ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -
SpaceLiner
SpaceLiner 7 ფრენისას მხატვრის წარმოდგენით
კონცეფცია სუბორბიტალური ჰიპრებგერითი პილოტირებული კოსმოსპლანის. შემუშავდა 2005წ-ეს. გერმ. ავიციისა და კომსონავტიკის ცენტრში (გერმ. Deutsches Zentrum für Luft- und Raumfahrt DLR).
პილოტირებული კოსმოსმოპლანის არატრადიციული ვერტიკალური ფრენას წარმოადგენს ორ საფეხურიან საავიაციო-კოსმოსური სისტემას, რიც შედგება პირველი უპილოტო (ავტომატური) სასტარტო საფეხურ-დამჩაქარებელი და პილოტირებული სუორბიტალური საფეხურებისგან გათვლილია 50 მგზავრზე. ძალოვანი დანადგარი შედგება 11 ჟანგბადი სარაკეტო ძრავისგან (9 აქედან დაყენებულია სასტარტო საფეხურზე ხოლო ორი სუბორბიტალური საფეხურზე.) ისისინი მუშაობენ კრიოგენულ საწვავზე - თხევადი ჟანგბზდზე და თხევადი წყალბადზე.
იხ. ვიდეო
სარაკატეო ძრავბის გამორთვის შემდეგ სუბორბიტალური საფეხურს შეუძლია უმოკლეს დროში დაფაროს დიდი საკონტინენტო სიტანიცია. მარშუტის მიხედვით შუძლია მიაღწიოს 80 მ სიჩქარეს რაც შეესაბამება 20- მეტი მახს. ხანგრძლიოვობა მარშუტზე ავსტრალია - ევროპა შეადგენს 90 წთ. ხოლო ევროპა ამერიკა 60 წთ. ფრენის დროს გადატვირთვა არაღემატება 2,5g და რჩება სფერის შტალების ასტრონავტებზე დატვირთვის დონის ქვემოთ. უფრო მეტიც დიაზინის მიხედვით კაბინა მზადება ცალკე საევაკუაციო კაპსულით, როსაც აუცილებლობის შემთხვევაში უზრუნველყოფს მგავრების უსაფრთხო ადგილას დაბრუნებას.
კლასსიფიკაცია შესაძლო კოსმოსური მარშუტების კოსმოპლან Spaceliner
ამჟამად დამატებით განიხილება SpaceLiner კოსმოსური თვითმფრინავის მოდიფიკაცია, რომელიც 100 მგზავრზეა გათვლილი მცირე მანძილზე გამოსაყენებლად,. პოტენციური კომერციული მარშრუტები კლასიფიცირდება გავლილი მანძილის მიხედვით, 1 კლასი არის ყველაზე გრძელი და 3 კლასი უმოკლესი. ფრენის შესასრულებლად, საჭირო დიაპაზონიდან გამომდინარე, გამოიყენება აჩქარებული ეტაპის გახანგრძლივებული ან შემცირებული მოდიფიკაცია, რომელიც შეიძლება შერწყმდეს სუბორბიტალური სამგზავრო ეტაპის როგორც 50, ასევე 100 ადგილიანი მოდიფიკაციით.
ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -
რადიო-სარელეო სისტემა
ანტენები რადისარელეო კავშირის სატელეკომუნაკაციო კოშკზე
რადიო-სარელეო (რს) სისტემა წარმოადგენს ინფორმაციის შორ მანძილზე გადაცემის ერთ ერთ ფართოდ გავრცელებულ საშუალებას. ინფორმაციის გადამტანი, ასეთ სისტემებში, ეთერში გავრცელებული ელექტრომაგნიტური ტალღებია.
ინფორმაციის „ა“ წერტილიდან „ბ“ წერტილამდე მისატანად (მანძილის და რელიეფის მიხედვით) შესაძლებელია გამოყენებული იქნას ერთი ან რამდენიმე შუალედური რს სადგური. შუალედური სადგური (იგივე რეტრანსლიატორი) შესაძლებელია იყოს როგორც პასიური ასევე აქტიური. პასიურ სადგურში ხდება მხოლოდ სიგნალის მიმართულების შეცვლა, აქტიურში კი სიგნალის გაძლიერება და მიმართულების შეცვლა.
სიგნალის შეუფერხებლად გადაცემისათვის რს სადგურებს შორის აუცილებელია არსებობდეს „პირდაპირი მხედველობა“. ნებისმიერმა წინაღობამ (რელიეფი, შენობა, ხე) შესაძლებელია ან სრულიად ჩაახშოს სიგნალი ან საგრძნობლად დაამახინჯოს იგი.
სიხშირული დიაპაზონი რომელშიც მუშაობენ თანამედროვე რს სისტემები 2-60 გიგა ჰერცის ფარგლებშია.
