(ინგლ.The Fourth Industrial Revolution) - პროგნოზირებულიმოვლენა, მასიური შემოღება კიბერფიზიკური სისტემები წარმოებაში (ინდუსტრია 4.0), მომსახურება ადამიანების მისი მოთხოვნილებების, ცხოვრების ჩათვლით, შრომასა და თავისუფალი დრო. ცვლილებას მოიცავს სხვადასხვა ცხოვრების წესზე ფაქტიურად ყველა მიმართულებით მატ შორის აზროვნების. შრომის ბაზარი, საცხოვრებელი გარემო, პოლიტიკური სისტემები, ტეხნოლოგიური ადამიანის იდეოლოგია და სხვ. ცხოვრების დონის აწევა, მეოთხე ინდუსტრიული რევოლუცია შეიცავს დიდ რისკებს არასტაბილურობისა და მსოფლიო სისტემების კოლაფს, რის შედეგადაც კაცობრიობა ღებულობს როგორც გამოწვევას, რ-იც ელის მომავალში.
ტეხნოლოგიური, ციფრული მონაცემები არტყავს კაცობრობას გარშემო
ხანგძლივად, მუდმოვად იზრდება რიცხვები და ხარისხი. უზარმაზარი მასივი ციფრული ინფორმაცია არტყავს, რიც ჰპოვებს ანარეკლს სხვადასხვა მოვლენებზე მსოფლიოში აშკარა სახით არს ჩაწერილი.
ინტერნეტ შესაძლებლობა ავტომატურად მიღება რუტინული გადაწყვეტილების უზრუნველყოფს სახდასხვა სისტემის ,,კომუნიკაციას".
ვირტუალური და დამატებითი რეალობა განვიტარებული ტეხნოლოგია გამოხატული ციფრული ინფორმაციული შესაძლებლობაში კონტრუქტირებული ვირტუალური ობიექტები, რ-შიც ადამიანი, აღიქვამს, როგორც მინიჭბა აზრით.
3D-ბეჭვდა უნივერსალური მეთოდი შექმნილი დიდი სპექტრი ფიზიკური ობიექტები ბაზაზე ერთიან პლათფორმაზე აძლევს შესაძლებლობას დიდ შესაძლებლობას.
ბეჭდური ელექტრონიკა
კვანტური გამოთვლა
განაწილებული რეესტრი
ავტომატური რობოტები
პროგნოზირებული შედეგები, ტრანსფორმირებული ეკონომიკა, განთავისუფლება რუტინისგან, გამჭირვალე მსოფლიო, ინდივიდუალურობა მსოფლიო კაცობრიობის, ახალი პრინციპებინრელობის, სოციალური კვლევები, პოლიტიკური სისტემების გაფარტოვება
ნიურნბერგის პროცესი
სასამრთლო შენობა . ნიუმბერგში
(გერმ.Nürnberger Prozesse, ინგლ.Nuremberg trials, რუს.Нюрнбергский процесс, ფრანგ.Procès de Nuremberg) — საერთაშორის სასასმართლო II მსოფლიო ომში გერმანელი ომის მთავარი დამნაშავეების გასამართლება საერთაშორისო სამხედრო ტრიბუნალის მიერ ქალაქ ნიურნბერგში (გერმანია). ეს ტრიბუნალი შეიქმნა სსრკ-ის, აშშ-ის, დიდი ბრიტანეთისა და საფრანგეთის შეთანხმებით ლონდონში, 1945 წლის 8 აგვისტოს. სამართალში მიცემული იყო ჰიტლერისეული გერმანიის 24 ხელმძღვანელი. ნიურნბერგის პროცესი მიმდინარეობდა 1945 წლის 20 ნოემბრიდან 1946 წლის 1 ოქტომბრამდე. ტრიბუნალის განაჩენით განსასჯელები ცნობილ იქნენ დამნაშავეებად შეთქმულებაში აგრესიული ომის მომზადებისა და წარმოებაში. ტრიბუნალმა ასევე დანაშაულებრივ ორგანიზაციად ცნო ნაციონალ-სოციალისტური პარტიის დამცველი რაზმები: სს, უშიშროების სამსახური (სდ), გესტაპო და ნაცისტური პარტიის შემადგენლობა. ნიურნბერგის პროცესის საერთაშორისო მნიშვნელობა ისაა, რომ მან მთელ მსოფლიოს ამცნო გერმანული ნაციზმისა და მილიტარიზმის საზარელი ბოროტმოქმედება. პირველად განხორციელდა სახელმწიფოს ხელმძღვანელ პირთა სისხლის სამართლის პასუხისმგებლობა უმძიმესი საერთაშორისო დანაშაულის ჩადენისათვის. 1946 წლის 11 დეკემბერს გაეროს გენერალურმა ასამბლეამ დაადასტურა საერთაშორისო სამართლის პრინციპები, რომლებიც აღიარებულია ნიურნბერგის ტრიბუნალის წესდებით და ასახულია მის განაჩენში.
