მეგრული ენა

                                                                   

რუკა

მოლაპარაკეთა არეალი

მეგრული ენა (მეგრ. მარგალური ნინა) — ჩრდილო-დასავლეთ საქართველოს ქართველური ენა. მეგრული ენა იბერიულ-კავკასიურ ენათა ოჯახის ქართველურ ჯგუფს მიეკუთვნება. მას, ლაზურთან ერთად, ერთი ენის — ზანურის დიალექტადაც თვლიან. ამასთან, მეგრული და ლაზური უფრო ახლოსაა ქართულთან, ვიდრე თითოეული მათგანი — სვანურთან.

1989 წლის მონაცემებით, ქართულთან ერთად მეგრულს მშობლიურ ენად თვლის თითქმის 500 000 ქართველი, რომელთა უმრავლესობა საქართველოში სამეგრელოს მხარეში ცხოვრობს. მხარე შედგება ოდიშისზეგნისა და კოლხეთის დაბლობისაგან შავი ზღვის სანაპიროდან სვანეთის მთებამდე ჩრდილო-აღმოსავლეთით და მდ. ცხენისწყლამდე აღმოსავლეთით. მეგრულენოვანი მოსახლეობის გარკვეული რაოდენობა(40 000-ზე მეტი ადამიანი) სახლობს აფხაზეთის მხარეშიც. მეგრულენოვანი მოსახლეობის საკმაოდ დიდი რაოდენობა (100 000 ადამიანზე მეტი) ცხოვრობს საქართველოს დედაქალაქში. აფხაზეთის კონფლიქტის შემდეგ, აფხაზეთიდან დევნილი მეგრულენოვანი მოსახლეობის ნაწილი (დაახლ. 50 000 ადამიანი) წავიდა რუსეთში და დღესაც იქ ცხოვრობს. იუნესკომ მეგრული შეიყვანა გაქრობის საშიშროების წინაშე მდგარი ენების სიაში.

მეგრულ ენას დამწერლობის სტანდარტი არ გააჩნია და ძირითადად საოჯახო და არაფორმალურ მეტყველებაში გამოიყენება.

მეგრული ქართული ანბანით იწერება და მასში იხმარება მხედრული ანბანის 33–ვე ასო–ბგერა, და აგრეთვე ყრუ ბგერა „ჸ„ (მაგ. ჸუდე - სახლი, ჸორადილი - დამპალი, ჸუჯი - ყური და ა.შ.) და ირაციონალური ხმოვანი „ჷ“; უძველესი შემორჩენილი ტექსტები ძირითადად ეთნოგრაფიული ლიტერატურაა. 1930-38 წლებში რამდენიმე გაზეთი, მათ შორის „ყაზახიში გაზეთი“, „კომუნა“, „სამარგალოშ ჩაი“, „სამარგალოშ თუთუმი“, „მახორხალი“ იბეჭდებოდა მეგრულად. მოგვიანებით ენის აღორძინებისთვის გარკვეული სამუშაო ჩატარდა. ოთარ ქაჯაიას მიერ გამოიცა მეგრულ-ქართული ლექსიკონი და მეგრულ-გერმანული ლექსიკონი (ჰ. ფენრიხთან ერთად). ასევე გივი ელიავას მიერ გამოიცა მეგრულ-ქართული ლექსიკონი. მეცხრამეტე საუკუნის 60-იან წლებში კაკა ჟვანიას მიერ ნათარგმნი და გამოცემულ იქნა „ვეფხისტყაოსანი“ მეგრულად.ლაშა გახარიას, გური ოტობაიას და გიორგი სიჭინავას მიერ გამოიცა წიგნები მეგრული პოეზიით. 2000 წელს გიორგი სიჭინავას რედაქტორობით დაიბეჭდა მეგრული ლიტერატურული „ჟურნალი ირიათონი“, ხოლო 2006წელს გაზეთი „მაფშალია“, რომელსაც უძღვებოდა რამაზ კუპრავა.

ლაზური ლაზური ნენა
გავრცელებულია	საქართველო, თურქეთი
მოლაპარაკეთა რაოდენობა	130,000[1]
ლინგვისტური კლასიფიკაცია	ქართველური ენები
დამწერლობის სისტემა	ქართული დამწერლობალათინური დამწერლობა
ენის კოდები	ISO/FDIS 639-3: lzz
რუკა
მოლაპარაკეთა არეალი
ვიკისივრცე
ვიკისივრცეში არის ლაზურივიკიპედია

