ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -  

                              ცირცელი

ევროპული ცირცელის ნაყოფი

 ბუჩქი ან პატარა ხე ცირცელის გვარის, ვარდისებრთა ოჯახიდან. ნაცრისფერი, გლუვი ვარჯით, ბეწვიანი ახალგაზრდა ტოტებით და კენტფრთართული ფოთოლაკიანი ფოთლებით. თეთრი ყვავილები ფარისებრ თანაყვავილედებშია შეკრებილი. ნაყოფი თითქმის ბურთივით მრგვალია, ვაშლისებრი ფორმის, წვნიანი, მკვეთრი ნარინჯისფერი-მოწითალოა.

ლათინური სპეციფიკური ეპითეტი aucuparia მომდინარეობს ლათ. avis - ჩიტი და კაპერი - მოზიდვა, დაჭერა, მიღება. ეს გამოწვეულია იმით, რომ ნაყოფი მიმზიდველია ფრინველებისთვის და გამოიყენებოდა სატყუარად მათი დასაჭერად.

იხ. ვიდეო - Рябина обыкновенная

ყლორტები არის შიშველი, მოწითალო-ყავისფერი, დაფარული მბზინავი მონაცრისფრო გარსით, ადვილად წაშლილია. ახალგაზრდა ყლორტები მონაცრისფრო-წითელი, პუბესცენტურია. მწიფე ხეების ქერქი გლუვია, ღია რუხი-ყავისფერი ან ყვითელ-ნაცრისფერი, მბზინავი.

კვირტები იგრძნობა ფუმფულა. ბოლო კვირტები კონუსის ფორმისაა, 18 მმ-მდე სიგრძისა და 5 მმ სისქის.

ფოთლები 20 სმ-მდე სიგრძის, მონაცვლეობით, ფრჩხილებად შედგენილი, შედგება 7-15 თითქმის მჯდომარე ლანცოლატისებრი ან წაგრძელებული, წვეტიანი, დაკბილული ფოთლისგან კიდეზე, ქვედა ნაწილში მთლიანი და ზედა ნაწილში დაკბილული, ზემოთ მწვანე, ჩვეულებრივ მოსაწყენი, შესამჩნევად. ფერმკრთალი, პუბესტური ქვემოთ. შემოდგომაზე ფოთლები ოქროსფერი და წითელი ხდება.

ყვავილები მრავალრიცხოვანია, ხუთწევრიანი, შეგროვებული 10 სმ-მდე დიამეტრის მკვრივ ყვავილოვან ყვავილედებში დამოკლებული ყლორტების ბოლოებზე. ურნის მსგავსი კონტეინერი არის ხუთი ფართო სამკუთხა მოციმციმე სეპალის თაიგული. გვირგვინი თეთრი (0,8-1,5 სმ დიამეტრის), ხუთი ფურცელი, ბევრი მტვრიანა, ერთი პისტილი, სამი სვეტი, ქვედა საკვერცხე. ყვავილობისას უსიამოვნო სუნი გამოდის (ამის მიზეზი ტრიმეთილამინის გაზი). ყვავილობს მაის-ივნისში.

ნაყოფი არის სფერული წვნიანი ფორთოხლისფერი-წითელი ვაშლი (დაახლოებით 1 სმ დიამეტრის) კიდეზე მომრგვალებული პატარა თესლით. მოსკოვის რეგიონში ნაყოფი მწიფდება აგვისტოს ბოლოს - სექტემბერში და მწიფდება ზამთრამდე.

ხილი ყოველწლიურად; უხვად - 1-2 წელიწადში. პროდუქტიულობა გ.კ.ნეზაბუდკინის მიხედვით, 1 ჰა-ზე 135 ეგზემპლარის თანდასწრებით. 20 წელი არის 282 კგ.

იხ.ვიდეო - Sorbus aucuparia

ნაყოფები შეიცავს მწარე ნივთიერებებს, შაქარს, მთრიმლავ ნივთიერებებს, ვიტამინებს C და A-ს (კაროტინი).

ცირცელის ნაყოფი შედის მრავალი ვიტამინური ჩაის შემადგენლობაში. 100 გ გამოწურულ და დაქუცმაცებულ ნაყოფების გამონაწნეხი შეიცავს 80 მგ კაროტინს (ადამიანისათვის დღიური დოზა შეადგენს 3 მგ-ს). ცირცელში კაროტინი ორჯერ უფრო მეტია, ვიდრე სტაფილოში, ხალხურ მედიცინაში ცირცელს დიდი ხანია იყენებენ შარდმდენ და საფაღარათო საშუალების სახით. გამხმარი ნაყოფების ნახარში და ნედლი ნაყოფების წვენი გამოიყენება დიზენტერიის სამკურნალოდ.

ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -  

                      მაკინტოში (ვაშლი)

მაკინტოშის წითელი

 ვაშლის ჯიში წითელი და მწვანე კანით, მოტკბო გემოთი და ნაზი, თეთრი რბილობით; მწიფდება გვიან შემოდგომაზე. ტრადიციულად ყველაზე პოპულარული ჯიშია ახალ ინგლისში (აშშ) და კანადაში, განსაკუთრებით ცნობილი თავისი ვარდისფერი ფაფით, რომელსაც გაუთლელი მაკინტოშისგან ამზადებენ. ბევრი მას მიიჩნევს საუკეთესო ჯიშად საჭმელად, ფაფისა და წვენის გამოსაყვანად და ნამცხვრისთვის.

