ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет - 

                      პაოლო იაშვილი

29 ივნისი, 1894, არგვეთი, ახლანდ. საჩხერის მუნიციპალიტეტი — გ. 22 ივლისი, 1937, თბილისი) — ქართველი პოეტი, მთარგმნელი, ესეისტი.

პაოლოს დედა, ბაბილინე ბარონის ასული მდივანი კეთილშობილი, სათნო, ღრმად მორწმუნე და სტუმართმოყვარე ქალი ყოფილა. მამა, ჯიბრაელ (ჯიბო) დავითის ძე იაშვილი, წოდებით აზნაური, მთელ დასავლეთ საქართველოში ფრიად ცნობილი პიროვნება, კიევში განსწავლული პროვიზორი იყო.

საკმაოდ შეძლებულ, მრავალშვილიან ოჯახს ხშირად სტუმრობდნენ პაოლოს მეგობრები. ჯიბოს, სახელგანთქმულ ფარმაცევტს, ორსართულიანი სახლი ჰქონდა აგრეთვე ქუთაისშიც. სწორედ აქ ედო ბინა შემდგომში პაოლოს რედაქტორობით გამოცემულ ჟურნალებს - „ოქროს ვერძი“ და „ცისფერი ყანწები“.

პაოლოს გარდა, ჯიბრაელს ოთხი ვაჟი და ერთი ქალიშვილი ჰყოლია. ერთი ვაჟი 1924 წელს დაუხვრეტიათ, პაოლო როგორც ცნობილია, 1937 წელს გარდაიცვალა, მესამე კი 1940 წელს გადაუსახლებიათ.

იხ. ვიდეო 

მწერალთა კავშირის დაარსების დღიდან პაოლო იაშვილი აქტიურ მონაწილეობას იღებდა მის საქმიანობაში. მისი საზოგადოებრივი ღვაწლის დახასიათების დროს საგანგებოდ უნდა აღინიშნოს ის ფაქტი, რომ მისი უშუალო რედაქტორობით, ქუთაისში ორი ჟურნალი გამოიცა: „ოქროს ვერძი“ და „ცისფერი ყანწები“.

1911 წლიდან ბეჭდავს ლექსებს გაზეთ „კოლხიდაში“. 1912–1913 წლებში, გიმნაზიის დამთავრების შემდეგ, სათავეში უდგას და რედაქტორობს ყოველთვიურ ლიტერატურულ-მხატვრულ ჟურნალ „ოქროს ვერძს“. ამავე წლებში პოეტი გაიტაცა მხატვრობამ. ის გაემგზავრა პარიზში და შევიდა ლუვრთან არსებულ ხელოვნების ინსტიტუტში. პარიზში პოეტი დაუახლოვდა ახალგაზრდა მხატვრებსა და პოეტებს: პიკასოს, აპოლინერს, მოდილიანის და ერენბურგს. ახალგაზრდა პოეტი მხატვრობასთან ერთად სწავლობს ფრანგულ პოეზიას და მაშინდელ ქართულ პრესაშიც ჩანს. ბეჭდავს წერილებსა და თარგმნებს „თემში“, „მეგობარში“, „თეატრსა და ცხოვრებაში“, „კოლხიდაში“ და სხვა ჟურნალებსა და გაზეთებში. პოეტი არ გაჰყოლია მხატვრობას, მაგრამ ჩვენ შემოგვრჩა მის მიერ კალმით შესრულებული ავტოპორტრეტი და მეგობრების ნიღაბთა ჩანახატები. იაშვილი პარიზში შეხვედრია კონსტანტინე ბალმონტს და უჩუქნია მისთვის „ვეფხისტყაოსანი“. პაოლო იაშვილი პირველი მსოფლიო ომის დროს ბრუნდება პარიზიდან სამშობლოში. 1915 წელს, ტ. ტაბიძესთან, ვ. გაფრინდაშვილთან, კ. ნადირაძესთან, ს. ცირეკიძესთან, ლ. ჯაფარიძესთან, ივ. ყიფიანთან და სხვა ახალგაზრდა პოეტებთან ერთად აარსებს „ცისფერი ყანწების“ ორდენს და 1916 წლიდან რედაქტორობს ამავე სახელწოდების ალმანახს.^[2]