სიხშირული დიაპაზონი ტელეკომუნიკაციების საერთაშორისო გაერთიანების (ITU) რეკომენდაციების მიხედვით დაყოფილია ქვედიაპაზონებად. მისი გამოყენების რეგულირება სახელმწიფოს პრეროგატივაა. საქართველოში მას კავშირგაბმულობის მარეგულირებელი კომისია არეგულირებს.
თვითეულ ქვეყანაში დაშვებულია სიხშირის რამდენიმე დიაპაზონი რომელიც რეგულირებას არ ექვემდებარება ე.წ. „თავისუფალი სიხშირე“ . როგორც წესი ეს სიხშირეები 2.5, 5.7, 23 გჰც დიაპაზონშია.
იხ. ვიდეო
იმის მიხედვით რა სახის ინფორმაციის ტრანსპორტირებას ახორციელებს რს სისტემა მას უწოდებენ ციფრულს ან ანალოგურს. ანალოგური სისტემები უკანასკნელ ხანს ნაკლებადაა ექსპლოატაციაში. ციფრული სისტემებმა თავისი მრავალი უპირატესობის გამო (ხელშეშლების მიმართ მდგრადობა, საიმედობა, სიიაფე და ა.შ) თანდათან გამოდევნა ანალოგური სისტემები.
რს სისტემები შიძლება მუშაობდნენ როგორც დუპლექსურ (ორმხრივი კავშირი) ასევე სიმპლექსურ (ცალმხრივი კავშირი) რეჟიმში. დუპლექსური კავშირი უფრო ხშირად გამოიყენება სატელეფონო და ინტერნეტ კავშირის, ხოლო სიმპლექსური სატელევიზიო და რადიო მაუწყებლობის დროს.
რს სისტემები სიგნალის გავრცელების არეალის მიხედვით შემდეგ ჯგუფებად იყოფა: მიწისპირა, თანამგზავრული, სტრატოსფერული.
მიწისპირა - სადგურები განლაგებულია დედამიწის ზედაპირზე ან სპეციალურ ანძებზე 10-300 მ სიმაღლეზე,
თანამგზავრული - ორ მიწისპირა სადგურს შორის არსებობს ერთი ან რამდენიმე თანამგზავრული სადგური (გეოსტაციონალურ ან დედამიწის ახლო ორბიტაზე)
სტარტოსფერული - ორ მიწისპირა სადგურს შორის სიგნალი სტრატოსფეროზე არეკვლის საშუალებით ვრცელდება,
დასაშვები მანძილი ორ მომიჯნავე რს სადგურს შორის შემდეგია: მიწისპირა - რამდენიმე ათეულ კილომეტრამდე, თანამგზავრული - რამდენიმე ათასეულ კილომეტრამდე, *სტრატოსფერული - რამდენიმე ასეულ კილომეტრამდე.
ემილ გუარინი Forecio- ს წიგნის ყდა (1899), რომელშიც აღწერილია მისი მშენებლობა რადიო სარელეო რეტრანსლიატორების.
რადიოსარელეო კავშრის ისტორიას სათავეს იღებს 1898წ-ისიანვრიდან როცა პრაღელმა ინჟინერმა იოჰან მატუშის მიერ გამოქვეყნებული ნაშრომი ავსტრიულ ჟურნალში Zeitschrift für Electrotechnik თუმცა მისი ეს იდეა მავრთული ტელეგრაფის რეატრალნსიატორის ანალოგიუარდა ძალინ პრმიტირული იყო და განხორციელება შეუძლებელი.