ლაზური ენა (ლაზ. ლაზური ნენა) — ერთ-ერთი ქართველური ენათაგანი; შავი ზღვის სამხრეთ-აღმოსავლეთ სანაპროს გასწვრივ მცხოვრები (ამჟამად თურქეთის რიზეს და ართვინის პროვინციები) ამავე სახელწოდების ქართველური ეთნიკური ჯგუფის (ლაზები) სასაუბრო ენა. სავარაუდოდ ამ ენაზე დაახლ. 130,000 ადამიანი საუბრობს თურქეთში, რეგიონში, რომელსაც სალაპარაკო ენაზე „ლაზისტანს“ უწოდებენ, და დაახლ. 3.000 საქართველოში.კოლხთა უძველესი სამეფო მდებარეობდა იმ რეგიონში სადაც ამჟამად ლაზურად მოსაუბრე მოსახლეობა ცხოვრობს, შესაბამისად მათი ენა კოლხთა შთამომავალი (ან ერთ-ერთი განშტოება) უნდა იყოს.

ამჟამად ლაზურად მოსაუბრეთა უმრავლესობა ჩრდილო-აღმოსავლეთ თურქეთში ცხოვრობს, შავი ზღვის სანაპიროზე: რიზესა და ართვინის პროვინციებში. ლაზების ნაწილი რუსეთ-თურქეთის ომის (1877-1878) შემდეგ გადასახლდა ჩრდილო-დასავლეთ ანატოლიაში (კარამიურსელი, საქარია, ბარტინი და სხვ.) და ამჟამად ასევე სტამბულსა და ანკარაში. ლაზების მცირე ნაწილი ცხოვრობს საქართველოშიც, უმეტესწილად აჭარაში (დაახ. 3.000)

სვანური ენა ლუშნუ ნინ
გავრცელებულია	საქართველო
მოლაპარაკეთა რაოდენობა	დაახ. 30 000
ლინგვისტური კლასიფიკაცია	ქართველური ენები
დამწერლობის სისტემა	ქართული დამწერლობა
ენის კოდები	sva
რუკა
მოლაპარაკეთა არეალი

სვანური ენა (სვან. ლუშნუ ნინ) — ქართველური ენების ჯგუფის ენა. მშობლიური ენაა საქართველოს ჩრდილო-დასავლეთში, ძირითადად სვანეთში მცხოვრები ხალხისთვის. სვანურად დაახ. 30 000 ადამიანი საუბრობს მესტიისა და ლენტეხის რაიონებში, ენგურის, ცხენისწყლისა და კოდორის ხეობის გასწვრივ მდებარე დასახლებებში. სვანურად მოსაუბრე ადამიანთა ნაწილი აფხაზეთის რეგიონში ცხოვრობს, რაც დაახ. 2 500 ადამიანი უნდა იყოს, თუმცა იქ არსებული სოციალურ-პოლიტიკური ვითარება მათი რიცხვის ზუსტად დადგენას თითქმის შეუძლებელს ხდის.

სვანური ენა ოჯახურ და არაოფიციალურ სოციალურ ურთიერთობაში გამოიყენება. მას წერილობითი სტანდარტი ან ოფიციალური სტატუსი არ გააჩნია. სვანურად მოსაუბრეთა უმრავლესობა ასევე ფლობს ქართულსაც, ქვეყნის ოფიციალურ ენას. სვანურის ფორმალური სწავლება არ არსებობს და ამ ენაზე მოსაუბრეთა რაოდენობა დღითიდღე კლებულობს გაუარესებული ეკონომიკური ვითარებით სვანი მოსახლეობის ქვეყნის სხვა რეგიონებში გაფანტვის გამო. სვანური ენა ამჟამად გაქრობის საშიშროების ქვეშ დგას, ვინადან ახალი თაობის უმეტესობა მას თავისუფლად უკვე ვეღარ ფლობსსვანური ყველაზე გამორჩეული (განსხვავებული) წევრია ქართველურ ენათა შორის, და დანარჩენი სამი ენის (ქართული, ლაზური და მეგრული) ცოდნით მისი გაგება შეუძლებელია. მიიჩნევენ, რომ სვანური ქართველურ ენებს გაემიჯნა ძვ. წ. II ათასწლეულიდან, დაახ. ათასი წლით ადრე, ვინემ მას დანარჩენი ორი ენაც გამოეყოფოდა. ეს ფაქტი შესაძლოა განპირობებული იყოს სვანი მოსახლეობის შედარებით მიუვალ გეოგრაფიულ პირობებში განსახლებით, რაც სხვა ქართველურ ტომებთან აქტიურ ურთიერთობას გარკვეულწილად ზღუდავდა

                            ქიმიური ელემენტი

                             

                                                           ქიმიურ ელემენტთა პერიოდული სისტემა

ატომური მოძღვრების თანახმად ქიმიური ელემენტი, ელემენტი ბირთვის ტოლი მუხტის მქონე ატომების ერთობლიობაა. ატომის ბირთვის მუხტი განპირობებულია მასში პროტონებისრაოდენობით. ამ რაოდენობას ატომურ ნომერს უწოდებენ.

