უნდა იყოს დოკუმენტირებული ექვსი საათის განმავლობაში. შემდგომი ტკივილი (მენსტრუალური კრუნჩხვების მსგავსი ტკივილები), საშვილოსნოს შეკუმშვა ჭარბი სისხლის ნაკადის თავიდან ასაცილებლად, გრძელდება რამდენიმე დღის განმავლობაში. ვაგინალური გამონადენი, რომელსაც ეწოდება "ლოხია", შეიძლება გაგრძელდეს რამდენიმე კვირის განმავლობაში; თავდაპირველად ნათელი წითელი, თანდათან ხდება ვარდისფერი, იცვლება ყავისფერი და ბოლოს ყვითელი ან თეთრი.
ერთ დროს საავადმყოფოებში დაბადებულ ბავშვებს აშორებდნენ დედებს დაბადებიდან მალევე და დედასთან მიჰყავდათ მხოლოდ კვების დროს. დედებს უთხრეს, რომ მათი ახალშობილები უფრო უსაფრთხო იქნებოდნენ საბავშვო ბაღში და რომ განშორება დედებს დასვენებისთვის მეტ დროს შესთავაზებდა. როდესაც დამოკიდებულება დაიწყო, ზოგიერთმა საავადმყოფომ შესთავაზა "rooming in" ვარიანტი, რომლის დროსაც საავადმყოფოში რუტინული პროცედურებისა და დაკვირვების პერიოდის შემდეგ, ჩვილს შეეძლო მიეცეს დედის ოთახის გაზიარების უფლება. 2020 წლის მდგომარეობით, ოთახებში შესვლა სამშობიარო პალატებში სულ უფრო სტანდარტულ პრაქტიკად იქცა.
ადრეული კანთან კონტაქტი
კენგურუს მოვლა მამის მიერ კამერუნში
კან-კანთან კონტაქტი (SSC), რომელსაც ზოგჯერ ასევე უწოდებენ კენგურუს მოვლას, არის ახალშობილთა მოვლის ტექნიკა, სადაც ჩვილებს ათავსებენ მკერდ-მკერდთან და კან-კანთან მშობელთან, როგორც წესი, მათ დედასთან ან შესაძლოა მამასთან. ეს ნიშნავს ბავშვისა და მშობლის მკერდზე პერანგის ან საცვლების გარეშე. 2011 წელს ჩატარებულმა სამედიცინო მიმოხილვამ აჩვენა, რომ ადრეულმა კანთან კონტაქტმა გამოიწვია ჩვილების ტირილის შემცირება, კარდიო-რესპირატორული სტაბილურობისა და სისხლში გლუკოზის დონის გაუმჯობესება და ძუძუთი კვების ხანგრძლივობის გაუმჯობესება. 2016 Cochrane-ის მიმოხილვამ ასევე დაადგინა, რომ SSC დაბადებისას ხელს უწყობს ძუძუთი კვების ალბათობასა და ეფექტურობას.
2014 წლიდან, ადრეული მშობიარობის შემდგომი SSC მოწონებულია ყველა ძირითადი ორგანიზაციის მიერ, რომლებიც პასუხისმგებელნი არიან ჩვილების კეთილდღეობაზე, მათ შორის პედიატრიის ამერიკული აკადემიის ჩათვლით. ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაცია (WHO) აცხადებს, რომ „მშობიარობის პროცესი არ სრულდება მანამ, სანამ ბავშვი უსაფრთხოდ არ გადავა პლაცენტურიდან სარძევე კვებაზე“. რეკომენდირებულია, რომ ახალშობილი დედასთან ტყავი-კანით მოათავსოთ ვაგინალური მშობიარობის შემდეგ, ან როგორც კი დედა ფხიზლად იქნება და რეაგირებს საკეისრო კვეთის შემდეგ, ყოველგვარი რუტინული პროცედურების გადადება მინიმუმ ერთი-ორი საათით. ბავშვის მამამ ან სხვა დამხმარე პირმა ასევე შეიძლება აირჩიონ ბავშვის SSC-ის დაჭერა მანამ, სანამ დედა არ გამოჯანმრთელდება საანესთეზიოდან.
ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაცია ვარაუდობს, რომ ჩვილზე ნებისმიერი საწყისი დაკვირვება შეიძლება განხორციელდეს მაშინ, როდესაც ჩვილი დედასთან ახლოს არის და ამბობს, რომ ბავშვის პირველ კვებამდე ხანმოკლე განშორებამაც კი შეიძლება შეაფერხოს კავშირის პროცესი. ისინი ასევე გვირჩევენ ხშირ კანთან კონტაქტს, რაც შეიძლება მეტი, მშობიარობის შემდეგ პირველ დღეებში, განსაკუთრებით თუ ის შეწყდა რაიმე მიზეზით მშობიარობის შემდეგ.
ლა ლეჩე ლიგა ურჩევს ქალებს ჰქონდეთ მშობიარობის გუნდი, რომელშიც შედის დამხმარე ადამიანი, რომელიც მხარს დაუჭერს დაარწმუნოს, რომ:
დედა და მისი ბავშვი ზედმეტად არ შორდებიან ერთმანეთს
ბავშვი მიიღებს მხოლოდ მის რძეს
ბავშვი არ მიიღებს დანამატს სამედიცინო მიზეზის გარეშე
ყველა ტესტირება, დაბანა თუ სხვა პროცედურა ტარდება მშობლის ოთახში
დიდი ხანია ცნობილია, რომ დედის ჰორმონის ოქსიტოცინის დონე მატულობს დედაში, როდესაც ის ჩვილთან ურთიერთობს. 2019 წელს, ოქსიტოცინის ეფექტის დიდმა მიმოხილვამ დაადგინა, რომ ოქსიტოცინის დონე მამებშიც, რომლებიც მონაწილეობენ SSC-ში, ასევე გაიზარდა. ორმა კვლევამ აჩვენა, რომ „როდესაც ჩვილს მხოლოდ საფენი აცვია და დედის ან მამის მკერდს შორის ათავსებს, მკერდ-მკერდზე [მამისგან ოქსიტოცინის მომატებული დონე] ამცირებდა სტრესს და შფოთვას მშობლებში ურთიერთობის შემდეგ“.
გამონადენი
საავადმყოფოებში მშობიარობისთვის ჯანმო რეკომენდაციას უწევს საავადმყოფოში ყოფნას მინიმუმ 24 საათის განმავლობაში გაურთულებელი ვაგინალური მშობიარობის შემდეგ და 96 საათის განმავლობაში საკეისრო კვეთისთვის. მთელ მსოფლიოში გაურთულებელი მიწოდებისთვის ყოფნის ხანგრძლივობას (2016 წელს) გვიჩვენებს საშუალოდ 1 დღეზე ნაკლები ეგვიპტეში 6 დღე (ომამდე) უკრაინაში. საშუალო ავსტრალიისთვის არის 2.8 დღე და 1.5 დღე დიდ ბრიტანეთში. მიუხედავად იმისა, რომ ეს რიცხვი დაბალია, დიდ ბრიტანეთში ქალების ორ მესამედს აქვს მშობიარობა ბებიაქალით და ზოგიერთ შემთხვევაში დედას შეუძლია აირჩიოს საავადმყოფოს გარემო, რათა უფრო ახლოს იყოს სასწრაფო დახმარების ფართო სპექტრთან. თუმცა, ბებიაქალ ქალებს შეუძლიათ დატოვონ საავადმყოფო დაბადებიდან მალევე და მისი ბებიაქალი განაგრძობს ზრუნვას სახლში. შეერთებულ შტატებში ყოფნის საშუალო ხანგრძლივობა თანდათან შემცირდა 1970 წლის 4,1 დღიდან 2 დღემდე. CDC-მ ვარდნა მიაწერა ჯანდაცვის ხარჯების ზრდას და თქვა, რომ ადამიანებს საავადმყოფოში დარჩენის საშუალება აღარ აქვთ. 1996 წელს კონგრესმა მიიღო ახალშობილთა და დედების ჯანმრთელობის დაცვის აქტი, რომელიც ავალდებულებს მზღვეველებს დაფარონ მინიმუმ 48 საათი გაურთულებელი მშობიარობისთვის.
