გულაგი
(რუს. ГУЛаг) – აკრონიმი Главное управление исправительно–трудовых лагерей и колоний, შრომით-გამოსასწორებელი ბანაკების და კოლონიების მთავარი სამმართველო. გულაგის სახელით ცნობილია საბჭოთა სადამსჯელო სისტემის ნაწილი, სადაც პატიმრები სასჯელის მოხდასთან ერთად იძულებით ასრულებდნენ სხვადასხვა (როგორც წესი ფიზიკურ) სამუშაოს, ხშირად ძალიან ცუდ ან თითქმის გაუსაძლის პირობებში.
1929 წლიდან 1953 წელს სტალინის გარდაცვალებამდე, გულაგი გამოიარა, სავარაუდოდ, 14 მილიონამდე ადამიანმა. გულაგებში დაიღუპა 1,6 მილიონამდე ადამიანი. გულაგებში პატიმართა რიცხვის მკვეთრი ზრდა შეინიშნებოდა დიდი ტერორის დროს, 1936-1938 წლებში, და მეორე მსოფლიო ომის შემდგომ პერიოდში. მეორე მსოფლიო ომის შემდეგ გულაგში გაამწესეს მილიონზე მეტი საბჭოთა ჯარისკაცი, რომელიც ცოცხალი გადაურჩა ნაცისტების სამხედრო ტყვეთა ბანაკებს. ბანაკებში მყოფთ უხეიროდ კვებავდნენ, მხოლოდ მინიმალურ სამედიცინო დახმარებას უწევდნენ, არ უზრუნველყოფდნენ ხშირი უამინდობისათვის საჭირო ტანისამოსით, არ არსებობდა თანამედროვე სამუშაო იარაღები და დანადგარები.
იხ.ვიდეო
გულაგის ადგილმდებარეობა ეკონომიკურ მიმართულებებს ესადაგებოდა. ბანაკების უმეტესობას ევალებოდა კონკრეტული ეკონომიკური ამოცანების შესრულება ინდუსტრიალიზაციის ჩარჩოებში - ხე-ტყის დამზადება, მაღაროებში მუშაობა და სამრეწველო პროექტების მშენებლობა.
1953 წელს სტალინის გარდაცვალების შემდეგ, კომუნისტური სახელმწიფო გულაგის სისტემის დემონტაჟს შეუდგა. 1954 წელს დაიწყეს პოლიტიკური პატიმრების გათავისუფლება. გულაგების სისტემა გაუქმდა 1960 წელს.
რაოდენობა მისჯილი გულაგი ( 1 იანვარი ყოველ წელი)
წელი | გამოსაწორებელი შრომითი ბანაკებში) | იქიდან გასამარტლებუ კონრევულუციური დანაშაულისთვის | იმავე პროცენტით | გამოსასწორებელი შრომითი კოლონიაებში | სულ |
---|---|---|---|---|---|
1934 | 510 307 | 135 190 | 26,5 | — | 510 307 |
1935 | 725 483 | 118 256 | 16,3 | 240 259 | 965 742 |
1936 | 839 406 | 105 849 | 12,6 | 457 088 | 1 296 494 |
1937 | 820 881 | 104 826 | 12,8 | 375 488 | 1 196 369 |
1938 | 996 367 | 185 324 | 18,6 | 885 203 | 1 881 570 |
1939 | 1 317 195 | 454 432 | 34,5 | 355 243 | 1 672 438 |
1940 | 1 344 408 | 444 999 | 33,1 | 315 584 | 1 659 992 |
1941 | 1 500 524 | 420 293 | 28,7 | 429 205 | 1 929 729 |
1942 | 1 415 596 | 407 988 | 29,6 | 361 447 | 1 777 043 |
1943 | 983 974 | 345 397 | 35,6 | 500 208 | 1 484 182 |
1944 | 663 594 | 268 861 | 40,7 | 516 225 | 1 179 819 |
1945 | 715 505 | 289 351 | 41,2 | 745 171 | 1 460 677 |
1946 | 746 871 | 333 883 | 59,2 | 956 224 | 1 703 095 |