ადრეული მაკინტოშის ვაშლის გენეალოგია ერთადერთი ხისგან მოდის, რომელიც 1811 წელს ჯონ მაკინტოშმა აღმოაჩინა საკუთარ მამულში დანდელაში, ონტარიოს პროვინციაში, კანადა. ნიუ-იორკის მოჰაუკის ხეობიდან გადმოსახლებული ჯონ მაკინტოში ახლადშეძენილ მამულს ათვალიერებდა, როდესაც ტყეში რამდენიმე ველური ვაშლის ხის ძირი აღმოაჩინა. მან ეს ძირები საკუთარ ბაღში გადმორგა და მომავალი წლისთვის ერთ-ერთმა ძირმა გაიხარა. რამდენიმე წლის შემდეგ ხემ დაიწყო ქორფა, უგემრიელესი ხილის მოსხმა, რომელიც დღეს უკვე ყველასათვის ცნობილი ჯიშია. აღმომჩენმა მას მაკინტოშის წითელი დაარქვა, რაც დღესაც ვაშლის ამ ჯიშის ოფიციალური სახელია. წლების განმავლობაში ვაშლის პატრონს ჯიშის გამრავლება არ გამოსდიოდა, ვინაიდან ვაშლის ჯიში მისი თესლით არ მეორდება. შემთხვევის წყალობით, 1835 წელს ჯონი და მისი ვაჟი, ალენი, მათი სტუმრისგან ხის მყნობას სწავლობენ. კლონირების ამგვარი ტექნიკით შესაძლებელი გახდა მაკინტოშის ჯიშის გავრცელება.

ხე, რომელზეც ეს ვაშლი თავდაპირველად აღმოაჩინეს 1894 წელს ხანძრის მიერ დაზიანდა. მაკინტოშების ოჯახი ძველ ხეს 1908 წლამდე უვლიდა - ბოლო მოსავალი ხემ ამ წელს გამოიღო, ხოლო 1910 წელს კი იგი საბოლოოდ წაიქცა.

ამავე ვაშლის სახელზე, ჯეფ რასკინს, კომპიუტერული მეცნიერი, ეკუთვნის კრედიტი პოპულარული კომპიუტერული სისტემისთვის ეპლ მაკინტოშის (მაკინტოშის ვაშლი) დარქმევა.

იხ. ვიდეო - Яблоки сорта Макинтош

საინტერესო ფატები - 1964 წელს კანადაში 50 წლის მეკინტოშის ხეზე აღმოაჩინეს უჩვეულოდ დიდი ტოტი გვერდითი ტოტების გარეშე, დაფარული ანელიდებითა და შუბებით დიდი რაოდენობით ვაშლით. ეს უჩვეულო სპონტანური მუტაცია გავრცელდა და ორიგინალური ფორმა მიიღეს სვეტოვანი ვაშლის ხეების შემდგომი შერჩევისთვის .

Macintosh ან Mac კომპიუტერი, Apple-ის პოპულარული პროდუქტი, თავის სახელს ანიჭებს ვაშლის ამ კონკრეტულ სახეობას. ვინაიდან ორიგინალური სახელი უკვე დაპატენტებული იყო, მართლწერა შეიცვალა.

იხ. ვიდეო - The fight to save the McIntosh — Canada's apple

ვაშლი ჯამრთელობის საწინდარია

100გ ვაშლი შეიცავს 86გ წყალს, 0,4გ ცილას, 0,4გ ცხიმს და 9,8გ ნახშირწყლებს, ასევე ჯამრთელობისთვის ყველა აუცილებელ ვიტამინს, ბევრ კალიუმს, ნატრიუმს, ფოსფრს, გგირდს,ქლორს,რკინას, თუთიას, კობალტს, იოდს, მანგანუმს,ფთორს, ქრომს, საკვებ უჯრედისებს, ორგანულ მჟავებს და სხვ. ვაშლი ამაგრებს იმუნიტეტს გვიცავს გაციებისა და ინფექციებისგან. კროტინი და A ვიტამინია, რ-0საც ეს ხილი შეიცავს მხედველობას იცავს. იოდი  და PP ვიტამინი აუმჯობესებს ფარისებული ჯირკვლის მუშაობას, ამცირებს წნევას, ვაშლი ანტიდოქსინდანტების წყაროა, რ-საც უშლიან დაბერების პროცესს და კიბოს განვითარებას. პექტინი ასუფთავებს ორგანიზმსს მძიმე მეტალებისგან, ხელს უშლის ინფარქტისა და ინსულტის განვითარებას, ვაშლი აქვეითებს ქოლესტერინს და აუმჯობესებს ნივთიერების ცვლას. გასუქების, სისხლნაკლებობისა და ავიტამინოზის დრს 1 ნ/ჭ ვაშლის წვენი 1/3-1/3 პომიდვრისა და ლიმონის წვენი დალიეთ დილას ჭამის წინ თუ ყიველდღე მიირთმევთ 2-3 ვაშლის - 1/2 ხახვს და 4 ფინჯან მწვანე  ჩაის ინფაქტრის საშიშროება სგრძნობლად შემცირდება. გულმძმარვის დროს  შეჭამეთ გათლილი ვაშლი, ქრონიკული გასტრიტის დროს 2-3 კვირის განმავლობაში ვაშლის ნახარში, ხოლო სადილზე და ვახშმად ჭამეთ თაფლდამატებული ს/კ გახეხილი ვაშლისა და ხახვის ფაფა. ნაღველის გამყოფა ხელს უწყობს დღეში 3 ვაშლის ჭამა. ვაშლი სასარგებლოა გულისთვის, განსაკუთრებით გონებრივი მუშაობის დროს. 

 ვასლი კოსმეტიკური საშუალებაა ყოველ დილით სახე გაიწმინდეთ ანტონოვკას ჯიშის ვაშლით.

 ვაშლი არ არის რეკომენდირებული მწვავეგასტრიტის კუჭისა  და თორმედგოჯა ნაწლავის დრს. განსაკუთრებით ძილის წინ.

ვაშლი - გაზაფხულობით აყვავებული ხეხილი კაცის ტვალის იტაცებს, მაგრამ ბევრმა არ იცის, რომ ვაშლის ყვავილები სამკურნალოცაა. მხოლოდ ვაშლის ხის ქვეშ ყოფნა და ყვავილების სურნელის შესუნთქვაც კი საკმარისია, რომ თავი უკეთ იგრძნოთ, მაგრამ ყვავილების ნაყენი მხოლოდ განწყობას კი არ გაგუმჯებესბს, სამკურნალოცდაც გამოდგება.

