ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -  

                     ტერენტი გრანელი

(ნამდვილი გვარი კვირკველია; დ. 3 ივნისი სხვა ცნობით 25 ნოემბერი , 1897, ახლანდელი ქ. წალენჯიხა — გ. 10 ოქტომბერი, 1934, თბილისი) — ქართველი პოეტი.

ქვეყნისა და ხალხის მხურვალე მოტრფიალე ტერენტი იმ ინტელიგენციის მხარეზე დადგა, რომლის მიზანი რუსეთის იმპერიალისტური რეჟიმისაგან განთავისუფლება იყო. იგი წერდა: „ეროვნული თავისუფლება ეს უდიდესი პრობლემაა ამა თუ იმ ერის ცხოვრებაში... დაე ყველამ გაიგოს, რომ ჩვენ გვწყურია თავისუფალი ცხოვრება, და არავის ნებას არ მივცემთ აბუჩად აიგდოს ჩვენი უზენაესი უფლებები“.

ოცი წლის ტერენტი მთელი სერიოზულობით მსჯელობს ეროვნულ პრობლემაზე:

„ამ დაბაში (იგულისხმება ოჩამჩირე) იშვიათად ნახავთ ქართულის მცოდნე პირებს... ნუთუ ამ ხალხს არ შეუგნია ქართული ენის სიდიადე, ნუთუ მათ არ აინტერესებთ სამშობლო ენა. თვითმპყრობელობის დროს ქართული ენის უცოდინარობას ნიკოლოზის მთავრობას ვაბრალებდით, დღეს ვის უნდა დავაბრალოთ?! თამამად შეიძლება ითქვას, რომ ყველა ეს ჩვენს გულგრილობას და გადაგვარებას ადასტურებს. გახსოვდეთ, რომ თქვენ სამშობლო გავალებთ თქვენი მშობლიური ენის შესწავლას. ამისათვის, ჩემი აზრით, წერაც ზედმეტია“.ეს ტერენტის წერილების მხოლოდ მცირე ნაწილია.

იხ. ვიდეო ტერენტი გრანელის პოეზია  სიყვარული ❤❤❤❤❤❤❤❤❤❤❤❤❤❤❤❤❤❤

თბილისი და სამწერლო-პუბლიცისტური კარიერა

ტერენტის სწავლა სწყუროდა. იაკობ შანავას დახმარებით დაითანხმა მამა და, უფროს დასთან მაშოსთან ერთად, 1918 წელს თბილისს გაემგზავრა. ამავე წელს გარდაეცვალა მამა. უსახსროდ დარჩენილი ტერენტი მუშაობას იწყებს თბილისის რკინიგზის სადგურზე ჯერ ვაგონების გადამბმელად, ხოლო შემდეგ კონდუქტორად. მაგრამ აქ დიდხანს ვერ ჩერდება. რამდენიმე თვის შემდეგ იგი მუშაობას იწყებს ნაციონალ-ფედერალისტების გაზეთ „სახალხო საქმის“ რედაქციაში, შიკრიკად. ამავე გაზეთის მდივანმა სიმონ ყაუხჩიშვილმა დაუბეჭდა ტერენტის თავისი პირველი ლექსი“. სიმონ ყაუხჩიშვილი იგონებს:

„"ეს იყო 1918 წელს... იმ ხანებში ჩვენთან სამუშაოდ მოეწყო ერთი ახალგაზრდა, სახელად ტერენტი. მის მოვალეობას შეადგენდა საქმიანი ქაღალდების სტამბაში წაღება... ერთხელ ჩვენ ორნი ვიყავით ოთახში. უცბად შუაზე გადაკეცილი ქაღალდი დამიდო მაგიდაზე, თვითონ კი გარეთ გავარდა. ქაღალდი გავხსენი. ვხედავ, შესანიშნავი ლექსია. არ მეგონა, თუ ტერენტი ლექსებს წერდა. გავბედე და არავისთვის მიკითხავს, ისე დავბეჭდე... ქართულ პოეზიაში მისი პირველი ნაბიჯების დამლოცველი მე ვიყავი“.“

პოეტმა ფსევდონიმი „გრანელი“ 1919 წელს დაირქვა. ამ ფსევდონიმის არჩევას, ტერენტის დების მაშო და ზოზია კვირვკელიების გადმოცემით, საფუძვლად დაედო ლათინური სიტყვა „granum“, რაც მარცვალს ნიშნავს. პოეტს ეს სიტყვა გადატანითი მნიშვნელობით აურჩევია:

„„მეც პატარა, ობოლი მარცვალი, სამყაროს უმცირესი ნაწილი ვარო“.“

მეორე გადმოცემის თანახმად, ტერენტი ეტრფოდა ოპერა - „აბესალომ და ეთერი“ - მარეხის პარტიის შემსრულებელ იტალიელ მომღერალ ქალს, გვარად გრანელს და მისი პატივისცემით აურჩევია ეს ფსევდონიმი. მაგრამ სიყვარული უოღბლო აღმოჩნდა, ორი წლის უცნაური სიყვარულის შემდეგ მსახიობი თავის სამშობლოში გაემგზავრა. ფსევდონიმმა - გრანელი - შემოინახა ტერენტის სპეტაკი სიყვარულის ისტორია.

