ჩრდილოეთის ციალი

                                                                                     

პლანეტათა ატმოსფეროს ზედა ფენების (ლუმინესენციის) ნათება, რომელიც მაგნიტოსფეროს მოიცავს, მზის ქარის ნაწილაკებით დამუხტული მათი ურთიერთქმედების შედეგად ლამაზი სანახობა სამწუხაროდ საქართველოდან არ მოჩანს.პოლარული ციალი ორივე ნახევარსფეროს მაღალი განედების ოვალური სარტყელის ზონებში აღინიშნება, რომელთაც დედამიწის მაგნიტური სარტყელი არტყამს, ანუ ავრორალურ ოვალებში. ავრორალური ოვალების დიამეტრი წყნარი მზის პირობებში 3000 კვ. მეტრს შეადგენს, დღის მხარეს ზონის საზღვარი მაგნიტური პოლუსიდან 10–16° არის დაშორებული, ღამით — 20–23°. რამდენადაც დედამიწის მაგნიტური პოლუსების გეოგრაფიულს ჩამორჩება ~12°-ით, პოლარული ციალი შეინიშნება 67–70° განედებზე. თუმცა, მზის აქტიურობისას ავრორალური ოვალი ფართოვდება და ქვედა განედებშიც — 20–25° შეიძლება შემჩნევა, ანუ მათი გამოვლინების ჩვეულებრივი საზღვრებიდან ჩრდილოეთით ან სამხრეთით.

პოლარული ციალი გაზაფხულობითა და შემოდგომობით უფრო ხშირია, ვიდრე ზამთრობით და ზაფხულობით. სიხშირის პიკი საგაზაფხულო და საშემოდგომო ბუნიობისას (დღე-ღამტოლობის დროს) აღწევს. პოლარული ციალისას ჭარბი რაოდენობით ენერგია გამოიყოფა, (2007 წლის აღრიცხვით — 5x10¹⁴ ჯოულით, დაახლოებით იმდენი, რამდენიც 5,5 ბალიანი მიწისძვრისას. კოსმოსიდან დაკვირვებისას პოლარული ციალი ცის სწრაფცვლადი ფერთა ნათების, მოძრავი სხივების, ხაზების, გვირგვინებისა და „ფარდების“ ბზინვარებით ვლინდება. პოლარული ციალის ხანგრძლივობა რამდენიმე საათიდან რამდენიმე დღემდე გრძელდება.

ძალიან შეზღუდული ნაწილზე ზედა ფენებში ატმოსფეროს, ნათება შეიძლება იყოს გამოწვეული დაბალენერგეტიკიანი დამუხტული ნაწილაკების მიერ მზის ქარის, მოხვედრილი პოლარული იანოსფეროში ჩრდილოეთით და სამხრეთით.

Auroras აღინიშნება ძირითადად დედამიწის მაგნიტური პოლუსების გარშემო ოვალურ ზონებში - ქერქის ორივე ნახევარმცველის მაღალი ოკეანეში - auroral ovals. არომატული ოვალების დიამეტრი ~ 3000 კმ მანძილზე მშვიდი მზის დროს, ზონის საზღვრის დღის მხარეს არის 10-16 ° მაგნიტური პოლუსიდან და ღამით 20-23 °. მას შემდეგ, რაც დედამიწის მაგნიტური ბოძები გეოგრაფიისგან ~ 12 ° -იანია, აურუსები შეინიშნება გრძელდება 67-70 °, მაგრამ მზის აქტივობის დროს აურეზული ოვალური ექსპრესიები და აურუსები შეიძლება შეინიშნებოდეს ქვედა მეტალურგიებზე - 20-25 ° სამხრეთით ან ჩრდილოეთით მათი საზღვრები ჩვეულებრივი გამოვლინება. მაგალითად, სტიუარტის კუნძულზე, რომელიც მხოლოდ 47 ° პარალელურად მდებარეობს, აურეზებს რეგულარულად იწყებენ. Maori კი მას "Burning Heaven".

იხ. ვიდეო

დედამიწის აურორის სპექტრში ატმოსფეროს ძირითადი კომპონენტების რადიაცია - აზოტი და ჟანგბადი - ყველაზე ინტენსიურია, ხოლო მათი ემისიის ხაზები შეინიშნება ორივე ატომური და მოლეკულური (ნეიტრალური მოლეკულებისა და მოლეკულური იონების) მდგომარეობაში. ყველაზე ინტენსიურია ატომური ჟანგბადის და ionized აზოტის მოლეკულების ემისიის ხაზები.