 გახაფხულობით სოფელში ჩადივარ ხოლმე ერთხელ ძალინ ცუდად ვიყავი, ყელი მტკიოდა ხმაც წამრთვა. მეოხბლებმა მირჩია, ვაშლის ყავილების ნაყენი დამელია. ძალინ მალე მოვჯიბინდი, ხმაც დამიბრუნდა, მაგრამ კიდევ ერთი სასიმუვნო სიახლე შევამჩნიე საკუთარ თავს - ადრიანდებულად აღარ მაწუხებდა კუჭი დ ნაწლავები. როგორც მერე გავარკვიე, ვაშლის ყვავილების ნაყენი გასტრიტის ( კუჭის ლორწოვანის ანთებას) და დუოდენტრის ( თორმეტგოჯა ნაწლავის ნათება) სამკურნალოდ  საშუალებაც ყოფილა.

 1 სავსე ჩ/კ გამხმარ ყვავილს დაასხიტ 1 ჭ. მდუღარე წყალი დააყოვნეთ 20 წთ დაამატეტ შაქარი ან თაფლი გემოვნბით და სხვით თბილ-თბილი ყოველ 2 სთ-ში ერთხელ.

თუ ყვავილების მოგროვება ვერ მასწარებთ, შეგიძლოიათ ვაშლის ნორჩა ფოთლები მოაგროვოტ - ისინიც სასარგებლოა, ნაყენი ისევე მზდება როგორც ყვაილებისგან

 ექიმის კომენტარი - ვაშლი განსაკუთრებით მდიდარია შაქრებით უჯრედისებით, პექტინებითორგანული მჟავებიტ, ეთეროზეთებიტ აგრეტვე შეიცავს ასკორბინის მჟავას B,P ვიტამინებს, კაროტინს, მინერაულ მარილებს (კალციუმს კალიუმს, ნატრიუმს, მანგანუმს, რკინას). ფიტონციდებს.

ტანინის საკმაო შემცვლელების გამო, ვაშლის პრეპარატები ხალხურ მედიცინაში, გამოიყენება მწვავე და ქრონიკული ენტრიტის დროს გარდა ამისა, პექტინური ნივთიოერებების უკავშირდება ქოლესტერინს და ორგანიზმიდან გამოდევნის. სწორედ ამის გამო ნიშანვენ ხოლმე ვაშლის დიეტაის ათეროსკლეროზის დროს.

 ვაშლის ნაყოფი ფართიოდ გამოიყენება კუწისა და ტრეტგოჯა ნაწლავების ქრონიკული დაავადების დროს. ვაშლის ყვავილის ნაყენი კარგ შედეგს იძლევა კუჭ-ნაწლავის კატარული პათოლოგიების დროსაც.

ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -  

გაეროს ეკონომიკური და სოციალური საბჭო

გაეროს ეკონომიკური და სოციალური საბჭოს სხდომათა დარბაზი. დარბაზის გაფორმება შვედეთის საჩუქარია

გაეროს ძირითადი ორგანო, რომელიც უფლებამოსილია ჩაატაროს გამოკვლევები და შეადგინოს ანგარიშები საერთაშორისო საკითხებზე ეკონომიკის, სოციალურ ურთიერთობათა, კულტურის, განათლების, ჯანდაცვის, ადამიანთა უფლებების, ეკოლოგიის და სხვა სფეროებში, მისცეს რეკომენდაციები გენერალურ ასამბლეას, მის წევრებს, გაეროს სპეციალიზებულ დაწესებულებებს, კოორდინაცია გაუწიოს მათ საქმიანობას, გააფორმოს ხელშეკრულებები (რომლებიც მტკიცდება გენერალური ასამბლეის მიერ), მიიღოს მათგან ანგარიშები, წარუდგინოს უშიშროების საბჭოს შესაბამისი ინფორმაცია. საბჭოს სესიები, როგორც წესი, ტარდება წელიწადში ორჯერ. იგი შედგება გენერალური ასამბლეის მიერ არჩეული გაეროს 54 წევრისაგან. ყოველწლიურად ხდება წევრთა 1/3-ის გადარჩევა. საბჭოს აქვს რეგიონული კომისიები.

იხ. ვიდეო - გაეროს ეკონომიკური და სოციალური საბჭოს მინისტერიალი - 21 апр. 2021 г.  გაეროს ეკონომიკური და სოციალური საბჭოს მინისტერიალზე საქართველოს ოკუპირებული ტერიტორიებიდან დევნილთა, შრომის, ჯანმრთელობისა და სოციალური დაცვის მინისტრის პირველმა მოადგილემ, თამარ გაბუნიამ ქვეყანაში მიმდინარე ვაქცინაციის პროცესზე ისაუბრა. 

შეხვედრა ონლაინ სივრცეში გაიმართა. მთავარი თემა, სწორედ ვაქცინაზე ხელმისაწვდომობა იყო.  მინისტერიალის ფარგლებში კიდევ ერთხელ ხაზი გაესვა Covid-19-ისგან მსოფლიოსთვის მიყენებულ ზიანს, როგორც ადამიანთა ჯანმრთელობის, ასევე ეკონომიკური მდგომარეობის კუთხით და ვაქცინაზე ხელმისაწვდომობის ზრდა არსებული სიტუაციიდან მთავარ გამოსავლად დასახელდა. 

თამარ გაბუნიამ დელეგატებს ვაქცინაციის ეროვნულ გეგმასთან დაკავშირებით ინფორმაცია მიაწოდა და აღნიშნული კუთხით არსებულ საჭიროებებზე ისაუბრა.

ადგილმდებარეობა: ნიუ-იორკი (აშშ). დაარსდა 1945 წლის 26 ივნისს.