პაოლო იაშვილი გულწრფელად მიემხრო საქართველოს გასაბჭოებას და დაწერა ამ ფაქტისადმი მიძღვნილი სახოტბო ლექსი „ახალ საქართველოს". 1924 წელს ჭიათურაში დახვრიტეს მისი ძმა 1924 წლის აგვისტოს აჯანყებაში მონაწილეობისთვის. ამან მისი გაორება გამოიწვია. 1927 წელს პაოლო არჩეული იყო სრულიად საქართველოს ცენტრალური აღმასრულებელი კომიტეტის წევრობის კანდიდატად და თბილისის საბჭოს წევრად, ხოლო 1934 წელს – ამიერკავკასიის ცაკის წევრად. დაჯილდოებული იყო შრომის წითელი დროშის ორდენით.^[3]იაშვილს ბევრი მეგობარი ჰყავდა პარტიულ წრეებში, რომლებიც 1937 წლის რეპრესიების დროს დააპატიმრეს. თავად მასაც დაუსრულებლად იბარებდნენ ჩეკაში დაკითხვებზე.

მსხვერპლი

ქართველ მწერალთაგან პირველი, რომელიც რეპრესიებმა შეიწირეს, პაოლო იაშვილი იყო. ეს ტრაგედია მოულოდნელი არ ყოფილა. იგი საკამაოდ დიდი ხნის მანძილზე, ნელ-ნელა და თანდათანობით მზადდებოდა. გარდა შემოქმედებითი დისკუსიებისა, რომელიც ბოლო ხანს პაოლოს უმართავდნენ ხოლმე „იდეოლოგიური მავნებლობის“ გამო, მკაცრად აკრიტიკებდნენ ახლო ურთიერთობისათვის „ხალხის გამომჟღავნებულ მტრებთან“: ჯიქიასთან, ლომინაძესთან, ელიავასთან, აღნიაშვილთან. ხშირად იმართებოდა სხდომები, სადაც მწერალთა კავშირის პრეზიდიუმი მსჯელობდა პოეტის „მოღალატებრივ საქმიანობაზე“. ბრალმდებლებად იქცნენ ძველი მეგობრები თუ თანამოაზრენი, ზიზღნარევი აღშფოთებით გმობდნენ „ხალხის მტრისა და დივერსანტის“ საქციელს და კატეგორიულად უსვამდნენ საკითხს, თუ მართალი ხარ-დაგვიმტკიცეო. ასე თანდათანობით მზადდება საფუძველი პაოლო იაშვილის ტრაგედიისათვის. იაშვილის საჯარო გაკიცხვაზე უარი თვქვა ტიციან ტაბიძემ და ამის გამო თავად გახდა რეპრესიების მსხვერპლი.

	„ხავერდოვან თვალებში განუშორებელი სევდა ჩაუდგა. იშვიათად თუ ვხვდებოდით, ისიც მწერალთა სასახლეში ან მაჩაბლის ქუჩაზე. ასე ზეზეულად ჩაქრა მისი მჩქეფარე სიცოცხლე“
	(შალვა აფხაიძე)

თუმცა პაოლო იაშვილმა დაპატიმრებას დაასწრო და მწერალთა სახლში, 1937 წლის 22 ივლისს თავი მოიკლა. მწერალთა სასახლეში დატრიალებული ტრაგედიით სულშეძრულ და აცრემლებულ მიხეილ ჯავახიშვილს უთქვამს: „ნამდვილი ვაჟკაცი ყოფილა, ყველას გვაჯობა“. საბჭოთა ხელისუფლებამ, სხვა რომ ვერაფერი იღონა, მკვდარი პოეტიც არ დაინდო და მას სასამართლო მოუწყო

	„კონსტატირება გაუკეთდეს, რომ პაოლო იაშვილის, გამოაშკარავებული ჯაშუშის და ხალხის მტერის, თვითმკვლელობა არის პროვოკაციული ქმედება პარტიისა და საბჭოთა წყობის წინააღმდეგ და ამის გამო იგი დასაფლავდეს, როგორც ხალხის მტერი... ლავრენტი ბერიას დაევალოს საქართველოს საბჭოთა მწერალთა კავშირის პრეზიდიუმს მიაწოდოს ინფორმაცია პაოლო იაშვილის კოტრრევოლუციურ, ჯაშუშურ და მავნებლურ საქმიანობაზე“

დაკრძალულია მწერალთა და საზოგადო მოღვაწეთა დიდუბის პანთეონში.

იხ. ვიდეო

სუპერგროვა შეპლი

ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -  

          სუპერგროვა შეპლი (SCl 124)

რუქა სუპერგროვა შეპლის

ინგლ. Shapley Supercluster - მდებარეობს კენტარვის თანავარსკლავედში 25 გროვა მდებარეობს ჩვენგან დაშორებულია 200მგპ (ანუ 650 მილნ. სინ. წ.) ყველაზე მასიური სუპერგროვა გალაქტია დასაზმირ სამყაროშიაყალიბებს ქალწულის თანავარსკლავედი ადგილობრივი ზეგალაქტიკას გრავიტაციული-ურთიერთქმედებითი ბლოკით.

