ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -
ტონზილიტი (< ლათ. tonsillae — ნუშურები) — სასის ნუშურების ანთება. შეიძლება იყოს მწვავე (ანგინა) და ქრონიკული. ქრონიკული ტონზილიტი ჩვეულებრივ ვითარდება ანგინის ან სხვა ისეთი ინფექციური დაავადების (ქუნთრუშა, წითელა, დიფთერიია) გადატანის შემდეგ, რომელსაც დაერთვის ხახის ლორწოვანი გარსის ანთება. შეიძლება განვითარდეს თავისთავადაც. დიდი მნიშვნელობა აქვს მიკრობულ (სტრეპტოკოკი, ადენოვირუსი) ალერგიას. ქრონიკულ ტონზილიტს ახასიეთებს ლორწოვანი გარსის დაწყლულება, სასის ნუშურების სისქეში ჩირქგროვების გაჩენა, შემაერთებელი ქსოვილის ჭარბი ზრდა. განარჩევენ ტონზილიტის უბრალო ფორმას, რომლის დროსაც აღინიშნება მხოლოდ ადგილობრივი სიმპტომებ (ყელის ტკივილი და სხვ.), და ტოქსიკურ-ალერგიულ ფორმას, როდესაც ტკივილს დაერთვის ზოგადი მოვლენებიც (კისრის ლიმფადენიტი, ტემპერატურის მომატება, ცვლილებები გულის მხრივ და სხვ.). ქრონიკული ტონზილიტი ხელს უწყობს რევმატიზმის, ნეფრიტის, თირეოტოქსიკოზის გაჩენას ან გამწვავებას
.
მკურნალობა
უბრალო ქრონიკული ტონზილიტის დროს მკურნალობენ ანტიმიკრობული საშუალებებით, ნუშურების ლაკუნების გამორეცხვით, ფიზიოთერაპიით. ტოქსიკურ-ალერგიულ ფორმის დროს საჭიროა ტონზილექტომია (ნუშურების ამოკვეთა).ტკივილისა და სიცხის დამწევი მედიკამენტები, როგორიცაა პარაცეტამოლი (აცეტამინოფენი) და იბუპროფენი
თბილი მარილიანი წყლის სარწყავი, პასტილები, თაფლი ან თბილი სითხეები
არ არსებობს ანტივირუსული სამედიცინო მკურნალობა ვირუსულად გამოწვეული ტონზილიტის დროს.
ანტიბიოტიკები
თუ ტონზილიტი გამოწვეულია A ჯგუფის სტრეპტოკოკით, მაშინ ანტიბიოტიკები სასარგებლოა, პენიცილინი ან ამოქსიცილინი პირველადი არჩევანია. ცეფალოსპორინები და მაკროლიდები განიხილება პენიცილინის კარგ ალტერნატივად მწვავე მოვლის პირობებში. მაკროლიდი, როგორიცაა აზითრომიცინი ან ერითრომიცინი, გამოიყენება პენიცილინის მიმართ ალერგიული ადამიანებისთვის. თუ პენიცილინის თერაპია წარუმატებელი აღმოჩნდა, ბაქტერიული ტონზილიტი შეიძლება უპასუხოს ეფექტურ მკურნალობას ბეტა-ლაქტამაზას გამომწვევი ბაქტერიების წინააღმდეგ, როგორიცაა კლინდამიცინი ან ამოქსიცილინ-კლავულანატი. არ არის მნიშვნელოვანი განსხვავება სხვადასხვა ჯგუფის ანტიბიოტიკების ეფექტურობაში ტონზილიტის სამკურნალოდ. ინტრავენური ანტიბიოტიკები შეიძლება იყოს მათთვის, ვინც ჰოსპიტალიზირებულია გადაყლაპვის უუნარობით და აღენიშნება გართულებები. ანტიბიოტიკოთერაპია ჩვეულებრივ მიიღება შვიდიდან ათ დღემდე.
ტკივილგამაყუჩებელი წამალი
პარაცეტამოლი და არასტეროიდული ანთების საწინააღმდეგო საშუალებები (არასტეროიდული ანთების საწინააღმდეგო საშუალებები) შეიძლება გამოყენებულ იქნას ყელის ტკივილის სამკურნალოდ ბავშვებში და მოზრდილებში. კოდეინს ერიდებიან 12 წლამდე ასაკის ბავშვებში ყელის ტკივილის სამკურნალოდ ან ტონზილექტომიის შემდეგ. არასტეროიდული ანთების საწინააღმდეგო საშუალებები (როგორიცაა იბუპროფენი) და ოპიოიდები (როგორიცაა კოდეინი და ტრამადოლი) თანაბრად ეფექტურია ტკივილის შესამსუბუქებლად, თუმცა სიფრთხილის ზომები უნდა იქნას მიღებული ამ ტკივილგამაყუჩებლების მიმართ. არასტეროიდულ ანთების საწინააღმდეგო საშუალებებს შეუძლიათ გამოიწვიონ პეპტიური წყლულოვანი დაავადება და თირკმელების დაზიანება. პირის ღრუს საანესთეზიო საშუალება ასევე შეიძლება გამოყენებულ იქნას სიმპტომების შესამსუბუქებლად.