1947 | 808 839 | 427 653 | 54,3 | 912 704 | 1 721 543 |
1948 | 1 108 057 | 416 156 | 38,0 | 1 091 478 | 2 199 535 |
1949 | 1 216 361 | 420 696 | 34,9 | 1 140 324 | 2 356 685 |
1950 | 1 416 300 | 578 912* | 22,7 | 1 145 051 | 2 561 351 |
1951 | 1 533 767 | 475 976 | 31,0 | 994 379 | 2 528 146 |
1952 | 1 711 202 | 480 766 | 28,1 | 793 312 | 2 504 514 |
1953 | 1 727 970 | 465 256 | 26,9 | 740 554 | 2 468 524 |
კოლონიის ბანაკები
ცენტრალური სახელმწიფო არქივი ოქტომბრის რევულუცია, უმარლესი სახელწიფო ორგანო სახელწიფო ხელისუფლება და ორგანოები სახელწიფო მართვის СССР (ЦГАОР СССР). კოლექცია დოკუმენტის |
|
|
მონაცემები მოყვანილი ამ ნაშრომში , 1 იანვარი 1951 წელი ბანაკებში და კოლონიაბი რაოდენობა მისჯილი შემადგენლობა:
ეროვნება | სულ | აქედან | პროცენტი (სულ აქედან) | |
---|---|---|---|---|
ბანაკები | კოლონიები | |||
რუსები | 1405511 | 805995 | 599516 | 55.59 % |
უკრაინელები | 506221 | 362643 | 143578 | 20.02 % |
ბელორუსები | 96471 | 63863 | 32608 | 3.82 % |
თათრები | 56928 | 28532 | 28396 | 2.25 % |
ლიტველები | 43016 | 35773 | 7243 | 1.70 % |
გერმანელები | 32269 | 21096 | 11173 | 1.28 % |
უზბეკები | 30029 | 14137 | 15892 | 1.19 % |
ლატვიელები | 28520 | 21689 | 6831 | 1.13 % |
სომხები | 26764 | 12029 | 14735 | 1.06 % |
ყაზახები | 25906 | 12554 | 13352 | 1.02 % |
ებრეელები | 25425 | 14374 | 11051 | 1.01 % |
ესტონელები | 24618 | 18185 | 6433 | 0.97 % |
აზერბაიჯენელები | 23704 | 6703 | 17001 | 0.94 % |
უბეკები | 23583 | 6968 | 16615 | 0.93 % |
პოლონელები | 23527 | 19184 | 4343 | 0.93 % |
მოლდოველები | 22725 | 16008 | 6717 | 0.90 % |
ბაშკირები | 7847 | 3619 | 4228 | 0.31 % |
ყირგიზები | 6424 | 3628 | 2796 | 0.25 % |
ტაჯიკები | 5726 | 2884 | 2842 | 0.23 % |
უდმიტრები | 5465 | 2993 | 2472 | 0.22 % |
თურქმენები | 5343 | 2257 | 3086 | 0.21 % |
ფინელები და კარილიები | 4294 | 2369 | 1925 | 0.17 % |
კოროეელები | 2512 | 1692 | 820 | 0.10 % |
ბერძნები | 2326 | 1558 | 768 | 0.09 % |
ჩინელები | 2039 | 1781 | 258 | 0.08 % |
რუმინელები | 1639 | 1318 | 321 | 0.06 % |
იაპონელები | 1102 | 852 | 250 | 0.04 % |
ირანელები | 606 | 262 | 344 | 0.02 % |
თურქები | 362 | 300 | 62 | 0.01 % |
ავღანელები | 131 | 100 | 31 | 0.01 % |
მონღოლები | 83 | 70 | 13 | 0.003 % |
სხვა იქიდან: | 87030 | 48351 | 38679 | 3.44 % |
ძირითადი ეროვნება სსრკ | 78832 | 41688 | 37144 | 3.12 % |
რამდენიმე ეროვნება | 8198 | 6663 | 1535 | 0.32 % |
ჯამში | 2528146 | 1533767 | 994379 | 100.00 % |