სულ იყო ჩატარებული 403 სასამართლო მოსმენა თავჯდომარე მოსამართლე იყო ჯ. ლოურენსი დიდ ბრიტანეთიდან, მათ შორის იყო ,,საიდუმლო პროტოკოლი'' მოლოტოვ-რიბერნტროპის პაქტი, სსრკ- სა და დასავლეთს შორის დაქძაბულობის გამო მოსმენები ტარდებოდა დაძაბულობიშ ფონზე, რაც იმედს აძლევდა ბრალდებულებს პროცესების ჩაშლის. განსაკუთრებით დაიძაბ ურთიერთობა ფულტონის გამოსვლა ჩერცილის (ფაქტიურად ეს იყო სიგნალი ცივი ომის დასაცყისის) პროცესის ბოლოს საბჭოეთმა წარმოადგინა ფილმები მაიჯდანეკი, ზაკსენჰაუზენი, ოსვენციმი (საკოცენტრაციო ბანაკები) გადაღებული საფრონტო კინოოპერატორების მიერ.
განაჩენი საერთაშორისო სამხედრო ტრიბუნალის
სიკვდილით დასჟა ჩამოხრჩობით: ჰერმან გერინგი, მარტინი ბორმანი, ერნესტ კალტენბრუნერი, იოახიმ ფონ რიბენტროპი, ალფრედ როზენბერგი, ჰანს ფრანკი, ვილჰელმ ფრინკი, არტურ- ზაიას-ინკვარტი, ალფრედ იოდლი
სამუდამო პატიმრობა მიესაჯა: რუდოლფ ჰესი, ვალტერ ფუნკი და ერიიხ რეიდერი
20 წლით ციხე მიესაჯა: ბალდაუ ფონ შირახი და ალბერტ შპეერი
10 წლით კი კარლ დენიცი
გამართლდნენ: ფრიჩე, ფრანც ფონ პაპენი, ჰიალმარ შახტი
მსჯავრდებულები თვაის ლოჟაში პირველი რიგში მარცხნივ მარჯვნიდან: ჰერმაჰ გერინგი, რუდოლფ ჰესი, იოჰან ფონ რიბერტოპი, ვილჰემ კაიტელი, მეორე რიგში მარცხნივ მარკვნიდან: კარლ დენიცი, ერიხ რეიდერი,ბალდურ ფონ შიხარი, ფრიშ ზაუკელი
(ბერძნ.ἀνταρκτικός — არქტიკის საპირისპირო) — კონტინენტიადედამიწისსამხრეთ გეოგრაფიული პოლუსისგარშემო. დედამიწის ყველაზე ცივი ადგილი და ყინულით თითქმის სრულად დაფარული, რომლის სისქეც 1,6 კილომეტრს (1 მილი) აღწევს. ამასთან ის დედამიწის უდიდესი უდაბნოა. მას გარს აკრავს სამხრეთის ოკეანის წყლები (აგრეთვე ინდოეთის, წყნარი და ატლანტის ოკეანეების სამხრეთი ნაწილები). კონტინენტის ფართობი შეადგენს 14 მლნ კვ. კმ-ს (ასევე 1,6 მლნ. კვ. კმ-ს შეადგენს შელფური ყინულები, 75 500 კმ²-ს კუნძულები). ანტარქტიდის ცენტრი თითქმის ემთხვევა სამხრეთ გეოგრაფიულ პოლუსს. ანტარქტიდას მუდმივი მოსახლეობა არ ჰყავს, თუმცა ზოგი მეცნიერი აქ რამდენიმე თვის განმავლობაში ცხოვრობს და კვლევებს ატარებს. იხ. ვიდეობი ქვემოთ საინეტრესო ხედვა და ვერსია.
