ქარონი (თანამგზავრი)

ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -  

               ქარონი (თანამგზავრი)

ქარონის ბუნებრივი ფერის ფოტო გადაღებულია რობოტული პლანეტათაშორისი ზონდის New Horizons-ის უახლოესი მიახლოების დროს 2015 წლის 14 ივლისს.

(ბერძნულიდან Χάρων; ასევე (134340) პლუტონი I) არის 1978 წელს აღმოჩენილი პლუტონის თანამგზავრი (სხვა ინტერპრეტაციით, ორმაგი პლანეტარული სისტემის პლუტონ-ქარონის უფრო მცირე კომპონენტი). 2005 წელს ორი სხვა თანამგზავრის - ჰიდრას და ნიქსის აღმოჩენით - ქარონი ასევე ცნობილი გახდა, როგორც პლუტონი I. დაარქვეს ძველი ბერძნული მითოლოგიის პერსონაჟის, ქარონის სახელი - მიცვალებულთა სულების მატარებელი მდინარე სტიქსის გასწვრივ. 2015 წლის ივლისში, ამერიკული New Horizons-ის ზონდი ისტორიაში პირველად მიაღწია პლუტონსა და ქარონს და გამოიკვლია ისინი თავისი ფრენის ტრაექტორიიდან.

შესწავალ - აღმოჩენა

ქარონი აღმოაჩინა ამერიკელმა ასტროფიზიკოსმა ჯეიმს კრისტიმ 1978 წლის 22 ივნისს, აშშ-ს საზღვაო ობსერვატორიაში, ფლაგსტაფში, არიზონას შტატში გადაღებულ სურათზე. მიღებულ სურათზე პლუტონს ოდნავ წაგრძელებული ფორმა ჰქონდა, ხოლო იმავე ფოტოზე მყოფი ვარსკვლავები დაფიქსირებული იყო დამახინჯების გარეშე. თუმცა, ერთი წლით ადრე, ქარონის არსებობა თეორიულად იწინასწარმეტყველა საბჭოთა ასტროფიზიკოსმა როლან ილიჩ კილაძემ.

ჯეიმს კრისტის მიერ პლუტონის პირველი მთვარის აღმოჩენა გამოქვეყნდა საერთაშორისო ასტრონომიული კავშირის მიერ 1978 წლის 7 ივლისს.

ობსერვატორიის არქივის შემოწმების შემდეგ აღმოჩნდა, რომ პლუტონის ზოგიერთი სურათი, რომელიც გადაღებულია შესანიშნავი ხილვადობის პირობებში, ასევე ოდნავ წაგრძელებული იყო, ხოლო ვარსკვლავების გამოსახულება არა. ეს შეიძლება აიხსნას პლუტონის თანამგზავრის არსებობით, რომელიც მდებარეობს მასთან იმდენად ახლოს, რომ ტელესკოპის გარჩევადობა საკმარისი არ იყო მათი ცალკე დასანახად.

ქარონის აღმოჩენის შემდეგ, თეორია იმის შესახებ, რომ პლუტონი ოდესღაც ნეპტუნის თანამგზავრი იყო, უარყო.

სახელი

ღია თანამგზავრის დროებითი აღნიშვნა გახდა 1978 P 1. აშშ-ს საზღვაო ობსერვატორიამ შესთავაზა სახელწოდება "პერსეფონე" - ჰადესის/პლუტონის მეუღლის სახელი. თავად აღმომჩენმა, 1978 წლის 24 ივნისს, აირჩია სახელი "ქარონი" თანამგზავრისთვის მისი მეუღლის შარლენის პატივსაცემად, რომელსაც "ბურთი" ერქვა და ნაწილაკები "-on", სიტყვების "ელექტრონის", "ნეიტრონის" ანალოგიით. ”და ”პროტონი”. და ინგლისურად ეს სახელი ემთხვევა ქარონის სახელს, მიცვალებულთა სულების მატარებელს სტიქსზე. 1986 წლის 3 იანვარს IAU-მ დაამტკიცა სახელწოდება Charon. ინგლისურად, თანამგზავრს ასევე უწოდებენ "Sharon"