მშობიარობის ინდუქცია და საკეისრო კვეთა
მთავარი სტატიები: საკეისრო კვეთა, მშობიარობის ინდუქცია და მშობიარობა წინა საკეისრო კვეთის შემდეგ
ხშირ შემთხვევაში და მზარდი სიხშირით, მშობიარობა მიიღწევა მშობიარობის ინდუქციის ან საკეისრო კვეთის გზით, რომელსაც ასევე უწოდებენ საკეისრო კვეთას. მშობიარობის ინდუქცია არის პროცესი ან მკურნალობა, რომელიც ასტიმულირებს მშობიარობას და მშობიარობას. მშობიარობის გამოწვევა შეიძლება განხორციელდეს ფარმაცევტული ან არაფარმაცევტული მეთოდებით. ინდუქციები ყველაზე ხშირად კეთდება ან პროსტაგლანდინით მკურნალობასთან ერთად, ან პროსტაგლანდინით და ინტრავენური ოქსიტოცინით მკურნალობის კომბინაციით. საკეისრო კვეთა არის ახალშობილის მოცილება მუცლის ღრუში ქირურგიული ჭრილობის გზით და არა ვაგინალური მშობიარობის გზით. პროცედურის დროს პაციენტი ჩვეულებრივ დაბუჟებულია ეპიდურული ან ზურგის ბლოკით, მაგრამ ასევე შეიძლება გამოყენებულ იქნას ზოგადი ანესთეზია. ბავშვის ამოსაყვანად პაციენტის მუცელში კეთდება ჭრილობა, შემდეგ კი საშვილოსნოში. 1970-იან წლებამდე, როგორც კი პაციენტმა ერთი ბავშვი გააჩინა საკეისრო კვეთით, რეკომენდაციას უწევდა, რომ მისი ყველა მომავალი ბავშვი გაჩენილიყო საკეისრო კვეთით, მაგრამ ეს რეკომენდაცია შეიცვალა. თუ რაიმე სხვა მითითება არ არის, მოტმას შეუძლია სცადონ მშობიარობა და უმეტესობას შეუძლია ვაგინალური მშობიარობა საკეისრო კვეთის შემდეგ (VBAC). ინდუცირებული მშობიარობა და არჩევითი საკეისრო კვეთა 39 კვირამდე შეიძლება იყოს საზიანო როგორც ახალშობილისთვის, ასევე საზიანო ან უსარგებლო დედისთვის. ამიტომ, ბევრი გაიდლაინი რეკომენდაციას უწევს არასამედიცინო საჭიროების ინდუცირებულ მშობიარობას და არჩევით საკეისრო კვეთას 39 კვირამდე.
შრომის ინდუქცია
2012 წელს შრომის ინდუქციის მაჩვენებელი შეერთებულ შტატებში იყო 23.3%, და გაორმაგდა 1990 წლიდან 2010 წლამდე. 2022 წლისთვის ის 32%-მდე გაიზარდა. მეან-გინეკოლოგთა ამერიკის კონგრესის (ACOG) გაიდლაინები რეკომენდაციას უწევს დედ-ნაყოფის სტატუსის, საშვილოსნოს ყელის სტატუსის და გესტაციის მინიმუმ 39 კვირის (სრული ვადის) სრულ შეფასებას ახალშობილის ოპტიმალური ჯანმრთელობისთვის არჩევითობის განხილვისას. მშობიარობის ინდუქცია. ამ მითითებების მიხედვით, ინდუქციის ჩვენებები შეიძლება შეიცავდეს:
პლაცენტის ამოკვეთა
ქორიოამნიონიტი
ნაყოფის კომპრომისი, როგორიცაა იზოიმუნიზაცია, რომელიც იწვევს ახალშობილის ჰემოლიზურ დაავადებას ან ოლიგოჰიდრამნიოსს
ნაყოფის დაღუპვა
გესტაციური ჰიპერტენზია
დედის მდგომარეობა, როგორიცაა გესტაციური დიაბეტი ან ქრონიკული თირკმლის დაავადება
პრეეკლამფსია ან ეკლამფსია
მემბრანების ნაადრევი რღვევა
ორსულობის შემდგომი
ინდუქცია ასევე განიხილება ლოგისტიკური მიზეზების გამო, როგორიცაა საავადმყოფოდან დაშორება ან ფსიქოსოციალური პირობები, მაგრამ ამ შემთხვევებში უნდა მოხდეს გესტაციური ასაკის დადასტურება და ნაყოფის ფილტვის სიმწიფე უნდა დადასტურდეს ტესტირებით. ACOG ასევე აღნიშნავს, რომ ინდუცირებული მშობიარობის უკუჩვენებები იგივეა, რაც სპონტანური ვაგინალური მშობიარობისთვის, მათ შორის ვაზა პრევია, სრული პლაცენტის პრაევია, ჭიპლარის პროლაფსი ან აქტიური გენიტალური ჰერპეს სიმპლექსის ინფექცია, ამ შემთხვევაში საკეისრო კვეთა მშობიარობის ყველაზე უსაფრთხო მეთოდია.