ამ დროს ქართულ პოეზიაში მომძლავრებული იყო სიმბოლისტური მიმდინარეობა. ვერც ტერენტი ასცდა მოდერნიზმს და, სიმბოლისტური პოეზიით გატაცებულმა, 1919 წელს გამოსცა სამხატვრო-სალიტერატურო გაზეთი „ია“ და ჟურნალი „კრონოსის სარკე“. ჟურნალში დაბეჭდილ მის სონეტებსა და რეცენზიას, სადაც ვალერიან გაფრინდაშვილის „დაისები“ არის შეფასებული, აშკარად ეტყობა სიმბოლისტური ესთეტიკის კვალი.

1919 წელს გალაკტიონი სცემს „არტისტულ ყვავილებს“. ტერენტი გრანელმა მაშინვე იგრძნო და აღიარა გალაკტიონ ტაბიძის პოეტური სიდიადე, მისი სიახლე. თავის მხრივ, გალაკტიონიც არანაკლებ აფასებდა ტერენტი გრანელის პოეტურ ტალანტს.

იხ. ვიდეო გულიდან სისხლის წვეთები 

სამწერლო კარიერის დასაწყისი

1920 და 1921 წლებში ტერენტი გრანელმა გამოსცა ლექსების ორი პატარა წიგნაკი: „პანაშვიდები“ (რომელშიც გობრონ აგარელის ლექსებიც არის დაბეჭდილი) და „სამგლოვიარო ხაზები“. საკუთარმა ხელწერამ და მომწიფებულმა შემოქმედებითმა ხმამ მკაფიოდ იჩინა თავი მის პირველსავე ლექსებში. პირველი წარმატებებით აღფრთოვანებულმა პოეტმა 1922 წელს გამოსცა ლექსების მოზრდილი წიგნი „სულიდან საფლავები“. ამ კრებულს შესანიშნავი რეცენზიები უძღვნეს ტრისტან მაჩაბელმა, პაატა ორბელიანმა და კონსტანტინე გამსახურდიამ. ჭაბუკი პოეტი მართავს ლიტერატურულ საღამოებს. პოეტს აღტაცებით ხვდებიან ყველგან.

იხ. ვიდეო ტერენტი გრანელი - ისევ სიშორე ❤❤❤❤❤❤❤❤❤❤❤

ტერენტი გრანელი რუსთაველის გამზირზე ხშირად უნახავთ პოეზიის მოყვარულ ახალგაზრდებთან. პოეტი აღტაცებით ესაუბრებოდა მათ პოეზიისა და მუსიკის დანიშნულებაზე, ესთეტიკურ იდეალებზე, ტერენტი გრანელი წერდა: „ხელოვნების ცხოველმა შუქმა უნდა გაანათოს ჩვენი ცხოვრების ბნელი კუნჭულები, აამოძრაოს ადამიანის შემოქმედება და თვალწინ გადაუშალოს საუცხოო სურათები სილამაზისა, სიმშვენიერისა და ჭეშმარიტებისა, უნდა მძლავრად ამეტყველდეს ჭეშმარიტი ხელოვნება, თორემ ლამის ადამიანი მხეცად იქცეს უმაღლეს განცდათ მოკლებული და ბოროტების მორევში სავსებით გადავარდნილი“

ტერენტი ბევრს კითხულობს, განსაკუთრებით პოეზიას. კარგად იცნობს მსოფლიო ლიტერატურის კორიფეებს, რუსულ მწერლობას, ფრანგ სიმბოლისტთა შემოქმედებას: ბაირონის, შელის, მიუსეს, ნოვალისის, ომარ ხაიამის პოეზიას, ნიცშეს ფილოსოფიას. მისი საყვარელი რუსი პოეტებია პუშკინი, ბლოკი, ტიუტჩევი, ფეტი, ნადსონი. მშვენივრად კითხულობს ბლოკისა და ესენინის ლექსებს, გრძნობს მათთან სულიერ ნათესაობას. მიუხედავად იმისა, რომ დოსტოევსკის აღმერთებს, უჭირს მისი რომანების კითხვა. თუ ზოგიერთ ზედმეტობას ჩამოვაცილებთ, დოსტოევსკის ხელოვნება და აზრები გენიალურიაო.

მეგობარი პოეტის გობრონ აგარელის რჩევით ხშირად ესწრება უნივერსიტეტში სერგი დანელიასა და გრიგოლ წერეთლის ლექციებს ანტიკურ პოეზიასა და ფილოსოფიაზე. მის განსაკუთრებულ აღფრთოვანებას თურმე ანაქსიმანდრესა და ანაქსაგორას კოსმოლოგიური შეხედულებები იწვევდა.

