ერთეულთა საერთაშორისო სისტემა
თარიღები გადასვლის მეტრული სისტემის. ქვეყნები,რ-იც არ მიიღეს სისტემა SI ძრითადი ქვეყნები არიან (ლიბერია, მიანმა. აშშ) აღნიშნული შავ ფრად.
ან შემოკლებით სი (ფრანგ. Système international d'unités, SI) — ფიზიკური სიდიდეების ერთეულთა სისტემა, რომელიც მიღებულია ზომა-წონის XI გენერალური კონფერენციის მიერ (1960 წლის ოქტომბერი, პარიზი). იგი წარმოადგენს დღეისათვის ყველაზე ფართოდ გავრცელებულ საზომ ერთეულთა სისტემას, როგორც მეცნიერებაში ასევე ყოველდღიურ ცხოვრებაში.
სი ოფიციალურად შემოღებულ იქნა 1960 წელს და მას საფუძვლად დაედო ე. წ. მეტრული სისტემა. სი-მ მალევე ჩაანაცვლა მანამდე არსებული ზომის ისტორიული ერთეულები თითქმის ყველა ქვეყანაში. გამონაკლისია მხოლოდ აშშ, ბირმა და ლიბერია, ასევე ნაწილობრივ იმპერიალურ სისტემის ელემენტებს იყენებენ დიდი ბრიტანეთი და ანგლო-კანადა. იხ. ვიდეო
სი შედგება ზომათა ერთეულებისა და წინსართებისაგან. სი ზომათა ერთეულები იყოფა ორ ჯგუფად: შვიდი ძირითადი და მათგან წარმოებული ერთეულები.
ძირითადი სი ერთეულები | ||
---|---|---|
ერთეული | მოკლე აღნიშვნა | ფიზიკური სიდიდე |
მეტრი | მ | სიგრძე |
კილოგრამი | კგ | მასა |
წამი | წმ | დრო |
ამპერი | ა | დენის ძალა |
კელვინი | K | ტემპერატურა |
მოლი | მოლ | ნივთიერების რაოდენობა |
კანდელა | კდ | სინათლის ძალა |
ბევრი ერთეული რომელიც ფართოდ გამოიყენება მეცნიერებასა და ყოველდღიურ ცხოვრებაში, სი ერთეულებისაგან არ იწარმოება კანონიკური წინსართების დამატებით. მნიშვნელოვან მაგალითებს განეკუთვნება:
- დროის ერთეულების უმეტესობა — წუთი, საათი, წელიწადი.
- ტემპერატურის ერთეული ცელსიუსი (გამოიყენება სი ერთეული - კელვინის ნაცვლად).
- ელექტრული ენერგია იზომება კილოვატსაათებში მეგაჯოულების ნაცვლად.
- სიჩქარეები იზომება კილომეტრ/საათებში მეტრ/წამის ნაცვლად.
- საზღვაო საქმეში მანძილის და სიჩქარის ერთეულად ხშირად იყენებენ საზღვაო მილს და კვანძს (საზღვაო მილი/საათში).
- ასტრონომიაში მანძილებს ზომავენ ასტრონომიულ ერთეულებში, პარსეკებსა და სინათლის წლებში.
- ფიზიკასა და ქიმიაში, ატომურ მაშტაბებში გამოიყენება ისეთი ერთეულები როგორიცაა ანგსტრემი, ელექტრონვოლტი და ბარნი
- მედიცინაში სისხლის წნევა იზომება ვერცხლისწყლის სვეტის მილიმეტრებში და არა პასკალებში.
საერთაშორისო ეტალონი მეტრი
2010 წლიდან ევროკავშირი კრძალავს იმპორტირებულ საქონელზე არა სი ერთეულების გამოყენებას. აკრძალვა ეხება პროდუქციის აღწერას, შეფუთვას, გამოყენების ინსტრუქციებს და რეკლამას.
ერთეული | ფრანგული ინგლისური გერმანული | აღნიშვნა | სიდიდე რთეულთა СИ | |
---|---|---|---|---|
ქართული | საერთაშორისო | |||
წუთი | minute | წთ | min | 60 წმ |
საათი | heure/hour | სთ | h | 60 წთ= 3600 წმ |
დღე-ღამე | jour/day | დღ | d | 24 სთ = 86 400 წმ |
კუთხის გრადუსი | degré/degree | ° | ° | (π/180) რად |
მინუტი | minute | ′ | ′ | (1/60)° = (π/10 800) |
სეკუნდა | seconde/second | ″ | ″ | (1/60)′ = (π/648 000) |
ლიტრი | litre | ლ | l, L | 0,001 მ³ |
ტონა | tonne | ტ | t | 1000 კგ |
ნეპერი | neper | ნპ | Np | განუსაზღვრელი |
ბელი | bel | ბ | B | განუსაზღვრელი |
ელექტროვოლტი | electronvolt | ევ | eV | 1,602 176 634⋅10−19 ჯ (ზუსტად) |
მასის ატომური ერთეული, დალტნი | unité de masse atomique unifiée, dalton/unified atomic mass unit, dalton | ა. მ. | u, Da | ≈1,660 539 0⋅10−27 კგ |
ასტრონომიული ერთეული | unité astronomique/astronomical unit | ა. ე. | au | 149 597 870 700 მ (ზუსტად) |
ჰექტარი | hectare | ჰ | ha | 10000 მ² |
Комментариев нет:
Отправить комментарий