ჩრდილოეთის ციალი

                                                                                     

პლანეტათა ატმოსფეროს ზედა ფენების (ლუმინესენციის) ნათება, რომელიც მაგნიტოსფეროს მოიცავს, მზის ქარის ნაწილაკებით დამუხტული მათი ურთიერთქმედების შედეგად ლამაზი სანახობა სამწუხაროდ საქართველოდან არ მოჩანს.პოლარული ციალი ორივე ნახევარსფეროს მაღალი განედების ოვალური სარტყელის ზონებში აღინიშნება, რომელთაც დედამიწის მაგნიტური სარტყელი არტყამს, ანუ ავრორალურ ოვალებში. ავრორალური ოვალების დიამეტრი წყნარი მზის პირობებში 3000 კვ. მეტრს შეადგენს, დღის მხარეს ზონის საზღვარი მაგნიტური პოლუსიდან 10–16° არის დაშორებული, ღამით — 20–23°. რამდენადაც დედამიწის მაგნიტური პოლუსების გეოგრაფიულს ჩამორჩება ~12°-ით, პოლარული ციალი შეინიშნება 67–70° განედებზე. თუმცა, მზის აქტიურობისას ავრორალური ოვალი ფართოვდება და ქვედა განედებშიც — 20–25° შეიძლება შემჩნევა, ანუ მათი გამოვლინების ჩვეულებრივი საზღვრებიდან ჩრდილოეთით ან სამხრეთით.

პოლარული ციალი გაზაფხულობითა და შემოდგომობით უფრო ხშირია, ვიდრე ზამთრობით და ზაფხულობით. სიხშირის პიკი საგაზაფხულო და საშემოდგომო ბუნიობისას (დღე-ღამტოლობის დროს) აღწევს. პოლარული ციალისას ჭარბი რაოდენობით ენერგია გამოიყოფა, (2007 წლის აღრიცხვით — 5x10¹⁴ ჯოულით, დაახლოებით იმდენი, რამდენიც 5,5 ბალიანი მიწისძვრისას. კოსმოსიდან დაკვირვებისას პოლარული ციალი ცის სწრაფცვლადი ფერთა ნათების, მოძრავი სხივების, ხაზების, გვირგვინებისა და „ფარდების“ ბზინვარებით ვლინდება. პოლარული ციალის ხანგრძლივობა რამდენიმე საათიდან რამდენიმე დღემდე გრძელდება.

ძალიან შეზღუდული ნაწილზე ზედა ფენებში ატმოსფეროს, ნათება შეიძლება იყოს გამოწვეული დაბალენერგეტიკიანი დამუხტული ნაწილაკების მიერ მზის ქარის, მოხვედრილი პოლარული იანოსფეროში ჩრდილოეთით და სამხრეთით.

Auroras აღინიშნება ძირითადად დედამიწის მაგნიტური პოლუსების გარშემო ოვალურ ზონებში - ქერქის ორივე ნახევარმცველის მაღალი ოკეანეში - auroral ovals. არომატული ოვალების დიამეტრი ~ 3000 კმ მანძილზე მშვიდი მზის დროს, ზონის საზღვრის დღის მხარეს არის 10-16 ° მაგნიტური პოლუსიდან და ღამით 20-23 °. მას შემდეგ, რაც დედამიწის მაგნიტური ბოძები გეოგრაფიისგან ~ 12 ° -იანია, აურუსები შეინიშნება გრძელდება 67-70 °, მაგრამ მზის აქტივობის დროს აურეზული ოვალური ექსპრესიები და აურუსები შეიძლება შეინიშნებოდეს ქვედა მეტალურგიებზე - 20-25 ° სამხრეთით ან ჩრდილოეთით მათი საზღვრები ჩვეულებრივი გამოვლინება. მაგალითად, სტიუარტის კუნძულზე, რომელიც მხოლოდ 47 ° პარალელურად მდებარეობს, აურეზებს რეგულარულად იწყებენ. Maori კი მას "Burning Heaven".

იხ. ვიდეო

დედამიწის აურორის სპექტრში ატმოსფეროს ძირითადი კომპონენტების რადიაცია - აზოტი და ჟანგბადი - ყველაზე ინტენსიურია, ხოლო მათი ემისიის ხაზები შეინიშნება ორივე ატომური და მოლეკულური (ნეიტრალური მოლეკულებისა და მოლეკულური იონების) მდგომარეობაში. ყველაზე ინტენსიურია ატომური ჟანგბადის და ionized აზოტის მოლეკულების ემისიის ხაზები.

პოლარული ნათება მარტო დედამიწაზე არ წარმოიქმნება ის სხვა პლანეტებზეც აღინიშნება მიუხედავ იმისა, რომ ვენერას არ გააჩნია საკმაოდ ძლიერი ნაგნიტური ველი, ისინი წარმოიქმნება ნათელი სახით სხვადა სხვა ფორმით ხანდახან ის მოიცავს მთელ პლანეტას.

 

პოლარული ნათება  იუპიტერზე, გადაღებული  ტელესკოპ ხაბლის»  მირულტრაისფერ დიაპაზონში.

პოლარული ნათება ასევე შეინიშნება მარზე,2004 წ-ის 14 აგვისტოს ისნტრუმენტ  SPICAM

რ-იც Mars Express ბორტზეა დამონტაჟებული დააფიქსირა.

პოლარული ნათება სატურნზე კომბინირებული სურათი ულტრაისფერ და ხილულ დიპაზაონში (Hubble Space Telescope)

ზოგიერთი მზის სიტემის გიგანტ-პლანეტები გამოირჩევიან ძლიარი მაგნიტური ველით ვიდრე დედამიწიასთან შედარებით, რაც უზრუნველყოფს უფრო მაშტაბური ნათებით თუმცა ისიც უნდა აღინიშნოს რომ ატმოსფეროს შეამდგენლობაში მაღალი შემდგენლობა მათ ატმოსფეროში წყალბადის, გამოსხივება იონიზებული წყალბადის ულტრაისფერ დიაპაზონში და მცირე ალბედო პლანეტა-გიგანტების კოსმოსური ტელესკოპ ხაბლის მიერ გამოსახული სურატძე მკაფიოდ ჩანს. განსაკუთრებით იუპიტერი ადენს გავლენას ტავის ტანამგზავებზე პოლარული ნათებისას

ერთ დროულად სარკისებულად ორივე პოლუსზე წარმოიქქმნება. უფოლოგიური შეხედულებით კი პოლარული ნათება ერთგვარი ენაა კოსმოსის რ-იც ჩვენ არ გვესმის და არ ვიცით.

იხ .ვიდეობი