საკეისრო კვეთა
ჯანმო რეკომენდაციას უწევს საკეისრო კვეთის სიხშირეს 10-დან 15%-მდე, რადგან 10%-ზე მაღალი საკეისრო კვეთის სიხშირე არ არის დაკავშირებული ავადობისა და სიკვდილიანობის შემცირებასთან. 2018 წელს სამედიცინო პროფესიონალთა ჯგუფმა მთელ მსოფლიოში ზრდის ტემპებს „საგანგაშო“ უწოდა. Lancet-ის ანგარიშში აღმოჩნდა, რომ საკეისრო კვეთა სამჯერ მეტი იყო ყველა მშობიარობის დაახლოებით 6%-დან 21%-მდე. დედათა და ბავშვთა ჯანმრთელობის ორგანიზაციის, March of Dimes-ის განცხადებაში, ზრდა დიდწილად განპირობებულია არჩევითი საკეისრო კვეთების გაზრდით და არა მაშინ, როდესაც ეს ნამდვილად აუცილებელია ან მითითებულია.
1976-1996 წლებში საკეისრო კვეთის სიხშირის დათვალიერებისას, აშშ-ში ჩატარებულმა ერთმა დიდმა კვლევამ აჩვენა, რომ C განყოფილებით მშობიარობის პროპორცია გაიზარდა 6,7%-დან 1976 წელს 14,2%-მდე 1996 წელს, ყველაზე ხშირი მიზეზი დედის არჩევანია. 2018 წლისთვის ეს მაჩვენებელი ყველა შობადობის მესამედამდე გაიზარდა.
მენეჯმენტი
შობადობის წილი, რომელსაც ესწრება კვალიფიციური ჯანდაცვის პერსონალი
სამეანო მოვლა ხშირად ექვემდებარება ქალებს ინსტიტუციურ რუტინას, რამაც შეიძლება უარყოფითი გავლენა მოახდინოს მშობიარობის პროგრესზე. მშობიარობის დროს დამხმარე ზრუნვა შეიძლება მოიცავდეს ემოციურ მხარდაჭერას, კომფორტის ზომებს და ინფორმაციას და ადვოკატირებას, რამაც შეიძლება ხელი შეუწყოს მშობიარობის ფიზიკურ პროცესს, ისევე როგორც ქალების კონტროლისა და კომპეტენციის გრძნობას, რითაც ამცირებს სამეანო ჩარევის საჭიროებას. უწყვეტი დახმარება შეიძლება უზრუნველყოფილი იყოს საავადმყოფოს პერსონალის მიერ, როგორიცაა ექთნები ან ბებიაქალები, დულები, ან ქალის არჩევანის კომპანიონები მისი სოციალური ქსელიდან. მზარდი მტკიცებულება ცხადყოფს, რომ ბავშვის მამის მონაწილეობა მშობიარობაში იწვევს უკეთეს მშობიარობას და ასევე მშობიარობის შემდგომ შედეგებს, იმ პირობით, რომ მამა არ ამჟღავნებს ზედმეტ შფოთვას.
მშობიარობის მუდმივი მხარდაჭერა შეიძლება დაეხმაროს ქალებს სპონტანურად მშობიარობაში, ანუ საკეისრო კვეთის ან ვაკუუმის ან პინცეტის გარეშე, ოდნავ ხანმოკლე მშობიარობის დროს და უფრო პოზიტიური განცდები ჰქონდეთ მშობიარობის გამოცდილებასთან დაკავშირებით. მშობიარობის მუდმივმა მხარდაჭერამ შეიძლება ასევე შეამციროს ქალების მიერ მშობიარობის დროს ტკივილგამაყუჩებლების გამოყენება და შეამციროს ჩვილების დაბალი ხუთწუთიანი აპგარის ქულების რისკი.