ეს ტერმინი აღნიშნავს აგრეთვე სუფთა ნივთიერებას, რომელიც შედგება ბირთვში ერთი და იმავე რაოდენობის პროტონების მქონე ატომებისაგან. ქიმიური რეაქციების დროს არ ხდება ქიმიური ელემენტების გარდაქმნა. ქიმიური ელემენტების გარდაქმნა შესაძლებელია მხოლოდ ბირთვული რეაქციების გზით. ქიმიური ელემენტის ეს თანამედროვე განსაზღვრება შემოიტანა რობერტ ბოილმა 1661 წელს და იგი უპირისპირდება პლატონისეულ ოთხი ელემენტის თეორიას.

ქიმიური რეაქციების დროს იცვლება ატომების გარეელექტრონთა შორის კავშირები, ხოლო ბირთვული რეაქციების დროს კი ხდება ატომის ბირთვის შემადგენელი ნუკლონებისგარდაქმნა.

დღეისათვის ცნობილია 117 ელემენტი (1–იდან 118–ის ჩათვლით გარდა 117–ესი), მათგან 94 გვხვდება ბუნებრივი სახით დედამიწაზე.

ჩვეულებრივ, ქიმიურ ელემენტებს განადასებენ მენდელეევის მიერ გამოგონებულ მენდელეევის ელემენტთა პერიოდულობის ცხრილში

იხ ვიდეოები

სიტყვა ელემენტი (ლათ.  elementum) გამოიყენბდნენ ჯერ კიდევ ანტიკურ ხანაში (ციცერონი, ოვდიუსი,ჰორაციუსი), როგორც რაღაცის ნაწილი (ელემენტი სიტვის, ელემნტი განატლების და აშ) 

სიმბოლო ქიმიური ელემენტის ჯონ დალტონი : 1 — წყალბადი; 2 — მაგნიუმი; 3 — ჟანგბადი 4 —გოგირდი; 5 — ამიაკი ; 6 — ნახშიროჟანგი

ქიმიურ ელემენტთა სახელებს სხვადასხვა ენაში სხვადასხვა წარმოშობა აქვთ. ძველთაგანვე ცნობილი ელემენტების სახელები ქართულ ენაში (მაგ. ვერცხლი, რკინა, ტყვია...) , როგორც წესი ენის უძველეს ფენას მიეკუთვნება და მათი ეტიმოლოგიის დადგენა საკმაოდ შრომატევადია; ამ ელემენტების სახელებს მოპოვებათ კანონზომიერი შესატყვისები სხვა ქართველურ ენებშიც.

ზოგიერთი ელემენტის სახელი, მიუხედავად იმისა, რომ ქართველი ხალხი მათ უხსოვარი დროიდან იყენებს, ზოგიერთი ენათმეცნიერის მოსაზრებით უძველეს ნასესხობას წარმოადგენს, ასეთებია: კალა, სპილენძი, ოქრო...

ელემენტების ქართული სახელების შემუშავება–დამკვიდრებაში ფასდაუდებელი ღვაწლი მიუძღვით მეოცე საუკუნის დასაწყისის ქართველ მეცნიერთ, რომელთაც შეთხზეს ისეთი ელემენტების სახელები, როგორიცაა წყალბადი, ნახშირბადი, ჟანგბადი...

დანარჩენი ელემენტების სახელები ნასესხებია ლათინურიდან. ლათინური სახელების წარმოშობა მარავალფეროვანია და იგი უკავშირდება:

• მითოლოგიას: ტანტალი, თორიუმი, ნიობიუმი..
• ფერებს: ქრომი, რუბიდიუმი, ქლორი..
• გეოგრაფიას: პოლონიუმი, გერმანიუმი, ფრანციუმი, ევროპიუმი...
• აღმომჩენის ან გამოჩენილი პიროვნების სახელს: კიურიუმი, ფერმიუმი, ბორიუმი...

იხ.  ვიდეო  10 ყველაზე უცაური ქიმიური ელემენტები

ანგელოზი

                                   ანგელოზი

                                                   

                                                            ანგელოზი ყვვავილით XIVსაუკუნე

(ბერძნ. ἄγγελος „ანგელოს“ — მაცნე) — სულიერი გონიერი არსება, გამოხატავს ღვთის ნებას და აქვს არაადამიანური შესაძლებლობა და გონიერება. აბრამისეული რელიგიაში სულიერსი, უსხეულო არსებები, შეტყობიმება ღმერთის ნებას და  მფლობელი ზებუნებრივი შესაძლებლობებით. ტრადიციულად ანგელოზების გამოსახული არიან არსება ფრთებით ზურგზე.