გაეროს წესდებით ჩამოყალიბდა ECOSOC, როგორც მთავარი ორგანო, რომელიც პასუხისმგებელია გაეროს 15 სპეციალიზებული სააგენტოს, 9 ფუნქციური კომისიის და 5 რეგიონალური კომისიის ეკონომიკურ და სოციალურ სფეროში. საბჭო ასევე წარმოადგენს ცენტრალურ ფორუმს საერთაშორისო ეკონომიკური და სოციალური საკითხების განსახილველად და პოლიტიკის რეკომენდაციების გასაცემად წევრ სახელმწიფოებსა და გაეროს სისტემისთვის, გაეროს 11 ფონდიდან და გაეროს პროგრამიდან მოხსენებების მისაღებად.

ეკონომიკური და სოციალური საბჭოს სფერო მოიცავს:

ეკონომიკური და სოციალური პროგრესის ხელშეწყობა, მათ შორის ცხოვრების დონის ამაღლება და მოსახლეობის სრული დასაქმება;

საერთაშორისო პრობლემების გადაჭრის გზების შემუშავება ეკონომიკურ და სოციალურ სფეროებში და ჯანდაცვის სფეროში;

კულტურისა და განათლების სფეროში საერთაშორისო თანამშრომლობის ხელშეწყობა;

ადამიანის უფლებებისა და ძირითადი თავისუფლებების საყოველთაო პატივისცემის პირობების შექმნა.

საბჭო უფლებამოსილია მოიწვიოს ad hoc შეხვედრები ჰუმანიტარული საგანგებო სიტუაციებისთვის საჭიროების შემთხვევაში.

ECOSOC ატარებს ან აწყობს კვლევებს თავისი საქმიანობის ფარგლებში არსებულ საკითხებზე, აქვეყნებს ანგარიშებს ამ საკითხებზე. იგი ასევე ეხმარება ეკონომიკურ და სოციალურ პრობლემებზე საერთაშორისო კონფერენციების მომზადებასა და ორგანიზებაში და ხელს უწყობს ამ კონფერენციების გადაწყვეტილებების განხორციელებას. გაეროს მთელი სისტემის ადამიანური და ფინანსური რესურსების 70 პროცენტზე მეტი გამოიყო საბჭოს თავისი უფლებამოსილების განსახორციელებლად.

იხ. ვიდეო - 7 декабря 2019 года. Прямая трансляция заседания Экономического и социального совета ООН

ეკონომიკური და სოციალური საბჭოს რეფორმა

მრავალმხრივი სისტემის მმართველობა ისტორიულად რთული და ფრაგმენტული იყო. ამან შეზღუდა ECOSOC-ის შესაძლებლობა, გავლენა მოახდინოს საერთაშორისო პოლიტიკაზე ვაჭრობის, ფინანსებისა და ინვესტიციების სფეროში. რეფორმის წინადადებები მიზნად ისახავს გაზარდოს საბჭოს აქტუალობა და წვლილი. მთავარი რეფორმა დამტკიცდა 2005 წლის მსოფლიო სამიტზე გენერალური მდივნის კოფი ანანის მიერ წარდგენილი წინადადებების საფუძველზე. სამიტი მიზნად ისახავდა ECOSOC-ის, როგორც ხარისხის პლატფორმის ჩამოყალიბებას წევრ ქვეყნებს შორის და საერთაშორისო ფინანსურ ინსტიტუტებთან, კერძო სექტორთან და სამოქალაქო საზოგადოებასთან გლობალურ ტენდენციებზე, პოლიტიკასა და ქმედებებზე მაღალი დონის ჩართულობისთვის. მან გადაწყვიტა გაემართოს ორწლიანი მაღალი დონის განვითარების თანამშრომლობის ფორუმები ეროვნულ ლიდერთა დონეზე, გარდაქმნას საბჭოს მაღალი დონის სეგმენტი, რათა განიხილოს საერთაშორისო განვითარების თანამშრომლობის ტენდენციები და ხელი შეუწყოს განვითარების აქტივობებში უფრო მეტ თანმიმდევრულობას. სამიტზე ასევე გადაწყდა მინისტრების დონეზე ყოველწლიური არსებითი მიმოხილვის ჩატარება, რათა შეფასდეს პროგრესი საერთაშორისოდ შეთანხმებული განვითარების მიზნების (კერძოდ, ათასწლეულის განვითარების მიზნების) მიღწევაში. ეს „წლიური მინისტრთა მიმოხილვა“ შეიცვლება მაღალი დონის პოლიტიკური ფორუმით 2016 წლიდან მოყოლებული მას შემდეგ, რაც შეთანხმებული იქნება მდგრადი განვითარების ახალი მიზნები.

2006 წლის ნოემბერში მაღალი დონის პანელის მოხსენების წინადადებები მიზნად ისახავდა ECOSOC-ში ფორუმის შექმნას, როგორც G8 და G20-ის ექსკლუზიური კლუბების კონტრმოდელს. ფორუმს უნდა მოიცავდეს 27 სახელმწიფოს მეთაური (L27, რაც შეესაბამება ECOSOC-ის წევრთა ნახევარს) ყოველწლიურად შეხვედრებს და განვითარების სფეროში საერთაშორისო ლიდერობას. თუმცა ეს წინადადება გენერალურმა ასამბლეამ არ მოიწონა.

იხ. ვიდეო - Economic and Social Council(United Nations Organs)- Public International Law lecture with notes

                                 

ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -  

                                 ბიომი

ხმელეთის ბიომები

(ინგლ. biome, ბერძნ. βίος — სიცოცხლე და ...ომა) — ერთი ბუნებრივ-კლიმატური ზონის ეკოსისტემების ერთობლიობა. სახელწოდება „ბიომი“ ჩვეულებრივ განსაზღვრავს მცენარეულობის გაბატონებულ ტიპს ან ლანდშაფტის ძირითად სტაბილურ თვისებას. დაბლობ ტერიტორიაზე ბიომი იკავებს მნიშვნელოვან სივრცეს და ტერიტორიული თვალსაზრისით ცოტად თუ ბევრად განცალკევებულია. მთებში მცირე ფართობზე ერთმანეთთან შეიძლება მეზობლობდეს ხუთამდე სარტყლურობის ბიომი. ხმელეთის ყველაზე მნიშვნელოვანი ბიომებია: ტუნდრა, ტაიგა, ფართოფოთლოვანი ტყე, სტეპი, სავანა, უდაბნო, ტროპიკული ნოტიო ტყეები, ზამთარმწვანე ტყე, ეკოსისტემების ხმელთაშუაზღვიური ტიპი. წყლის ეკოსისტემების ბიომები განისაზღვრება უპირველეს ყოვლისა, წყლის მარილიანობით, მასში კვების ელემენტების, ჟანგბადის, ტემპერატურისა და დინების სიჩქარის შემცველობით. ზოგჯერ გამოიყოფა ბიომის 6 ძირითადი ტიპი: ტუნდრა, წიწვოვანი ტყე, ფოთოლმცვივანი ტყე, ტრიპიკული ტყე, სტეპი და უდაბნო. საქართველოში გამოიყოფა: ჭალის ტყის ბიომი, ნახევრადუდაბნოს ბიომი, სტეპის ბიომი, არიდული მეჩხერი (ნათელი) ტყისა და ჰემიქსეროფილური ბუჩქნარის ბიომი, ტყის ბიომი, სუბალპური ბიომი, ალპური სარტყლის ბიომი, სუბნივალური და ნივალური ბიომი, ჭაობისა და წყლის ბიომები. ტერმინი „ბიომი“ ყველაზე მეტად გამოიყენება ხმელეთის ეკოლოგიაში.

იხ. ვიდეო - ბიომი

ყველაზე მნიშვნელოვანი მიწის ბიომები (ბუნებრივი ზონები) არის: ტუნდრა, ტაიგა, ფართოფოთლოვანი ტყეები, სტეპები, სავანები, უდაბნოები, ტროპიკული წვიმის ტყეები, ზამთრის მწვანე ტყეები, ხმელთაშუა ზღვის ტიპის ეკოსისტემები.

წყლის ეკოსისტემების ბიომები, პირველ რიგში, განისაზღვრება წყლის მარილიანობით, მასში საკვები ნივთიერებების შემცველობით, ჟანგბადით, ტემპერატურით და ნაკადის სიჩქარით.

იხ. ვიდეო - 100 ФАКТОВ - БИОМЫ

მტკნარი წყლის ეკოსისტემები იყოფა სტაგნაციურ და დინებად წყლის ბიომებად. სტაგნაციური წყლების ეკოსისტემები უფრო მრავალფეროვანია, რადგან ამ შემთხვევაში პირობების ცვლილების საზღვრები, რომლებიც განსაზღვრავს ბიოტას და მისი პროდუქტების შემადგენლობას, როგორიცაა წყალსაცავის სიღრმე, წყლის ქიმიური შემადგენლობა და ჭარბი ზრდის ხარისხი. წყალსაცავის, უფრო განიერია. მიედინება წყლების ბიომებში დინების სიჩქარე მნიშვნელოვან როლს ასრულებს, ბიოტას შემადგენლობა რიფებსა და მონაკვეთებზე განსხვავებულია.

იხ. ვიდეო - Что такое биомы? | Факты о биомах для детей | Водный, Пустыня, Тропический лес, Тундра, Луга

ზღვის სანაპიროების ეკოსისტემებს შორის არის ზღვისპირა კლდოვანი სანაპიროების ბიომები, რომლებიც საკმაოდ ღარიბია საკვები ნივთიერებებით, ხოლო ესტუარები (ესთუარები) - მდინარეების შესართავთან საკვები ნივთიერებებით მდიდარი ტალახები. ოკეანის სხვა ბიომებია ზღვისპირა, კონტინენტური შელფი, პელაგიური, ბენტალის, მარჯნის რიფების ფოტური ავტოტროფიული და აფოტური ჰეტეროტროფული ეკოსისტემები, ჰიდროთერმული ოაზისების ქიმიოავტოტროფული ეკოსისტემები .

მშრალი სუბტროპიკები: ყირიმის სამხრეთ სანაპირო (სამხრეთ სანაპირო) - ხმელთაშუა ზღვის კლიმატი.

ტენიანი სუბტროპიკები შავი ზღვის რაიონში ტუაფსე-ტრაპიზონი.

სუბტროპიკული ფინბოში: კეიპის რეგიონში, სამხრეთ აფრიკაში

ტროპიკული ჭაობი Everglades: ფლორიდა, აშშ.

იხ. ვიდეო - ბუნებრივი ზონები

ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -  

                  ღეროვანი უჯრედი 

მეზენქიმული ღეროვანი უჯრედის გადამცემი ელექტრონული მიკროგრაფი, რომელიც აჩვენებს ტიპურ ულტრასტრუქტურულ მახასიათებლებს

ღეროვანი უჯრედების დაყოფა და დიფერენციაცია A: ღეროვანი უჯრედები; B: წინამორბედი უჯრედი; C: დიფერენცირებული უჯრედი; 1: ღეროვანი უჯრედების სიმეტრიული დაყოფა; 2: ღეროვანი უჯრედების ასიმეტრიული დაყოფა; 3: საგვარეულო დაყოფა; 4: ტერმინალის დიფერენციაცია

