пятница, 28 июня 2019 г.

         ერთეულთა საერთაშორისო სისტემა

                                                                                            
თარიღები გადასვლის მეტრული სისტემის. ქვეყნები,რ-იც არ მიიღეს სისტემა SI ძრითადი ქვეყნები არიან (ლიბერია, მიანმა. აშშ) აღნიშნული შავ ფრად.
ან შემოკლებით სი (ფრანგ. Système international d'unités, SI) — ფიზიკური სიდიდეების ერთეულთა სისტემა, რომელიც მიღებულია ზომა-წონის XI გენერალური კონფერენციის მიერ (1960 წლის ოქტომბერიპარიზი). იგი წარმოადგენს დღეისათვის ყველაზე ფართოდ გავრცელებულ საზომ ერთეულთა სისტემას, როგორც მეცნიერებაში ასევე ყოველდღიურ ცხოვრებაში.
                                                                         
ელექტრომაგნიტური ველი და მისი სიდიდე

სი ოფიციალურად შემოღებულ იქნა 1960 წელს და მას საფუძვლად დაედო ე. წ. მეტრული სისტემა. სი-მ მალევე ჩაანაცვლა მანამდე არსებული ზომის ისტორიული ერთეულები თითქმის ყველა ქვეყანაში. გამონაკლისია მხოლოდ აშშბირმა და ლიბერია, ასევე ნაწილობრივ იმპერიალურ სისტემის ელემენტებს იყენებენ დიდი ბრიტანეთი და ანგლო-კანადა. იხ. ვიდეო
სი შედგება ზომათა ერთეულებისა და წინსართებისაგან. სი ზომათა ერთეულები იყოფა ორ ჯგუფად: შვიდი ძირითადი და მათგან წარმოებული ერთეულები.
ძირითადი სი ერთეულები
ერთეულიმოკლე აღნიშვნაფიზიკური სიდიდე
მეტრისიგრძე
კილოგრამიკგმასა
წამიწმდრო
ამპერიდენის ძალა
კელვინიKტემპერატურა
მოლიმოლნივთიერების რაოდენობა
კანდელაკდსინათლის ძალა

ბევრი ერთეული რომელიც ფართოდ გამოიყენება მეცნიერებასა და ყოველდღიურ ცხოვრებაში, სი ერთეულებისაგან არ იწარმოება კანონიკური წინსართების დამატებით. მნიშვნელოვან მაგალითებს განეკუთვნება:
  • დროის ერთეულების უმეტესობა — წუთი, საათი, წელიწადი.
  • ტემპერატურის ერთეული ცელსიუსი (გამოიყენება სი ერთეული - კელვინის ნაცვლად).
  • ელექტრული ენერგია იზომება კილოვატსაათებში მეგაჯოულების ნაცვლად.
  • სიჩქარეები იზომება კილომეტრ/საათებში მეტრ/წამის ნაცვლად.
  • საზღვაო საქმეში მანძილის და სიჩქარის ერთეულად ხშირად იყენებენ საზღვაო მილს და კვანძს (საზღვაო მილი/საათში).
  • ასტრონომიაში მანძილებს ზომავენ ასტრონომიულ ერთეულებშიპარსეკებსა და სინათლის წლებში.
  • ფიზიკასა და ქიმიაში, ატომურ მაშტაბებში გამოიყენება ისეთი ერთეულები როგორიცაა ანგსტრემიელექტრონვოლტი და ბარნი
  • მედიცინაში სისხლის წნევა იზომება ვერცხლისწყლის სვეტის მილიმეტრებში და არა პასკალებში.
                                                 
                                                        საერთაშორისო ეტალონი მეტრი
2010 წლიდან ევროკავშირი კრძალავს იმპორტირებულ საქონელზე არა სი ერთეულების გამოყენებას. აკრძალვა ეხება პროდუქციის აღწერას, შეფუთვას, გამოყენების ინსტრუქციებს და რეკლამას.
ერთეულიფრანგული
ინგლისური
გერმანული
აღნიშვნასიდიდე  რთეულთა СИ
ქართულისაერთაშორისო
უთიminuteწთmin60 წმ
აათიheure/hourსთh60 წთ= 3600 წმ
ღე-ღამეjour/dayდღd24 სთ = 86 400 წმ
კუთხის გრადუსიdegré/degree°°(π/180) რად
მინუტიminute(1/60)° = (π/10 800)
სეკუნდაseconde/second(1/60)′ = (π/648 000)
იტრიlitrel, L0,001 მ³
ონაtonnet1000 კგ
ეპერიneperნპNpანუსაზღვრელი
ელიbelBანუსაზღვრელი
ელექტროვოლტიelectronvoltევeV1,602 176 634⋅10−19 ჯ
(ზუსტად)
ასის ატომური ერთეული, ალტნიunité de masse atomique unifiée, dalton/unified atomic mass unit, daltonა. მ.u, Da≈1,660 539 0⋅10−27 კგ
ასტრონომიული ერთეულიunité astronomique/astronomical unitა. ე.au149 597 870 700 მ (ზუსტად)
ექტარიhectareha10000 მ²

Комментариев нет:

დუოდენტიტი

ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -                          დუოდენტიტი თორმეტგოჯა ნაწლავი. განყოფილებაში ნაჩვენებია ვატერი...