იხ. ვიდეო

სუპერ კლასტერი არის გალაქტიკების მაღალი სიმკვრივის განაწილება კენტავრის თანავარსკვლავედში. სუპერ კლასტერი შეიცავს დაახლოებით 10000-ჯერ მასა ირმის ნახტომის მასას და 4-ჯერ მასას, რაც დაფიქსირდა დიდ მიმზიდველში . იგი მდებარეობს 200 Mpc მანძილზე (დაახლოებით 650 მილიონი სინათლის წელი), აქვს მოგრძო, ოვალური ფორმა, მთვარის დისკის რამდენჯერმე კუთხის დიამეტრით
1920-იანი წლების ბოლოს, ჰარლოუ შაფლიმ და მისმა კოლეგებმა ჰარვარდის კოლეჯის ობსერვატორიაში დაიწყეს გალაქტიკების ძებნა ცის სამხრეთ ნახევარსფეროში, სამხრეთ აფრიკის რესპუბლიკაში, ბლუმფონტეინში, ბრიუს 24-დიუმიანი ტელესკოპით გადაღებული ფოტო ფირფიტების გამოყენებით. 1932 წლისთვის შაფლიმ განაცხადა, რომ აღმოაჩინეს 76,000 გალაქტიკა, რომლებიც 18-ე აშკარა სიდიდეზე ნათელია, იმ ადგილას, რომელსაც სამხრეთ ნახევარსფეროს მესამედი უკავია.

1930 წელს ჰარლოუ შაფლიმ გამოაქვეყნა შენიშვნა გალაქტიკების შორეული "ღრუბლის" დაკვირვების შესახებ, კენტავრის თანავარსკვლავედში: გალაქტიკების ღრუბელი კენტავრში იმდენად დიდია, რომ ის შეიძლება იყოს ერთ – ერთი ყველაზე მჭიდროდ დასახლებული, მსგავსი ჯერ კიდევ არ არის ნაპოვნი

Shapley Supercluster with its galaxy members and its intergalactic dark matter halo - თავისი გალაქტიკების წევრებით გალაქტიკური ბნელი ჰალოთი
1989 წელს სომაკ რეიჩაჰოდორიმ შამპლის სუპერკლასტერი ოფიციალურად აღმოაჩინა დიდ ბრიტანეთში შმიდტის ტელესკოპით გალაქტიკების შესწავლის დროს. ამ ნაშრომში სუპერკლასტერს დაარქვეს ჰარლოუ შაპლის სახელი, აღიარებით მისი წვლილი სუპერკლასტერში გალაქტიკების შესწავლაში. ამავე დროს, რ. სკარამელამ და მისმა თანამშრომლებმა ასევე აღნიშნეს სუპერკლასტერი აბელის კატალოგში - მათ მას ალფა რეგიონი უწოდეს

მიმდინარე ინტერესი 2005 წელს ასტრონომებმა ცის ნაწილის რენტგენის კვლევის ჩატარებისას დაადგინეს, რომ დიდ მზიდველს მასის მხოლოდ ერთი მეათედი აქვს, რომელიც თავდაპირველად მეცნიერებმა აიღეს. კვლევამ ასევე დაადასტურა ადრე გამოთქმული თეორიები იმის შესახებ, რომ ადგილობრივი ჯგუფი რეალურად იზიდავს გალაქტიკების უფრო მასიური სუპერკლასისკენ, რომელიც მდებარეობს დიდი მიმზიდველის გარეთ. ამ დროისთვის, დიდი მიმზიდველის მხრიდან ადგილობრივი ჯგუფის გადაადგილების სიჩქარეში წვლილი 44% -ით არის შეფასებული, დანარჩენი კი დაკავშირებულია გლობალურ მიმდინარეობასთან, სადაც ადგილობრივი სამყაროს მნიშვნელოვანი ნაწილი, მათ შორის დიდი მიმზიდველი თავად, მოძრაობს კიდევ უფრო ძლიერი სიმძიმის ცენტრისკენ, რომელიც მდებარეობს Shapley supercluster- ში

ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -  

                             ციტოლოგია

უჯრედი

მეცნიერება უჯრედის აგებულებისა და ცხოველთმოქმედების შესახებ.

