среда, 29 сентября 2021 г.

ნიკოლო პაგანინი

ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -  

                       ნიკოლო პაგანინი

 (იტალ. Niccolò Paganini; დ. 27 ოქტომბერი1782გენუაიტალია — გ. 27 მაისი1840ნიცასაფრანგეთი) — იტალიელი მევიოლინე, გიტარისტი და კომპოზიტორი განთქმული ვიოლინოს ერთ სიმზე დაკვრით. მისმა 24 კაპრიზმა გავლენა იქონია ბრამსისრახმანინოვის და ლისტის მუსიკაზე.

ნიკოლო პაგანინი დაიბადა იტალიის ქალაქ გენუაში, ღარიბ ოჯახში. ის იყო ანტონიო და ტერეზა პაგანინის მესამე შვილი. მამამისი ანტონიო კაზინოში თამაშობდა და ოჯახის ბოლო ფულს ხარჯავდა. ფულს ის მანდოლინაზე დაკვრით იღებდა. 5 წლის ასაკში ნიკოლო პაგანინმაც დაიწყო მანდოლინაზე 

იხ. ვიდეო



დაკვრა. მისი მასწავლებელი მამამისი იყო, ხოლო შვიდი წლიდან ვიოლინოზე დაკვრის სწავლას შეუდგა. ნიკოლო მალე დაეუფლა ამ ინსტრუმენტს. ბავშვობიდანვე გადიოდა კონცერტებზე რის შედეგადაც მამამისმა ბევრი ფული იშოვა.

ახალგაზრდა ნიკოლოს პირველი მასწავლებლები იყვნენ ჯოვანი სერვეტო და ჯიაკომო კოსტა,მაგრამ მისმა ტექნიკამ მალე გაუსწრო მასწავლებლების ტექნიკას. მამამისმა ნიკოლო პარმაში წაიყვანა რათა განთქმულ მევიოლინე ალესანდრო როლასთან ესწავლებინა, მაგრამ როდესაც მევიოლინემ ნიკოლოს დაკრული მოისმინა,ურჩია ფერდინანდო პაერთან წასულიყო სასწავლებლად.

ეპიტაფია


„აქ განისვენებს ნეშტი
ნიკოლო პაგანინისა, რომელიც ვიოლინოს ღვთიური ჰანგებით
აჟღერებდა, მთელი ევროპა
უბადლო გენიით მოაჯადოვა და
იტალია ახალ ბრწყინვალე
გვირგვინით შეამკო“

კვარცხლბეკზე, ურნაზე შემოდგმულ ბიუსტს რომ იჭერს მიწერილია:


„მარადიული ხსოვნის
ეს ძეგლი დაუდგა ვაჟიშვილმა აქილემ პალერმოდან“

ურნის მარჯვენა მხარეს:


„უაღრესად კეთილშობილი გული უხვად აჯილდოებდა
ახლობლებს, არტისტებსა და ღარიბებს“

მარცხნივ:


„ეს იშვიათი ტალანტი
შესანიშნავ მუსიკას ქმნიდა და
დიდოსტატთა აღტაცებას იწვევდა“

ემილ ადოლფ ბერინგი

ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -  

                    ემილ ადოლფ ბერინგი

 (გერმ. Emil Adolf von Behring; დ. 15 მარტი1854, ჰანსდორფი, პრუსია, ახლანდ. სოფ. ლავიცე, პოლონეთი, — გ. 31 მარტი1917, მარბურგი, გერმანია) — გერმანელი ბაქტერიოლოგი, იმუნოლოგიის ერთ-ერთი ფუძემდებელი. სეროთერაპიის დარგში გაწეული სამუშაოსთვის 1901 წელს, პირველად ისტორიაში, მიიღო ნობელის პრემია ფიზიოლოგიასა და მედიცინაში. ბერინგის მიერ აღმოჩენილმა პასიურმა იმუნიზაციამ დიდი გავლენა იქონია სეროთერაპიის განვითარებაზე.

