ანაბიოზი

                                ანაბიოზი
                            

                                                      მეცნიერება და ფანტასტიკა

(ძვ. ბერძნ. ἀνα-βίωσις, ἀνα-βίωσεως) — ორგანიზმის ისეთი მდგომარეობა, როდესაც სასიცოცხლო პროცესები, ნივთიერებათა ცვლა და სხვა, დროებით შენელებული ან დაქვეითებულია, მაგრამ ხელსაყრელი პირობებისას კვლავ აღდგება.

რადნეად შესაძლებელია ანაბიოზის გამოყენება შორეული მოსმოსური ფრენებისას?

ამაზე მეტ ნაკლებად პასუხი რომ მივიღოთ ჯერ უნდა შევასწავლოთ რას წარმოადგენს თვითონ ანაბიოზი მაშ ასე.

ანაბიოზი პირველად ცხოველებში აღმოაჩინა და აღწერა ჰოლანდიელმა მეცნიერმა ა. ლენეჰუკმა, 1701 წელს. ანაბიოზს იწვევს ზოგი საარსებო პირობის გაუარესება. მაგალითად: ორგაიზმის მიერ წყლის დაკარგვა ტემპერატურის შეცვლის გამო. ბევრ ცხოველს — ჰიდრებს, მრგვალ ჭიებს, ხმელეთის მოლუსკებს, ზოგიერთ მწერს, ცხელი ქვეყნების ზოგ ხერხემლიანსაც 50, ზოგჯერ კი 75% წყლის დაკარგვის შემდეგაც კი შეუძლია გამოცოცხლდეს, თუ ხელსაყრელი პირობები შეექმნა. მცირეზომის ცხოველებს, მცენარეულ თესლებსა და სპორებს მაშინაც აქვთ გამოცოცხლების უნარი, როცა ვაკუუმში ან დაბალ ტემპერატურაზე არიან გამომშრალი. ცნობილია, რომ მცენარის გამომშრალი თესლი ორმოცდაათი წლის მანძილზე ინაჩუნებს გაღვივების უნარს.

იხ. ვიდეო

ანაბიოზად ითვლება ორგანიზმის გაყინვით გამოწვეული მდგომარეობაც. რუსმა მეცნიერმა პ. ბახმეტიევმა დაადგინა, რომ მწერების გამოცოცხლება გაყინვის შემდეგ შესაძლებელია მხოოლოდ არასრული გაყინვისას, როცა ქსოვილური სითხე თხევად მდგომარეობაში რჩება. ანაბიოზი ბუნებრივად ახასიათებს ზოგიერთ ცხოველს. ეს მისი შეგუებაა გარემოს არახელსაყრელ პირობებთან. ზოგადბიოლოგიური თვალსაზღისით ანაბიოზი არის ორგანიზმის ევოლუციის პროცესში გამომუშავებული ფიზიოლოგიური შეგუების ერთ-ერთი უძველესი ფორმა. სასიცოცხლო პროცესების დროებით შეწყვეტა. არსებობის არახელსაყრელ პირობებში მცირე ზომის ცხოველების გადარჩენის ერთადერთი საშუალება იყო.
იხ. ვიდეო

ოსმოსური ანაბიოზი შეიმჩნევა წყლის ცხოველებში. ამ დროს სასიცოცხლო პროცესთა დაქვეითების მიზეზია მარილების კონცენტრაციის გაზრდა. გაყინვით და გამოშრობით მიღებულ ანაბიოზის მოვლენას იიყენებენ მშრალი ცოცხალი ვაქცინების დასამზადებლად. ბაქტერიათა კულტურების, ვირუსებისა და სიმსივნის უჯრედების ხანგრძლივად შესანახად. გადასანერგი ქსოვილებისა და ორგანოების დასაკონსერვებლად. ანაბიოზის მოვლენას გასაკუთრებული მნიშვნელობა ენიჭება გულზე, ფილტვებსა და ტვინზე ქირურგიული ოპერაციების ჩატარებისათვის.

ტემპერატრუირის დაწევისას ნივთიერება ამცირებს ქიმიური პროცესებს არარენიუსის თანაფარდობა, (განტოლება). ამას მოიცავს თავსთავში ისეთი საცივხლოდ მნიშვნელოვანი პროცესი როგორიცაა მეტაბოლიზმი. იხ.ლინკზე მეტაბოლიზმი. 

