აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკა
აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკა Аҧснытәи Автономтә Ареспублика | |
ადმინისტრაციული ცენტრი | სოხუმი |
მთავრობის თავმჯდომარე | ვახტანგ ყოლბაია |
---|---|
უმაღლესი საბჭოს თავმჯდომარე | ელგუჯა გვაზავა |
რეგიონის კოდი | GE-AB |
ადმინისტრაციული ერთეული | 6 |
ფართობი | 8700 კმ² |
აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკა (აფხ. Аҧснытәи Автономтә Ареспублика) — ავტონომიური რესპუბლიკა საქართველოს შემადგენლობაში, შავი ზღვის სანაპიროზე. რეგიონის საერთაშორისო კოდია: GE-AB. იგი მოიცავს ისტორიულ-გეოგრაფიული პროვინციების აფხაზეთისა და სამეგრელოს (ნაწილობრივ) ტერიტორიას.
აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკა ადმინისტრაციულად იყოფა 6 მუნიციპალიტეტად:
იხ. ქვემოთ ვიდეო ნახეთ ვინ არიან აფსუები და რა არის აფხაზეთი მერამდენა სიყალბე რ-იც ჩვენ ვცხოვრობთ. ვინ არიან აფსნების და საიდან ჩამოვიდნენ ისინი.
რაზეა საუბარი ზემოთ მოყვანილ ვიდეოში პირველი და მნიშვნელოვანი ის, რომ არანაირი აფხაზი ერი როგორც ასეთი არ არსებობს როგორც სახელწოდებისდან გამომდოინარე ისე ეთნიკური ფაქტორი და აბსილიტურად სულ სხვა სახელწოდება აქვს არც თვითონ ეძახიან თავისთავს აფხაზსს, ასევე აბაზგები ასე უნდა ვეასუბროთ სეპარატისტებს მსოფლიოს და რაც ძალინ მნიშვნელოვანია რისებს, ის მოღალატური პოლიტიკა რაც დრესაც გჰრძელდება უნდა დასრულდეს ავტონომიური რესპუბლიკაზე თვითონ უარი თქვეს აფსუებმა დიდი ხანია რაც შეეხება ეთნიკურ ფაქტორს მათ ტყვარჩელი და გუდაუთა რჩება ნაწილობრივ ოჩამჩირეც იქაც შერეულია რაც შეეხება ავტონომია გაუგებარია ავტონომიებს ზოგადად გაუგებარია რა პრინციპით უნდა შევქნათ ავტონომიები საქართველოში პოლიტიკური ეთნიკური თუ სხვა. გასაგებია რომ სსრკს იყო და ჩვენ არავინ გვეკითხებოდა როგორ მოვაწყობდით საკუთარ ქვეყანას მაგრამ ხომ დაიშალა და მივიღეთ დამოუკიდებლობა ახლა კითხვებია ორივე ავტონომიამ ეწ სახრეთ ოსეთის და აფხაზეთის დიდი ხანია უარი თქვეს სტატუსზე თვითონვე გარდა ამისა რა პრინციპით იქნება ავტონომიები თუ ეთნიკური გაუგებარია აჭარის ავტონომია რას წარმოადგენს ან მაშინ სხვა ეთნოზს რატომ არ უნდა მიეცესან რატომ ამხელა ტერიტორია პოლიტიკური თუა ეს შეთანხმების თემაა და რუსულ ქართული მოლაპარაკების საკითხები მაგალითად ის რომ სეპარიტეტებს არანაირი როლი არ აქვს ამ ურთიერთობაში და რუსულ ქართული საკითხებია რათქმა უნდა დასავლეთან ერთად. როგორც არ უნდა იყოს გალის რაიონი და დალის ხეობაში ისე როგორც ლენინგორის რაიონში არაფერ ესაქმება არც რუსებს და არც სეპარატისტებს. ხოლო მაგ პრონციპით თბილისშიც შეიძლება იდგეს რუსის ჯარი.
რუკა | მუნიციპალიტეტები |
---|---|
გაგრის მუნიციპალიტეტი | |
გალის მუნიციპალიტეტი | |
გუდაუთის მუნიციპალიტეტი | |
გულრიფშის მუნიციპალიტეტი | |
ოჩამჩირის მუნიციპალიტეტი | |
სოხუმის მუნიციპალიტეტი |
1994 წელს სეპარატისტულმა ხელისუფლებამ განახორციელა ადმინისტრაციულ-ტერიტორიული „რეფორმა“, რის შედეგადაც ოჩამჩირისა და გალის რაიონების ტერიტორიების ნაწილის ხარჯზე შექმნა ტყვარჩელის რაიონი.