შიგა მოწყობილობის დანიშნულებაა - მიიღოს ინფორმაციის წყაროდან ინფორმაცია სტანდარტული სახით (მაგ. Ethernet, PDH, SDH, MPEG-2 და ა.შ.), მოახდინოს მისი დამუშავება და მიაწოდოს იგი გადამცემს შიგა პროტოკოლით. დუპლექსური კავშირის შემთხვევაში იგივე პროცესი ჩაატაროს უკუ მიმართულებით გარე მოწყობილობის დანიშნულებაა - მიიღოს ინფორმაცია შიგა მოწყობილობიდან მოახდინოს მის მიხედვით გადამტანი სიხშირის მოდულირება და მოდულირებული გადამტანი სიხშირე მიაწოდოს ანტენას. დუპლექსური კავშირის შემთხვევაში იგივე პროცესი ჩაატაროს უკუ მიმართულებით ანტენის დანიშნულებაა - მიიღოს გაძლიერებული სიგნალი და მისცეს მას (მის მაქსიმალურ სიმძლავრეს) მიმართულება მიმღები ანტენისაკენ. დუპლექსური კავშირის შემთხვევაში ასევე მიიღოს გადამდემი ანტენიდან მაქსიმალურად მძლავრი სიგნალი და მიაწოდოს იგი მიმღებ მოწყობილობას. თანამედროვე რს სისტემებში ძირითადად პარაბოლური ანტენები გამოიყენება მანძილი ორ მომიჯნავე რს სადგურს შორის დამოკიდებულია: გადამცემის სიმძლავრეზე, გადამტან სიხშირეზე, ანტენის გაძლიერების კოეფიციენტზე, მიმღების მგრძნობიარობაზე. თანამედროვე ციფრულ რს სისტემებს შეუძლიათ გადასცენ 1გბტ და მეტი ინფორმაცია ერთ რადიო სარელეო არხში ანუ „ლულაში“ (ერთი არხი - ერთი გადამცემის მიერ ერთ კონკრეტულ სიხშირეზე წარმოებული გადაცემა). რს სისტემებში გადატანილი ინფორმაციის რაოდენობა დამოკიდებულია გადამტანი სიხშირის მოდულაციის სახეობაზე და სიხშირული ზოლის სიგანეზე. ციფრულ რს სისტემებში ძირითადად გამოიყენება კვადრატულ-ამპლიტუდური მოდულაცია (Quadrature amplitude modulation-QAM). უკანასკნელ ხანს მიკროელექტრონიკის სწრაფმა განვითარებამ გააჩინა საშუალება ფართოთ გამოყენებულიყო კვადრატულ-ამპლიტუდური მოდულაციის ისეთი სახეობები როგორიცაა QAM-16, QAM-128, .... QAM-1024. რამაც გადატანილი ინფორმაციის რაოდენობა ათეული მეგაბიტიდან ასეულ მეგაბიტამდე გაზარდა. სიხშირული ზოლის სიგანე სტანდარტიზირებულია ITU-ს რეკომენდაციებით (მაგ. 3, 7, 28, 56 მგჰც) და ლიცენზირებადია სახელმწიფოს მიერ. გამოყენება რს სისტემები ფართოდ გამოიყენება ტელეკომუნიკაციის სფეროში მომუშავე ოპერატორების მიერ მათი სიიაფის, ინსტალაციის მოკლე ვადების და ექსპლოატაციაზე მცირე დანახარჯების გამო. გამოყენების ძირითადი სფეროებისა: - GSM, CDMA, LTE საბაზო სადგურების ტრანსმისია - მცირე დასახლებული პუნქტების ინტერნეტ კავშირები - სატელეფონო სადგურების შემაერთებელი ხაზების ორგანიზება - სატელევიზიო და რადიო მაუწყებლობის გამომსხიბებლებზე სიგნალის მიწოდება - კორპორატიული ინტერნეტ და სატელეფონო კავშირების შემაერთებელი ხაზების ორგანიზება საქართველოში მთიანი რელიეფიდან გამომდინარე, კავშირების ორგანიზებისათვის, რს სისტემების გამოყენება გამართლებულია და ყველა ტელეკომუნიკაციის სფეროში მოქმედი ოპერატორი იყენებს მას. საქართველოში ასევე ფართოდაა წარმოდგენილი რს სისტემების მწარმოებელი მსოფლიო ლიდერები როგორებიცაა Aviat, NEC , Huawei, ericsson, alcatel, Ubiquiti Networks, microtik
ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -
აბსტრაქცია
შავი კვადრატი, მილებიჩის სურათი
(ლათ.abstractio — „განყენება“) — შემეცნებითი ოპერაცია, შემეცნების ფორმა, რომელიც მდგომარეობს საგანთა თვისებების და მიმართების აზროვნებით გამოყოფაში, გამოცალკევებაში და შემდეგ განზოგადებაში. აქ იგულისხმება არა თვითონ საგნის ოპერაციები, არამედ აზროვნებითი ოპერაციები.
საგნებისა და მოვლენების გარკვეულ თვისებათაგან და ამ საგნებსა და მოვლენებს შორის არსებულ გარკვეულ მიმართებათაგან განყენება, აბსტრაპირება, ხოლო დანარჩენი თვისებებისა და მიმართებების ცალკე გამოყოფა. ამ საგნებისა და მოვლენებისაგან დამოუკიდებელი ობიექტების სახით განხილვა. აბსტრაქციის შედეგია თვისების ან მიმართების გამომხატველი ცნება ან აბსტრაქტული, იდეალური ობიექტი, რომელიც თავდაპირველი საგნებისა და მოვლენებისაგან გამოყოფილი თვისებებისა და მიმართებების მქონეა. ტერმინი „აბსტრაქცია“ პირველად გამოიყენა ბოეთიუსმა, როგორც არისტოტელესეულიბერძნული ტერმინის (aphaurein) ლათინური შესატყვისი. აბტრაქცია შემეცნების ერთ-ერთი აუცილებელი მომენტია. იგი საშუალებას გვაძლევს განვიხილოთ სინამდვილის თავისებურებანი „წმინდა სახით“. მეცნიერების ყველა ცნება (ღირებულება, სიკეთე, რიცხვი, მატერია, მასა, ატომი და ა.შ.) სწორედ აბსტრაქციის გზით არის მიღებული. აბსტრაქცია, როგორც ფსიქოლოგიური აქტი, ადამიანისაზროვნების ოპერაციაა, რაც კონკრეტული საგნებიდან ცნებებზე გადასვლაში მდგომარეობს. მეორე მხრით, აბსტრაქცია არის კვლევის პროცესში ახალი ობიექტის შემოტანა, პოსტულირება გარკვეული ლოგიკური პრინციპების მიხედვით.