მომზადება
მშობიარობის დროს ჭამა ან დალევა მუდმივი დებატების სფეროა. მიუხედავად იმისა, რომ ზოგიერთი ამტკიცებს, რომ მშობიარობის დროს ჭამა არ აქვს მავნე ზეგავლენა შედეგებზე, სხვები კვლავ შეშფოთებულნი არიან ასპირაციის მოვლენის გაზრდის შესაძლებლობის შესახებ (ახლახან ნაჭამი საკვების დახრჩობა) გადაუდებელი მშობიარობის შემთხვევაში გაზრდილი რელაქსაციის გამო. საყლაპავი ორსულობის დროს, საშვილოსნოს ზეწოლა კუჭზე და ზოგადი ანესთეზიის შესაძლებლობა გადაუდებელი საკეისრო კვეთის შემთხვევაში.[93] 2013 Cochrane-ის მიმოხილვამ აჩვენა, რომ კარგი სამეანო ანესთეზიით არ იცვლება ზიანი მშობიარობის დროს ჭამისა და დალევისგან მათთვის, ვისაც სავარაუდოდ ოპერაცია არ დასჭირდება. ისინი დამატებით აღიარებენ, რომ ჭამა არ ნიშნავს რომ კუჭი ცარიელია ან მისი შიგთავსი არ არის ისეთი მჟავე. ამიტომ ისინი ასკვნიან, რომ „ქალებს უნდა ჰქონდეთ თავისუფლად ჭამა და დალევა მშობიარობის დროს, თუ არა, როგორც მათ სურთ“.
ერთ დროს საშოს ირგვლივ გაპარსვა ჩვეულებრივი პრაქტიკა იყო იმის გამო, რომ თმის მოცილება ამცირებს ინფექციის რისკს, აადვილებს ეპიზიოტომიას (ქირურგიული ჭრილი ვაგინალური შესასვლელის გასადიდებლად) და დაეხმარა ინსტრუმენტულ მშობიარობას. ამჟამად ის ნაკლებად გავრცელებულია, თუმცა ზოგიერთ ქვეყანაში ჯერ კიდევ რუტინული პროცედურაა, მიუხედავად იმისა, რომ სისტემატიურმა მიმოხილვამ არ აღმოაჩინა მტკიცებულება, რომ რეკომენდაცია გაუწიოს გაპარსვას. გვერდითი მოვლენები მოგვიანებით ჩნდება, მათ შორის გაღიზიანება, სიწითლე და საპარსის მრავლობითი ზედაპირული ნაკაწრები. ინფექციის თავიდან ასაცილებლად კიდევ ერთი მცდელობა იყო ანტისეპტიკური ქლორჰექსიდინის ან პროვიდონ-იოდის ხსნარის გამოყენება საშოში. ქლორჰექსიდინის სარგებლობის მტკიცებულება არ არსებობს. შემცირებული რისკი ვლინდება პროვიდონ-იოდის გამოყენებისას, როდესაც უნდა ჩატარდეს საკეისრო კვეთა.
ფორცეპსი ან ვაკუუმის დახმარებით მშობიარობა
მთავარი სტატია: სამეანო პინცეტი
დამხმარე მშობიარობა გამოიყენება დაახლოებით 8 მშობიარობიდან 1-ში და შეიძლება საჭირო გახდეს, თუ ვაგინალური მშობიარობის დროს საფრთხე ემუქრება დედას ან ახალშობილს. გამოყენებულ მეთოდებს უწოდებენ სამეანო ფორსპსის ექსტრაქციას და ვაკუუმ ექსტრაქციას, რომელსაც ასევე უწოდებენ ვენტუზას ექსტრაქციას. სწორად შესრულებული, ორივე უსაფრთხოა, გარკვეული უპირატესობა აქვს პინცეტს, ვიდრე ვაკუუმს, და ორივე უფრო სასურველია მოულოდნელი საკეისრო კვეთისთვის. მიუხედავად იმისა, რომ უსაფრთხოდ ითვლება, დედისთვის ზოგიერთი რისკი მოიცავს ვაგინალურ ცრემლდენას, მათ შორის უფრო დიდი ვაგინალური რღვევის ალბათობას, რომელიც მოიცავს ანუსის ან სწორი ნაწლავის კუნთს ან კედელს. ქალებისთვის, რომლებსაც უტარდებათ ოპერაციული ვაგინალური მშობიარობა ვაკუუმური ექსტრაქციის ან პინცეტის საშუალებით, არსებობს ძლიერი მტკიცებულება, რომ პროფილაქტიკური ანტიბიოტიკები ხელს უწყობს ინფექციის რისკის შემცირებას. ფეხებში ან მენჯში სისხლის შედედების წარმოქმნის უფრო მაღალი რისკია – თრომბის თავიდან აცილების მიზნით შეიძლება დაინიშნოს თრომბის საწინააღმდეგო წინდები ან მედიკამენტები. შარდის შეუკავებლობა არ არის უჩვეულო მშობიარობის შემდეგ, მაგრამ უფრო ხშირია ინსტრუმენტის მშობიარობის შემდეგ. გარკვეული ვარჯიშები და ფიზიოთერაპია ხელს შეუწყობს მდგომარეობის გაუმჯობესებას.
