ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -  

                                  საპონი

მარსელური საპონი (საყოფაცხოვრებო)

არის უმაღლესი ცხიმოვანი მჟავების ნატრიუმისა და კალიუმის მარილები. საპნები ფართოდაა გავრცელებული, როგორც გამრეცხი საშუალება. ამ მიზნისთვის გამოიყენება ნატრიუმის საპნები. მედიცინაში იყენებენ კალიუმის ნახევრად თხევად საპონს, როგორც ანტისეპტირებულ საშუალებას. ტექნიკაში გამოიყენება აგრეთვე ოლეინჟავას ნატრიუმის თხევადი საპონი.

იხ. ვიდეო როგორ კეთდება ნატურალური საპონი

საპონი არ უნდა აგერიოთ სინთეთიკური სარეცხ საშუალებაში, რ-ებიც დამზადებულია ძირითადად სინთეთიკურ სურფაქტანტებისგან მაგ ნატრუმლაურის სულფატი, რ-ებიც შეიძლბა წარმოებული იყოს მცენარეული ცხომების მადამუშავების შედეგად ასევე ნავთოპრიდუქტებისგანაც. სავაჭრო სახელწოდებით "თხევადი საპონი", როგორც წესი, არსებობს სინთეზური სარეცხი ხელების დასაბანად, რომელიც მკაცრი გაგებით არ არის საპონი და ქიმიური შემადგენლობით უფრო ახლოს არის შამპუნებთან, საშხაპე გელებთან და ჭურჭლის სარეცხი საშუალებებთან.

ყველაზე უძველესი მოხსეინიება საპონის დამზადების ნაპოვნია შუმერული ფირიფიტებზე, რ-იც დათარიღებულია 2500წ-ის წინ ჩვ. წ აღ. ის მზადებოდა შედგნაირად ირებდნენ ხის ნაცარს და თხის ცხიმი ასხამდნენ წყალს და ადუღებდნენ.

ძველი ეგვიპტელები სოდას იყენებდნენ ჰიგიენისთვის. ასევე, ებერსის პაპირუსი (ძვ. წ. 1550 წ.) ახსენებს ცხოველებისგან (ბატი) და მცენარეული ცხიმებისგან დამზადებულ გარკვეულ საპნის მაგვარ ნივთიერებას ტყვიის (გალენის ექსტრაქტი) ან ნატრიუმის კარბონატის დამატებით (ნილოსიდან მოპოვებული). მსგავსი სარეცხი საშუალებები ფართოდ გამოიყენებოდა ძველ რომში, სადაც პლინიუს უხუცესი ბუნების ისტორიაში პირველად მოიხსენიებს საპონს (ლათინურ საპოს, შემდეგ გადავიდა ბევრ რომანულ ენაზე). ძველ რუსულ ლიტერატურაში საპონი მოიხსენიება დომოსტროიში (XVI საუკუნე).

რატომ წმინდავს საპონი - ქმიური შემადგენლობით მყარი საპონი წარმოადგენს მცენარეული მარილებისა ცხიმოვანი მჟავისგან.

სტრუტურა მიცელის ისეთია, რომ გარე ზედაპირი ჰიდროფილურია (იზიდავს წყალს) ხოლო შიდა ნაწილი ლიპოფილურია (იზიდავს და ხსნის ცხიმებს).

იხ. ვიდეო