ყველა უჯრედი (ყველა მრავალუჯრედიან ორგანიზმში, ისევე როგორც ერთუჯრედიან ორგანიზმში, დაფარულია გარსით. იგი შედგება გარე შრისა და მის ქვეშ განლაგებული პლაზმური მემბრანისაგან, რომელიც უშუალოდ ციტოპლაზმას შემოსაზღვრავს. მისი სისქე დაახლოებით 9-10 ნმია.(ნმ არის 10 ხარისხად -9 მეტრი). ყველა მცენარეული და ცხოველური უჯრედის პლაზმური მემბრანა წარმოქმნილია ცილების და ლიპიდების(ცხიმები)მოლეკულებისაგან. ლიპიდების მოლეკულები ქმნის შედარებით მკვრივ ორმაგ შრეს, ცილები ნაწილობრივ ან მთლიანად განჭოლავს ლიპიდების შრეს.

პლაზმური მემბრანის ძირითადი ფინქციებია:

1. დამცველობითი- იგი იცავს უჯრედის შიგთავსს გარე ზემოქმედებისაგან.
2. საკონტაქტო- პლაზმური მემბრანა ქმნის სპეციალურ სტრუქტურებს, რომლებიც უზრუნველყოფენ უჯრედებს შორის კავშირს.
3. სატრანსპორტო- ნივთიერებათა ცვლა უჯრედსა და გარემოს შორის. მიეკუთვნება: ფაგოციტოზი, რომლის მეშვეობით მყარი ნაწილაკები და პინოცოტოზი, რომლის მეშვეობით თხევადი ნივთიერებები აღწევს უჯრედში.

ფაგოციტოზი და პინოციტოზი ასახავს უჯრედების მიერ ნივთიერებათა შთანთქმის პროცესს- ენდოციტოზს. ამ პროცესის საპირისპიროა ეგზოციტოზი.

ანუ, ფაგოცოტოზი და პინოციტოზი არის უჯრედში მყარი და თხევადი ნითიერებების შეღწევა, მათ მიეკუთვნებიან ენდოციტოზს, ხოლო ამ პროცესის საპირისპიროა, ეგზოციტოზი.

უჯრედის ციტოპლაზმაში ასევე ჩაძირულია სხვადასხვა ორგანოიდები

იხ. ვიდეო

კლინიკური ციტოლოგია, ჰისტოლოგიის მსგავსად, არის მორფოლოგიური დიაგნოზის მეთოდი. დღეს კლინიკური ციტოლოგია ძირითადად სიმსივნის დიაგნოზს ეხება. განყოფილება განიხილება ჰისტოლოგიის, პათოლოგიური ანატომიის, მიკრობიოლოგიისა და ბიოქიმიის ფარგლებში.

ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -  

                       ოპერაცია არგუსი

X-174 გაშვება 

ბირთვული იარაღის გამოცდების სერია, აიდუმლოდ გსნხორციელებული აშშ-ს მიერ 1958წ-ის აგვისტო სექტემბერში ატლნატიკის ოკეანეში. ბირთვული აფეთქებები იყო განხორციელებული 170, 310 და 794კმ. სიმაღლეზე.

ცდების შესახებ პირველად ჰანსონ ბოლდუინმა და ვალტერ სალივანმა განაცხადეს New York Times- ში 1959 წლის 19 მარტს სტატიაში სახელწოდებით "ყველაზე დიდი სამეცნიერო ექსპერიმენტი". ეს იყო უნებართვო გამოცემა, რამაც გამოიწვია აღშფოთების ქარიშხალი სამეცნიერო საზოგადოებაში, რადგან ბევრმა არ იცოდა დედამიწის ატმოსფეროში ხელოვნური ნაწილაკების არსებობის შესახებ. ტესტის სრული შედეგები და დოკუმენტაცია არ გამოქვეყნდა 1982 წლის 30 აპრილამდე.

იხ. ვიდეო

ნიკოლოზ ქრისტოფილოსმა თეორიულად იწინასწარმეტყველა, რომ მტრის რაკეტების განადგურებისას შესაძლებელია ფრენის დროს მათზე ბირთვული ბომბების აფეთქებით, რის გამოც დროებითი სანიტარული სარტყლიდან მაღალენერგეტიკულმა ელექტრონებმა დაბომბეს რაკეტის ქობინი და მგრძნობიარე ელექტრონიკა. თეორია უნდა დაზუსტებულიყო მიმდინარე ოპერაციის დროს „არგუსი“ (სახელად ყოვლისმომცველი ასი თვალით ძველი ბერძნული ღმერთის სახელი) - ექსტრატმოსფერული ბირთვული აფეთქებების სერია, შექმნილი დედამიწის ზედა ატმოსფეროში რადიაციული სარტყელის შექმნის მიზნით, თავდაცვის საბჭოთა ინტერკონტინენტალური ბალისტიკური რაკეტებისგან. ჩატარებულმა ექსპერიმენტმა დაადასტურა წამოყენებული თეორია და აფეთქებების შემდეგ გაჩნდა ხელოვნური ქამრები, რამაც მოგვიანებით მოგვცა საშუალება გვესაუბრა ოპერაცია „არგუსზე“, როგორც მსოფლიოში უდიდეს სამეცნიერო ექსპერიმენტზე

ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -  

                              ალპინიზმი

მთასვლელობა

 სპორტის, ცხოვრების წესის, ბუნებასთან ჰარმონიის ძიების და აქტიური დასვენების ერთობლიობა, რაც გამოიხატება მაღალი მთის მწვერვალებზე ასვლაში. მისი არსი მდგომარეობს მათკენ მიმავალ გზაზე ბუნებრივი, ორბიექტური და სუბიექტური წინაღობების (სიმაღლე, რელიეფი, ამინდი, დისკომფორტი) მშვიდობიანად გადალახვაში, ფიზიკური, ტექნიკური და ინტელექტუალური ოსტატობის გამოყენებით.

ალპინიზმის, როგორც სიტყვის წარმოშობა დაკავშირებულია ალპების მთათა სისტემასთან. მისი კრებითი, ქართული შესატყვისია

იხ. ვიდეო

ადამიანმა შორეულ საუკუნეებშივე დაიწყო მთების გადალხვა სამეურნეო, სამხედრო და სახელმწიფო საჭიროებისთვის. მაგრამ თანამედროვე ალპინიზმის დასაბამად ითვლება 1786 წელი, როდესაც შვეიცარიელი გლეხი ჟაკ ბალმა (1762–1834) და ფრანგი ექიმი მიშელ-გაბრიელ პაკარი (1757–1827) სპორტული მიზნით ავიდნენ მონბლანზე (4807 მ). ერთი წლის შემდეგ მონბლანზე ავიდა შვეიცარიელი ნატურალისტი და ფიზიკოსი ორას ბენედიქტ დე სოსიური და მწვერვალზე მეტეოროლგიური, გეოლოგიური და გლაციოლოგიური დაკვირვებები ჩაატარა. ამგვარად, ალპინიზმს იმთავითვე ორი მიმართულება მიეცა — წმინდა სპორტული და მეცნიერული, გამოყენებითი. ჟაკ ბალმასა და პაკარის მონბლანზე ასვლის შემდეგ ალპინიზმი სწრაფად განვითარდა, შეიქმნა მთასვლელთა გაერთიანებები — ალპური კლუბები. ამას მოყვა მთამსვლელობასთან დაკავშირებული აქტივობების ჩამოყალიბება, რაცაა ტრადიციული ცოცვა, სპორტული ცოცვა, ბოლდერინგი, ყინულზე ცოცვა, თხილამურობა და სკი-ალპინიზმი.

                                                            

ალპინსტები ასრუელებენ  უკანასკნელ ნაბიჯებს დგამენ პიკის მწვერვალზე (6189 მ) ჰიმალააში. ფოტო

იუნესკოს მიერ 2019 წელს ალპინიზმი აღიარებულ იქნა კაცობრიობის არამატერიალურ კულტურულ მემკვიდრეობად.

„ალპინიზმი არის მაღალ მწვერვალებსა და კედლებზე ასვლის ხელოვნება, წლის ყველა სეზონის განმავლობაში და ყველანაირ რელიეფზე (კლდე, ყინული). აუცილებელია ფიზიკური, ტექნიკური და ინტელექტუალური უნარებს ქონა, ასევე შესაბამისი ტექნიკის, საჭურველის და სპეციფიური ინსტრუმენტების (წრიაპი, წერაყინი) გამოყენება. ალპინიზმი არის ტრადიციული ფიზიკური პრაქტიკის, მეცნიერებისა და კულტურის ერთანობა. იგი მოიცავს მთის მახასიათებლების და ისტორიის, ღირებულებების ცონას, სპეციფიური კვალიფიკაციის ქონას და პრაქტიკას. ამინდის თავისებურებებისა და ობიექტური ხიფათის გათვალისწინების ჩათვლით. ალპინიზმის ბაზისს წარმოადგენენ აგრეთვე ესთეტიური ასპექტები, როგორიცაა ბუნებასთან ჰარმონიაში ყოფნა. ეთიკური პრინციპების დაცვა მთაში თითოეული ინდივიდის პასუხისმგებლობაა, რაც გულისხმობს სხვა ადამიანების დახმარებას და გარემოზე ზრუნვას. ალპინისტის მსოფმხედველობა აგრეთვე მოიცავს გუნდურობასა და მის სულისკვეთებაზე ამაგს, რაც მეტაფორულად გამოხატულია თოკში, რომელშიც ადამიანები ერთმანეთთან არიან გადაბმულნი.