იხ. ვიდეო
თუ მოცემულია ეკვივალენტობის ტიპის მიმართება, მაშინ ეს მიმართება მისი განსაზღვრების მთელ არეს ყოფს კლასებად, რომლებიც ერთმანეთს არ კვეთენ (როგორი წყვილიც არ უნდა ავიღოთ ამ კლასებისა, მათ საერთი საგანი არ ექნებათ). ამ კლასებს, მოცემული მიმართების აბსტრაქციის კლასები, ხოლო კლასების მთელ სიმრავლეს — ფაქტორ სიმრავლე. ორი საგანი შევა ერთსა და იმავე კლასში მხოლოდ მაშინ, როდესაც მათ შორის ადგილი აქვს მოცემულ მიმართებას. ასეთ შემთხვევაში შეგვიძლია ვთქვათ, რომ აბსტრაქციის ერთსა და იმავე კლასში მოხვედრილი საგნები ერთმანეთის იგივეობითია რაღაც თვალსაზრისით. უფრო ზუსტად შეგვიძლია დავუშვათ, რომ აბსტრაქციის თითოეული კლასისთვის არსებობს ობიექტი, რომელიც არის ამ კლასში შემავალი საგნების საერთო თვისება ან საგანი, რომელსაც ეს თვისება აქვს, აბსტრაქციის კლასები კი მივიჩნიოთ ამ ობიექტის კონკრეტულ წარმომადგენლებად, ეგზემპლარებად. ახალ ობიექტებზე ამბობენ, რომ ისინი მიღებული არიან ეკვივალენტობის მოცემულ მიმართებასთან დაკავშირებული აბსტრაქციით. მაგალითად, პარალელობის მიმართება წრფეებს შორის გვაძლევს წრფეთა სიმრავლის ზემოდახასიათებულ დაყოფას. აბსტრაქციის თითოეულ კლასში მოხვდება ყველა ერთმანეთის პარალელური წრფე, ხოლო მათი საერთი თვისება იქნება გარკვეული მიმართულება. სწორედ მიმართულების ცნება იქნება ის ახალი ობიექტი, რომელიც პარალელობასთან დაკავშირებული აბსტრაქციით მიიღება. აბსტრაქციის პრინციპი არის დაზუსტებული სახე ე.წ. განმაზოგადებელი აბსტრაქციისა, რომელიც საგანთა ერთობლიობის და ამ ერთობლიობაში შემავალი ყველა საგნის საერთო თვისების დამოუკიდებელი ობიექტის სახით გააზრებაში მდგომარეობს. აბსტრაქციის პრინციპს ხშირად გაიგივების აბსტრაქციას უწოდებენ. აბსტრაქციის პრინციპის თანახმად ვადგენთ სხვადასხვა დროს დანახული მზის იგივეობას (თუმცა მზის ყოველი აღქმა სხვადასხვაგვარია), ვცნობთ სხვადასხვანაირად ჩაცმულ ნაცნობს, სხვადასხვა ტექსტში ამოვიკითხავთ ერთსა და იმავე ასოს, როგორც აბსტრაქტული ასოს წარმომადგენელს. აბსტრაქციის პრინციპი საშუალებას გვაძლევს ვილაპარაკოთ ერთი და იმავე სიმბოლოს ან ტერმინის სხვადასხვა შესვლაზე მოცემულ კონტექსტში და ა.შ. ფუნქციური აბსტრაქცია საშუალებას გვაძლევს ენობრივ გამოსახულებათა საფუძველზე შემოვიტანოთ კვლევის სფეროში არაენობრივი ობიექტები, კერძოდ, ფუნქციები, კლასები, ატრიბუტები. თუ მოცემულია x თავისუფალცვლადიანი A გამოსახულება (სადებულებო ფორმა ან ტერმი), მაშინ შეგვიძლია დავუშვათ, რომ არსებობს ფუნქცია, რომელიც ცვლადის ნებისმიერი ფასისთვის იღებს იმ ფასს, რაც გამოხატავს A-დან x ცვლადის აღნიშნული ფასით შენაცვლების გზით მიღებული დებულება ან მუდმივი ტერმი (საკუთარი სახელი). ამ ახალ ობიექტს ასე აღნიშნავენ: λxA ან xλA. თუ თავისუფალი ცვლადები ერთზე მეტია, მაშინ ფუნქციური აბსტრაქცია გვაძლევს მრავალ არგუმენტიან ფუნქციას. თუ A სადებულებო ფორმაა, მაშინ მიღებული ფუნქცია იქნება ატრიბუტი (თვისება ან მიმართება) მაგალითად, სადებულებო ფორმიდან „x არის y-ის მშობელი“, რომელიც ენობრივი გამოსახულებაა, შეგვიძლია გადავიდეთს ისეთ ობიექტზე, როგორიცაა მშობლობის მიმართება, რომელიც უკვე აღარ არის ენობრივი ობიექტი. სადებულებო ფორმისგან ფუნქციური აბსტრაქციის შედეგია აგრეთვე კლასი ისეთი საგნებისა, რომლებიც ამ სადებულებო ფორმას ჭეშმარიტ დებულებად აქცევს. ფუნქციური აბსტრაქცია არის დაზუსტებული სახე ე.წ. მაიოზოლირებელი აბსტრაქციისა, რომელიც ცალკეული საგნების ენაში გამოხატული რომელიმე თვისებების ან სხვა საგნებთან მისი რომელიმე მიმართების ცალკე ობიექტად აზრობრივ გამოყოფაში მდგომარეობს.