ზოგადი ცნობები
ავტონომიური რესპუბლიკის ფართობი შეადგენს 8700 კვ.კმ–ს, მოსახლეობა – დაახლოებით 100-120 ათასს. ავტონომიის დედაქალაქია ქალაქი სოხუმი. ავტონომიის ტერიტორიაზე 526 დასახლებული პუნქტია, მათ შორის:
- ქალაქი - 7: ახალი ათონი, გაგრა, გალი, გუდაუთა, ოჩამჩირე, სოხუმი, ტყვარჩელი.
- დაბა – 5: ბიჭვინთა, განთიადი, გულრიფში, ლესელიძე, მიუსერა.
- სოფელი - 514.
ადგილობრივი მმართველობა
დევნილობაში მყოფი აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის ხელისუფლების ორგანოებს წარმოადგენენ აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის უმაღლესი საბჭო (საკანონმდებლო ორგანო) და აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის მინისტრთა საბჭო (აღმასრულებელი ორგანო), რომლებიც 1993 წლიდან ქალაქ თბილისშია განთავსებული.
- უზენაესი საბჭოს თავმჯდომარეები:
- მინისტრთა საბჭოს თავმჯდომარეები:
- თამაზ ნადარეიშვილი, სექტემბერი 1993 – 16 მარტი 2004;
- ზურაბ ერქვანია
- ლონდერ ცაავა, 16 მარტი 2004 – 30 სექტემბერი 2004
- ირაკლი ალასანია 30 სექტემბერი 2004 – 24 აპრილი 2006;
- მალხაზ აქიშბაია, 24 აპრილი 2006 – 11 ივნისი 2009;
- გიორგი ბარამია, 11 ივნისი 2009 – აპრილი 2013;
- ვახტანგ ყოლბაია, აპრილი 2013 – დღემდე
2008 წლის აგვისტოს ომამდე, საქართველოს ცენტრალური ხელისუფლების იურისდიქციის ქვეშ იყო გულრიფშის მუნიციპალიტეტის აჟარის სასოფლო თემის ტერიტორია (23 სოფელი), ე.წ. კოდორის ხეობა. ამ ტერიტორიაზე 1998-2004 წლებში მოქმედებდა საქართველოს პრეზიდენტის რწმუნებულის მმართველობა.
- საქართველოს პრეზიდენტის რწმუნებულები:
ამჟამად, ამ ტერიტორიებს სრულად აკონტროლებს სეპარატისტული რეჟიმი და რუსეთი.
სეპარატისტული რეჟიმი
1992 წლიდან აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის ტერიტორიაზე დამყარებულია სეპარატისტული რეჟიმი, რომელმაც 1992 წლის 23 ივლისიდან გამოაცხადა ე.წ. „აფხაზეთის რესპუბლიკის“ დამოუკიდებლობა. მისი დამოუკიდებლობა აღიარეს მხოლოდ რუსეთმა, ნიკარაგუამ, ვენესუელამ, ნაურუმ, ტუვალუმ და ორმა თვითგამოცხადებულმა რესპუბლიკამ, ე.წ. „სამხრეთი ოსეთის რესპუბლიკამ“ და ე.წ. „დნესტრისპირეთის რესპუბლიკამ“. გარდა ამისა, 2011 წლის 31 მაისს სოხუმის სეპარატისტული მთავრობის მიერ გაკეთდა განცხადება, რომ აფხაზეთის დამოუკიდებლობა ვანუატუმაც ცნო თუმცა ეს ინფორმაცია მოგვიანებით ვანუატუმ უარყო დანარჩენი სახელმწიფოები არ აღიარებენ მის დამოუკიდებლობას და იურიუდიულად განიხილავენ საქართველოს განუყოფელ ნაწილად.
- დე-ფაქტო ხელისუფლების „პრეზიდენტები“:
- დე-ფაქტო ხელისუფლების „პრემიერ-მინისტრები“:
- 1992 - ვაჟა ზარანდია;
- 1993 - სოკრატ ჯინჯოლია;
- 1995 - გენადი გაგულია;
- 1997 - სერგეი ბაგაფში;
- 1999 - ვიაჩესლავ ცუგბა;
- 2001 - ანრი ჯერგენია;
- 2002 - გენადი გაგულია;
- 2003 - რაულ ხაჯიმბა;
- 2004 - ნოდარ ხაშბა;
- 2005 - ალექსანდრე ანქვაბი;
- 2009 - სერგეი შამბა;
- 27 სექტემბერი, 2011 - 2 ივნისი, 2014 - ლეონიდ ლაკერბაია
- 2 ივნისი, 2014 - 29 სექტემბერი, 2014 - ვლადიმერ დელბა (მ/შ)
- 29 სექტემბერი, 2014 - 16 მარტი, 2015 - ბესლან ბუთბა
- 16 მარტი, 2015 - 20 მარტი, 2015 - შამილ აძინბა (მ/შ)
- 20 მარტი, 2015 - 26 ივლისი, 2016 - არტურ მიქვაბია
- 26 ივლისი, 2016 - 5 აგვისტო, 2016 - შამილ აძინბა (მ/შ)
- 5 აგვისტო, 2016-დან - ბესლან ბარციცი
ეკონომიკა
რეგიონის ხელსაყრელი მდებარეობის გამო, რომელიც უშუალოდ ესაზღვრება რუსეთის ფედერაციას, ჩვეულებრივ პირობებში შეიძლებოდა ყოფილიყო ერთ–ერთი ყველაზე განვითარებული მხარე. მაგრამ კონფლიქტის შედეგად თითქმის მთლიანად განადგურდა მისი სამრეწველო და სასოფლო–სამეურნეო ინფრასტრუქტურა. ამჟამად ფუნქციონირებს რამდენიმე მცირე საწარმო, რომლებიც ძირითადად ნედლეულის (ხე–ტყე, ქვანახშირი) რუსეთსა და თურქეთში გატანით არიან დაკავებულნი.