ანტარქტიდის ყინულის საფარი ყველაზე დიდია ჩვენს პლანეტაზე და ზომით მის უახლოეს მეზობელ გრენლანდიისყინულის საფარის ფართობს აჭარბებს დაახლოებით 10-ჯერ. მასში თავმოყრილია ყინულის ~30 მილიონი კმ³, ანუ ხმელეთის ყველა ყინულის 90 %. ყინულის სიმძიმის გამო, როგორც ამას გეოფიზიკოსების გამოკვლევები აჩვენებს, კონტინენტმა ჩაიწია საშუალოდ 0,5 კმ-ით, რასაც ადასტურებს მისი შედარებით ღრმა შელფი. ბრიტანეთის ანტარქტიდის კვლევის საზოგადოებრივი ორგანიზაციის მიერ ჩატარებული კვლევების თანახმად, 1963 წლიდან 2013 წლის ჩათვლით პერიოდში, ყინულის მარაგმა შეადგინა 26,5 მილიონი კმ³.
ანტარქტიდაში ყინულის საფარი შეიცავს პლანეტაზე არსებული მთელი მტკნარი წყლის დაახლოებით 80 %-ს; თუ ის მთლიანად დადნება, მსოფლიო ოკეანის დონე აიწევს თითქმის 60 მეტრით (შედარებისათვის: თუ გადნებოდა გრენლანდიის ყინულის საფარი, ოკეანის დონე სულ აიწეოდა 8 მეტრით).
ყინულის საფარს აქვს გუმბათის ფორმა ზედაპირის დახრილობის ზრდით სანაპიროსკენ, სადაც ის ბევრ ადგილებში გარშემორტყმულია შელფური მყინვარებით. ყინულის ფენის საშუალო სისქეა — 2500-2800 მეტრი, რომელიც მაქსიმალურ მნიშვნელობას აღწევს აღმოსავლეთ ანტარქტიდის ზოგიერთ რაიონში — 4800 მეტრი. ყინულის დაგროვებას ყინულის საფარზე მოაქვს, როგორც სხვა მყინვარების შემთხვევაში, ყინულის გადაადგილება აბლიაციის(ლათ.ablatio — ნგრევა) ზონაში, რომლის როლსაც ასრულებს კონტინენტის სანაპირო; ყინული მოტყდება აისბერგისსახით. აბლიაციის წლიური მოცულობა შეფასებულია 2500 კმ³-ით.
ანტარქტიდის განსაკუთრებულობაა შელფური მყინვარების (დასავლეთ ავსტრალიის დაბალი (ცისფერი) რაიონები) დიდი ფართობი, რომელიც შეადგენს ზღვის დონიდან ამაღლებული ფართობის ~10 %-ს; ეს მყინვარები რეკორდული ზომის აისბერგების წყაროა, რომლებიც მნიშვნელოვნად სჭარბობს გრენლანდიის მყინვარებიდან მოწყვეტილი აისბერგების ზომებს; ასე მაგალითად, 2000 წელს როსის შელფურ მყინვარს მოწყდა დღეისათვის ყველაზე უფრო ცნობილი (2005 წელი) აისბერგი ბ-15 ფართით 10 ათას კმ²-ზე მეტი. ზამთრის პერიოდში (ზაფხული ჩრდილოეთ ნახევარსფეროში) ანტარქტიდის გარშემო არსებული ზღვის ყინულების ფართობი იზრდება 18 მილიონ კმ²-მდე, ხოლო ზაფხულის პერიოდში მცირდება 3—4 მილიონ კმ²-მდე.