იხ. ვიდეო ტერენტი გრანელი - ეჭვინობა ვნებაზე ❤❤❤❤❤❤❤

ნაზი ბუნების ტერენტი მეტად ზრდილი და თავაზიანი, გულახდილი, უშუალო და თავმდაბალია. თავისებური ხასიათი აქვს: ხან ბავშვივით აზიზია, ხანაც უმიზეზოდ ჭირვეული და იჭვიანი, უფრო ხშირად კი სათნო და გულუბრყვილო. წყნარია. ხმამაღლა იშვიათად იცინის. ბილწსიტყვაობა სძაგს. მისი ყველაზე სალანძღავი სიტყვაა: შენ პოეზიისა რა გაგეგებაო. საერთოდ ძუნწი მოსაუბრეა. საკმარისია პოეზიაზე ჩამოვარდეს საუბარი, რომ მისი თვალები ელვარე ნაკვერცხლებს დაემსგავსოს. ამ დროს იგი დაუნდობელია და პირში მთქმელი.

ამ პერიოდში გრანელი დიდ ხელმოკლეობას განიცდის, არსად არ მსახურობს. საქმის გაკეთების ეშინია. თავად არ იცის, რითი უნდა ირჩინოს თავი, ან სად უნდა გაათიოს ღამე. ამაყია, არავის აგებინებს თავის გასაჭირს. არ უყვარს საუბარი პირად ცხოვრებაზე. ჰონორარს აიღებს თუ არა, მაშინვე ხელგაშლით ხარჯავს, უყვარს მეგობრების გამასპინძლება, თუმცა, ასეთი შემთხვევა მეტად იშვიათია

იხ. ვიდეო ტერენტი გრანელი

ერენტი გრანელის პოეზიამ მწვერვალს 1924 წელს მიაღწია. ამ პერიოდში გამოსცა მან ახალი ლექსების წიგნი „Memento mori“. თავდაპირველად წიგნის სათაური უნდა ყოფილიყო „გაფრენილი დღეები“, თუმცა იმდროინდელი საქართველოს ვითარების გამო მან წიგნს სახელი შეუცვალა „MEMENTO MORI“. იგი დილაუთენია სტამბაში წავიდა, კრებულს სახელი შეუცვალა და „MEMENTO MORI“(ლათ:გახსოვდეს სიკვდილი) დაარქვა. ამავე წელს რუსთაველის თეატრში ტერენტი გრანელს დიდი სალიტერატურო საღამო გაუმართეს და საგანგებო გაზეთიც მიუძღვნეს, სადაც ივანე გომართელი, გიორგი ნადირაძე, კონსტანტინე კაპანელი, ვასილ ბარნოვი, პლატონ კეშელავა და სხვები მაღალ შეფასებას აძლევენ ტერენტი გრანელის პოეზია

                                                                            

                                                                              პოეტის ბოლო წლები

1926 წელს ტერენტი გრანელმა ლექსების უკანასკნელი წიგნი გამოსცა. 1928 წლიდან კი იწყება პოეტის მკვეთრი სულიერი დეპრესია. ამ პერიოდის წერილები, სადღიურო ჩანაწერები და ლირიკა, მოწმობენ მის სულიერ მსხვრევას. რა თქმა უნდა, ტერენტი გრანელი კარგად გრძნობდა თავის ამ უდიდეს პიროვნულ-ადამიანურ ტრაგედიას და ეს უფრო ამძაფრებდა მის ტრაგიზმს. აკაკი ანდრიაშვილი იგონებს: „ტერენტის დაეწყო კოშმარული ჰალუცინაციები. ეჩვენებოდა, ვითომ იქ, სადაც იატაკი მიწურისა იყო, შუაღამისას მისი გარდაცვლილი მამა წამოიწევდა. მერე დაიწყებდა ტერენტისთან საუბარს, მაგრამ არა პირდაპირ, უშუალოდ, არამედ ვითაც მესამე პირის მეშვეობით. ეს ვიღაც მესამე პირი გადასცემდა ტერენტის მამის ნათქვამს. საჭირო იყო რაიმე ზომების მიღება, თორემ ტერენტი საშინელი საფრთხის წინაშე იყო“ 

„...ფიროსმანივით მიტოვებულმა და მივიწყებულმა, მძიმედ დაავადებულმა ტერენტი გრანელმა სამუდამ დახუჭა თვალები 1934 წლის 10 ოქტომბერს „არამიანცის“ საავადმყოფოში. რამდენიმე კაცისაგან შემდგარმა პროცესიამ პოეტის ცხედარი პეტრე-პავლეს სასაფლაოს მიაბარა. ტერენტი გრანელის ცხედარი 1987 წელს გადაასვენეს დიდუბის პანთეონში.“

2020

ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -  

                                   2020 წ

გრიგორიანული კალენდრის ნაკიანი წელიწადი, რომლის პირველი დღეა ოთხშაბათი. ეს წელი არის XXI საუკუნის მე-2 დეკადის მე-10 წელი.