ღირსშესანიშნაობები
ავტონომიური რესპუბლიკის ტერიტორიაზე მდებარეობს ბუნების, არქიტექტურისა და კულტურის მრავალი ძეგლი, მათ შორის უმნიშვნელოვანესია:
- ახალი ათონის მღვიმე
- ახალი ათონის მონასტერი
- ბედიის ეკლესია
- ბესლეთის ხიდი
- ბიჭვინთის ტაძარი
- გეგის ჩანჩქერი
- დრანდის ტაძარი
- ილორის ეკლესია
- კელასურის კედელი
- სოხუმის ბოტანიკური ბაღი
- რიწის ტბა
ისტორია
აფხაზეთის ტერიტორია 1864 წელს ანექსირებულ იქნა რუსეთის იმპერიის მიერ, რომელმაც გააუქმა აფხაზეთის სამთავრო და მას სოხუმის ოკრუგი უწოდა. 1918-21 წლებში აფხაზეთი საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკის შემადგენლობაშია. 1921 წლის 4 მარტს შეიქმნა აფხაზეთის საბჭოთა სოციალისტური რესპუბლიკა (სსრ), რომელიც სამოკავშირეო ხელშეკრულებით დაუკავშირდა საქართველოს სსრ–ს. 1931 წელს იგი გარდაიქმნა ავტონომიურ რესპუბლიკად ასსრ–ს სტატუსით. საქართველოს დამოუკიდებლობის გამოცხადების შემდეგ ეწოდა აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკა. 1992-1993 წლების კონფლიქტის შემდეგ ფაქტობრივად ოკუპირებულია რუსეთის მიერ და იმართება სეპარატისტული რეჟიმის მიერ.
აფხაზეთში კონფლიქტის პოლიტიკური შეფასება
2006 წლის ანგარიშგებაში საქართველოს პარლამენტის წინაშე ეროვნული ხელისუფლების დამხობის შემდგომ პირველად მიეცა ობიექტური შეფასება აფხაზეთსა და ცხინვალის რეგიონში 1991-1992 წლებიდან მომდინარე კონფლიქტს.
სააკაშვილის ანგარიშგებაში აღნიშნულია, რომ „არავითარი ეთნიკური კონფლიქტები საქართველოს აფხაზეთთან და სამხრეთ ოსეთთან არ აქვს, არამედ მიმდინარეობს "ტერიტორიული კონფლიქტი პოსტიმპერიული ტერიტორიების დანაწილებისათვის"“. სააკაშვილის ეს განცხადება სავსებით და სრულად ეთანხმება დევნილი ეროვნული ხელისუფლების მოსაზრებებს ცხინვალის რეგიონსა და აფხაზეთში კონფლიქტების არსის შესახებ.
სააკაშვილის ეს სახელმწიფო პოლიტიკის დონის განცხადება ამავე დროს ამხელს 1991-1992 წლებიდან ქართველი და უცხოელი ანტიქართული, პროიმპერიული „პოლიტოლოგების“ მიერ ფართოდ დამკვიდრებულ დეზინფორმაციას აფხაზეთსა და ცხინვალის რეგიონებში მომხდარი კონფლიქტების შესახებ - რომ თითქოს ეს იყო ეთნიკური კონფლიქტები, რომლის საფუძველი გახდა „ქართული ნაციონალიზმი და ფაშიზმი“. მხილება განსაკუთრებით ეხება პროიმპერიულ „დისიდენტ“ სახაროვს - რომელმაც აფხაზეთისა და ცხინვალის ზონების რუსეთის მიერ ანექსიას თეორიული საფუძველი ჩაუყარა ცნებისა და ტერმინის „საქართველო - მცირე იმპერია“ შემოღებითა და საერთაშორისო მასშტაბით დანერგვით.