 (ინგლ. - stem cell), არის უჯრედი, რომელსაც აქვს როგორც თვითგანახლების, ასევე მომწიფებული სპეციალიზებული უჯრედების წარმოქმნის უნარი. მისი დანიშნულებაა საჭიროებისას ორგანიზმის რეგენერაცია. წყაროს მიხედვით ღეროვანი უჯრედები იყოფა ემბრიონულ, ფეტალურ და მოზრდილთა ღეროვან უჯრედებად. განვითარების რაც უფრო ადრეულ ეტაპზე იმყოფება წყარო, მით უფრო მეტი ტიპის უჯრედს უდებს დასაბამს ღეროვანი უჯრედი. ემბრიონული ღეროვანი უჯრედები მიიღება 5–14 დღის ემბრიონიდან. მათ აქვთ პოტენციალი წარმოშვან ყველა ტიპის (ან თითქმის ყველა ტიპის) უჯრედები ლაბორატორიულ პირობებში კულტურაში, თუმცა ასევე შეუძლიათ გამოიწვიონ ტერატოკარცინომა. ეს პრობლემა შესაძლოა უჯრედების წინასწარი ლაბორატორიულ პირობებში დიფერენცირებით გადაიჭრას. მოზრდილთა ღეროვანი უჯრედები კი ძირითადად იმ ქსოვილს აღადგენენ, საიდანაც წარმოიშვნენ. მათი პოტენციალი საგრძნობლად ჩამოუვარდება ემბრიონული ღეროვანი უჯრედების პოტენციალს, თუმცა მოზრდილთა სისხლმბადი ღეროვანი უჯრედები უკვე მე–20 საუკუნის 60–იანი წლებიდან წარმატებით გამოიყენება კლინიკაში ლეიკემიების, ლიმფომების, თანდაყოლილი იმუნოდეფიციტებისა და ანემიების, ლიზოსომური დაავადებების სამკურნალოდ. ძვლის ტვინის ტრანსპლანტაცია და პერიფერიული სისხლიდან მობილიზებული სისხლმბადი ღეროვანი უჯრედების გადანერგვა არის მოზრდილთა სისხლმბადი ღეროვანი უჯრედების ტრანსპლანტაციის ორი მეთოდი. ფეტალური ღეროვანი უჯრედები მიიღება აბორტირებული ნაყოფის ქსოვილებიდან ან მშობიარობის შემდგომ პლაცენტაში დარჩენილი სისხლიდან. ეს უკანასკნელი ცნობილია ასევე ჭიპლარის ვენის სისხლის სახელით.

იხ. ვიდეო - ემბრიონული ღეროვანი უჯრედები

1909: ტერმინი "ღეროვანი უჯრედი" (ორიგინალური "გერმანული Stammzelle") ფართო გამოყენებისთვის იყო შემოთავაზებული 1909 წლის 1 ივნისს ბერლინში ჰემატოლოგთა შეხვედრაზე, სადაც ჰემატოპოეზური ღეროვანი უჯრედები აღწერილი იყო რუსი-ამერიკელი ჰისტოლოგის ალექსანდრე მაქსიმოვის მიერ. მისი დროის მეთოდები წარმოდგენილ მოხსენებაში "ლიმფოციტი, როგორც სისხლის სხვადასხვა ელემენტების საერთო ღეროვანი უჯრედი ძუძუმწოვრების ემბრიონულ განვითარებასა და ნაყოფის შემდგომ ცხოვრებაში":

ახლა აღმოვაჩინე, რომ ეს პრიმიტიული სისხლის უჯრედები, როგორც მე მათ ვუწოდებ, არავითარ შემთხვევაში არ არიან ერითრობლასტები, როგორც ამას ჩვეულებრივი შეხედულება გვთავაზობს, არამედ სრულიად არადიფერენცირებული ელემენტები მრგვალი, მსუბუქი ბირთვით და ვიწრო ბაზოფილური პროტოპლაზმით; ისინი არ არიან არც სისხლის წითელი უჯრედები და არც თეთრი უჯრედები, თუმცა, სავარაუდოდ, მათ მაინც შეიძლება ეწოდოს სისხლის თეთრი უჯრედები, რადგან ისინი ზოგჯერ, განსაკუთრებით ქათმებში, ამებიოიდური ფორმისაა და ძალიან ჰგავს დიდ ლიმფოციტებს. ისინი კიდევ უფრო მრავლდებიან და თავიდან მათი რიცხვიც იზრდება პრიმიტიულ გემებში ენდოთელური უჯრედების ჩანაცვლებით.

1970: აუტოლოგიური (საკუთარი) ღეროვანი უჯრედების პირველი გადანერგვა. ზოგიერთი ცნობით, 70-იან წლებში CPSU ცენტრალური კომიტეტის პოლიტბიუროს ხანდაზმულ წევრებს წელიწადში 2-3-ჯერ უტარებდნენ „ახალგაზრდობის ვაქცინაციას“, ღეროვანი უჯრედების პრეპარატების ინექციით .

1978: ჰემატოპოეტური ღეროვანი უჯრედები აღმოაჩინეს ტვინის სისხლში.

1981: თაგვის ემბრიონული უჯრედები მიღებული იქნა ემბრიობლასტისგან (ბლასტოციტის შიდა უჯრედის მასა) მეცნიერების მარტინ ევანსის, მეთიუ კაუფმანის და, დამოუკიდებლად, გეილ რ. მარტინის მიერ. ტერმინის „ემბრიონული ღეროვანი უჯრედის“ შემოღება გეილ მარტინს მიეწერება.

1992: ნერვული ღეროვანი უჯრედები მიღებული in vitro. შემუშავებულია პროტოკოლები ნეიროსფეროების სახით მათი გაშენებისთვის.

1997 წელი: ღეროვანი უჯრედების გამოყენების ახალი მიდგომა თირკმელების უკმარისობის სამკურნალოდ იყო კონცეფცია "ბიოხელოვნური თირკმლის ტუბულების დამხმარე მოწყობილობის" (RAD) გამოყენების კონცეფცია. ეს არის "ჩვეულებრივი" დიალიზის დამატება: მილაკოვანი მემბრანების სისტემა, რომლის შიდა ზედაპირი ემსახურება როგორც დამხმარე EPC უჯრედებს, რომლებიც დიფერენცირებულია SC-ებისგან. სისტემა ავსებს "ხელოვნური თირკმლის" აპარატს, ხოლო პაციენტის სისხლი იფილტრება მემბრანებში, ცვლის დაბალმოლეკულურ ნივთიერებებს მათზე დამაგრებულ ცოცხალ EPC უჯრედებთან.

1998: ჯეიმს ტომსონმა და მისმა თანამშრომლებმა ვისკონსინ-მედისონის უნივერსიტეტში შექმნეს ადამიანის ESC-ების (ემბრიონის ღეროვანი უჯრედების) პირველი ხაზი.