ფოტო ავტომატური პლანეტათაშორისი სადგურიდან "ახალი ჰორიზონტები" 2015 წლის 14 ივლისიდან, ქარონის უახლოეს მიახლოებამდე ცოტა ხნით ადრე (ნაწილობრივ ყალბი ფერები)[6]

კრისტიმ გააგრძელა კვლევა და აღმოაჩინა, რომ ეს დაკვირვებები შეიძლება აიხსნას, თუ თანამგზავრის ორბიტალური პერიოდი იყო 6,387 დღე და მისი მაქსიმალური კუთხოვანი მანძილი პლანეტიდან დაახლოებით 1 რკალი წამი.

ეს დასკვნები დადასტურდა 1985 წლის თებერვლიდან 1990 წლის ოქტომბრამდე პერიოდში, როდესაც დედამიწიდან დაფიქსირდა უკიდურესად იშვიათი ფენომენი: პლუტონისა და ქარონის მონაცვლეობითი ურთიერთდაბნელება. დედამიწის შეყვანა ქარონის ორბიტალურ სიბრტყეში ამ დაბნელებებზე დასაკვირვებლად მხოლოდ ორჯერ ხდება პლუტონის 248 წლიანი ორბიტალური პერიოდის განმავლობაში და საბედნიეროდ ეს მოვლენა მთვარის აღმოჩენიდან მალევე მოხდა. ვინაიდან ქარონის ორბიტალური პერიოდი მხოლოდ კვირაზე ნაკლებია, დაბნელებები მეორდებოდა ყოველ სამ დღეში ერთხელ და ამ მოვლენების დიდი სერია ხუთ წელიწადში ხდებოდა. ამ დაბნელებებმა შესაძლებელი გახადა „სიკაშკაშის რუქების“ შედგენა და პლუტონის (1150-1200 კმ) და ქარონის რადიუსის კარგი შეფასება.

პლუტონისა და ქარონის, როგორც ცალკეული დისკების პირველი სურათები გადაღებულია ჰაბლის კოსმოსური ტელესკოპის მიერ 1990-იან წლებში. მოგვიანებით, ადაპტური ოპტიკის განვითარებასთან ერთად, შესაძლებელი გახდა პლუტონისა და ქარონის ცალკეული დისკების დანახვა მიწისზე დაფუძნებული ტელესკოპების გამოყენებით.

იხ. ვიდეო - We Need to Talk About Pluto and Its Moon, Charon! Something Is Not Right!

პლუტონის სისტემა, ჩარონის ჩათვლით, დეტალურად გამოიკვლია ახლო მანძილზე ამერიკული კოსმოსური ხომალდის New Horizons-ის მიერ 2015 წელს. ქარონისთვის, ისევე როგორც პლუტონისთვის, გადაიღეს როგორც უახლოესი მიდგომით ხილული მხარე, ასევე მოპირდაპირე მხარე (მისი სურათები გადაღებულია მიახლოებამდე და შესაბამისად აქვთ უფრო დაბალი გარჩევადობა). LORRI-ს შესანიშნავმა მგრძნობელობამ და კუთხური გარჩევადობამ აჩვენა ქარონს ზუსტად მისი ნაწინასწარმეტყველები პოზიცია პლუტონთან მიმართებაში, ჯეიმს კრისტის აღმოჩენიდან 35 წლის შემდეგ. კამერამ პლუტონისა და ქარონის სურათები გადაიღო ბევრად უფრო მაღალი ფაზის კუთხით (კუთხე მზეს, პლუტონსა და კოსმოსურ ხომალდს შორის), ვიდრე შეიძლება მიაღწიოს დედამიწიდან ან დედამიწის დაბალი ორბიტიდან.