პრეზიდენტ მ. სააკაშვილის შეფასებით "აფხაზეთისა და სამხრეთ ოსეთის კონფლიქტები - ეთნოკონფლიქტები არ არის. მე ვკრძალავ ისეთი ფრაზების გამოყენებას, როგორებიცაა "ქართულ-აფხაზური კონფლიქტი" ან "ქართულ-ოსური კონფლიქტი", რადგან ეს ტერიტორიული კონფლიქტებია, რომლებიც პოსტიმპერიული სივრცის ტერიტორიების გაყოფასთანაა დაკავშირებული
იხ. ვიდეო ვიდეობში დარცუდებით რომ არანაირი აფხაზი ერი არ არსეობობს არის აფსნები ეთნოსი და არის აფხაზეთი.
1992 წლიდან აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის ტერიტორიაზე დამყარებულია სეპარატისტული რეჟიმი, რომელმაც 1992 წლის 23 ივლისიდან გამოაცხადა ე.წ. „აფხაზეთის რესპუბლიკის“ დამოუკიდებლობა. მისი დამოუკიდებლობა აღიარეს მხოლოდ რუსეთმა, ნიკარაგუამ, ვენესუელამ, ნაურუმ, ტუვალუმ და ორმა თვითგამოცხადებულმა რესპუბლიკამ, ე.წ. „სამხრეთი ოსეთის რესპუბლიკამ“ და ე.წ. „დნესტრისპირეთის რესპუბლიკამ“. გარდა ამისა, 2011 წლის 31 მაისს სოხუმის სეპარატისტული მთავრობის მიერ გაკეთდა განცხადება, რომ აფხაზეთის დამოუკიდებლობა ვანუატუმაც ცნო, თუმცა ეს ინფორმაცია მოგვიანებით ვანუატუმ უარყო. დანარჩენი სახელმწიფოები არ აღიარებენ მის დამოუკიდებლობას და იურიუდიულად განიხილავენ საქართველოს განუყოფელ ნაწილად.
იხ. ვიდეო მდგომარეობა აფხაზეთი დღეს
იხ. ვიდეო ვიდეობში დარცუდებით რომ არანაირი აფხაზი ერი არ არსეობობს არის აფსნები ეთნოსი და არის აფხაზეთი.
აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკა (აფხ. Аԥснытәи Автономтә Ареспублика) — ავტონომიური რესპუბლიკა საქართველოს შემადგენლობაში, შავი ზღვის სანაპიროზე. რეგიონის საერთაშორისო კოდია — GE-AB. იგი მოიცავს ისტორიულ-გეოგრაფიული პროვინციების აფხაზეთისა და სამეგრელოს (ნაწილობრივ) ტერიტორიას.
2008 წლის აგვისტოს ომამდე, საქართველოს ცენტრალური ხელისუფლების იურისდიქციის ქვეშ იყო გულრიფშის მუნიციპალიტეტის აჟარის სასოფლო თემის ტერიტორია (23 სოფელი), ე.წ. კოდორის ხეობა. ამ ტერიტორიაზე 1998-2004 წლებში მოქმედებდა საქართველოს პრეზიდენტის რწმუნებულის მმართველობა.
- საქართველოს პრეზიდენტის რწმუნებულები:
ამჟამად, ამ ტერიტორიებს სრულად აკონტროლებს სეპარატისტული რეჟიმი და რუსეთი.
მოსახლეობა
მხარე / რაიონი-მუნიციპალიტეტი | 1959 წ. აღწ. | 1970 წ. აღწ. | 1979 წ. აღწ. | 1989 წ. აღწ. | 1991' | 2002 წ. აღწ. |
---|---|---|---|---|---|---|
აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკა | 404,738 | 486,959 | 505,396 | 535,634 | 533,800 | 1,956 |
ქ. სოხუმი | 64,730 | 101,798 | 114,373 | 121,406 | 120,000 | — |
ქ. ტყვარჩელი | 28,440 | 25,805 | 21,805 | 21,578 | 21,200 | — |
გაგრის | 52,229 | 67,451 | 73,604 | 81,369 | 82,400 | — |
გალის | 59,619 | 73,256 | 75,538 | 79,440 | 79,600 | — |
გუდაუთის | 53,468 | 60,139 | 57,231 | 59,146 | 59,200 | — |
გულრიფშის | 51,706 | 53,519 | 57,122 | 57,500 | 1,956 | — |
ოჩამჩირის | 61,901 | 70,252 | 70,690 | 75,808 | 76,700 | — |
სოხუმის | 84,351 | 36,552 | 38,636 | 39,765 | 37,200 | — |
იხ. ვიდეო მდგომარეობა აფხაზეთი დღეს