                                 ჰიპოთერმიული მდგომარეობა

2001წ-ს მეცნიერებები მკვლავერბმა რეანიმატოლოგიის პრობლემების პ. საფარის სახელობის პისტბურგის უნივერსტიტიდან. განაცხადეს, რომ მათ შეძლეს ძაღლის ანაბიოზის მდგომარეობაში ჩაძირვა და შედეგად დაბრუნება მისი სიცოცხლის, პრაქტიკულად დაზიანების გარეშე თავის ტვინის. ამისათვის ცხოველს ამიუღეს სისხლი და ინექციით შეიყვანეს ხსნარი გამხსნელი, რომელმაც შეავსო ყველა სიხლძარღვები მხარადაჭერისთვის ცხოველის გაყონულ მდგომარეობაში. სამ საათიანი კლინიკური სიკვდილის შემდეგ სისხლი იყო დაბრუნებული სასზლძარღვებში ხოლო გულის ცემა არდგენილი ელექტრული მუხტით. რის შედეგადად გული იქნა დაბრუნებული ნორმალურ რეჟიმში.
2006წ-ის 20 იანვარს ექიმები ცენტრალური საავადყოფოში  ბოსტონში, მასაჩუსეთის შტატში, განაცხადეს, რომ მოახდინეს ღორის ანაბიოზურ მდგომარეობაში შეყვანა ნალოგიური მეთოდით. ღორს ჩაუტარეს ანასთეზია სისხლის დაკარგვის სიმულაცია ისე როგორც ხდება ავტოკატასტროფის ან ცეცხლსასროლი იარაღის გამოყენების შემთხვევაში რის დროსაც აორტა ზიანდება და დიდი დანაკარგებია სისხლის. იმის შემდეგ რაც ღორმა დაკრგა ნახევარი თავისი ოდენობის სისხლის დარცენილი სისხლი იყო ჩანცვლებული გაციებული ფიზიოლოგიური  ხსნარით. რის შედეგადაც სხეულის ტემპ-რა სხეულის მიაღწია 10 ° C (50 ° F) დაზიანებული სისხლძარღვი იყო აღდგენილი სისხლი იყო დაბრუნებული. ეს მეთოდი 200-ჯერ იყო ჩატარებული 90% წარმატებით
 კრიოკონსერვაცია ბერძნ. კრიოს - სიცივე და ლათ. კონსერრვო - შენახვა - დაბალტემპერატურული შენახვა ცოცხალი ბიოლოგიური ობიექტების შესაძლებლობა აღდგენა მისი ბიოლოგიური ფუნქციის გაყინვის შემდეგ.    
იხ. ვიდეო

დღევანდელი მდგომარეობით წარმატებულად არის მიღებული მედიცინაში, სასოფლო მდგომარეობაში და ექსპერიმენტულ მეცნიერებაში. მეთოდები კრიოკონსერვაციის უჯრედების კულტურის, კანის (სისხლის, სპერმის) , ადრეული (პრეიპლატირებული) ემბრიონის. იზოლირებული ორგანოები ცუდად იტანენ კრიოკონსერვაცია, მეთოდი კრიოკონსერვაციის მთელი ორგაონოების არ არის შემუშავებული, ეფექტურობა მისი ძალიან დაბალია. შემთხვევები ტრანსპლატაციის კრიოკონსერვაციით ორგაონოების იშვიათია, როგორც ჩვეულებრივ ასეთ შემთხვევაში საუბარი არ არის მთელი ორგანოს არამედ ცალკეული უჯრედის ან ცოცხალი კანის შესახებ. არ  არსებობს მეთოდები, უზრუნველყოფილი იყოს კრიოკოსნერვაციის შემდეგ  გაგცოცხლების ადამიანების. 

ამავე დროს მუშაობა სრლყოფისთვის მეთოდების კრიოკოსნერვაციის ორგაონოებისა და  კანის, წარმატებულად მიმდინარეობს.

ასევე არის კრიაგენური დიაპაზონი.

მუშაობა ანაბიოზის ადამიანის ჯერჯერობით საწყისი სტადიაზეა თეორიულად შემუშავება და გამოცდები ცოცხლალ ორგანიზმებზე კი მიდმინარეობს. 

კოსმონავტების ანაბიოზის ჩაგდება იყო წარმოაჩენილი ერთერთი საშულება ვარსკვლავთშორისო ან გალაქტიკათშორისო მოგზაურობისას ადამიანის. ასეთ შემთხვევაში გამორიცხავს ხომალდში თაობების არსებობას.  (იხ. მას ცალკე შევეხებით სტატიაში). საჭიროა მხოლოდ მაყურებელი, მაკონტროლირებელი არა დიდი ნაწილის გაყინული მოსახლეობის ეკიპაჟისა და მგზავრების.

1970წ-ს ხელოვნურად იქნა გამოყენებული ჰიპოთერმია რამდენიმე კარდიოქირურგების მიერ როგორც ალტერნატივა აპარატის ,, ხელოვნური გულის - ფილტვების. თუმცა გაციებასას უზრუნველყოფილი იყო გარკვეული დროით  ორგანიზმი იყო მაღალი  რისკი ქვეშ  დაზიანებინა   თავის ტვინის კანი. მომავალში შესაძლებელია დახვეწოს ამ მექანიზმის გამოყენება შორეული კოსმოსური მოგზაურობისას რის დროსაც არ სჭირდება ადამიანს საკვები და წყალი როგორც ეს ზოგიერთი ცხოველებში არის ზამთრის ძილის დროს.