1999: ჟურნალმა Science-მა აღიარა ემბრიონის ღეროვანი უჯრედების აღმოჩენა, როგორც მესამე ყველაზე მნიშვნელოვანი განვითარება ბიოლოგიაში დნმ-ის ორმაგი სპირალის და ადამიანის გენომის პროექტის გაშიფვრის შემდეგ.

1999 წელს, Humes H. D.-ის ხელმძღვანელობით, შეიქმნა სისტემა, რომელშიც გამოყენებული იყო გოჭების პროქსიმალური თირკმლის მილაკების ეპითელური უჯრედები, გამრავლებული რამდენიმე პასაჟზე. ამრიგად, ასეთი ვაზნების "ბატარეის" გამოყენებამ შეიძლება მიაღწიოს მეტაბოლური და ენდოკრინული ფუნქციების თითქმის ფიზიოლოგიურ კომპენსაციას .

2005 წელი: იმ დაავადებების სია, რომლებზეც წარმატებით იქნა გამოყენებული ღეროვანი უჯრედების ტრანსპლანტაცია, რამდენიმე ათეულს აღწევს. ძირითადი ყურადღება ექცევა ავთვისებიანი ნეოპლაზმების, ლეიკემიის სხვადასხვა ფორმის და სისხლის სხვა დაავადებების მკურნალობას. არსებობს ცნობები ღეროვანი უჯრედების წარმატებული გადანერგვის შესახებ გულ-სისხლძარღვთა და ნერვული სისტემების დაავადებებისთვის. მიოკარდიუმის ინფარქტისა და გულის უკმარისობის სამკურნალოდ ღეროვანი უჯრედების გამოყენების შესახებ კვლევებს სხვადასხვა კვლევითი ცენტრი ატარებს. შემუშავებულია გაფანტული სკლეროზის მკურნალობის საერთაშორისო პროტოკოლები. ინსულტის, პარკინსონისა და ალცჰეიმერის დაავადებების მკურნალობის მიდგომებს ეძებენ.

2006 წლის აგვისტო: ჟურნალი Cell აქვეყნებს კვლევას კაზუტოში ტაკაჰაშისა და შინა იამანაკას მიერ დიფერენცირებული უჯრედების პლურიპოტენტურ მდგომარეობაში დაბრუნების გზაზე. იწყება ინდუცირებული პლურიპოტენტური ღეროვანი უჯრედების ერა.

2007 წლის იანვარი: უეიკ ფორესტის უნივერსიტეტის (ჩრდილოეთ კაროლინა, აშშ) მკვლევარებმა ჰარვარდის დოქტორი ენტონი ატალას ხელმძღვანელობით განაცხადეს, რომ აღმოაჩინეს ახალი ტიპის ღეროვანი უჯრედი, რომელიც ნაპოვნია ამნიონურ სითხეში (ამნიონური სითხე). ისინი შეიძლება გახდეს ESC-ების პოტენციური შემცვლელი კვლევასა და თერაპიაში.

2007 წლის ივნისი: სამი დამოუკიდებელი კვლევითი ჯგუფი იტყობინება, რომ თაგვის კანის მომწიფებული უჯრედები შეიძლება გადაპროგრამდეს ESC-ებში. იმავე თვეში მეცნიერმა შუხრატ მიტალიფოვმა გამოაცხადა პრიმატების ღეროვანი უჯრედების ხაზის შექმნა თერაპიული კლონირების გზით.

2007 წლის ნოემბერი: კაზუტოში ტაკაჰაშისა და შინა იამანაკას კვლევა "მომწიფებული ადამიანის ფიბრობლასტების პლურიპოტენტური უჯრედების ინდუქცია გარკვეული ფაქტორების ქვეშ"  გამოქვეყნდა ჟურნალში Cell, და იყო სტატია "ინდუცირებული პლურიპოტენტური ღეროვანი უჯრედები, რომლებიც წარმოიქმნება ადამიანის სომატური უჯრედებიდან". გამოქვეყნდა ჟურნალში Science Junying Yu, ჯეიმს ტომსონის (ინგლისური) რუსი კვლევითი ჯგუფის სხვა მეცნიერებთან თანამშრომლობით.

იხ. ვიდეო - პირადი ექიმი - ორგანიზმის აღდგენა-რეგენერაცია და ღეროვანი უჯრედები #LIVE

ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -  

                             გრაიები

"პერსევსი უბრუნებს თვალს გრაიებს", იოჰან ჰაინრიხ ფიუსლის ნახატი

(Graiai — „დედაბრები“) — სიბერის ქალღმერთები, ფორკინის ასულები, დრაკონ ლადონას და ჰესპერიდების დები, აგრეთვე გორგონების დები და გუშაგები. ჰესიოდე ორს იცნობს, ლამაზღაწვიანებს, მაგრამ დედის მუცლიდანვე ჭაღარებს. V საუკუნიდან სამს ასახელებენ: პეფრედო, ენიო, დეინო. სამივეს ერთი კბილი და ერთი თვალი აქვთ, რასაცმორიგეობით ხმარობენ. პერსევსმა მოხერხებით წაართვა თვალი და აიძულა გზა ესწავლებინათ.

იხ. ვიდეო - Graeae and Charites - Mythology Dictionary - Greek Mythology - See U in History

Graeae იყვნენ ზღვის ღვთაებების Phorcys და Ceto (საიდანაც მომდინარეობს მათი სახელი Phorcydes) და გორგონების დები. გრეებმა მოხუცი, ჭაღარა ქალების სახე მიიღეს. მათი ასაკი იმდენად დიდი იყო, რომ მათთვის ადამიანური ბავშვობა წარმოუდგენელი იყო. თუმცა, თეოგონიაში ჰესიოდე აღწერს გრეებს, როგორც "ლამაზი ლოყები". Prometheus Bound-ში გრეა აღწერილია როგორც გედის ფორმის ("κυκνόμορφοι").

