ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -  

                             ეტრუსკები

ეტრუქსების ცივილიზაციის გავრცელების არეალი

(ლათ. Etrusci, იკითხება „ეტრუში“), ეტრუსკების ცივილიზაცია — ძველი იტალიისა და კორსიკის ხალხების კულტურა. ეტრუსკების ატიკური ბერძნული სახელი იყო ბერძ. Τυρρήνιοι, საიდანაც წარმოებულია ლათინური ლათ. Tyrrhēnia (ეტრურია) და Tyrrhēnum mare (ტირენიის ზღვა). თავად ეტრუსკელები იყენებდნენ ტერმინს „რასენა“, რომელიც მოგვიანებით შემოკლდა „რასნა-დ“.

ეტრუსკების დაცემა დაიწყო იმის მერე როდესაც არიჩესთან ბრძოლაში დამარცხდნენ. რომის ცივილიზაცია ეტრუსკი–ცივილიზაციდან დაწყებული არქიტექტურით დამთავრებული ინსტიტუტების წყობით. ეტრუსკების ცივილიზაციამ ზუსტად 1000 წელი იარსება.

                                                                    

ქიმერა არეცოდან. ბრონზეს ქანდაკება V ს ჩვ. წ. აღ. არქეოეოლოგიური მუზეომი ფლორენციაში

ზუსტი დამადასტურებელი საბუთი იმ თეორიებიდან რ-ებიც არებობს ეტრუქების წარმოშობის შესახებ არ არსებობს. ყველაზე მეტად უფრო გავცელებული  თერიები არის ორი ვერსია:

1 ეტრუქსები წარმოშობით  იყვენენ იტალიიდან  (რ-იც უარყოფილია არქეოლოგიური გამოკვლევებით)

2. ეს ერი ჩამოყალიბდა მესამე ტალღის მიგრაციის შედეგად : აღმოსავლეთ ხემლთაშუაზღვის ზღვიდან (ანატოლია) ალპეპები (რეტია) შედეგად, ჩრდ. კასპიის სტეპებიდან (სკვითები)

                                              

ეტრქსების სარკოფაგი ცოლქმრის ბადნიტაჩას ნეკროლოიიდან პოლიქრომული ტეტრაკოტა ძვ. წ. აღ.  VI ს ვილა ჯულია მუზეომი, რომი

მეორე თეორიის სასარგებლოდ მეტყველებს ის რომ, ჰეროდეს ნაშრომებში, V ს ჩნდება ძვ. წ.აღ. როგორც ჰეროდე მატკიცებს, ეტრუქები წამოსულები არიან ლიდიიდან, მცირე აზიის რაიონიდან - ტერენიდან ან ტირსენიდან, იძულებული იყვნენ დაეტოვებინათ სამშობლო კატასტროფულად არამოსიავლანობისა და შიმშილის გამო. ჰეორდეს აზრით ეს მოხდა თიტქმის პარალელურად ტროას ომის დროს.გელანის კუნძულ ლესბოსზე აღინიშნებოდა ტრდიცია პელასგების მირ, რ ებიც ჩამოვიდნენ იტალიაში და გახდნენ ფლობელები ტერიტორიების. იმ დროს დაინგრა მიკეის ცივილიზაცია და დაეცა ხეტების იმპერია, ანუ დიტირება გამოჩენა  ტირენების XIII ს ძვ. წ. აღ. ან ცოტათი მოგვიანებით. შესაძლოა ეს ადათი დაკავშირებული იყოს  მითან ტროას გმირის ენიას გაქცევა დასავლეთით და დამაარსებელი რომის სახელწიფოს, როსაც დიდი მნიშვნელობა ქონდათ ეტრუქებისთვის. ჰეროდეს ჰიპოთეზას მხარს უმაგრებს დამტკიცება მონაცემების გენეტიკური ანალიზის რ-იც ამტკიცებს ეტრუქსების წარმოშობას ეხლანდელი თურქეთის ტერიტორიაზე მოსახლეებთან.

იხ. ვიდეო