ტკივილის კონტროლი
მთავარი სტატია: ტკივილის მართვა მშობიარობის დროს
არაფარმაცევტული
ზოგიერთი ქალი ურჩევნია მშობიარობის დროს თავი აარიდოს ტკივილგამაყუჩებელ მედიკამენტებს. ფსიქოლოგიური მომზადება შეიძლება სასარგებლო იყოს. რელაქსაციის ტექნიკას, წყალში ჩაძირვას, მასაჟს და აკუპუნქტურას შეუძლია ტკივილის შემსუბუქება. აღმოჩნდა, რომ აკუპუნქტურა და რელაქსაცია ამცირებს საჭირო საკეისრო კვეთების რაოდენობას. აღმოჩნდა, რომ წყალში ჩაძირვა ამსუბუქებს ტკივილს მშობიარობის პირველ ეტაპზე, ამცირებს ანესთეზიის საჭიროებას და ამცირებს მშობიარობის ხანგრძლივობას. გარდა ამისა, წყალში მშობიარობა დაკავშირებულია მშობიარობის შემდგომი სისხლდენის რისკთან, აპგარის დაბალი ქულების, ახალშობილთა ინფექციების, ახალშობილთა რეანიმაციის საჭიროებასთან და ახალშობილთა რეანიმაციაში მიღებასთან. თუმცა, ტვინის მოკვეთის უფრო მაღალი შანსია.
ქალების უმეტესობას მოსწონს მშობიარობისა და მშობიარობის დროს მხარში მყოფი ადამიანი; როგორიცაა ბებიაქალი, მედდა ან დულა; ან საერო პირიროგორიცაა ბავშვის მამა, ოჯახის წევრი ან ახლო მეგობარი. კვლევებმა აჩვენა, რომ მშობიარობისა და მშობიარობის დროს მუდმივი მხარდაჭერა ამცირებს მედიკამენტების და საკეისრო კვეთის ან ოპერაციული ვაგინალური მშობიარობის აუცილებლობას და იწვევს ბავშვის აპგარის ქულის გაუმჯობესებას.
ფარმაცევტული
ტკივილის კონტროლის სხვადასხვა ღონისძიებას აქვს სხვადასხვა ხარისხის წარმატება და გვერდითი მოვლენები ქალსა და მის ბავშვზე. ევროპის ზოგიერთ ქვეყანაში ექიმები ჩვეულებრივ ნიშნავენ ინჰალაციურ აზოტის ოქსიდს ტკივილის გასაკონტროლებლად, განსაკუთრებით 53% აზოტის ოქსიდი, 47% ჟანგბადი, რომელიც ცნობილია როგორც Entonox; დიდ ბრიტანეთში ბებიაქალებს შეუძლიათ გამოიყენონ ეს გაზი ექიმის დანიშნულების გარეშე. შეიძლება გამოყენებულ იქნას ოპიოიდები, როგორიცაა ფენტანილი, მაგრამ თუ იგი ძალიან ახლოს მიიღება დაბადებასთან, არსებობს ჩვილში სუნთქვის დათრგუნვის რისკი.
საავადმყოფოებში პოპულარული სამედიცინო ტკივილის კონტროლი მოიცავს რეგიონულ საანესთეზიო ეპიდურული საშუალებების (EDA) და სპინალურ ანესთეზიას. ეპიდურული ანალგეზია ზოგადად უსაფრთხო და ეფექტური მეთოდია მშობიარობის დროს ტკივილის შესამსუბუქებლად, მაგრამ ასოცირებულია ხანგრძლივ მშობიარობასთან, უფრო ოპერატიულ ჩარევასთან (განსაკუთრებით ხელსაწყოს მიწოდებასთან) და ღირებულების ზრდასთან. თუმცა, უფრო უახლესი (2017) Cochrane მიმოხილვა ვარაუდობს, რომ ახალი ეპიდურული ტექნიკა არ ახდენს გავლენას მშობიარობის დროს და ინსტრუმენტების გამოყენებაზე ან საკეისრო კვეთის საჭიროებაზე. ზოგადად, ტკივილი და სტრესის ჰორმონები იზრდება მშობიარობის დროს ქალებში ეპიდურული ქირურგიის გარეშე, ხოლო ტკივილი, შიში და სტრესის ჰორმონები მცირდება ეპიდურული ანალგეზიის მიღებისას, მაგრამ კვლავ იზრდება მოგვიანებით. ეპიდურული გზით შეყვანილმა მედიკამენტმა შეიძლება გაიაროს პლაცენტა და შევიდეს ნაყოფის სისხლში. ეპიდურული ანალგეზიას არ აქვს სტატისტიკურად მნიშვნელოვანი გავლენა საკეისრო კვეთის რისკზე და, როგორც ჩანს, არ ახდენს მყისიერ გავლენას ახალშობილთა სტატუსზე, როგორც ეს განისაზღვრება აპგარის ქულებით
გაძლიერება
ოქსიტოცინი აადვილებს მშობიარობას და მიჰყვება დადებითი გამოხმაურების ციკლს.