სამედიცინო განათლება მიიღო ბერლინში, კაიზერ ვილჰელმის სამხედრო აკადემიაში (დაამთავრა 1878 წელს). პრუსიის სამეფოს სამხედრო-სამედიცინო კორპუსში 10-წლიანი სამსახურის შემდეგ, 1889 წლიდან მუშაობდა ასისტენტად რობერტ კოხთან ბერლინის ჰიგიენის, შემდეგ კი ინფექციურ დაავადებათა ინსტიტუტში. აქ იაპონელ ბაქტერიოლოგ კიტასატო შიბასაბუროსთან ერთად აღმოაჩინა ტეტანუსის საწინააღმდეგო შრატის მოქმედება (შრატს მათ „ანტიტოქსინი“ უწოდეს) და მისი ანალოგიით მიიღო ანტიდიფთერიული შრატი, რომელიც საბოლოოდ პაულ ერლიხთან ერთად განავითარა. შემდგომში ორ მეცნიერს დაძაბული ურთიერთობა ჰქონდა. 1892 წლიდან ანტიდიფთერიული შრატის წარმოება დაიწყო და დიფთერიის სტანდარტული მკურნალობის ნაწილი გახდა, რამაც მკვეთრად შეამცირა ამ დაავადებით გამოწვეული სიკვდილიანობა. ამავე წელს ბერინგმა გამოაქვეყნა მისი ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი ნაშრომი „სისხლის შრატით მკურნალობის პრაქტიკული ამოცანები“ (გერმ. Die praktischen Ziele der Blutserumtherapie).

იხ. ვიდეო 



1893 წელს ბერინგი პროფესორად აირჩიეს. 1894 წელს ლექციებს კითხულობდა ჰალეში1895 წლიდან კი მუშაობდა მარბურგში მის მიერვე დაარსებულ ექსპერიმენტული თერაპიის ინსტიტუტში. ამ პერიოდში ბერინგი ფინანსურად იყო დაკავშირებული ქიმიური საღებავების მწარმოებელ ფირმა Farbwerke Meister, Lucius und Brüning-თან (ჰიოხსტი, ახლანდ. მაინის ფრანკფურტის ერთ-ერთი რაიონი), რომელიც შემდგომში ფარმაცევტულ კომპანიად გარდაიქმნა. ფირმამ მეცნიერს საკუთარი ლაბორატორიები დაუთმო კვლევებისთვის, რომელიც, სხვათა შორის, ტუბერკულოზსაც ეხებოდა. 1901 წელს სეროთერაპიის განვითარებაში შეტანილი წვლილისთვის და დიფთერიის საწინააღმდეგო შრატის შექმნისთვის მიენიჭა ნობელის პრემია. ამგვარად, ბერინგი გახდა პირველი, ვინც ეს ჯილდო მიიღო ფიზიოლოგიისა და მედიცინის დარგში. ამჯერად ნობელის პრემიის გარეშე დარჩა პაულ ერლიხი, რომელსაც მნიშვნელოვანი წვლილი მიუძღოდა ანტიდიფთერიული შრატის შექმნაში (ერლიხმა ნობელის პრემია 1908 წელს მიიღო). ბერინგის ნობელის მედალი ამჟამად ჟენევაშიწითელი ჯვრისა და წითელი ნახევარმთვარის საერთაშორისო მოძრაობის მუზეუმში ინახება.

ბერინგი არჩეული იყო იტალიის, ოსმალეთის, საფრანგეთის, უნგრეთისა და რუსეთის სამეცნიერო საზოგადოებების საპატიო წევრად. მიღებული ჰქონდა გერმანიის, საფრანგეთის, ოსმალეთისა და რუმინეთის სახელმწიფო ჯილდოები. 1901 წელს გერმანიის მთავრობის მიერ აყვანილი იქნა არისტოკრატულ რანგში (გვარზე „ფონ“ ნაწილაკის დამატების უფლებით), 1903 წელს კი დაინიშნა გერმანიის იმპერიის საიდუმლო საბჭოს წევრად. ასევე ჰქონდა „საიდუმლო სამედიცინო მრჩევლის“ (Geheimer Medizinalrat) და მარბუგრის საპატიო მოქალაქის (Ehrenbürger) წოდებები. გარდაიცვალა 1917 წელს.