არსებობს სხვადასხვა სახის აბსტრაქცია. თითოეული მათგანი სრულიად გარკვეულ სიტუაციაში გვაძლევს სრულიად გარკვეული სახის ახალი ობიექტის შემოტანის საშუალებას. აბსტრაქციის სახეებია აბსტრაქცია აქტუალური უსასრულობისა და აბსტრაქცია პოტენციური განხორიელებადობისა. შემეცნების თეორიის თვალსაზრისით მნიშვნელოვანია აბსტრაქციის სახე — ექსპლიკაცია. აბსტრაქციით მიღებული ობიექტების რეალური არსებობის საკითხი ფილოსოფიური საკითხია და მისი გადაწყვეტა აბსტრაქციის ყოველი სახისთვის ცალკე ხდება.
(2D კომპიუტერული გრაფიკის-ის კონტრასტი) — გეომეტრიული ფიგურების გრაფიკა, რომელიც იყენებს სამგანზომილებიან გამოსახულებას. 1961წელს,უილიამ ფეტერმაპირველად იხმარაკომპიუტერული გრაფიკებისტერმინი, იმისთვის, რომ გადმოეცა მისი ნამუშევარიBoeing-ზე.Futureworld(1976) იყო ერთ-ერთი პირველი ფილმი, სადაც ნაჩვენებია კომპიუტერული ანიმაცია. იგი შეიცავდა ადამიანის ანიმაციურ სახესა და ხელს.
იხ. ვიდეო
პროცესი სადაც უნდა შექმნას სამ განზმილებიან მოდელი ობიექტის. ამოცანა 3D - მოდელირების არის - შემუშავება ყურებადი მოცულობის სასურველი გამოსახულების ობიექტის. ამავე დროს ობიექტის შესაძლოა იყოს რეალური ცხოვრებიდან (მაგ., ავტომობილი, შენიბები, ქარიშხალი, ასტერეოდების) და ასევე არარელური აბსტრაქტული (პროექცია ოთხგანზომიელებიანი ფრატალის).
1883 წელს დაამთავრა ვარშავის გიმნაზია, 1895 კი - პარიზის უნივერსიტეტი. ცოლად გაჰყვა პიერ კიურის და მუშაობა დაიწყო მის ლაბორატორიაში, ინდუსტრიულ ფიზიკისა და ქიმიის სკოლაში. 1903 დაიცვა სადოქტორო დისერტაცია თემაზე: „ რადიოაქტიურ ნივთიერებათა გამოკვლევა“ . პ. კიურის სიკვდილის შემდეგ (1906) დაიკავა მისი კათედრა პარიზის უნივერსიტეტში. იყო ამ უნივერსიტეტის პირველი პროფესორი ქალი. 1914 წლიდან ხელმძღვანელობდა პარიზის რადიუმის ინსტიტუტის ფიზიკა-ქიმიის განყოფილებას. აქ მასთან მუშაობდნენ თავისი ქალიშვილი ირენ ჟოლიო-კიური და ფრედერიკ ჟოლიო-კიური.