• 11 იანვარი : ცაი ინ-ვენი ტაივანის პრეზიდენტად მეორე ვადით აირჩიეს.
• 31 ოქტომბერი : საქართველოში საპარლამენტო არჩევნები გაიმართა
• 2020წ-ს საგრძნობლად განისაზღვრა პანდემია COVID-19, მასიური ზომების მიღება საჯარანტირო იზოლაციები, საპოტრესტო გამოსავლები მთელმსოფლიოში პირველი მსოფლიოაში ეკონომიკური რეცესია 90 წლის განმავლობაში ( დიდი დეპრესიის შედმეგ)

იხ.ვიდეო წლის სამეცნიერო მიმოხილვა ჩამოთვლილი გამოგონებები და მიღწევები

წელი ასევე გახდა ყველაზე ცხელი დაკვირვების ისტორიის განმავლობაში.

2020წელი მეცნიერებაში

7 იანვარი - კოსმოსური ტელესკოპი TESS აღმოაჩინა პირველი პლანეტა დედამიწს ჯგუფის TOI-700 d დედამიწის ეწ სიცოცხლის ზონაში

13 იანვარი - ანალიზის დროს მურჩისონკური მეტეპრიტის აღმოჩენილ იქნა  უძველესი დედამიწაზე ნაწილაკი ნივთიერების, გაჩნდა მაშინ როცა არ არსებობდა მზის სისტემა.

მურჩისონის მეტეორიტი

20 იავარი - ჯანდაცვის მოსფლიო ორგნაზიაციის გენერალური დირექტორი მოიწვია საგანგებო კომიტეტის სხდომა პნემვომიის აფეთქების   სიტუაციის გამო ჩინეთში ახალი კრორონავირუსისი გამო 2019 - nCov

იხ. ვიდეო

10 თებერვალი - გაშვება ავტომატური კოსმოსური აპარატის solarmOrbiter კოსმოდრომ მისე კანავერის ფლორიდა რაკეტა - მატარებელ Atlas V

18 თებერვალი - ერაყში შანიდარის გამოქვაბულში ნაპოვნი იქნა მეთხოედი საკუნის განმავლობაში პირველად ნეანდერტალენი ,, ყვავილებით'' დასაფლავებულიამ უძველესი ხახლის ახალი ნეშთი დაკრძალული მსგავსი სამახვო წესით დახვით

20 მარტი -  ამერიკელი პლანტოლოგებმა   ბრიმის ქარვაში ცნობილი როგორც მარვალრიცხოვანი ნამარხები მეზოეუოლი წლოვანების, აღმოჩინეს ქალა პაწაწინა ფრინველისმსგავსის დინოზავრის სახელოწოდებით Oculudentavis khaungraae

25 აპრილი - ენთუზიასტების ჯგუფმა  Lost Apple Project  -  დან განაცხადეს 2019წ-ის შემოდმგომადე მოახერხეს მოძებნა 10 ჯიშის ვაშლი ადრე მიჩნეული დაკარგულად

3 მაისი - მეცნიერებმა განაცხადეს, რომ ჩრდ. პოლუსის მიძრაობ უფრო დაჩქარდა

                                                                     

განლაგება ჩრდ. პოლუსის

30 მაისი - რაკეტა0 მარაებლის გაშვება falkon-9 FT კერძო მრავალგამოყენების კოსმოსური ხომალდის Crew Dragon ამერიკული კომპანიის SpaseX სასტარტო კომლექსიდან LC-39 კოსმოსური ცენტრ  კენდიდან კუნძლ მერიტში ფლორიდის შტატი. პირველი პილოტირებული  გაფრენა აშშ-სთვის ეკიპაჟი: დაგლას ჰერლი და ბობ ბენკენი

20 ივნისი - მეორე ქალი ვანესა ობრაიენი დაპყრო მარიანას ღრმული და გახდა პირველი ქალი მსოფლიოში ევერესტი ყველაზე ღრმა და ყვბელაზე დიდი სიმაღლე

21 ივნისი - მზის დაბნელება

20 ივლისი - კოსმოდრომ ტანეგასამიდან ოაპონია რაკეტა-მატარებლის H-IIA დახმარებით გაშვებულ იქნა  ავტომატური კოსმოსური სადგური ალ-ამალი (იმედი) გაერთიანებული ემირატების საკუთრება

იხ. ვიდეო 10 ყველაზე წარმოდგენელი გამოგონებები რომელმაც შეცვალა მსოფლიო

ნარცისი

ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -  

                                         ნარცისი

ნარცისი ნაკადთან სურათი კარავაჯოსი

ნარკისე (ლათ. Narcissus, ბერძ. Νάρκισσος), ძველ ბერძნულ მითოლოგიაში მშვენიერი ჭაბუკი, მდინარე კეფისეს ღვთაებისა და ნიმფა ლეირიოპეს ძე. ნარცისზე ლეგენდის მრავალი ვარიანტი არსებობს. ყველაზე პოპულარულია ოვიდიუსის „მეტამორფოზებში“ გამოყენებული მითი: ჭაბუკმა უარყო ფერია ექოს სიყვარული, რის გამოც ღმერთებმა დასაჯეს — ნარცისს ისე შეაყვარეს თავისი გამოსახულება წყალში, რომ თვალი ვერ მოსწყვიტა და გაუზიარებელი სიყვარულისგან მალე კიდეც გარდაიცვალა. ნარცისის სხეული ყვავილად იქცა. გადატანითი მნიშვნელობით — თავის თავზე შეყვარებული ადამიანი.