პოლარული ნათება მარტო დედამიწაზე არ წარმოიქმნება ის სხვა პლანეტებზეც აღინიშნება მიუხედავ იმისა, რომ ვენერას არ გააჩნია საკმაოდ ძლიერი ნაგნიტური ველი, ისინი წარმოიქმნება ნათელი სახით სხვადა სხვა ფორმით ხანდახან ის მოიცავს მთელ პლანეტას.

 

პოლარული ნათება  იუპიტერზე, გადაღებული  ტელესკოპ ხაბლის»  მირულტრაისფერ დიაპაზონში.

პოლარული ნათება ასევე შეინიშნება მარზე,2004 წ-ის 14 აგვისტოს ისნტრუმენტ  SPICAM

რ-იც Mars Express ბორტზეა დამონტაჟებული დააფიქსირა.

პოლარული ნათება სატურნზე კომბინირებული სურათი ულტრაისფერ და ხილულ დიპაზაონში (Hubble Space Telescope)

ზოგიერთი მზის სიტემის გიგანტ-პლანეტები გამოირჩევიან ძლიარი მაგნიტური ველით ვიდრე დედამიწიასთან შედარებით, რაც უზრუნველყოფს უფრო მაშტაბური ნათებით თუმცა ისიც უნდა აღინიშნოს რომ ატმოსფეროს შეამდგენლობაში მაღალი შემდგენლობა მათ ატმოსფეროში წყალბადის, გამოსხივება იონიზებული წყალბადის ულტრაისფერ დიაპაზონში და მცირე ალბედო პლანეტა-გიგანტების კოსმოსური ტელესკოპ ხაბლის მიერ გამოსახული სურატძე მკაფიოდ ჩანს. განსაკუთრებით იუპიტერი ადენს გავლენას ტავის ტანამგზავებზე პოლარული ნათებისას

ერთ დროულად სარკისებულად ორივე პოლუსზე წარმოიქქმნება. უფოლოგიური შეხედულებით კი პოლარული ნათება ერთგვარი ენაა კოსმოსის რ-იც ჩვენ არ გვესმის და არ ვიცით.

იხ .ვიდეობი

                       მადლიერების დღე

                                             

                                   პირველი მადლიერების დღე აღინიშნა 1621 წ-ს

დღესასწაული, რომელსაც უმეტესად შეერთებულ შტატებსა და კანადაში აღნიშნავენ. ტრადიციულად, მას ზეიმობენ მოსავლის აღების შემდეგ ღვთისადმი მადლიერების ნიშნად. მიუხედავად რელიგიური წარმომავლობისა, ამჟამად მადლიერების დღე საერო დღესასწაულად ითვლება. მადლიერების დღე კანადაში აღნიშნება ოქტომბრის მეორე ორშაბათს, ხოლო შეერთებულ შტატებში ნოემბრის მეოთხე ხუთშაბათს. ამ დღეს ოჯახები და მეგობრები იკრიბებიან და ტრადიციულ კერძებს ერთად მიირთმევენ. მადლიერების დღეს გასაჭირში მყოფ ადამიანებსაც ეხმარებიან.

პენსილვანიის  ოჯახი აღნიშნავენ მადლიერებას  დღესასწაულზე მაგიდაზე. ფოტო 1942 წელი

მადლიერების დღის პირველი აღნიშვნის თარიღი და ადგილი სადავოა. თუმცა, მადლიერების დღე თავისი ტრადიციული ატრიბუტებით პირველად აღინიშნა პლიმუთის პლანტაციებში 1621 წელს. მადლიერების დღე როგორც ეროვნული უქმე დღე აღინიშნება 1863 წლიდან, აბრაამ ლინკოლნის გადაწყვეტილებით.

მადლიერების დღე დღესასცაული თავიდან იყო ეოგორც მადლიარების გამოხატვა ღმერთის მიმართ, როგორც ოჯახის იასევე მეგობრების მიმართ მატერიალური კეთილრეობა და კეთილი დამოკიდებულება. ტრადიციული კუთხით (ხმელეთის სოფლიმეურნეობის კულტურის საწყისი აქვე უძველესი დროიდან) ასეთი დღესასწაული შემოდგომის დასასრულს აღნიშნავდნენ მადლობას სწირავდნენ ზეცას მდიდარი მოსავალისადა სიომრავლეს ნაყოფის. დღეისობით აშშ სა და კანადაში ამ დღესასწაულმა დაკარგა რელიგიური ფესვები და გახდა სამოქალაქო, საერთო მირებული და სახალხო.