იხ. ვიდეო
მარი სკლოდოვსკა-კიურის შრომები რადიოაქტიურ ნივთიერებათა შესწავლის შესახებ საფუძვლად დაედო ფიზიკისა და ქიმიის ახალ დარგებს. 1898 წლის ივლისში ცოლ-ქმარმა კიურებმა აღმოაჩინეს ახალი ქიმიური ელემენტი პოლონიუმი, ხოლო ამავე წლის დეკემბერში — რადიუმი. 1902 წელს მარი სკლოდოვსკა-კიურიმ მიიღო რადიუმის სუფთა მარილის დეციგრამი, რამაც მას საშუალება მისცა განესაზღვრა რადიუმის ატომური მასა, დაედგინა მისი ზოგიერთი ფიზიკური და ქიმიური თვისება, აგრეთვე მისი ადგილი ელემენტთა პერიოდულ სისტემაში. 1910 წელს სკლოდოვსკა-კიურიმ ფრანგ ფიზიკოს ა. დებიერნთან ერთად მიიღო ლითონური რადიუმი და განმეორებით დიდი სიზუსტით განსაზღვრა მისი ატომური მასა. 1911 წელს მან პირველმა მოამზადა რადიუმის ეტალონი, რომელიც 24 წლის განმავლობაში მსოფლიოში ერთადერთი იყო. შრომები აქვს აგრეთვე რადიოლოგიისა და რენტგენოლოგიის საკითხებზე. 1914 წელს რენტგენოლოგიურად გამოიკვლია დაჭრილები ჰოსპიტლებში, იყო პარიზის სამედიცინო აკადემიის პირველი წევრი ქალთა შორის (აირჩიეს 1922).
მარია და პიერ კიურები თავისი ლაბორატორიაში 1904წ-ს
სკლოდოვსკა-კიურის ორჯერ მიენიჭა ნობელის პრემია: 1903 (ფიზიკაში: პიერ კიურისა და ბეკერელთან ერთად) და 1911 (ქიმიაში). იყო მსოფლიოს მრავალი აკადემიის და სამეცნიერო საზოგადოების წევრი, მათ შორის პეტერბურგის მეცნიერებათა აკადემიის წევრ-კორესპონდენტი (1907) და სსრკ მეცნიერებათა აკადემიის საპატიო წევრი (1926). 1923 წლიდან საპატიო დირექტორი იყო ვარშავის რადიუმის ინსტიტუტისა, რომელიც მისი ინიციატივით შეიქმნა.
1900 წელს გერმანელმა სტომატოლოგმა ოტო უოლხოფმა შეამჩნია, რომ თუ რადიუმის ხსნარში დასველებულ ქსოვილს წაისვამთ კანზე ორჯერ 20 წუთის განმავლობაში, ჩნდება ანთება, რომელიც გრძელდება ორი კვირის განმავლობაში. გერმანელმა ქიმიკოსმა ფრიდრიხ ოსკარ გიზელმა შეამჩნია, რომ თუ დახუჭულ თვალს დაადებთ რადიუმის მარილების შემცველ ყუთს, ბადურაზე ჩანს შუქი. მას ასევე ხელში ეჭირა 270 მგ რადიუმის მარილი ორი საათის განმავლობაში, რის შემდეგაც მას განუვითარდა დამწვრობა, რომელიც განიკურნა ორი კვირის განმავლობაში.
იხ. ვიდეო
ბეკერელმა და კურიმებმა ასევე მიიღეს დამწვრობა და აღნიშნეს რადიოაქტიური მასალების გავლენა ცოცხალ ქსოვილებზე. ბეკერელმა რადიაციის გავლენა შეამჩნია მას შემდეგ, რაც დაიწვა სინჯარაში, რომელიც შეიცავს რადიუმს. პიერ კიურიმ განზრახ დასხია ხელი, რომ მომხდარი ცვლილებები დაფიქსირებულიყო . ხელებზე კანი მოიწმინდა და მოიწმინდა და იგრძნო ტკივილები, რაც ხელს უშლიდა მას თავისუფლად დაეწერა. კვლევის დროს მარიამ განიცადა ანემია და დაიკლო წონაში; პიერმა იგრძნო ტკივილი თავის ფეხებსა და ზურგზე, რაც ექიმებმა რევმატიზმად და შემდეგ ნევრასთენიად მიიჩნიეს. დაასკვნეს, რომ დაზიანების ხარისხი დამოკიდებულია რადიაციის აქტივობაზე და ქსოვილზე ზემოქმედების დროზე.
ბეკერელმა და კურიმებმა ასევე მიიღეს დამწვრობა და აღნიშნეს რადიოაქტიური მასალების გავლენა ცოცხალ ქსოვილებზე. ბეკერელმა რადიაციის გავლენა შეამჩნია მას შემდეგ, რაც დაიწვა სინჯარაში, რომელიც შეიცავს რადიუმს. პიერ კიურიმ განზრახ დასხია ხელი, რომ მომხდარი ცვლილებები დაფიქსირებულიყო. ხელებზე კანი მოიწმინდა და მოიწმინდა და იგრძნო ტკივილები, რაც ხელს უშლიდა მას თავისუფლად დაეწერა. კვლევის დროს მარიამ განიცადა ანემია და დაიკლო წონაში; პიერმა იგრძნო ტკივილი თავის ფეხებსა და ზურგზე, რაც ექიმებმა რევმატიზმად და შემდეგ ნევრასთენიად მიიჩნიეს. დაასკვნეს, რომ დაზიანების ხარისხი დამოკიდებულია რადიაციის აქტივობაზე და ქსოვილზე ზემოქმედების დროზე.
ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -
ლუკრეციუსი
ტიტუს კარუს ლუკრეცუსი დაბადების თარიღი ძვ. წ 99 I საუკუნის რომაელი პოეტი და ფილოსოფოსი. დაიბადა პომპეიში ნეაპოლი კამპანია იტალია გარდაცვ. ადგილი 55 წ ჩვ. აღ. ძვ. რომი სახელი გაითქვა ფუნდაენტური ფილოსოფიური ნაშრომით De rerum natura (საგანთა ბუნება).
იხ. ვიდეო
ტიტუს კარუს ლუკრეციუსი დაიბადა ძვ. წ. 99. იგი ითვლება მატერიალიზმის ერთ-ერთ ყველაზე ცნობილ მხარდამჭერად.
ლუკრეციუსი სხვებისგან გამოირჩეოდა იმით, რომ მას სხვადასხვა შეხედულებები და პოზიციები ჰქონდა ღმერთების რწმენის შესახებ. სულის უკვდავებისა და ღმერთების რწმენის შემუშავებაში, ლუკრეციუსი მნიშვნელოვან როლს სიზმრებს აკისრებდა და ყველას შთააგონებდა, სწორი ახსნა მიეცათ მისთვის. სიკვდილის წინაშე შიშის გასაფანტავად მან თქვა „სიკვდილი მაშინ მოვა, როცა ჩვენ აღარ ვიქნებით“.
De rerum natura 1570
ლუკრეციუსის პოზიცია ღმერთებისა და ცრურწმენების გაგებაში ანტიმითოლოგიურ-ანტირელიგიურია, თუმა იგი ათეისტიც არ ყოფილა. ლუკრეციუსი ცდილობდა შემოქმედი და პროვინციული ღმერთის უარყოფას. იგი მეტად მკაცრი მებრძოლის როლში გამოდიოდა კერპთაყვანისმცემლობისა და კერპთმსახურების წინააღმდეგ. მას უმეცრებით გამოწვეულ ბოროტებად მიაჩნდა კერპებისათვის, ქანდაკებებისათვის, მსხვერპლშეწირვის ტრადიციის გადაცემა ადამიანთა მოდგმაში.
ლუკრეციუსი ავტორია პოემის „საგანთა ბუნება“. რომელშიც განხილულია ატომისტური თეორიის გავრცელება და ადამიანის წარმოშობის საკითხები. პოემა 6 წიგნისაგან შედგება:
I და II წიგნში გადმოცემულია სამყაროს აგების ატომისტური თეორია;
III წიგნი ეძღვნება სულს;
IV წიგნში საუბარია ადამიანთა მოძღვრებაზე;
V წიგნი ეხება კოსმოგონიურ პრობლემებს, ადამიანის გვარის განვითარების ისტორიისა და ენის წარმოშობას;
VI წიგნი ეხება რელიგიური წარმოშობის სამ ბუნებრივ მიზეზს.
ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -
მთის არწივი
(ლათ.Aquila chrysaetos) — ფრინველიქორისნაირთარიგისა. მისი სხეულის სიგრძეა 76–89 სმ, ფრთების შლილი 190–227 სმ,მასა 6,5 კგ-მდე; დედალი მამალზე დიდია. აქვს შედარებით მოკლე, მაგრამ ძლიერი ნისკარტი, პროპორციულად გრძელი კუდი და ფრთები,რომლების ბოლოებზე ბუმბული თითებისებურადაა განლაგებული, გრძელი ბრჭყალები.ზრდასრული მუქი ყავისფერია, ოქროსფერი თავით. კუდის ბოლოში აქვს ფართო შავი ზოლი. იგი მკვეთრად ეტყობა ახალგაზრდას, რომელსაც თეთრი კუდის ძირი და ამავე შეფერილობის თეთრი ლაქები აქვს ფრთებზე.ფრთის ქვედა მხარე მუქი მურაა. ხმა — თავისებური ყივილი „კეკ-კეკ-კეკ“.