ყინულის საფარის ასაკი ზემოთა ნაწილში შეიძლება განვსაზღვროთ წლიური ფენების საშუალებით, რომელიც შედგება ზამთრის და ზაფხულის დანალექებით, ასევე მარკირებული ჰორიზონტებით, რომლებსაც ინფორმაცია მოაქვთ გლობალურ მოვლენებზე (მაგალითად, ვულკანების ამოფრქვევა). მაგრამ დიდ სიღრმეებში ასაკის გამოსავლენად იყენებენ ყინულის განვითარების ციფრულ მოდელირებას, რომელიც აგებულია რელიეფის, ტემპერატურის, თოვლის დაგროვების სიჩქარის და სხვა პარამეტრების ცოდნაზე
ანტარქტიდის საშუალო ზამთრის (მარცხნივ) და ზაფხულის (მარჯვნივ) ტემპერატურა
ანტარქტიდა გამოირჩევა უკიდურესად მკაცრი ცივი კლიმატით. აღმოსავლეთ ანტარქტიდაში საბჭოთა ანტარქტიდულ სადგურ ვოსტოკში 1983 წლის 21 ივლისს დარეგისტრირდა ჰაერის ყველაზე დაბალი ტემპერატურა დედამიწაზე მეტეროლოგიური გაზომვების მთელი ისტორიის მანძილზე — -89,2 °C. რაიონი ითვლება დედამიწის სიცივის პოლუსად. 2013 წლის 9 დეკემბერს ამერიკის გეოფიზიკური კავშირის კონფერენციაზე ამერიკელი მკვლევარების ჯგუფმა აღმოაჩინა, რომ 2010 წლის 10 აგვისტოს ანტარქტიდის ერთ-ერთ წერტილში ჰაერის ტემპერატურა დაეცა −93,2 °С-მდე (-135,8 F). ეს ინფორმაცია გამოაშკარავდა ნასას თანამგზავრული მონაცემების ანალიზის შედეგად. მაგრამ, ამ ინფორმაციის ერთ-ერთი ავტორის ტ. სკამბოსის (ინგლ.Ted Scambos) აზრით მიღებული მონაცემი არ იქნება დარეგისტრირებული, როგორც რეკორდული, რადგანაც ის გამოვლინდა თანამგზავრული გასინჯვის შედეგად და არა თერმომეტრის მეშვეობით ზამთრის თვეების საშუალო ტემპერატურაა — -60 °С-დან -75 °С-მდე, ხოლო ზაფხულის თვეების — -30 °С-დან -50 °С-მდე; სანაპიროზე ზამთარში -8 °С-დან -35 °С-მდე, ხოლო ზაფხულში 0-5 °С. უნდა აღინიშნოს, რომ ანტარქტიდაში ზამთრის თვეებია (როგორც მთელ სამხრეთ ნახევარსფეროში) ივნისი, ივლისი და აგვისტო, ხოლო ზაფხულის — დეკემბერი, იანვარი და თებერვალი.
აღმოსავლეთ ანტარქტიდის მეტეოროლოგიის მეორე განსაკუთრებული თვისებაა კატაბატიკური ქარი, რომელიც გამოწვეულია მისი გუმბათისებრი რელიეფით. ეს სამხრეთის მიმართულების მდგრადი ქარები ყალიბდება ყინულის ფარის საკმაოდ დახრილ ფერდოებზე ყინულის ზედაპირთან ჰაერის მასის გაცივების გამო, ზედაპირისზედა ფენის სიმჭიდროვე იზრდება და ის გრავიტაციის მოქმედების შედეგად ფერდოს მეშვეობით ეშვება დაბლა. როგორც წესი ჰაერის ჩამონადენის ფენის სისქე შეადგენს 200—300 მეტრს; ქარის მოტანილი ყინულოვანი მტვრის დიდი რაოდენობის გამო, ჰორიზონტალური მხედველობა ასეთი ქარების დროს საკმაოდ დაბალია. კატაბატიკური ქარის ძალა პროპორციულია ფერდოს ქანობისა და ყველაზე უფრო დიდ მნიშვნელობას აღწევს ზღვისკენ დიდი დახრის მქონე სანაპირო რაიონებში. კატაბატიკური ქარები მაქსიმალურ ძალას აღწევენ ანტარქტიდულ ზამთარში — აპრილიდან ნოემბრის ჩათვლით ისინი ქრიან თითქმის შეუწყვეტლივ მთელი დღის განმავლობაში, ნოემბრიდან მარტის ჩათვლით — ღამის საათებში ან როდესაც მზე მდებარეობს ჰორიზონტზე დაბლა. ზაფხულში დღის საათებში მზის მიერ ზედაპირისზედა ჰაერის ფენის გათბობის მეშვეობით კატაბატიკური ქარები სანაპიროსთან წყდება.
ტემპერატურის აზომვის მონაცემები 1981 წლიდან 2007 წლამდე აჩვენებენ, რომ ტემპერატურული ფონი ანტარქტიდაში იცვლებოდა არათანაბრად. საერთოდ დასავლეთი ანტარქტიდისთვის აღინიშნება ტემპერატურის მატება, მაშინ როდესაც აღმოსავლეთი ანტარქტიდისთვის დათბობა არ შეინიშნება, პირიქით შეინიშნება გარკვეული ვარდნა. ნაკლებსავარაუდოა, რომ XXI საუკუნეში ანტარქტიდის მყინვარების დნობის პროცესი მნიშვნელოვნად მოიმატებს. პირიქით, მოსალოდნელია, რომ ტემპერატურის ზრდასთან ერთად იზრდება ანტარქტიდის ყინულის საფარზე მოსული თოვლის რაოდენობა. მაგრამ დათბობასთან დაკავშირებით შესაძლებელია შელფური მყინვარების უფრო ინტენსიური ნგრევა
ანტარქტიდის შესახებ შეთანხმების თანახმად, რომელსაც ხელი მოეწერა 1959 წლის 1 დეკემბერს და ძალაში შევიდა 1961 წლის 23 ივნისს, ანტარქტიდა არ ეკუთვნის არც ერთ სახელმწიფოს. იქ ნებადართულია მხოლოდ სამეცნიერო საქმიანობა.