იხ. ვიდეო

სახელი ნარცისი ანტიკურ ხანაში უკვე გახდა საყოველთაო სახელი და დაიწყო სიამაყისა და ნარცისიზმის სიმბოლო. პლატონიზმთან დაახლოებული ერთ-ერთი უძველესი თარჯიმნის თანახმად, ნარცისმა დაინახა ”მატერიის ამჟამინდელ ბუნებაში, მისი საკუთარი ჩრდილი, ანუ მატერიის შიგნით - ცოცხალი არსება, რომელიც ნამდვილი სულის უკანასკნელი გამოსახულებაა და ცდილობდა მიეღო ეს სული, როგორც საკუთარი (ანუ საკუთარი გულისთვის უყვარდა ცოცხალი არსება), მან ახრჩო, დაიხრჩო, თითქოს მან გაანადგურა ჭეშმარიტი სული ”. სახელი ნარცისი ევროპულ კულტურებში გახდა ეგოისტის საყოველთაო სახელი, და ასევე წარმოადგენდა ქცევის თავისებურებების, პიროვნული აშლილობების, სექსუალური გადახრების დასახასიათებლად. სხვისი ინტერესები და გამოცდილება
                                                                                 

ნარცისი ბედურ დიულას ნახატი

   

ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -  

                          პატრიოტიზმი

1814 წ-ს მეექვსე კოალიციისგან საფრაგენთის დასაცავად მებრძოლი სტუდენტების მებრძოლი სტუდენტების მემორიალური ქანდაკება  École polytechnique-ის ეზოში

(ბერძნ. πατρίς, სამშობლო) — დადებითი განწყობა საკუთარი სამშობლოს მიმართ, სამშობლოს სიყვარული. სტერეოტიპულად პატრიოტიზმს გამოხატავს: სამშობლოს დაცვა მტრებისგან (სამხედრო სამსახური, ომში მონაწილეობა სამშობლოს მხარეს), სამშობლოს გულშემატკივრობა (მაგალითად, სპორტული შეჯიბრებების დროს) და ა.შ. ადამიანების ჯგუფი, რომლებიც ერთმანეთის მიმართ გამოირჩევიან ერთგულებით, სიმპათიით და გაერთიანებულები არიან მაღალი ემოციებით და ეროვნული ერის მიმართ სიყვარულით. პატრიოტიზმი ნაციონალიზმის ერთ-ერთი ყველაზე მნიშვნელოვანი პრინციპია. სწორედ მისი გაძლირებით შესაძლებელია ნაციონალიზმის როგორც თეორიული დოქტრინის და იდეოლოგიის მთავარი აზრის დანახვა.

იხ. ვიდეო

პატრიოტიზმის ისტორიული წყაროა ცალკეული სახელმწიფოების ფიქსირებული არსებობა საუკუნეებისა და ათასწლეულების მანძილზე, რაც ქმნის მიჯაჭვულობას მშობლიურ მიწაზე, ენაზე, ტრადიციებზე. ერების ფორმირებისა და ეროვნული სახელმწიფოების ჩამოყალიბების პირობებში, მე –18 საუკუნეში პატრიოტიზმი ხდება საზოგადოების ცნობიერების განუყოფელი ნაწილი, რაც ასახავს მის განვითარების ეროვნულ მომენტებს. სხვა პირთათვის პატრიოტული გრძნობების მიკუთვნება და ზოგიერთი მოვლენის პატრიოტული შეღებვა, ამრიგად, შემფასებელი პირი ხშირად აძლევს დადებით მახასიათებელს
იხ. ვიდეო

პატრიოტიზმის იდეა უკავშირდება სამშობლოს სიყვარულს, მაგრამ პატრიოტიზმის არსის იდეა განსხვავებულია სხვადასხვა ხალხისთვის. ამ მიზეზით, ზოგი თავს პატრიოტად თვლის, ზოგიც თავს ასე არ თვლის . ისტორიაში პატრიოტიზმს, როგორც განსაკუთრებულ განცდას, სოციალურ ურთიერთობებში სხვადასხვა ფენომენს უწოდებდნენ. ხშირად ანაცვლებენ სამშობლოს სიყვარულის გაგებას, მაგალითად, სახელმწიფოს სიყვარულს და ა.შ. ასე გაჩნდა ტერმინები: სახელმწიფო (სტატისტიკური) პატრიოტიზმი - სახელმწიფოს სიყვარული. იმპერიული პატრიოტიზმი - ერთგულება (სიყვარული) იმპერიისა და მისი მთავრობის მიმართ. საფუარიანი პატრიოტიზმი (ჰურე-პატრიოტიზმი) - ჰიპერტროფიული სიყვარულის გრძნობა სახელმწიფოს და მისი ხალხის მიმართ. პოლისი (ურბანული) პატრიოტიზმი - სიყვარული პოლისის (ქალაქის) ​​მიმართ, ანუ ცხოვრების წესი, ტრადიციები, თავისებურებები, კულტები. იგი არსებობდა ძველ ქალაქ-სახელმწიფოებში (პოლიტიკა) და ემყარებოდა ადგილობრივ რელიგიურ კულტებს. ულტრაპატრიოტიზმი - სიყვარული სამშობლოსადმი უკიდურესი, უგუნური ფორმებით. ეთნიკური პატრიოტიზმი - სიყვარული საკუთარი ეროვნების მიმართ. ურბანული პატრიოტიზმი - სიყვარული თქვენი ქალაქის მიმართ. პატრიოტიზმის იდეების წარმოშობა
                                                                       