სქესობრივ სიმწიფეს 4–5 წლის ასაკში აღწევს.მონოგამური ფრინველია, ანუ ქმნის მუდმივ წყვილებს (ერთ-ერთის სიკვდილამდე). საქორწინო ფრენას იწყებს თებერვალში. აქვს 2–4 ბუდე, რიგრიგობით ხმარობს და კონსერვატიზმს იჩენს მათ მიმართ. თავის მხრივ, ბუდე წარმოადგენს ტოტების ნაყარს, რომელიც თხლად არის ამოფენილი მშრალი ბალახით. ყოველწლიური შეკეთების გამო ზოგჯერ გიგანტურ ზომას აღწევს — სიგანესა და სიმაღლეში 2 მეტრამდე. მარტ-აპრილში დებს 1–2–3 ჭუჭყიანი თეთრი ფერის მურალაქებიან კვერცხს.ინკუბაცია გრძელდება 40–45 დღე, კრუხობს ორივე მშობელი. თუკი პირველი ბუდის მართვეები დაიღუპნენ, ბუდობს მეორედაც. მართვეები შებუმბვლას იწყებენ მაისის დასაწყისში და ივნისის ბოლოსკენ მთლიანად იმოსებიან. დაახლოებით 80 დღის ასაკში ბუდეს ტოვებენ. მთის არწივი ტყვეობაშიც მრავლდება (მაგ., 1 წყვილი გამრავლდა არკანზასის შტატის ქალაქ ტოპიკაში).ჩრდილოეთით მობუდარ არწივთა მართვეები ხშირად აგრესიულები არიან და უფროსი უმცროსს ჭამს, რაც განპირობებულია მკაცრი ბუნებრივი პირობებით — მშობლები ვერ ახერხებენ მათ სრულყოფილად გამოკვებას.
იხ. ვიდეო
1976 წლის მონაცემებით, თბილისის ზოოპარკში იმყოფებოდა 2 მთის არწივი (მაშინდელ სსრკ-ში სულ — 38). მოყვარული მონადირეები (მაგ., შუა აზიაში) მთის არწივის მართვეს წრთვნიან და იყენებენ როგორც ბაზს — მელიებზე, კურდღლებზე, იშვიათად მგელზე, ჯეირანზე და სხვა ცხოველებზე სანადიროდ.მისი მრავალი ადგილსამყოფელი განიცდის ადამიანის ზემოქმედებას. ამის გარდა, რიცხოვნობა შეამცირა ბუდეების მოშლამ. შეტანილია საქართველოს „წითელ ნუსხაში“.
იხ. ვიდეო ფრთოსანი მკვლელი რომელიც ნადირობს მგლებზე მელიებზე და ირმებზე
მთის არწივი ისევე როგორც სხვა არწივებს, ისევე როგორც ძერებსა და ფარულებს, აქვს ძალზე მკვეთრი მხედველობა, მაგრამ მხოლოდ დღის სინათლის საათებში. მაგალითად, ეს არწივი ხედავს კურდღელს ორ კილომეტრამდე. ევოლუციის შედეგად განვითარდა რიგი ადაპტაციები, რომლებიც გამოხატულია ობიექტის ზომის სწრაფად განსაზღვრისა და მასთან მანძილის შესაძლებლობით. დიდი თვალები საშუალებას იძლევა უფრო დიდი გამოსახულება აისახოს ბადურაზე, ხოლო მგრძნობიარე უჯრედების (წნელები და გირჩები) მნიშვნელოვნად მაღალი სიმკვრივე უფრო ნათელს და დეტალურს ხდის მას. ამავდროულად, თითოეული თვალი შეიცავს არა ერთს, როგორც სხვა ცხოველებში, არამედ ორ ცენტრალურ ორმოს - რეცეპტორების მაქსიმალური კონცენტრაციის ზონებს (იგივე თვისებაა ფრინველთა ზოგიერთ ჯგუფში, რომლებიც საჭიროებენ ყურადღების კონცენტრაციას - კოლიბრები, მეფეები და მერცხლები). სპეციალური წრიული კუნთები სწრაფად აქცევს თვალის ობიექტივს გაშვებულ ცხოველს ისე, რომ არ დაუკარგავს მას, თვისება ცნობილია როგორც განსახლება. მოძრავ კისერს 270 გრადუსამდე ბრუნვა შეუძლია, ისევე როგორც ბუს, რაც მნიშვნელოვნად ზრდის მხედველობის ველს. ზედმეტი ნაკეცი, რომელიც მტაცებლებს საშინელ "შუბლშეკრულ" სახეს აძლევს, იცავს თვალებს მზის კაშკაშა შუქისგან, ხოლო ქუთუთოს ქვედა ნაწილში მოციმციმე მეორე გარსი იცავს მათ მტვრის ნაწილაკებისგან. ბინოკულარული ხედვა და ფერების გარჩევის უნარი, რომლებიც იშვიათია ცხოველებში, შერწყმულია ადამიანის ოქროს არწივთან - პირველი საშუალებას გაძლევთ დააკავშიროთ გამოსახულებები ორივე თვალიდან და შექმნათ სტერეოსკოპიული ეფექტი, მეორე კი აუმჯობესებს სტაციონარული ობიექტის განსაზღვრას დაფქული
მთსი არწივს აქვს
ძალზე მგრძნობიარე მხედველობა - იქ, სადაც ადამიანი ხედავს პრიალა ფოტოს, ფრინველი გამოყოფს მრავალფუნქციური ფერის წერტილების მტევანს.