სამხედრო ობიექტების განლაგება, ასევე სამხედრო და შეიარაღებული გემების შესვლა სამხრეთი განედის 60-ე გრადუსის სამხრეთით აკრძალულია.
1980-იან წლებში ანტარქტიდა გამოაცხადეს უბირთვო ზონად, რამაც გამორიცხა მის ტერიტორიალურ წყლებში გემ-ატომმავლების გამოჩენა, ხოლო მატერიკზე — ატომური ენერგობლოკების გამოჩენა.
დღეისათვის ხელშეკრულების მონაწილეებია 50 სახელმწიფო (ხმის უფლებით) და ათობით ქვეყანა-დამკვირვებელ
ტერიტორიული პრეტენზიები ანტარქტიდაზე
ანტარქტიდის შესახებ დადებული შეთანხმება არ ნიშნავს, რომ ამ შეთანხმებაზე ხელმოწერილმა ქვეყნებმა უარი თქვეს საკუთარ ტერიტორიალურ პრეტენზიებზე კონტინენტის და მის ირგვლივ არსებული სივრცის მიმართ. პირიქით, ზოგიერთი ქვეყნის ტერიტორიული პრეტენზიები საკმაოდ დიდია.
განსაკუთრებული პოზიცია დაიკავეს აშშ-მა და რუსეთმა, რომლებმაც გამოაცხადეს, რომ პრინციპში შეუძლიათ გამოთქვან საკუთარი ტერიტორიალური პრეტენზიები ანტარქტიდაში, თუმცა ამას ჯერ არ აკეთებენ. თანაც ორივე ქვეყანა არ სცნობს სხვა ქვეყნების პრეტენზიებს ანტარქტიდაზე.
ინგლ..Evil empire ლიტერატულური გამოთქმა პოლიტიკური კლიშე დამსახურებით აშშ-ს პრეზიდენტის რონალდ რეიგანის. მისი გამოსვლისას ნაციანალური ასოციაციის ევანგელისტების აშშ. ფლორიდა 1983წ-ის 8 მარტი რონალდ რეიგანმა საბჭოთა კავშირს უწოდა ბოროტების იმპერია (ასევე ცენტრი ბოროტების თანამედროვე მსოფლიოში) ეს იყო რიტორიკული დამახასიათებელი ცივი ომის ანარეკლი და საბჭოთა კავშირის ლიდერისთვის დამამცირებელი .
სტყვა გამსვლისას კონტექსტი იყო თემაზე ,, რელიგიური თავისუფლებაზე და ცივი ომზე'' პირველი ნაწილი მიძღვნილი იყო მოლარული და რელიგიური პრობლემებზე ამერიკული საზოგადეობის - რეიგანი გამოვიდა მხარდაჭერით ტრადიციული ფონდებზე, პრობლემაზე სკოლის აღზდა და მხარი დაუჭირა შემოღებას ლოცვების სკოლებში,მკვეთრად გააპროტესტა სახელმწიფოსმიერ ჩარევაზე ოჯახში, გამოვიდა აბორტის წინაამღდეგ და ა.შ.გადასვლისას შემდეგ პრობლემებზე ბოროტებაზე და ცოდვებზე მსოფლიოში, მან აღნიშნა, რომ კომუნიზმი ესაა ბოროტების განსახიერება, დაახასიათა სსრკ როგორც ტოტალიტარული სახელმწიფო და დაადანაშუალა საბჭოთა ლიდერები პრინციპიალურად ამორალური. იხ. ქვემოთ ვიდეო რეიგანის გამოსვლის.
ფაქტიურად რეიგანის პოლიტიკა და მისი ეს ცნობილი გამოთქმა იყო ერთ ერთი კატალიზატორი საბჭოთა კავშირის დაშლის ერთგავრი მორალური დაცემის სახე შეიძლება ითქვას ერთქვარი ეპილოგი დემპონტაჟისა ანუ ამ გამოთქმის მერე 7 წელში რეალურად ქვეყანა გაუქმდა.