მომზადება ინდაურის მადლიერების დრესასწაულზე

ტრადიციით რამდენიმე თაობა იკრიბება ერთ ოჯახში სახლში დღესასწაულის აღსანისნავად  სადილზე. ყოველი ოჯახის წევრი წარმოთქვავს მადლობას ყველა სიკეთისთვის, რაც მოხდა მათ ცხოვრებაში. იკვებებიან თანამედროვე ამერიკელები იმით რაც მისი წინაპრები, 1621წ-ს სადილზე მადლიერების პატივსაცემად.

ბევრი კერძები არა მარტო ტრადიციულია, არამედ სიმბოლც გახდა დრესასწაულის: ინდაურის ფარში მოცვის სიროფი და დიდი ტკბილი გოგრის პეროგი. ნათელი ახალი გოგრები, ყურძნისგან "ინდური" სიმინდი, ვაშლი, ფორთოხალი, წაბლი, თხილი, მშრალი ფოთლები და ყურძენი ყურძნისგან, თითქოს ხორბლისგან, არა მარტო ტრადიციული მაგიდის დეკორაციისთვის, არამედ ბუნების შემოდგომის საჩუქრების სიმრავლისთვისაც. ოქროს, ფორთოხლისა და წითელი ყავისფერი ქათმის ბუეტები, რომლებიც იყენებენ კვერცხებს კენკრით, შეავსეთ სიმრავლის გრძნობა და ბუნების გულწრფელობა, მდიდარი მოსავლის რეალური აღნიშვნა.

აღლუმი Macy’s 1979 წ-ს

იხ. ვიდეო

                                             ბრძნული აზრები
                                                

ავიცენა:-ბრძენი ის არის, ვისაც თავისი შეცდომები ახსოვს.
ტოლსტოი:-ყველა აზრი, რომელსაც დიდი შედეგი მოჰყვება, ყოველთვის უბრალოა.
ფილდინგი:-ზედმიწევნით ეშმაკი ადამიანები ხშირად ცდებიან, რადგან სხვები მიაჩნიათ უფრო ჭკვიანებად, ვიდრე სინამდვილეში არიან.

კარამზინი:-უმჯობესია, გმირის ქვრივი იყო, ვიდრე-ლაჩრის ცოლი…

აპიქტეტე:-ყველაზე სასიამოვნო ყველაზე უსამოვნოდ იქცევა, თუ ზომას გადასცილდება.

სოლომონ დოდაშვილი:-ადამიანს ისე არაფერი ამძიმებს,როგორც ცარიელი თავი.

ბერნე:-დავადება ათასგვარი არსებობს, ჯანმრთელობა კი -ერთი.

ბალზაკი:-მლიქვნელობა გულისხმობს ანგარებას.

ტოლსტოი:-მშიშარა მეგობარი მტერზე საშიშია, რადგან მტერს ერიდები, მეგობარს კი ენდობი.

ფენელონი:-კაცს, რომელსაც სძულს სიმართლე სძულს ისიც ვინც ბედავს სიმართლის თქმას.

შექსპირი:-სულმდაბლურად ვინს პირფერობს ლხინში, გჯეროდეს, რომ გიღალატებს ჭირში.

დუსოლი:-თუ არ ძალმიძს მთელი ქვეყნის მბრძანებლობა, ჩემი საკუთარი თავის მბრძანებელი მაინც ვიქნები.

შილერი:-ჭეშმარიტება არ იჩაგრება იმით, რომ ვიღაცა მას არ იზიარებს.

მონტენი:-ბევრი რამ უნდა ისწავლო, რათა შეიგნო რომ ცოტა რამ იცი.

სენტ-ეგზიუპერი:-გიყვარდეს-ერთმანეთის ყურებას კი არ ნიშნავს, არამედ ხედვას ერთი მიმართულებით.

ბიუფონი:-არაფერი არ არის ისე გადამდები, როგორც შეცდომა, რომელსაც მხარს უჭერს ცნობილი სახელი.

ჯონგრივი:-არავითარი მრისხანება არ შეედრება სიძულვილში გადასულ მიყვარულს.

პასკალი”-რა ცარიელია ადამიანის გული! და რამდენი სიბილწეა ამ სიცარიელეში.

შექსპირი:-სხვების რჩევებს დაუკვირდი, საკუთარ აზრებს გაუფრთხილდი.

ვოლტერი:-სასაცილოდ აგდება სხვისი-ხშირად ჭკუის სიღატაკეს ნიშნავს.