ედვარდ ბერნ-ჯონსი (1892) პერსევსი და გრეები

ჰესიოდე ასახელებს მხოლოდ ორ გრეას, "კარგად ჩაცმულ" პემფრედოს (Πεμφρηδώ "განგაში") და "ზაფრანში ჩაცმულ" ენიოს (Ἐνυώ "საშინელება" "ქალაქების დამღუპველს", რომელსაც ასევე ჰქონდა ამ და-ძმისგან განცალკევებული იდენტობა). ფსევდო-აპოლოდორუსი მესამედ ჩამოთვლის დეინოს (Δεινώ „შიში“, საშინელებათა საშინელი მოლოდინი). უწოდებს მათ "ფორციდებს", ჰიგინიუსი, პემფრედოსა და ენიოს გარდა, ამატებს პერსისს და აღნიშნავს, რომ "ამ უკანასკნელისთვის სხვები ამბობენ დინო".

მათ ერთი თვალი და ერთი კბილი გაინაწილეს, რომლებსაც რიგრიგობით იყენებდნენ. მათ თვალის მოპარვით, როდესაც ისინი ერთმანეთს გადაჰქონდათ, გმირმა პერსევსმა აიძულა მათ ეთქვათ მედუზას მოსაკლავად საჭირო სამი ობიექტის ადგილსამყოფელი (სხვა ვერსიებში მედუზას ადგილსამყოფელი) ინფორმაციისთვის მათი საერთო თვალის გამოსყიდვით.

ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -  

შეერთებულმა შტატებმა წარმატებით გამოსცადა ჰაერიდან გაშვებული ჰიპერბგერითი რაკეტა. მან სტრატოსფეროში                 6200 კმ/სთ-მდე დააჩქარა

Reuters-ის ცნობით, თავის წყაროებზე დაყრდნობით, აშშ-ის საჰაერო ძალებმა ამ კვირაში წარმატებით გამოსცადეს ჰიპერბგერითი რაკეტა, რომელიც შეიქმნა Lockheed Martin Corporation-ის მიერ. ტესტები ხდება მზარდი შიშის ფონზე, რომ რუსეთი და ჩინეთი ბევრად უფრო წარმატებულები არიან საკუთარი ჰიპერბგერითი იარაღის შემუშავებაში. იხ. ბმულზე

წყაროების ცნობით, საჰაერო-გაშვებული სწრაფი რეაგირების იარაღი (ARRW) სამშაბათს კალიფორნიის სანაპიროსთან გაუშვეს. ARRW-ის თავისებურება ის არის, რომ ის ამოდის ჰაერში, მიმაგრებულია თვითმფრინავის ფრთაზე და გაშვება ხორციელდება უკვე ჰაერიდან. წინა ტესტებში ARRW რაკეტა არ შორდებოდა თვითმფრინავს, მაგრამ ამჯერად ის სტრატოსფეროში აჩქარდა 6200 კმ/სთ სიჩქარემდე - ხუთჯერ მეტი ხმის სიჩქარეზე.

შეერთებული შტატები ასევე ამოწმებს სახმელეთო ჰიპერბგერით იარაღს. ასე რომ, ადრე, აშშ-ს თავდაცვის დეპარტამენტის მოწინავე კვლევითი პროექტების სააგენტომ (DARPA) წარმატებით გამოსცადა ჰიპერბგერითი რაკეტა, როგორც ოპერატიული ცეცხლის პროგრამის ნაწილი, იტყობინება სიტუაციის შესახებ ორი წყარო.

ჰიპერბგერითი რაკეტების წარმატებული ტესტების სერია შეერთებულ შტატებში არის დიდი პროგრესის დემონსტრირება სფეროში არაერთი წარუმატებელი ტესტირებისა და შესაბამისი პროგრამების ღირებულების შესახებ კუმულაციური კითხვების შემდეგ.

Operational Fires არის ხმელეთზე დაფუძნებული სისტემა, რომელიც „სწრაფად და ზუსტად ჩაერთვება კრიტიკულ, დროზე მგრძნობიარე სამიზნეებზე, ხოლო თანამედროვე მტრის საჰაერო თავდაცვას გადალახავს“. DARPA-მ მოითხოვა და მიიღო $45 მილიონი საოპერაციო ხანძრებისთვის 2022 წელს. Lockheed Martin-ის ერთ-ერთი კონცეფცია DARPA-ს იარაღებისთვის არის არსებული მაღალი მობილურობის საარტილერიო სარაკეტო სისტემის (HIMARS) მრავალჯერადი გამშვები სარაკეტო სისტემების გამოყენება, როგორიც შეერთებული შტატები აწვდის უკრაინას.

შეერთებულ შტატებში იარაღის სამი უმსხვილესი მწარმოებელი Lockheed Martin, Northrop Grumman და Raytheon Technologies მუშაობენ ჰიპერბგერით რაკეტებზე.

იხ. ვიდეო  - США удачно испытали гиперзвуковую ракету - US successfully tests hypersonic missile -   В США прошли удачные тесты гиперзвуковой ракеты X-51A Waverider. Об этом сообщает официальный веб-сайт ВВС страны.

Тесты в районе Тихого океана были проведены еще 1 мая. Ракета была запущена с борта самолета B-52 на высоте 15200 метров и потом при помощи ускорителя поднялась на высоту 18200 метров. В процессе полета, который длился в течение 6 минут, X-51A Waverider развила скорость в 5,1 числа Маха (6100 км/ч). Пролетев расстояние в 426 км, ракета уничтожилас - The US has successfully tested the X-51A Waverider hypersonic missile. This is reported by the official website of the Air Force of the country.

Tests in the Pacific Ocean were carried out as early as May 1. The rocket was launched from a B-52 aircraft at an altitude of 15,200 meters and then, using an accelerator, rose to a height of 18,200 meters. During the flight, which lasted for 6 minutes, the X-51A Waverider reached a speed of Mach 5.1 (6100 km / h). Having flown a distance of 426 km, the rocket was destroyed