                                          

                         პაულ ერლიხი

                                                                     
(გერმ. Paul Ehrlich; დ. 14 მარტი1854, შტრელენი, პრუსია, ახლანდ. სტშელინი, პოლონეთი, — გ. 20 აგვისტო1915, ბად-ჰომბურგ-ფორ-დერ-ჰოე, გერმანია) — გერმანელი ექიმი და მეცნიერი, თანამედროვე ჰემატოლოგიის, იმუნოლოგიისა და ფარმაკოთერაპიის ერთ-ერთი ფუძემდებელი. ცნობილია სიფილისის პირველი ეფექტიანი სამკურნალო საშუალების აღმოჩენით; ნობელის პრემიის ლაურეატი ფიზიოლოგიასა და მედიცინაში (ილია მეჩნიკოვთან ერთად, 1908).

ერლიხი დაიბადა ებრაელ მეწარმეთა ოჯახში 1854 წელს. 1872-1877 წლებში სამედიცინო განათლება ბრესლაუსსტრასბურგისფრაიბურგისა და ლაიფციგის უნივერსიტეტებში მიიღო. ადრევე დაინტერესდა უჯრედების შეღებვის მეთოდებით, რომელიც ნათესავმა, პათოლოგმა კარლ ვაიგერტმა გაააცნო. სტუდენტობის პერიოდში გაუჩნდა აზრი, რომ საღებავების მიერ უჯრედის შეღებვა უჯრედს შიგნით მიმდინარე გარკვეული ქიმიური რეაქციის შედეგი იყო და იმავე პრინციპით შეიძლებოდა სხვადასხვა ქიმიურ ნივთიერებას დაავადებულ უჯრედზე ზემოქმედება მოეხდინა. 1878 წელს ექიმად მუშაობა ბერლინში, შარიტეს ჰოსპიტალში დაიწყო. აქ მან შეიმუშავა ტუბერკულოზის ბაცილის ქიმიური შეღებვის მეთოდი. მან ასევე აღწერა სისხლის უჯრედების სხვადასხვა ტიპი და ამით თანამედროვე ჰემატოლოგიას ჩაუყარა საფუძველი. ბიოლოგიური ქსოვილების შეღებვის ახალი მეთოდების ძიების პროცესში ერლიხმა დაასკვნა, რომ მეთილენის ლურჯის გამოყენება შესაძლებელი იყო ნერვული სისტემის დაავადებების სამკურნალოდ. მან ასევე შეიმუშავა ტიფით დაავადებულ პაციენტებში შარდის სპეციფიკური ანალიზის მეთოდი, მუშაობდა ცხელების საწინააღმდეგო სხვადასხვა სამკურნალწამლო საშუალების შექმნაზე და თვალის დაავადებების მკურნალობის მეთოდებზე. 1885 წელს გამოქვეყნებულ ნაშრომში ერლიხმა აღწერა მისი დაკვირვება, რომ სხვადახვა ქსოვილი ჟანგბადს სხვადასხვა მოცულობით მოიხმარს და ეს განსხვავება უჯრედის სასიცოცხლო პროცესის ცხოველმყოფელობის მახასიათებელია.