აუგმენტაცია არის საშვილოსნოს სტიმულირების პროცესი, რათა გაიზარდოს შეკუმშვის ინტენსივობა და ხანგრძლივობა მშობიარობის დაწყების შემდეგ. გაზრდის რამდენიმე მეთოდი ჩვეულებრივ გამოიყენება მშობიარობის ნელი პროგრესის სამკურნალოდ (დისტოცია), როდესაც საშვილოსნოს შეკუმშვა შეფასებულია, როგორც ძალიან სუსტი. ოქსიტოცინი არის ყველაზე გავრცელებული მეთოდი, რომელიც გამოიყენება ვაგინალური მშობიარობის სიხშირის გაზრდის მიზნით. ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაცია რეკომენდაციას უწევს მის გამოყენებას ცალკე ან ამნიოტომიასთან ერთად (ამნიონური მემბრანის გაწყვეტა), მაგრამ გვირჩევს, რომ ის უნდა იქნას გამოყენებული მხოლოდ მას შემდეგ, რაც სწორად დადასტურდება, რომ მშობიარობა სწორად არ მიმდინარეობს, თუ ზიანის თავიდან აცილებაა საჭირო. ჯანმო არ გირჩევთ ანტისპაზმური საშუალებების გამოყენებას მშობიარობის შეფერხების პრევენციისთვის.
ეპიზიოტომია
დამატებითი ინფორმაცია: ეპიზიოტომია
წლების განმავლობაში ითვლებოდა, რომ ეპიზიოტომია ხელს უწყობს უფრო ფართო ვაგინალური ცრემლების თავიდან აცილებას და უკეთესად განკურნებას, ვიდრე ბუნებრივი ცრემლსადენი. პერინეალური ცრემლები შეიძლება მოხდეს საშოს გახსნისას, როდესაც ბავშვის თავი გადის, განსაკუთრებით თუ ბავშვი სწრაფად ეშვება. ცრემლები შეიძლება მოიცავდეს პერინეუმის კანს ან გავრცელდეს კუნთებზე და ანალურ სფინქტერსა და ანუსზე. ოდესღაც ისინი გავრცელებულნი იყვნენ, ახლა ისინი აღიარებულია, როგორც ზოგადად არ არის საჭირო. საჭიროების შემთხვევაში, ბებიაქალი ან მეანი აკეთებს ქირურგიულ ჭრილობას პერინეუმში, რათა თავიდან აიცილოს ძლიერი ცრემლები, რომელთა შეკეთება შეიძლება რთული იყოს. 2017 წლის Cochrane-ის მიმოხილვამ შეადარა ეპიზიოტომია საჭიროებისამებრ (შემზღუდავი) რუტინულ ეპიზიოტომიას, რათა დადგინდეს შესაძლო სარგებელი და ზიანი დედისთვის და ბავშვისთვის. მიმოხილვამ აჩვენა, რომ შემაკავებელი ეპიზიოტომიის პოლიტიკა, როგორც ჩანს, იძლევა უამრავ სარგებელს რუტინულ ეპიზიოტომიის გამოყენებასთან შედარებით. ქალებს აღენიშნებოდათ ნაკლებად მძიმე პერინეალური ტრავმა, ნაკლებად უკანა პერინეალური ტრავმა, ნაკლები ნაკერი და ნაკლები შეხორცების გართულებები შვიდი დღის განმავლობაში ტკივილის, შარდის შეუკავებლობის, მტკივნეული სქესის ან მძიმე ვაგინალური/პერინეალური ტრავმის გამოვლენის გარეშე დაბადების შემდეგ.
მრავალჯერადი დაბადება
მთავარი სტატია: მრავალჯერადი დაბადება
იმ შემთხვევაში, როდესაც თავი პირველად აჩენს ტყუპს, ტყუპების გაჩენა ხშირად შეიძლება ვაგინალურად. ზოგიერთ შემთხვევაში ორმაგი მშობიარობა ხდება უფრო დიდ სამშობიარო ოთახში ან საოპერაციო დარბაზში, გართულების შემთხვევაში, მაგ.