ისტორიულად, ქარონი პლუტონის თანამგზავრად ითვლება. თუმცა, შემდეგ გავრცელდა მოსაზრება, რომ ვინაიდან პლუტონ-ქარონის სისტემის მასის ცენტრი პლუტონის გარეთ მდებარეობს და სისტემის ბრუნვა ერთმანეთთან სინქრონიზებულია, პლუტონი და ქარონი ორმაგ პლანეტარული სისტემად უნდა მივიჩნიოთ .

XXVI IAU გენერალური ასამბლეის მე-5 რეზოლუციის პროექტის მიხედვით (2006), ქარონს, ცერესთან და ერისთან ერთად (ადრე ცნობილი როგორც ობიექტი 2003 UB313), უნდა მიენიჭებინა პლანეტის სტატუსი. რეზოლუციის პროექტის შენიშვნები მიუთითებდა, რომ ამ შემთხვევაში პლუტონ-ქარონის სისტემა ორმაგ პლანეტად ჩაითვლებოდა.

თუმცა, რეზოლუციის საბოლოო ვერსია შეიცავდა განსხვავებულ გადაწყვეტას: დაინერგა "ჯუჯა პლანეტის" კონცეფცია. პლუტონი, ცერერა და ერისი მიენიჭა ობიექტთა ამ ახალ კლასს. ქარონი არ შედიოდა ჯუჯა პლანეტებს შორის.

საერთაშორისო ასტრონომიულმა კავშირმა (IAU) გამოაცხადა თავისი განზრახვა მიაწოდოს ორმაგი ჯუჯა პლანეტების ოფიციალური განმარტება, მაგრამ მანამდე ქარონი კლასიფიცირებულია, როგორც პლუტონის მთვარე.

1980-იანი წლების შუა პერიოდისთვის, მიწაზე დაფუძნებული მეთოდების გამოყენებით, უპირველეს ყოვლისა, ლაქების ინტერფერომეტრიის გამოყენებით, შესაძლებელი გახდა ქარონის ორბიტის რადიუსის საკმაოდ ზუსტი შეფასება; ჰაბლის ორბიტალური ტელესკოპის შემდგომმა დაკვირვებებმა დიდად არ შეცვალა ეს შეფასება და დაადგინა, რომ ის 19,628–19,644 კმ დიაპაზონში იყო. ორბიტა დახრილია ეკლიპტიკისკენ 55°-ით. ქარონის ერთ შემობრუნებას პლუტონის გარშემო 6387 დღე სჭირდება და მოქცევის ჩაკეტვის გამო ქარონისა და პლუტონის ბრუნვის პერიოდები დროის ერთსა და იმავე მონაკვეთს უდრის. მაშასადამე, პლუტონი და ქარონი გამუდმებით ერთმანეთის პირისპირ დგანან ერთი მხარით; ქარონი პლუტონის ცაზე უმოძრაოა, ისევე როგორც პლუტონი ქარონის ცაში.

პლუტონი და ქარონი ხშირად განიხილება ორმაგი პლანეტა, რადგან

                                 ქარონი პლუტონის ცაში, როგორც მხატვრის წარმოსახვაა.

ათი სისტემის ბარიცენტრი ორივე ობიექტის გარეთ მდებარეობს.

ქარონის აღმოჩენამ ასტრონომებს საშუალება მისცა ზუსტად გამოეთვალათ პლუტონის მასა. გარე თანამგზავრების ორბიტების მახასიათებლები აჩვენებს, რომ ქარონის მასა არის პლუტონის მასის დაახლოებით 11,65%.

1980 წლის 7 აპრილს ქარონის მიერ ვარსკვლავის დამალვაზე დაკვირვებამ მოგვცა საშუალება, უფრო დაბალი შეფასება მივიღოთ ქარონის დიამეტრის შესახებ - 1200 კმ[15]. 2005 წელს მოხდა კიდევ ერთი ოკულტაცია (ვარსკვლავები 2UCAC 2625 7135); მკვლევართა რამდენიმე ჯგუფის მიერ ჩატარებულმა დაკვირვებამ შესაძლებელი გახადა ქარონის დიამეტრი 1207,2 ± 5 კმ, ხოლო სიმკვრივე 1,71 ± 0,08 გ/სმ³.