ტუბერკულოზით დაავადებული ერლიხი იძულებული გახდა მუშაობა დროებით შეეწყვიტა და ეგვიპტეში გამგზავრებულიყო. 1889 წელს, ბერლინში დაბრუნების შემდეგ, მუშაობა პატარა კერძო ლაბორატორიაში განაგრძო, შემდეგ კი რობერტ კოხის ინფექციური დაავადებების ინსტიტუტს შეუერთდა და იმუნიტეტის პრობლემებს მიაპყრო ყურადღება. იმუნოლოგიური ფენომენების ასახსნელად ე. წ. გვერდითი ჯაჭვების თეორია შექმნა, რომელიც აღწერდა იმუნური სისტემის მიერ წარმოქმნილი ცილოვანი ნივთიერებების, ანტისხეულების ურთიერთქმედებას სხვა ნივთიერებებთან. კოლეგებს ერლიხმა მისი ჰიპოთეზა 1900 წელს სამეფო საზოგადოების სხდომაზე წარუდგინა. ამ თეორიამ, მიუხედავად მისი ბევრი შემადგენლის მცდარობისა, დიდი გავლენა იქონია ერლიხის შემდგომდროინდელ მოღვაწეობასა და მის მემკვიდრეებზე. ერლიხის მიერ იმუნოლოგიაში წარმოებულმა ლაბორატორიულმა ექსპერიმენტებმა მეტი მნიშვნელობა შეიძინა მას შემდეგ, რაც იგი 1890 წელს ემილ ბერინგს შეხვდა. ამ უკანასკნელმა ერლიხის მეთოდოლოგიით დიფტერიის საწინააღმდეგო ეფექტიანი შრატის შექმნა შეძლო. 1892 წელს ერლიხმა ასევე დაადასტურა, რომ ანტისხეულები დედის რძით ახალშობილს გადაეცემოდა.

1896 წელს ერლიხი ბერლინის შრატის კვლევის ინსტიტუტის ხელმძღვანელად, 1899 წელს კი ფრანკფურტის ექსპერიმენტული თერაპიის ინსტიტუტის დირექტორად დაინიშნა. ამ დაწესებულებებში ერლიხს საკუთარი გამოკვლევებისთვის შეუზღუდავი პირობები მიეცა, თუმცა ბერინგი ცდილობდა კოლეგა დაერწმუნებინა, რომ მხოლოდ იმუნოლოგიასა და სეროთერაპიაში ემუშავა. ამან ორ მეცნიერს შორის ურთიერთობის დაძაბვა გამოიწვია. ამ დროისათვის ერლიხი დარწმუნდა, რომ სეროთერაპიის შესაძლებლობები შეზღუდული იყო და არაეფექტიანი იყო არაბაქტერიული, მაგალითად, პროტოზოული ინფექციების სამკურნალოდ. ერლიხმა ახალი ექსპერიმენტები დაიწყო ისეთი ნივთიერებების გამოვლენისა და სინთეზის მიზნით, რომელიც ეფექტიანი იქნებოდა დაავადებების გამომწვევების გასანადგურებლად ან მათი ზრდის შესაჩერებლად მასპინძელი ორგანიზმის დაზიანების გარეშე. ამით მან თანამედროვე ქიმიოთერაპიის პრინციპებს ჩაუყარა საფუძველი. ტრიპანოსომოზის წინააღმდეგ ქვანახშირის ფისის პრეპარატების შექმნის უშედეგო მცდელობის შემდეგ ერლიხმა თავისი მცდელობები სიფილისის გამომწვევზე — მკრთალ ტრეპონემაზე განაგრძო. თავისი გამოკვლევებისთვის ერლიხმა საკმაოდ დიდი ფინანსური რესურსები მიიზიდა და მის გარშემო თანამშრომელთა კომპეტენტური გუნდი შემოიკრიბა. მათ შორის იყო იაპონელი ჰატა საჰაჩირო, რომელმაც სამუშაოს წარმატებაში დიდი როლი ითამაშა. 1909 წელს მან ერლიხის ხელმძღვანელობით ალფრედ ბერთჰაიმის მიერ შექმნილი დარიშხანის შემცველი ნივთიერება „606“-ის (შემდგომში — სალვარსანი, არსფენამინი) ანტისიფილისური თვისებები აღმოაჩინა. ლაბორატორიულ პირობებში წარმატებით გამოცდის შემდეგ, 1910 წელს კომპანია Farbwerke-Hoechst-თან თანამშრომლობით ერლიხმა პრეპარატის 65 000 ერთეული უფასოდ გადასცა მსოფლიოს სხვადასხვა ქვეყნის მედიკოსებს. წარმატებამ ერლიხს ბევრი მოშურნე და ცილისმწამებელი შესძინა. მომდევნო წლებში მიმდინარე „სალვარსანის ომმა“, რომლის დროსაც ერლიხს პირადი გამორჩენის მიზნით პრეპარატის არაკეთილსინდისიერ გავრცელებაშიც კი ადანაშაულებდნენ, მეცნიერის ჯანმრთელობას დაღი დაასვა. ის ინსულტით გარდაიცვალა 1915 წელს, 61 წლის ასაკში.

