კვაზარი

                             კვაზარი

                           
                                         გალაქტიკა  NGC 4319  დაკვაზარი მარქარიან 205

 (ინგლ. quasar — შეკვეცილი QUASi stellAR radio source — „კვაზივარსკვლავური რადიოწყარო“) — კლასი გარეგალაქტიკური ობიექტებისა, რომლებიც გამოირჩევიან ძალიან მაღალი ნათებით და ისეთი მცირე კუთხური ზომით, რომ აღმოჩენიდან რამდენიმე წლის შემდეგაც კი ვერ ასხვავებდნენ წერტილოვან წყაროებისაგან ვარსკვლავებისაგან.

                                     

ერთ-ერთი პირველი აღმოჩენა კვაზარის 3C 273 და ამოფრენილი მისგან ეწ დჯეტი

პირველი კვაზარები იყო აღმოჩენილი 1960 წელს როგორც რადიოწყარო, რომელიც ოპტიკურ დიაპაზონში ემთხვევოდა სუსტ ვარსკვლავწარმოშობილ ობიექტებს. 1963 წელს ჰოლანდიელმა ასტრონომმა მარტინ შმიდტმა დაამტკიცა, რომ ხაზები მათ სპექტრში ძალიან დაძრულია წითელ მხარეს. მიიღეს რა, რომ წითელი ძვრა გამოწვეულია დოპლერის ეფექტით, რომელიც შეიქმნა კვაზარის დაშორიშორებით, მანძილი გამოთვალეს ჰაბლის კანონით.

ძალიან რთულია აღმოჩენილი კვაზარების ზუსტი რიცხვის დადგენა. ეს აიხსნება ერთი მხრივ, მუდმივად ახალი კვაზარების აღმოჩენით, მეორე მხრივ - განსხვავების სირთულით კვაზარებსა და სხვა ტიპების აქტიური გალაქტიკების ბირთვებისა. 1987 წელს გამოქვეყნებულ ჰიუიტ - ბერბრიჯის სიაში კვაზარების ოდენობა განისაზღვრებოდა 3594. 2005 წელს კი ასტრონომთა ჯგუფმა თავის კვლევებში გამოიყენა მონაცემები 195 000 კვაზართა შესახებ.

იხ. ვიდეო

უახლოესი და ერთ-ერთი ყველაზე კაშკაშა კვაზარის (3C 273) სიკაშკაშე დაახლოებით 13^m და წითელი ძვრა z = 0,158 (რომლის მანძილი უტოლდება 2 მლრდ სინათლის წელს). ყველაზე შორეული კვაზარები, თავის გიგანტური ნათების წყალობით, ასჯერ აღემატება ნორმალური გალაქტიკების ნათებას, იგი ხილვადია 10 მლრდ სინათლის წლის მანძილიდანაც კი. ნათების არარეგულარული ცვლილება დღეღამის მასშტაბში მიანიშნებს იმას, რომ ნათების გენერაციას აქვს მცირე ზომა, რომელიც ზომებში მზის სისტემასთან შედარებადია.

უკანასკნელმა დაკვირვებებმა აჩვენა, რომ კვაზარების უმეტესობა მდებარეობს უზარმაზარი ელიფსური გალაქტიკების ცენტრებთან.

                                 

შესრულებული აკერაციული დისკზე გაცემა  ULAS J1120 + 0641 - ში ძალიან შორეული კვაზარი, რომლებსაც კვებავს სუპერშავიხვრელი, მასით ორი მილირდჯერ მეტია.

კვაზარებს ადარებენ სამყაროს კოშკურებთან. ისინი არიან ხილვადები დიდ მანძილიდან (წითელი ძვრა z = 6,4 -მდე), მათ გამოყენებით შეისწავლიან სამყაროს სტრუქტურას და ევოლუციას, არკვევენ მასალის განაწილებას ხილვადობის სხივზე.

კვაზარები წარმოადგენენ გალაქტიკებს თავის დაწყებით ეტაპზე, რომლებშიც ზემასიური შავი ხვრელი შთანთქავს გარშემო მყოფ მასალას.

                                                                     იხ. ვიდეო

ერთერთი თერიის მიხედვით,კვაზარები წარმოადგენს თავისათავდ გალაქტიკებს საწყის სტადიაზე განვითარების, სადაც ზემასიუსიური  შავი ხვრელი შთანთქავს გარემოს მატერიას.

პირველი კვაზარი აღმოჩენილი იქნა 3С48 1950წწ ალან სენდიდჟემისა და ტომას მეთიუს მიერ რადომიმოხილვისას ცის. 1963წ--ს იყო ცნობილი 5 კვაზარი.

                            რეკლამა

იხ. ბმულზე  ⇒⇒⇒

https://shotashota75.blogspot.com/2020/06/blog-post_3.html