 

პატრიოტიზმის ალეოგორია მადრიდში ესპანეთს დაღუპულ ძეგლში (1840) ავტორი ფრანსიკო პერეზ დელ ვალე

ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -  

                             ეტრუსკები

ეტრუქსების ცივილიზაციის გავრცელების არეალი

(ლათ. Etrusci, იკითხება „ეტრუში“), ეტრუსკების ცივილიზაცია — ძველი იტალიისა და კორსიკის ხალხების კულტურა. ეტრუსკების ატიკური ბერძნული სახელი იყო ბერძ. Τυρρήνιοι, საიდანაც წარმოებულია ლათინური ლათ. Tyrrhēnia (ეტრურია) და Tyrrhēnum mare (ტირენიის ზღვა). თავად ეტრუსკელები იყენებდნენ ტერმინს „რასენა“, რომელიც მოგვიანებით შემოკლდა „რასნა-დ“.

ეტრუსკების დაცემა დაიწყო იმის მერე როდესაც არიჩესთან ბრძოლაში დამარცხდნენ. რომის ცივილიზაცია ეტრუსკი–ცივილიზაციდან დაწყებული არქიტექტურით დამთავრებული ინსტიტუტების წყობით. ეტრუსკების ცივილიზაციამ ზუსტად 1000 წელი იარსება.

                                                                    

ქიმერა არეცოდან. ბრონზეს ქანდაკება V ს ჩვ. წ. აღ. არქეოეოლოგიური მუზეომი ფლორენციაში

ზუსტი დამადასტურებელი საბუთი იმ თეორიებიდან რ-ებიც არებობს ეტრუქების წარმოშობის შესახებ არ არსებობს. ყველაზე მეტად უფრო გავცელებული  თერიები არის ორი ვერსია:

1 ეტრუქსები წარმოშობით  იყვენენ იტალიიდან  (რ-იც უარყოფილია არქეოლოგიური გამოკვლევებით)

2. ეს ერი ჩამოყალიბდა მესამე ტალღის მიგრაციის შედეგად : აღმოსავლეთ ხემლთაშუაზღვის ზღვიდან (ანატოლია) ალპეპები (რეტია) შედეგად, ჩრდ. კასპიის სტეპებიდან (სკვითები)

                                              

ეტრქსების სარკოფაგი ცოლქმრის ბადნიტაჩას ნეკროლოიიდან პოლიქრომული ტეტრაკოტა ძვ. წ. აღ.  VI ს ვილა ჯულია მუზეომი, რომი

მეორე თეორიის სასარგებლოდ მეტყველებს ის რომ, ჰეროდეს ნაშრომებში, V ს ჩნდება ძვ. წ.აღ. როგორც ჰეროდე მატკიცებს, ეტრუქები წამოსულები არიან ლიდიიდან, მცირე აზიის რაიონიდან - ტერენიდან ან ტირსენიდან, იძულებული იყვნენ დაეტოვებინათ სამშობლო კატასტროფულად არამოსიავლანობისა და შიმშილის გამო. ჰეორდეს აზრით ეს მოხდა თიტქმის პარალელურად ტროას ომის დროს.გელანის კუნძულ ლესბოსზე აღინიშნებოდა ტრდიცია პელასგების მირ, რ ებიც ჩამოვიდნენ იტალიაში და გახდნენ ფლობელები ტერიტორიების. იმ დროს დაინგრა მიკეის ცივილიზაცია და დაეცა ხეტების იმპერია, ანუ დიტირება გამოჩენა  ტირენების XIII ს ძვ. წ. აღ. ან ცოტათი მოგვიანებით. შესაძლოა ეს ადათი დაკავშირებული იყოს  მითან ტროას გმირის ენიას გაქცევა დასავლეთით და დამაარსებელი რომის სახელწიფოს, როსაც დიდი მნიშვნელობა ქონდათ ეტრუქებისთვის. ჰეროდეს ჰიპოთეზას მხარს უმაგრებს დამტკიცება მონაცემების გენეტიკური ანალიზის რ-იც ამტკიცებს ეტრუქსების წარმოშობას ეხლანდელი თურქეთის ტერიტორიაზე მოსახლეებთან.