ერლიხი ბევრი საპატიო წოდებისა და ჯილდოს მფლობელი იყო. 1908 წელს მან იმუნოლოგიის კიდევ ერთ პიონერთან, ილია მეჩნიკოვთან ერთად ნობელის პრემია მიიღო. პრუსიის მთავრობისგან მინიჭებული ჰქონდა „საიდუმლო მრჩევლის“ უმაღლესი სამოქალაქო საპატიო წოდება. ერლიხი იყო ოქსფორდისჩიკაგოსა და ათენის უნივერსიტეტების საპატიო დოქტორი, მაინის ფრანკფურტის საპატიო მოქალაქე და სხვ.



ბიოინჟინერია

ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -

                              ბიოინჟინერია

ზოგიერთი ბიოლოგიური მოლეკულური მანქანა

 იოლოგიის მეცნიერებათაშორისი დისციპლინა, პრინციპებისა და საინჟინრო საშუალებების გამოყენება ხელსაყრელი, ეკონომიკურად ღირებული და გამოყენებადი პროდუქტის შესაქმნელად. ბიოლოგიური ინჟინერია იყენებს და იზიარებს მრავალ, აქამდე უკვე დამტკიცებულ მცნებებს მასისსითბოს გადაცემის, კინეტიკისბიომექანიკისბიოინფორმატიკის, დაშლისა და აღდგენის პროცესების, სითხის მექანიკისთერმოდინამიკის შესახებ. გამოიყენება სამედიცინო დანადგარების, ბიოთავსებადი მატერიის, დიაგნოსტიკის ხელსაწყოების დასამზადებლად, ასევე განახლებადი ბიოენერგიის, ეკოლოგიური და აგრო-კულტურული ინჟინერიის გასავითარებლად. ბიოინჟინერია გამოიყენება ადამიანის ცხოვრების სტილის გასაუმჯობესებლად. მაგალითისთვის ბიოინჟინერიის დამსახურებით შეიქმნა ბაქტერია, რომელიც გამოყოფს ქიმიკატებს, ახალი სამედიცინო დანადგარები, რომლებიც ეხმარება ექიმს ოპერაციის კარგად წარმართვაში, სწრაფი და ადვილად გამოყენებადი დაავადების გამომკვლელვი ხელსაწყო, პროთეზი. ბიოინჟინერია ისე ერწყმის ბიოსამედიცინო მცნებებს, როგორც სხვა ინჟინერიის დარგები სხვადასხვა მცნებებს (მაგალითად, საჰაერო-კოსმოსური ინჟინერია და სხვა კოსმოსური ტექნოლოგია, დაფუძნებული კინეტიკასა და ასტროფიზიკაზე).

ზოგადად, ბიოინჟინრები ცდილობენ მიბაძონ ბიოლოგიურ სისტემებს რომ შექმნან პროდუქტები ან შეცვალონ და გააკონტროლონ სისტემები, რათა შეძლონ მათი შეცვლა, გაღრმავება, შენარჩუნება, ან წინასწარ ქიმიური თუ მექანიკური პროცესების პროგნოზირება. ბიოინჟინრებს შეუძლიათ თავიანთი ცოდნა გამოიყენონ ინჟინერიისა და ბიოტექნოლოგიის სხვა დარგებშიც, მაგალითად მცენარეებსა და მიკროორგანიზმებში გენურ ცვლილებასა და ბიოპროცესების ინჟინერიაში. მუშაობენ ექიმებთან, ექთნებთან, მკვლევარებთან, იყენებენ ტრადიციული ინჟინერიის პრინციპებს, ტექნიკებს და მათი მეშვეობით იკვლევენ სამყაროს ბიოლოგიურ თუ სამედიცინო პრობლემებს.