1985 წლის თებერვლიდან 1990 წლის ოქტომბრამდე დაფიქსირდა უკიდურესად იშვიათი მოვლენები: ქარონის მიერ პლუტონის და პლუტონის მიერ ქარონის მონაცვლეობითი დაბნელებები. ისინი წარმოიქმნება მაშინ, როდესაც ქარონის ორბიტის აღმავალი ან დაღმავალი ფილიალი მთავრდება პლუტონსა და მზეს შორის და ეს ხდება დაახლოებით ყოველ 124 წელიწადში ერთხელ. ვინაიდან ქარონის ორბიტალური პერიოდი სულ რაღაც კვირაზე ნაკლებია, დაბნელებები ხდებოდა დაახლოებით ყოველ სამ დედამიწაზე ერთხელ და ამ მოვლენების დიდი სერია ხდებოდა ხუთი წლის განმავლობაში. ამ დაბნელებებმა შესაძლებელი გახადა „სიკაშკაშის რუქების“ შედგენა და პლუტონის რადიუსის (1150-1200 კმ) კარგი შეფასებების მიღება.

New Horizons AMS-ის მიერ გადაცემული მონაცემების დამუშავების შედეგად, 2015 წლის 16 ოქტომბრისთვის მიღებულ იქნა შეფასება 1212 ± 6 კმ ქარონის დიამეტრისთვის, ხოლო მისი სიმკვრივისთვის - 1,702 ± 0,021 გ/სმ³

ზედაპირი და შემადგენლობა

მთავარი სტატია: ქარონის გეოლოგია

ქარონი შესამჩნევად მუქია ვიდრე პლუტონი. როგორც ჩანს, ეს ობიექტები მნიშვნელოვნად განსხვავდებიან შემადგენლობით. მიუხედავად იმისა, რომ პლუტონს აქვს ბევრი აზოტის ყინული მის ზედაპირზე, ქარონი დაფარულია წყლის ყინულით და მის ზედაპირს აქვს უფრო ნეიტრალური (ნაკლებად მოწითალო) ფერი. ამჟამად ითვლება, რომ პლუტონ-ქარონის სისტემა ჩამოყალიბდა დამოუკიდებლად წარმოქმნილი პლუტონისა და პროტო-ქარონის შეჯახების შედეგად; თანამედროვე ქარონი ჩამოყალიბდა პლუტონის გარშემო ორბიტაზე გადაყრილი ფრაგმენტებისგან; ამან შეიძლება ასევე შექმნას კოიპერის სარტყლის ზოგიერთი ობიექტი.

ზოგიერთი მოდელის მიხედვით, ქარონი შესაძლოა გეოლოგიურად აქტიური იყოს ზედაპირის ქვემოთ სითხის არსებობამდე. ეს გამართლებულია იმით, რომ სპექტრული ანალიზი აჩვენებს ამიაკის ჰიდრატების არსებობას, ხოლო მზის და კოსმოსური სხივების გავლენის ქვეშ, ქარონის ზედაპირზე ამიაკის ჰიდრატები ასტრონომიულად მოკლე დროში უნდა დაიშალა . 2007 წლიდან, ტყუპების ობსერვატორიის დაკვირვებებზე დაყრდნობით, წამოაყენეს ჰიპოთეზა ქარონზე კრიოვულკანიზმის შესახებ. 2014 წლის ივნისში მეცნიერთა ჯგუფმა ალისა როდენის ხელმძღვანელობით, რომელიც სწავლობდა ქარონის ორბიტის ფორმას, ვარაუდობდა, რომ ქარონს ოდესღაც მიწისქვეშა ოკეანე ჰქონდა.

14 ივლისს NASA-ს რობოტმა პლანეტათაშორისი სადგური New Horizons გაფრინდა პლუტონ-ქარონის სისტემაში. მისიის ფარგლებში, ქარონის ფოტოები მიიღეს სხვადასხვა მანძილიდან (ფრენის დროს ყველაზე მოკლე მანძილი იყო დაახლოებით 28800 კმ).