კორტიკოსტეროიდები
კორტიკოსტეროიდები ამცირებენ ტონზილიტის ტკივილს და აუმჯობესებენ სიმპტომებს 24-დან 48 საათამდე. პერორალური კორტიკოსტეროიდები რეკომენდებულია, გარდა იმ შემთხვევისა, როდესაც ადამიანს არ შეუძლია მედიკამენტების გადაყლაპვა.
ქირურგია
მთავარი სტატია: ტონზილექტომია
როდესაც ტონზილიტი ხშირად მეორდება, ხშირად თვითნებურად განისაზღვრება, როგორც ტონზილიტის სულ მცირე ხუთი ეპიზოდი წელიწადში, ან როდესაც პალატინის ნუშისებრი ჯირკვლები იმდენად შეშუპებულია, რომ ყლაპვა რთული და მტკივნეულია, ტონზილექტომია შეიძლება ჩატარდეს ტონზილების ქირურგიული მოცილებისთვის. ხშირი ტონზილიტის მქონე მოზრდილებში ტონზილექტომიის რანდომიზებული კონტროლირებადი ცდა სამედიცინო მკურნალობის წინააღმდეგ (ანტიბიოტიკები და ტკივილგამაყუჩებლები) აჩვენა, რომ ტონზილექტომია უფრო ეფექტური და ეკონომიური იყო. ამან გამოიწვია ნაკლები დღე ყელის ტკივილით.
ტონზილიტის განმეორებითი შემთხვევებისთვის ბავშვებს მხოლოდ მცირე სარგებელი ჰქონდათ ტონზილექტომიით.
პროგნოზი
1940-იან წლებში პენიცილინის გამოჩენის შემდეგ, სტრეპტოკოკული ტონზილიტის მკურნალობის მთავარი საზრუნავი იყო რევმატიული ცხელების პროფილაქტიკა და მისი ძირითადი გავლენა ნერვულ სისტემასა და გულზე.
გართულებები იშვიათად შეიძლება მოიცავდეს დეჰიდრატაციას და თირკმელების უკმარისობას ყლაპვის გაძნელების გამო, სასუნთქი გზების ჩაკეტვა ანთების გამო და ფარინგიტი ინფექციის გავრცელების გამო.
აბსცესი შეიძლება განვითარდეს ტონზილის გვერდით ინფექციის დროს, როგორც წესი, ტონზილიტის დაწყებიდან რამდენიმე დღის შემდეგ.
იშვიათად, ინფექცია შეიძლება გავრცელდეს ნუშის ფარგლებს გარეთ, რაც გამოიწვევს შიდა საუღლე ვენის ანთებას და ინფექციას, რაც იწვევს გავრცელებულ ინფექციურ თრომბოფლებიტს (ლემიერის სინდრომი).
სტრეპტოკოკული ყელის დროს შეიძლება მოხდეს ისეთი დაავადებები, როგორიცაა პოსტ სტრეპტოკოკური გლომერულონეფრიტი ეს გართულებები ძალზე იშვიათია განვითარებულ ქვეყნებში, მაგრამ რჩება მნიშვნელოვან პრობლემად ღარიბ ქვეყნებში.
ეპიდემიოლოგია
ტონზილიტი ხდება მთელ მსოფლიოში, რასობრივი და ეთნიკური განსხვავებების გარეშე. ბავშვების უმეტესობას ბავშვობაში ერთხელ მაინც აქვს ტონზილიტი, თუმცა ის იშვიათად ხდება ორ წლამდე. ის უმეტესად ოთხიდან ხუთ წლამდე ჩნდება; ბაქტერიული ინფექციები, როგორც წესი, უფრო გვიან ასაკში ხდება.
საზოგადოება და კულტურა
ტონზილიტი აღწერილია ძველ ბერძნულ ჰიპოკრატეს კორპუსში.
მორეციდივე ტონზილიტს შეუძლია ხელი შეუშალოს ვოკალურ ფუნქციას და შესრულების უნარს იმ ადამიანებს შორის, რომლებიც პროფესიონალურად იყენებენ ხმას.
იხ. ვიდეო - ტონზილიტი და მისი საფრთხეები
Комментариев нет:
Отправить комментарий