იხ. ვიდეო მომავლის ბიოინჟინერია



ბიოლოგიური ინჟინერია ბიოლოგიური მეცნიერებების საფუძველზე შექმნილი დისციპლინაა, ისევე როგორც ქიმიურიელექტრული და მაგნიტური საინჟინრო და მაგნეტიზმი.

მეორე მსოფლიო ომის დაწყებამდე, ბიოლოგიური ინჟინერიის კვლევა უკვე დაწყებული იყო და განიხილებოდა, როგორც ინჟინერიის დარგი და ძალიან ახალი კონცეფცია იყო ადამიანებისთვის. მეორე მსოფლიო ომის შემდგომ, ძალიან სწრაფი განვითარების ციკლი განვლო, რაც ნაწილობრივ, ბრიტანელი მეცნიერისა და მაუწყებლის ჰაინც ვოლფის დამსახურებაა. მან, 1954 წელს, ბრიტანეთის სამედიცინო კვლევის ეროვნული ინსტიტუტში პირველმა გამოიყენა ტერმინი „ბიოინჟინერია“. ვოლფმა იმავე წელს დაამთავრა ინსტიტუტი და უნივერსიტეტში ბიოინჟინერიის სამმართველოს დირექტორი გახდა. ეს იყო პირველი შემთხვევა, როდესაც ბიოინჟინერიას უნივერსიტეტში ცალკე ფილიალი დაეთმო. ელექტროტექნიკა ითვლება ამ საინჟინრო სექტორის პირველ დარგად იმ დროისათვის სამედიცინო აპარატურისა და ტექნიკის განვითარების გამო. როდესაც ინჟინრები და ბიოლოგები ერთობლივად მუშაობდნენ, წარმოიშვა პრობლემა, რომ ინჟინერებმა არ იცოდნენ საკმარისი და საჭირო ინფორმაცია ბიოლოგიის შესახებ. ამ პრობლემის გადასაჭრელად, ინჟინრები, რომელთაც სურდათ ბიოლოგიური ინჟინერიის შესწავლა, უფრო მეტი დროის დათმობა დაიწყეს და კვლევა ჩაუტარეს დეტალებსა და პროცესებს, რომლებიც მოიცავენ როგორიცაა ბიოლოგიას, ფსიქოლოგიას და მედიცინას. ტერმინი ბიოლოგიური საინჟინრო გამოიყენება, აგრეთვე, გარემოსდაცვითი ცვლილებების აღსაწერად: ნიადაგის დაცვა, ფერდობების სტაბილიზაცია, წყლის და სანაპიროს დაცვა, ქარიშხალიმცენარეული ბარიერები. ტერმინი ბიოლოგიური ინჟინერია შეიძლება გამოვიყენოთ სოფლის მეურნეობის ინჟინერიის დასახასიათებლადაც.

იხ. ვიდეო



ბავშვი

ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -  

                                     ბავშვი

ადამიანის ცხოვრების ის პერიოდი, როდესაც იგი ჩვილი აღარ არის, ზრდასრული კი ჯერ არ გამხდარა. ადამიანის ბავშვობის ხანგრძლივობა იმაზეა დამოკიდებული, თუ რომელ საზოგადოებაში ცხოვრობს იგი. გარეოს ადამიანთა უფლებების დაცვის კომისია 18 წლამდე ასაკის ადამიანს ბავშვად თვლის. ბავშვი არის მუდმივად მზარდი და განვითარებადი ორგანიზმი, რომელსაც აქვს გარკვეული მორფოლოგიური, ფიზიოლოგიური და ფსიქოლოგიური მახასიათებლები თითოეულ ასაკობრივ სტადიაზე. ბავშვის ფსიქიკის განვითარების შემდეგი პერიოდია:
ახალშობილთა პერიოდი (სიცოცხლის პირველი ოთხი კვირა - 28 დღე); მკერდის ასაკი (სიცოცხლის 29 -ე დღიდან 1 წლამდე); საბავშვო ბაღის ან სკოლამდელი ასაკის პერიოდი (1 -დან 3 წლამდე); სკოლამდელი პერიოდი (3 -დან 7 წლამდე); უმცროსი სასკოლო ასაკი (7 -დან 12 წლამდე); მოზარდობა (13-14 წლიდან 17-18 წლამდე)
იხ. ვიდეო 8 ყველაზე უცნაური ბვაშვი