საზოგადოების წევრთა უმეტესობა თავს იყრის ალპურ კლუბებში, რომელთა დანიშნულებაა მთამსვლელობის პრაქტიკის გავრცელება მსოფლიოს მასშტაბით. კლუბები ორგანიზებას უწევენ შეკრებებს, ექსპედიციებს, ავრცელებენ გამოსადეგ ინფორმაციას და წვლილი შეაქვთ სხვადასხვა პუბლიკაცებში, რაც ერთობლიობაში წარმოადგენს ევროპული ალპინიზმის კულტურის მთავარ მამოძრავებელ ძალას

იხ. ვიდეო დაზღვევის გარეშე დალაშქვრა მოსფლიო რეკორდები

ალპინიზმისას უნდა გადალახოთ სხვადასხვა ბუნებრივი დაბრკოლებები: მდინარეები, კლდეები, თოვლი, მყინვარები, ყინულები. მათი დაძლევა, როგორც წესი, საშიშროებასთან ასოცირდება. ალპინიზმის ხანგრძლივი ისტორიის განმავლობაში შემუშავებულია სპეციალური ტექნიკა საშიში მთიანი რელიეფის დასაძლევად.

იხ. ვიდეო

ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -  

                             იაჟუჟუნა

იაჟუჟუნა

სამფეროვანი ია (ლათ. Viola tricolor) — ერთ- და ორწლოვანი ბალახოვანი მცენარის სახეობა იისებრთა ოჯახისა. გავრცელებულია ევროპასა და აზიაში. დეკორატიულ მებაღეობაში ფართოდ იყენებენ ისეთ ფორმებსა და ჯიშებს, რომლებსაც სხვადასხვა შეფერილობის ყვავილები აქვთ, აგრეთვე იაჟუჟუნასა და სხვა იების რთულ ჰიბრიდებს. ველურ იაჟუჟუნას მედიცინაში ამოსახველებელ საშუალებად იყენებენ.

იხ. ვიდეო

ყვავილობის პერიოდში მყოფი იაჟუჟუნას ფესვები შეიცავენ საპონინებს და მცირე რაოდენობით ეთეროვან ზეთებს (0,01 %), ყვავილები კი — ფლავონოგლიკოზიდ რუტინს და ანტოციანურ გლიკოზიდ ვიოლანინს. სამკურნალო დანიშნულებით მისი გამოყენება ხდება, უპირველეს ყოვლისა, შარდის გამომყოფი სისტემის, კანი დაავადებების საწინააღმდეგოდ, აგრეთვე — ლორწოს შემცველობის გამო — როგორც ამოსახველებელი საშუალება, სასუნთქი გზების კატარის დროს.

იაჟუჟუნას გააჩნია ძალიან დატოტვილი, ბოჭკოებით მდიდარი ფესვთა სისტემა. ნაყოფი წარმოადგენს სამსაგდულიან კაფსულას, საიდანაც გასკდომისას 1 მმ ზომის უამრავი მოყვითალო–მოყავისფრო თესლი იყრება. ათასი მარცვლის წონა: 0,3 — 0,8 გ

                                                                       

Viola tricolor

იაჟუჟუნას მოყვანა შესაძლებელია ყველანაირ ნიადაგზე: ქვიშიან, ტორფიან და თიხნარ ნიადაგზე. იგი კარგად იზრდება ნეშომპალიან, ქვიშიან ნიადაგზე საკმარისი ტენიანობის პირობებში. პრეტენზია არ აქვს წინამორბედზე. არ არის მგრძნობიარე სიცივის მიმართ.

ღია გრუნტში თესვის მეთოდი: სათესლე კვალი წვრილი თესლისთვის გულდასმით უნდა მომზადდეს რამდენიმეჯერ დაფარცხვითა და მოტკეპნით. თესვა ხდება პუნქტირებული (ერთმარცვლიანი) მანქანით აპრილის დასაწყისიდან. თესვის ნორმა 4-6 კგ/ჰა–ზე. რიგებს შორის მანძილი 30 სმ. ნიადაგის საკმარისი ტენიანობისა და ტემპერატურის პირობებში თესლი 2 კვირაში აღმოცენდება.