იხ. ვიდეო

ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -  

                    თუთიყუშისნაირნი 

Cacatua leadbeateri

(Psittaciformes) — ფრინველების რიგი. მათი სხეულის სიგრძე 9,5 სმ-იდან 1 მ-მდე მერყეობს, წონა 10 გ-იდან 1 კგ-ზე მეტი, შეფერილობა მკვეთრია, ჭარბობს ღია მწვანე ფერი. აქვთ კაუჭისებრი მასიური ნისკარტი, მოღუნულბრჭყალებიანი ღონიერი ფეხები, მე-4 თითი უკანაა მიბრუნებული და ძლიერ მოქნილია. ფრთები გრძელი და წვეტიანია. რიგში 315 სახეობაა.

თუთიყუშისნაირებს ყოფენ 2 ოჯახად:

1. ლორები ანუ ფუნჯიანები (Loridae), რომელთა ენის წვერი შეიცავს მრავალრიცხოვან ძაფისებრ დვრილს. ოჯახში 60 სახეობაა.
2. გლუვენიანები ანუ ნამდვილი თუთიყუშები (Psittacidae) აერთიანებს 255 სახეობას.

                                                                

თუთიყუშისნაირნი გავრცელებული არიან მეტწილად ტროპიკულ სარტყელში, თუმცა ამერიკაში აღწევენ ჩრდილო განედის 42°-სა და სამხრეთ განედის 54°-ს. თუთიყუშისნაირთა უმეტესობა მეხეურია. ერთეულები (ნესტორი, ციანორამფუსი და სხვა) ცხოვრობენ ველებსა და ნახევრად უდაბნოებში. ზოგიერთ თუთიყუშისნაირს (ახალზელანდიური კაკაპო ანუ ბუსებრი თუთიყუში) დაკარგული აქვს ფრენის უნარი. თუთიყუშისნაირნი მონოგამური ფრინველებია. ბუდეს იკეთებენ ხის ფუღუროებში, ქვებს შორის ნაპრალებში და სხვა.

                                                                 

                              წითელი ფერით - განსაზღვრულია სადაც ცხოვრობს თუთიყუშები

დედალი დებს 2-3 ან 5-8 თეთრ კვერცხს. კრუხობს მეტწილად დედალი. ინკუბაცია გრძელდება 3 კვირამდე. ბარტყი იჩეკება შიშველი და თვალაუხილავი. თუთიყუშისნაირნი იკვებებიან მცენარეული (ნაყოფი, თესლი, ნექტარი), იშვიათად ცხოველური (მწერები) საკვებით. ახალ ზელანდიაში ნესტორი ხანდახან თავს ესხმის ცხვრებს. ზოგი თუთიყუშისნაირნი (არა, ჟაკო) მნიშვნელოვან ზიანს აყენებს მეურნეობას. თუთიყუშისნაირნი ავადდებიან ფსიტაკოზით (ორნითოზით), რომელიც შეიძლება ადამიანსაც გადაედოს. ლამაზი კაშკაშა შეფერილობისა და ხმის მიბაძვის უნარის გამო თუთიყუშისნაირნი ხშირად ჰყავთ გალიებში.

იხ. ვიდეო

ძირითადად ხის ფრინველები; ცხოვრობენ ტყეებში, ნაკლებად ხშირად ღია ადგილებში, რამდენიმე სახეობა მაღლა აღწევს მთებში. ისინი ხშირად ფარას ინახავენ. იშვიათი გამონაკლისის გარდა (კაკაპო, ღამის თუთიყუში), ისინი ყოველდღიურია. უპირატესად ბალახოვანი, ძირითადი საკვებია მცენარეების ხილი და თესლი; თესლის გავრცელებით ისინი ხელს უწყობენ მცენარეების გავრცელებას. ლორიას თუთიყუშები ძირითადად pollen- ით და ნექტრით იკვებებიან, რითაც ჯიშების, განსაკუთრებით ქოქოსის პალმის, ჰიბისკუსის და სხვა ტროპიკული კულტურების დამბინძურებლები არიან. ზოგჯერ დაზარალდა კულტურები და ბაღები. ზოგჯერ ისინი მზად არიან ცხოველური საკვები - მწერები და მათი ლარვები, ჭიები. Kea ასევე ჭამა carrion; ზოგი ადამიანი ზოგჯერ თავს ესხმის მოზრდილ ცხვარს, რომ დააგემოვნოს ცხიმი, მაგრამ ასეთი შემთხვევები ძალიან იშვიათია.

ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -  

                             ვალკირიები

,,ვალკირია'' პეტერ ნიკოლაი არბო 1864წ

(ძვ. ისლანდიური valkyrjas — „მოკლულთა ამომრჩევები“) — სკანდინავიურ მითოლოგიაში მეომარი ქალწულები. ემორჩილებოდნენ ოდინს და ბრძოლის დროს ანაწილებდნენ (არიგებდნენ) გამარჯვებასა და სიკვდილს. ქსოვდნენ ქსოვილს ადამიანის ნაწლავებისგან და თან ავისმომასწავებელ სიმღერას მღეროდნენ; დაღუპულ ვაჟკაცებს მიჰყვებოდნენ ვალჰალაში, სადაც ნადიმის დროს ემსახურებოდნენ. ადამიანის დაბადებისას მათი ბედის განმსაზღვრელ ნორმებთან ერთად წარმოადგენდნენ ღვთაებათა დაბალ კატეგორიებს.

იხ. ვიდეო სკანდინავიური მითოლოგია ვალკირია

ქალწულ-მეომრები გამოსახულია ჯავშნით, ჩაფხუტით ფრთებით, ფარებით და შუბებით. მათი ჯავშნის ბრწყინვალება, ლეგენდების თანახმად, ქმნის ჩრდილოეთ მნათობებს ცაში. ვალკირიების მისიაა დაღუპული გმირების თანხლება ვალჰალაში. გარდა ამისა, ვალჰალაში ვალკირიები ჯარისკაცებს სუფრასთან ემსახურებიან და თაფლს აწვდიან მათ . ზოგჯერ მათ ეძლევათ ბრძოლის შედეგის გადაწყვეტის უფლება და ზოგჯერ ისინი მხოლოდ ოდინის ბრძანებებს ასრულებენ. მითებში, ვალკირიები ოდინის ქალიშვილებად გვევლინებიან.

,,ვალკირია'' ემილ ბაიერი
Elder Edda- ს გმირულ სიმღერებში ვალკირიები იძენენ ქალი გმირების თვისებებს. ისინი ფიგურირებენ როგორც ჰელგისა და ველუნდის საყვარელ გმირებს. ვალკიერი სიგდდრივა, ბრუნჰილდთან იდენტიფიცირებული შემდგომი ტრადიციის თანახმად, ოდინი სჯის და ძილში ჩაიდენს (ის აღარ მიიღებს მონაწილეობას ბრძოლებში და დაქორწინდება), რადგან იგი არ დაემორჩილა მას და მეფეებს შორის დუელში ჰჯალმ-გუნარს არ მოუგია ( რომელსაც ოდინმა გამარჯვება დაჰპირდა) და აგნარი; მას აღვიძებს დიდი გმირი ზიგფრიდი ("უფროსი ედა", "ზიგდრივას გამოსვლები"). ვალკირიები, სხვადასხვა წყაროს თანახმად, ან ცხრა ან ცამეტია.

ჰორბის ფიგურა

ვალკიერი ჰორბიდან არის პატარა ვერცხლისფერი ფიგურა, რომელიც, სავარაუდოდ, ვალკირიას წარმოადგენს, ვიკინგების ხანიდან. იგი იპოვა მოყვარულმა არქეოლოგმა კუნძულ Fyn- ის სოფელ ჰორბის მახლობლად. ქანდაკება 3,4 სმ სიგრძისაა და დამზადებულია მოოქროვილი ვერცხლით, ხოლო ფიგურის ნაწილები შეღებილია ნიელოთი. ფიგურა წარმოადგენს ქალებს, რომლებიც გრძელი ნიმუშით არიან შემოსილნი. მისი თვალები ძალიან მკაფიოდ არის გამოკვეთილი და თმა კისრის არეში აქვს მიბმული. მარჯვენა მკლავში მას ხმალი უჭირავს, ხოლო მარცხენა მკლავს მრგვალი ფარი აქვს გამოჩენილი ფარის ბოსით. არქეოლოგებმა განმარტეს, რომ ეს ფიგურა აშკარად წარმოადგენს ვალკირიას , რომელმაც ნორმანულ მითოლოგიაში დაღუპული მეომრები ჩამოიყვანა ვალჰალაში. Valkyries– ის მე –9 საუკუნიდან წარმოდგენილ სამკაულთა მცირე რაოდენობა არსებობს, მაგრამ ეს უნიკალურია 3D– ით, დანარჩენები კი 2D– ით. რკინის ხანიდან და ვიკინგების ხანის დასაწყისიდან ჰერბიში მრავალი აღმოჩენა გაკეთდა, როგორიცაა ოქროს ჯოხი, ვერცხლის მონეტები და ბრინჯაოს ორნამენტები. გათხრების შედეგად დადგინდა, რომ ამ ტერიტორიაზე რამდენიმე ორმოა განთავსებული, რომლებიც სემინარების ფუნქციას ასრულებდა. ნაპოვნია მრავალი ძველი ორნამენტის ნაჭერი, რომლებიც ახლებურად უნდა შეცვლილიყო. სავარაუდოდ ვალკირია დამზადებულია ერთ-ერთ ორმოში. ფიგურა გამოფენილია დანიის ეროვნული მუზეუმით. 2015 წელს ასენსში გაიზარდა 2 მ სიმაღლის ხის სკულპტურა, რომელიც წარმოადგენს ჰარბიის ვალკირას. სკულპტურის წონა 300-დან 400 კგ-მდეა

იხ. ვიდეო