ბავშვობის სწრაფი ზრდისა და ცვლილებების ხანაა. ადამიანს სწავლის პროცესში უნვითარდება უნარები და აზროვნება, როცა სხეული და ტვინი იზრდება და ცვლილებას განიცდის. ბავშვი თანდათან ახერხებს უფრო და უფრო ზუსტად მართოს ყოველი მოძრაობა. მეტყველებაც სწრაფად უნვითარდება — პირველ სიტყვებს ბავშვი დაახლოებით 1 წლისა ამბობს, ხოლო 6 წლისამ უკვე 2600-მდე სიტყვა იცის. ბავშვი სამყაროს, ძირითადად, თამაშით შეიმეცნებს. ცხოვრებისეული სიტუაცებისათვის იგი თამაშით ემზადება. გარდატეხის ასაკში ბავშვი დამოუკიდებელი ხდება. იგი უკვე საკმაოდ თავდაჯერებული და გამოცდილია საიმისოდ, რათა გარკვეული პასუხისმგებლობა იკისროს.

                                                              

1 წლის
2 წლის
3 წლის
4 წლის
5 წლის
6 წლის
7 წლის
8 წლის
9 წლის
10 წლის
11 წლის
12 წლის
13 წლის
14 წლის



























პანკრეასი

ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -  

                                პანკრეასი


 ადამიანისა და ცხოველის საჭმლის მომნელებელი სისტემის ჯირკვალი, რომელიც გამოყოფს პანკრეასის წვენს და ჰორმონებს. პანკრეასი მონაწილეობს ცილებისცხიმებისა და ნახშირწყლების მონელებასა და მათი ცვლის რეგულაციაში. ეგზოკრინული ფუნქცია აკისრია პანკრეასის რთულ ალვეოლურ-მილაკოვანი აღნაგობის ჯირკვლოვან ქსოვილს, რომლის თხელი, შეამერთებელ-ქსოვილოვანი ფირფიტები ჯირკვლის პანერქიმას ყოფენ ცალკეულ წილაკებად — აცინუსებად. სწორედ აცინუსთა უჯრედები გამოყოფენ პანკრეასის წვენს. აცინუსების ჯირკვლების სადინარები ერთვიან ჯირკვლის საერთო სადინარს. ენდოკრინულ ფუნქციას ასრულებენ პანკრეასის ლანგერჰანსის კუნძულები.

ადამიანის პანკრეასის მასა 70 გრამია, სიგრძე 15-25 სანტიმეტრს აღწევს. პანკრეასი განივად მდებარეობს მუცლის უკანა კედელზე, წელის I-II მალების დონეზე. მის მარჯვნივ, ბოლოს თავს ნალივით გარს ეხვევა თორმეტგოჯა ნაწლავი, მარცხნივ ბოლო — კუდი ელენთას აღწევს. თავსა და კუდს შორის მოთავსებულია პანკრეასის სხეული. პანკრეასის სტრუქტურა ძალიან ჰგავს სანერწყვე ჯირკვლის აგებულებას. პანკრეასის ეკზოსეკრეტორული ნაწილის გამომყოფი საბოლოოდ თავს იყრის ორ სადინარში: მთავარი სადინარი იხსნება თორმეტგოჯა ნაწლავის დასწვრივ ნაწილში არსებულ დვრილში, ნაღვლის საერთო სადინართან ერთად, დამატებითი სადინარი კი მთავრი სადინარის ცოტა ზემოთ და მარცხნივ. პანკრეასის ეგზოკრინულ ნაწილაკებში, განსაკუთრებით კუდის მიდამოში გაფანტულია ინკრეტორული ფუნქციის მქონე უჯრედოვანი მიკროსკოპული გროვები, რომლებიც წარმოქმნიან 200 ათასი-1,8 მილიონამდე პანკრეასის კუნძულს. კუნძულები გარშემოხვეულია შემაერთებელი ქსოვილით და იზოლირებულია ჯირკვლის ელემენტებისაგან. კუნძულების საერთო წონაა 0,7-0,8 გრამი.