გადარგვის მეთოდი: შესაძლებელია აგრეთვე ჩითილის წინასწარი გამოყვანა თესლით, აგვისტოს დასაწყისში (3-4 მარცვლის დათესვა) და დარგვა შავი მულჩის ფოლგაზე (სიგანე 1 მ, სისქე 0,04 მმ, პოლიეთილენი) სექტემბრის შუა რიცხვებში, 3 რიგი ფოლგის თითო ზოლზე, დარგვის ინტერვალი 25X25 სმ. ამგვარი მეთოდი ძალიან აადვილებს სარეველებთან ბრძოლას და ზრდის მოსავლიანობას.

ორივე მეთოდის შემთხვევაში რიგებს შორის ნარგავი სარეველებისგან უნდა სუფთავდებოდეს შესაძლებისამებრ მრავალჯერადი გათოხნით.

ბალახოვანი ნაწილის პირველი მოთიბვა ხდება სრული ყვავილობის პერიოდში, უმთავრესად ივნისის შუა რიცხვიდან ივლისის დასაწყისამდე, სანერგე კულტურის შემთხვევაში — მაისის შუა რიცხვებიდან თვის ბოლომდე. ამ დროს სკდება პირველი დამწიფებული თესლის კაფსულები. მოთიბვისას ყურადღება უნდა გამახვილდეს შემდეგზე: სათიბი ცელი ისე მაღლა უნდა დაყენდეს, რომ უკიდურესი ქვედა გაყვითლებული ფოთლები არ მოჰყვეს და ქვედა ნაწილმა ისევ მოახერხოს გაზრდა. ძალიან დაბალზე გათიბვამ მცენარის ჭკნობა შეიძლება გამოიწვიოს. მეორე გათიბვა შესაძლებელია აგვისტოს შუა რიცხვებში, სანერგე მცენარეებიდან კი — ივლისის დასაწყისშივე.

აღებული მოსავალი მაშინვე გასაშრობად (40-50 °C–ზე) უნდა გაიგზავნოს, რათა მცენარემ ქორფა მწვანე ფერი შეინარჩუნოს და საპონინის შემხველობა არ შემცირდეს. შემდეგ მცენარე სინათლისაგან მოშორებით უნდა შეიფუთოს. გაშრობის პროპროცია შეადგენს 5-6:1, მოსავლიანობა - 3-4ტ/ჰა (ორჯერადი, ზოგჯერ კი სამჯერადი გათიბვის შემდეგ).

მასობრივი საფლავები ჩეჩნეთში

ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -  

      მასობრივი საფლავები ჩეჩნეთში                                    საუკუნის დანაშაული

რუსის ჯარისკაცები მასიური სასაფლაებთან

რუსეთ–ჩეჩნეთის მეორე ომის პერიოდში დაიწყო მასობრივი საფლავების აღმოჩენა ჩეჩნეთის ტერიტორიაზე. დღემდე აღმოჩენილია 57 ასეთი საფლავი, თითოეულ მათგანში გვამების რაოდენობა მერყეობს რამდენიმე ათეულიდან ასეულებამდე. საერთაშორისო ამნისტიის (ადამიანის უფლებათა დაცვის ორგანიზაცია) თანახმად, საერთო ჯამში რამდენიმე ათასი ადამიანია დამარხული მსგავს საფლავებში, მათ შორის 1999 წლიდან უგზო–უკვლოდ დაკარგული 5 000 ჩეჩნეთის მოქალაქე. ყველაზე დიდი მასიური საფლავი ნაპოვნია გროზნოში, სადაც 800 გვამი აღმოჩნდა: 1995 წლის 2 იანვრიდან 31 ოქტომბრამდე (11 თვის მანძილზე) დახოცილი მშვიდობიანი მოქალაქეები. როგორც ექსპერტიზამ დაადასტურა, რამდენიმე მათგანი ცოცხლად იყო დამარხული (სავარაუდოდ, დაჭრილ მდგომარეობაში). Human Rights Watch–ის წლიური ანგარიშის თანახმად, რუსი ჯარისკაცები დახვრეტილ ჩეჩენ მოქალაქეებს პირდაპირ გზის პირებზე, საავადმყოფოების ეზოებში ან სხვა, ნებისმიერ ადგილას მარხავდნენ. აღმოჩენილი გვამების იდენტიფიცირება მათი დიდი რაოდენობის გამო, ძნელდება. ამიტომ, Human Rights Watch–მა საკუთარ თავზე აიღო სპეციალური ლაბორატორიის მშენებლობის დაფინანასება.