ებნერ-ეშენბახი: მთელი ცოდნა იწყება ეჭვით და მთავრდება რწმენით

სენეკა: თუ გინდა ყველაფერი დაიქვემდებარო. თვით შენ უნდა დაექვემდებარო გონებას

ფრანკლინი: ყველა წამალზე უმჯობესია დასვენება და თავშეკავება

დანტონი: არაფერია იმაზე ძნელი თავიდან აღზარდო ცუდად აღზრდილი

იოვენალისი: ვერც ერთი ბოროტი ადამიანი ბედნიერი ვერ იქნება

უაილდი: მოვალეობა ის არის, რასაც სხვათაგან მოითხოვენ და არა ის, რასაც თვითონ აკეთებენ....

სტეინბერგი: ვინც უმიზეზოდ შეგიყვარებს, იგი მალევე შეგიძულებს უსაბაბოდ.

გაიბელ: ჭკვიანია იგი,ვინც კაი დროზე მოვა, უფრო ჭკვიანია,ვ ინც თავის დროზე წავა.

დიდრო: გოლიათებში ქონდრისკაცობას ესწრაფე. ქონდრისკაცებში-გოლიათობას, მაგრამ თანასწორებთან თანასწორი იყავი.

ქეი-ქუასი: ორი ვინმესი უნდა გეშინოდეს - ძლიერი მტრისა და ვერაგი მეგობრის.

გოეთე: შეცდომა სასარგებლოა ხოლმე, ვიდრე ახალგაზრდები ვართ, ოღონდ სიბერემდე არ უნდა ვათრიოთ ის.

რაბლოე: ადამიანის გონება მის მუშტებზე უფრო ძლიერია.

პასკალი: ჭირში ჩავარდნილი კაცი სხვის უბედუერბას ვერ გაიზიარებს

ლინკი: მჭერმეტყველებაა - თქვა სიმართლე და გაჩუმდე...

პეტრე I: არანაირი მოვალეობა არ გამაჩნდეს - აი,ეს არის უბედურება.

მარგოლიუსი: სიხარული სიცოცხლის შეგრძნებაა.

შამფორი: ყველაზე მდიდარი მომჭირნე კაცია, ყველაზე ღარიბი კი - ძუნწი.

ბუასტი: ეძებეთ ისეთი ადამიანები, ვისთანაც საუბარი კარგი წიგნის ტოლფასია და ეძებეთ წიგნები, რომელთა წაკითხვა უტოლდებოდეს ბრძენთან გასაუბრებას.

პრუნერი: ადამიანთა ურავლესობა ცუდია!

მოლიერი: წესიერ ადამიანს ბევრი მტერი ყავს.

კალდერონი: დიდი უბედურებაა-გალა იყო და ამპარტავანი.

ბუალო: სულელი მუდამ მოძებნის უფრო მეტ სულელს რომელსაც გააკვირვებს.

კონფუცი: უჭკუო ჩივის,რომ ხალხი მას არ იცნობს, ბრძენი კი ჩივის,რომ იგი არ იცნობს ხალხს.

შექსპირი: სულელს თავი ჭკვიანი ჰგონია, ჭკვიანმა კი იცის ვინ არის სულელი.

მამარდაშვილი: ადამიანის ერთ-ერთი უმთავრესი პრობლემაა, თუ რა ადგილი უჭირავს მას სინამდვილეში.

ეშენბახი: ცუდია ის აღმზრდელი, რომელსაც თავისი ბავშვობა არ ახსოვს.

შოპენჰაუერი: ახალგაზრდობის თვალსაზრისით, ცხოვრება უსასრულოდ გრძელი მომავალია, სიბერის თვალსაზრისით კი - ძალიან მოკლე წარსული.

მერაბო: ეშმაკობა ეგოისტების ტალანტია. მან შეიძლება, ბრიყვები მოატყუოს, რომლებსაც ცბიერება ჭკუა ჰგონიათ, სერიოზულობა-კეთილგონიერება, ურცხვობა-ტალანტი, სიამაყე კი - ღირსება.

პანანტინი: არსებობს უხეში ეჭვიანობა, როცა არ ენდობი იმას, ვინც გიყვარს; არის დახვეწილი ეჭვიანობა - როცა საკუთარ თავს არ ენდობი.

ბალხი: ჭკუა ის არის, მოქმედებდე სიტყვის თანახმად

სიდონსი: ის, ვინც ადამიანებს იმედს აძლევს, როგორც უნდა, ისე მართავს მათ.