პლუტონისა და ქარონის ცრუ ფერის (ზედა) და გაძლიერებული ფერის (ქვედა) ფოტოები გადაღებული NASA-ს New Horizons-ის მიერ 2015 წლის ივლისში.

2015 წლის ივლისის ბოლოს, მისიის თანამშრომლებმა გამოაქვეყნეს ქარონისა და პლუტონის რუკა. ქარონის ზედაპირზე არსებულ მახასიათებლებს არაფორმალურად დაარქვეს შესაბამისი სახელები და სამეცნიერო ფანტასტიკისა და ფანტასტიკის ავტორები: კლარკისა და კუბრიკის მთები, კირკის, სპოკის, უჰურასა და სულუს კრატერები (ვარსკვლავური გზის პერსონაჟები), დართ ვეიდერი, ლუკ სკაიუოკერი და პრინცესა ლეია. ვარსკვლავური გზის გმირები). ომები"), რიპლი და ნოსტრომოს კანიონი (პერსონაჟი და გემი "უცხოპლანეტელებიდან"), ტარდის კანიონი და გალიფრის რეგიონი (შესაბამისად, აპარატი და პლანეტა დოქტორ ჰაუსისგან), ვულკანის რეგიონები (პლანეტა). Star Trek-დან) და Mordor (ქვეყანა "ბეჭდების მბრძანებლისგან").

ქარონის ზედაპირი: ოპტიკური გამოსახულება (ზედა) და სიმაღლის რუკა (ქვედა).

მაგალითად, მორდორი არის ბნელი ლაქა ქარონის ჩრდილოეთ პოლუსთან, წარმოიქმნება ულტრა დაბალი ტემპერატურის გამო, რომელიც პერიოდულად ხდება თანამგზავრის ზედაპირზე. პოლარულ ზამთარში, რომელიც შეიძლება გაგრძელდეს ასობით წელი, ზედაპირის ტემპერატურა ეცემა −258 °C-მდე, ხოლო მეთანისა და აზოტის მოლეკულები, რომლებიც დატყვევებულია ქარონის გრავიტაციით პლუტონის ატმოსფეროდან, იყინება. როდესაც "ზაფხული" მოდის და ჩრდილოეთ პოლუსის ტემპერატურა კვლავ იმატებს, აღწევს -213 °C, მეთანი და აზოტი აორთქლდება, ხოლო მორდორის რეგიონში რჩება მხოლოდ მძიმე ნაერთები, რომლებიც ულტრაიისფერი გამოსხივების გავლენით გადაიქცევა თოლინებად.

ქარონის ზედაპირის მახასიათებლები უნდა დასახელდეს ოთხი თემის მიხედვით, რომელიც დამტკიცებულია საერთაშორისო ასტრონომიული კავშირის მიერ 2017 წლის თებერვალში:

მხატვრული სივრცისა და სხვა მოგზაურობის მიზნები და შუალედური ეტაპები;

გამოგონილი და მითოლოგიური ხომალდები კოსმოსში და სხვა მოგზაურობები;

გამოგონილი და მითოლოგიური მეზღვაურები, მოგზაურები და პიონერები;

მწერლები და მხატვრები, რომლებიც დაკავშირებულია კოსმოსის კვლევასთან, კერძოდ, პლუტონთან და კუიპერის სარტყელთან.

2018 წლის 11 აპრილს საერთაშორისო ასტრონომიულმა კავშირმა ოფიციალურად დაამტკიცა ქარონის რელიეფის მახასიათებლების პირველი სახელები: კანიონები (Argo Chasma, Caleuche Chasma, Mandjet Chasma), მთები (Butler Mons, Kubrick Mons, Clarke Montes). ) და კრატერები (დოროთი, ნასრედინი, ნემო, პირქსი, რევატი და სადკო).

იხ. ვიდეო - ПЕРВЫЕ РЕАЛЬНЫЕ СНИМКИ ХАРОНА. ЧТО МЫ ОБНАРУЖИЛИ?