იხ. ვიდეო

• 2003 წლის 3 მარტს, გერმანიის N24–მა ტელევიზიამ უჩვენა მასობრივი საფლავები. გვამები გაკოჭილები იყვნენ, ბევრი მათგანი კი საბარგო ავტომობილზე იყო გამობმული , ნათრევი და ამ გზით მოკლული. ასევე ნაჩვენები იქნა, თუ როგორ ყრიდნენ სატვირთო ავტომობილებიდან მოკლულთა გვამებს რუსი ჯარისკაცები.

• 2000 წლის 27 ივლისს ჩეჩნეთის სამხრეთ ნაწილში ნაპოვნი იქნა მორიგი საფლავი, რომელშიც 150 გვამი აღმოჩნდა. მოკლულებს ხელები ეკლიანი მავთულებით ჰქონდათ შეკრული.

• 2001 წლის 21 თებერვალს გროზნოს მახლობლად აღმოაჩინეს 50 გვამი, მათ შორის ქალები და ბავშვები. მოკლულებს დამტვრეული და დაგლეჯილი ჰქონდათ კიდურები, თითები და ყურები, რაც მათ წამებაზე მეტყველებს. როგორც ექსპერტიზამ დაადასტურა, ეს ადამიანები 2000 წელს გაუჩინარებულთა რიცხვს მიეკუთვნებოდნენ, გატაცებულნი იყვნენ რუსი ჯარისკაცების მიერ.

• 2001 წლის 23 აპრილს რუსულმა დაზვერვამ იპოვნა კიდევ ერთი მასიური საფლავი სამხრეთ ჩეჩნეთში. გვამების რიცხვი 18–დან 30–მდე იყო. ყველა მათგანი მოკლულ იქნა ცეცხლსასროლი იარაღით, რის შემდეგაც თავები მოაჭრეს.

• 2002 წლის 9 აპრილს 100 ადამიანის ჩონჩხი იქნა ნაპოვნი. ექსპერტიზამ დაადასტურა, რომ დახოცილთა უმრავლესობა ბავშვები იყვნენ. ადგილზე აღმოჩნდა არყის ცარიელი ბოთლები და კონსერვის ქილები, რომლებიც რუს ჯარისკაცებს დარჩათ.

• 2002 წლის 8 სექტემბერს ინგუშეთის პოლიციამ ჩეჩნეთის საზღვართან ახლოს იპოვნა 15 ჩეჩენი მამაკაცის ჩონჩხი. მათგან 7 ამოცნობილ იქნა. გაირკვა, რომ ისინი რუსმა ჯარისკაცებმა დააპატიმრეს სხვადასხვა დროს და სხვადასხვა ადგილას, შემდეგ კი ერთად დახოცეს.

• 2003 წლის მარტში ჩეჩენმა მეამბოხეებმა განაცხადეს, რომ ქალაქ არღუნში იპოვეს 20 მოკლული მშვიდობიანი მოქალაქე, მათგან მხოლოდ სამი იქნა ამოცნობილი.

• 2003 წლის 6 აპრილს ჩეჩნეთის პოლიციამ განაცხადა, რომ აღმოაჩინა 24 საათით ადრე დახოცილი დამახინჯებული გვამებით სავსე ოთხი საფლავი. მოკლულებს თავები და მკლავები მოჭრილი ჰქონდათ.

• 2004 წლის 9 ოქტომბერს რუსულმა ტელეკომპანია NTV–იმ განაცხადა, რომ ქალაქ გროზნოში სამშენებლო მოედანზე საძირკვლის გათხრისას, აღმოაჩინეს ოთხი გვამი, დახოცილები აღმოჩენამდე სამი თვით ადრე.

• 2006 წლის 2 აპრილს, გროზნოში, კიროვის პარკში აღმოჩენილ იქნა 57 გვამი. ჩეჩნეთის გენერალურმა პროკურორმა განაცხადა, რომ დახოცილები რიგითი, ჩვეულებრივი მოქალაქეები იყვნენ და არავითარ გამოძიებას არ ჩაატარებდნენ. ექვსი წლით ადრე, 2000 წელს, ამავე პარკში, სამშენებლო გათხრების დროს იპოვეს ცხრა გვამი, თუმცა პროკურატურამ მაშინაც უარი თქვა გამოძიებაზე, თან დაუმატა, რომ ამ ადგილზე ახმედ კადიროვის სახელობის გრანდიოზულ გასართობ ცენტრს აშენებდნენ.

• 2008 წლის 21 ივნისს გროზნოში აღმოაჩინეს მასიური საფლავი,რომელშიც დამარხული იყო 1995 წლის 2 იანვრიდან 31 ოქტომბრამდე (11 თვის მანძილზე) დახოცილი 800 ადამიანი.
• იხ. ვიდეო ჩეჩნეთი