არისტოტელე: თითოეულმა მოქალაქემ თავისი შესაძლებლობების მიხედვით საკუთარი მისწრაფება იქითკენ უნდა მიმართოს, რომ გარკვეული ძალაუფლება ჰქონდეს საკუთარ სახელმწიფოზე.

ლინკოლნი: შეიძლება, ხალხის ნაწილი გააბრიყვო სამუდამოდ, შეიძლება გააბრიყვო მთელი ხალხი გარკვეული ხნით, მაგრამ შეუძლებელია მთელი ხალხის გაბრიყვება სამუდამოდ.

ალერიუსი: წესიერი ადამიანი ყოველთვის უბრალოა.

ლაო ძი: რაც მეტია კანონი და ბრძანება, მით მეტია ქურდი და ავაზაკი.

როლანი: არაფერი დამთავრებულა მისთვის, ვინც ცოცხალია.
იხ.ვიდეო

                                   წყალი

                                                   

                                                                                  წყალი

 წყალბადის ოქსიდი (H₂O), უსუნო, უგემოდა უფერული სითხე (სქელ ფენებში ან აპარატურით დაკვირვებისას ცისფერია), ბიოსფეროში ყველაზე გავრცელებული ქიმიური ნაერთი. აუცილებელია ყველა ცნობილი ცოცხალი ორგანიზმისარსებობისთვის.

დედამიწაზე წყლის სავარაუდო რაოდენობაა 1400 მილიარდი მ³. გვხვდება მსოფლიო ოკეანეში (96%), გარდა ამისა მიწისქვეშა წყლების, მყინვარების, ტბების, ნიადაგის ტენის და მდინარეების სახით, ასევე ატმოსფეროში და როგორც წვიმის წყალი. ბუნებრივ პირობებში წყალში სხვადასხვა რაოდენობით ყოველთვის გახსნილია მარილები, აირები და ორგანული ნივთიერებები.

დედამიწის გარდა წყლის არსებობა დადასტურებულია რამდენიმე სხვა ციურ სხეულზე (ევროპა, ევკლიდე)

71 % ზედაპირი  დედამიწის ფარავს  წყალი

იხ.ვიდეოები

სულ დედამიწაზე დაახლ. 1400მლნ კუბამეტრი კილომეტრი წყალია.წყალი ფარავს 71% დედამიწის ზედაპირი, (ოკეანეები, ზრვები, ტბები, მდინარეები, ყინულები - 361,13 მლნ კვადრატული კილომეტრი, დიდი ნაწილი დედამიწის წყალი (97, 54%) მიეკუთვნება ოკეანეებს - ეს მარილიანია, უვარგისი სასოფლო მეურნებოისთვის და სასმელად. მტკნარი წყალი მდებარეობს ძირითადად ყინულებშია (1,81%) და მიწისქვეშა წყალი (დაახლ 0,63%) და მხოლოდ მცირე რაოდენობის ნაწილი (0,009%) მდინარეებში და ტბებშია.

მტერიკის მარილიანი ცყალი შეადგენს 0,007% ატმოსფეროში 0,001% მთელი ცყალი ჩვენი პლანეტის.

არის წყლის სამი აგრეგატულიმდგომარეობა ესენია  ყინული, თხევადი, და გაზისებური ორთქლი.

ნორმალური ატმოსფერული წნევა (760 მმ თერმომეტრი, 101 325პა) წყალი გადადის მყარ მდგომარეობაში   0 °C და დუღს (გადადის ორთქლის მდგომარეობაში) 100°C 

(სხვაობა 0 °C და 100 °C ცელსიუსი ყინულიდან დუღილამდე) 

ტემპერატურა, °Сსცფეციფიკური სითბო წყალის	წყალი , კგდჯ(კგ*К)
-60 (ყინული	1,64
-20 (ყინული)	2,01
-10 (ყინული)	2,22
0 (ყინული)	2,11
0 (სუფთა წყალი)	4,218
10	4,192
20	4,182
40	4,178
60	4,184
80	4,196
100	4,216

ფაზური  დიაგრამა ცყალის:ვერტიკალი  ღერძის — წნევა  Па -ში, ჰორიზონტში — ტემპერატურა კელვინით. აღნუშნულია კრიტიკული (647,3 K; 22,1 МПа) და  სამაგი (273,16 K; 610 Па) წერტილი .რომაული ციფრებით აღნუშნულია  სხვადასხვა სტრუქტურა მოდიფიკაცია  ყინულის

                                                                              ტიპი ფიფქების

 

ბოკალში სუფთა სასმელი ცყალი