იხ. ვიდეო პანკრეასისპრობლემების შემთხვევაში უარი თქვით მავნე პროდუქტების მომხარებაზე 

პანკრეასის კუნძულების მიერ გამოყოფილი ჰორმონი — ინსულინი პირდაპირ გადადის სისხლში და არეგულირებს ნახშირწყლების ცვლას. კუნძულების ფუნქციის დაქვეითებას (ჰიპოფუნქცია) შაქრიანი დიაბეტის განვითარება მოჰყვება. 1922 წელს კანადელმა მეცნიერებმა შეძლეს სუფთა ინსულინის მიღება. ინსულინს წარმატებით იყენებენ შაქრიანი დიაბეტისა და დიაბეტური კომის სამკურნალოდ.

                                                                    

ინსულინის სტრუქტურა

პანკრეასის დაავადებებიდან აღსანიშნავია პანკრეასის მწვავე ანთება — პანკრეატიტი, პანკრეასის მწვავე ჰემორაგიული ანთება. პანკრეასის ჩირქოვანი ანთება უფრო ხშირად მეზობელი ორგანოების დაავადების შედეგად ვითარდება. პანკრეასის სადინარის დახშვა იწვევს ქრონიკულ პანკრეატიტს. პანკრეასში შეიძლება განვითარდეს, ცისტასიმსივნე.

იხ. ვიდეო

დღე-ღამის განმავლობაში ადამიანის ორგანიზმში გამოიყოფა 1,5-2 ლიტრი პანკრეასის წვენი. იგი უფერო, უსუნო, ტუტე რეაქციის სითხეა. შეიცავს ორგანულ ნივთიერებებს. ფერმენტებიდან აღსანიშნავია პროტეაზები, ლიპაზები და ამილაზები. სეკრეცია იწყება საკვების მიღებიდან 1-3 წუთის შემდეგ და გრძელდება 6-10 საათი. პანკრეასის ფუნქცია რეგულირდება ნერვული და ჰუმორული მექანიზმებით. პანკრეასის სეკრეციაზე გავლენას ახდენენ თანაფარისებრი, ჰიპოფიზი, აგრეთვე ფარისებრი და თირკმელზედა ჯირკვლის ჰორმონები.

იხ. ვიდეო

თევზში პანკრეასი ღვიძლთან არის შერწყმული და მაკროსკოპულად განურჩეველია. მასში, თევზებში, ისევე როგორც მაღალ ცხოველებში, ინსულინი წარმოიქმნება ლანგერჰანსის კუნძულებზე. ლამპრებსა და ფილტვის თევზებში, პანკრეასი არსებითად იმალება ნაწლავის კედელში. ზუთხის და ზოგიერთ თევზის თევზში, ისევე როგორც მიქსინებში, პანკრეასი მდებარეობს ღვიძლის ქსოვილში. უმეტეს ციპრინიდებსა და პერციფორმებში, პანკრეასი ღვიძლთან ერთად ქმნის ერთ ორგანოს - ჰეპატოპანკრეასს.
ზოგიერთ თევზში პანკრეასი მდებარეობს ნაღვლის ბუშტისა და მისი სადინარების, ელენთის მახლობლად. პანკრეასი გამოყოფს ფერმენტებს თევზის ნაწლავებში - პროტეაზებს, ლიპაზებს, ამილაზებს - რომლებიც უზრუნველყოფენ ცილების, ცხიმების და ნახშირწყლების მონელებას. კუნძულის უჯრედები (ენდოკრინული უჯრედები) აწარმოებენ ჰორმონ ინსულინს, რომელიც არეგულირებს სისხლში გლუკოზის დონეს.










ღვთაება

ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -                                   ღვთაება ღმერთ ნინურტას ბრძოლა (მარჯვნივ) ანზუსთან (მა...