ორივე ტყუპები დაიბადნენ ვაგინალურად - ეს შეიძლება მოხდეს როგორც პირველად წარმოდგენილი თავში, ასევე იმ შემთხვევაში, როდესაც ერთს პირველი აქვს თავი, მეორეს კი ფრჩხილი და/ან დაეხმარა ფორსპსით/ვენტუზას მშობიარობით.
ერთი ტყუპი ვაგინალურად დაიბადა, მეორე კი საკეისრო კვეთით.
თუ ტყუპები სხეულის რომელიმე ნაწილზეა შეკრული, რომელსაც შეერთებულ ტყუპებს უწოდებენ, მშობიარობა ძირითადად საკეისრო კვეთით ხდება.
ნაყოფის მონიტორინგი
მშობიარობის დროს ნაყოფის გარე მონიტორინგისთვის შეიძლება გამოყენებულ იქნას მარტივი პინარდის სტეტოსკოპი ან ნაყოფის დოპლერის მონიტორი („დოპტონი“). ნაყოფის გარე (არაინვაზიური) მონიტორინგის მეთოდი (EFM) მშობიარობის დროს არის კარდიოტოკოგრაფია (CTG), კარდიოტოკოგრაფის გამოყენებით, რომელიც შედგება ორი სენსორისგან: გულის (კარდიო) სენსორი არის ულტრაბგერითი სენსორი, მსგავსი ნაყოფის დოპლერის მონიტორის, რომელიც მუდმივად ასხივებს. ულტრაბგერითი და ამოიცნობს ნაყოფის გულის მოძრაობას არეკლილი ხმის მახასიათებლით. წნევისადმი მგრძნობიარე შეკუმშვის გადამყვანს, რომელსაც უწოდებენ ტოკოდინამომეტრს (ტოკო) აქვს ბრტყელი უბანი, რომელიც ფიქსირდება კანზე მუცლის გარშემო ზოლით. კედლის მონაკვეთის გასაბრტყელებლად საჭირო წნევა კორელაციაშია შიდა წნევასთან, რითაც უზრუნველყოფს შეკუმშვის შეფასებას. კარდიოტოკოგრაფით მონიტორინგი შეიძლება იყოს წყვეტილი ან უწყვეტი. ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაცია (WHO) გვირჩევს, რომ ჯანმრთელი ქალებისთვის, რომლებსაც უტარდებათ სპონტანური მშობიარობა, არ არის რეკომენდებული უწყვეტი კარდიოტოკოგრაფია ნაყოფის კეთილდღეობის შესაფასებლად. ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაცია აცხადებს: „ქვეყნებში და გარემოში, სადაც უწყვეტი CTG გამოიყენება დაცვით, სასამართლო დავებისაგან დასაცავად, ყველა დაინტერესებულმა მხარემ უნდა იცოდეს, რომ ეს პრაქტიკა არ არის დაფუძნებული მტკიცებულებებზე და არ აუმჯობესებს დაბადების შედეგებს“.
შიდა (ინვაზიური) მონიტორინგის გამოყენებამდე დედის წყალი უნდა გაიტეხოს. უფრო ინვაზიური მონიტორინგი შეიძლება მოიცავდეს ნაყოფის სკალპის ელექტროდს ნაყოფის გულის აქტივობის დამატებით გაზომვისთვის და/ან საშვილოსნოსშიდა წნევის კათეტერს (IUPC). მას ასევე შეუძლია მოიცავდეს ნაყოფის სკალპის pH ტესტირებას.
იხ.ვიდეო - ტკივილის მართვა მშობიარობის დროს
ვარ 22 წლის ერტი წლის წინ ვიმშობიარე, მშობიარობის შემდეგ დამწყო მუცლის ბერვები და მივიდა კუწის ტკივილამდე, ისე მაწუხებს, საწმელს ვეღარ ვჭამ მრჩიე რამ?
პასუხი - აუცულებლად უნდა მიმართოთ ექიმს, რათა დაზუზტდეს მიხეხი და დაინშნოს სათანადო მკურნალობა. მანამდე მიიღეთ ომეპრაზოლის ან ლანსოპრაზოლის პრეპერატები დღეში ერთხელ ჭამის წინ ექიმთან მისვლა კი აუცილებელია, თუნდაც სიმპტომები გაგიროთ.