იხ. ვიდეოები

ბიბლიაში მოხსენებული ანგელოზთა 9 დასი, რომლებიც 3 იერარქიად იყოფიან:

                                             

          მთავარანგელოზი მიქაელი ამარცხებს სატანას. რომი, სანტა მარია დელა კონცეზიონე

სერაფიმნი, ქერუბიმნი, საყდარნიუფლებანი, ძალნი, ხელმწიფებანიმთავრობანი (საწყისნი), მთავარანგელოზნი და ანგელოზნი.

მიქაელ მთავარანგელოზი - დადგენილია ანგელოზთა დასის მთავრად. მისი სახელი ებრაულად ნიშნავს: „რომელი ვითარცა ღმერთი“ - მძლეველი ყველა მტრული ძალისა. მიქაელ მთავარანგელოზისადმი ლოცულობენ დემონურ ცთუნებათა დროს.მთავარანგელოზები:

გაბრიელ მთავარანგელოზი - სიმტკიცე (ძალი) ღვთისა (დან. 8, 16; ლკ. 1, 26) - ღვთის საიდუმლოს კეთილი მაცნე, უფლის ყოვლადძლიერების მახარებელი და მსახურია. ხატებზე გაბრიელ მთავარანგელოზს გამოსახავენ სამოთხის რტოთი, რომელიც ყოვლადწმიდა ქალწულს მიართვა, ხშირად მას ცეცხლოვანი ლამპარი უჭირავს ხელში.

რაფაელ მთავარანგელოზი - ღვთიური მკურნალი (ტობ. 3, 16; 12, 15), სნეულებათაგან ადამიანთა დამხსნელია.

იეგუდიელ მთავარანგელოზი - ღვთის დიდებას ნიშნავს.ის ადიდებს უფალს, განამტკიცებს და შუამდგომლობს მოღვაწეებს.

სელაფიელ მთავარანგელოზი - მლოცველს ნიშნავს. იგი ადამიანებს უხილავად შეეწევა ლოცვისას.

ურიელ მთავარანგელოზი - ღვთაებრივი ცეცხლი და ნათელი, განმანათლებელი (3 ეზრ. 5, 20)

ვარახიელ მთავარანგელოზი - კურთხევის ანგელოზს ნიშნავს. ადამიანებისთვის ღვთიური მოწყალების გამომთხოველია.

იერომიელ მთავარანგელოზი - ნიშნავს ღვთისკენ ამაღლებას (3 ეზრ. 4, 36). იგი საღვთო სიყვარულის აღმძვრელია. ხატებზე გამოისახება სასწორით ხელში.

ისლამში ანგელოზი წარმოადგენსგანუყოფელი რწმენის ნაცილი მუსულმანის ყურანში.

ანგელოზის მსგავსი არსებები სხვა რელიგიებში, ბუდუიზმში თავისი ანარეკლი აქვს კონცეპციას ბოდჰისავატა რაღაც გაბრყინებული ასრება, მსგავსი ანგელოზისა აბრამისეული რელიგიის და სხვა.

                                               

                        მანჰეტენის პროექტი

                    ვინ და როდის შეიქმნა ბირთვული ბომბი

                                    

                                                                     ტრინიტის გამოცდის ფოტო

(ინგლ. Manhattan Project) — ამერიკელი, ინგლისელი, გერმანელი და კანადელი მეცნიერების ჯგუფის სახელწოდება, რომელთა ხელმძღვანელობით 1942 წლის სექტემბერში ბირთვული იარაღი პროექტის ხელმძღვანელი იყო ამრიკელი ფიზიკოსი რობერტ ოპენჰაიმერი და გენერალი ლესლი გროვსი ..  პროექტის ჩარჩოებში შეიქმნა სამი ატომური ყუმბარა: პლუტონის„ტრინიტი“ (აფეთქდა პირველ გამოცდაზე), ურანის „ბიჭუნა“ (ჩამოაგდეს ჰიროსიმაზე 1945 წლის 6 აგვისტოს) და პლუტონის „სქელუა“ (ჩამოაგდეს ნაგასაკიში 1945 წლის 9 აგვისტოს). პროექტს უძღვებოდა ამერიკელი ფიზიკოსი რობერტ ოპენჰაიმერი და გენერალი ლესლი გროუვსი. იმასათვის რომ დაეფარათ სახელწოდება ხელმეორედ შექმნილი სტრუქტურები, შემადგენლობაში  სახედო-საინჟინრო ჯარების აშშ-ს იყო შექმნილი მანჰეტენის საინჟინრო რაიონში (Manhattan Engineering District), ხოლო გროვსი (რომელიც ადრე პოლკოვნიკი იყო)  იგი დააწინაურეს ამ რაიონის ბრიგადის გენერალის რანგში და დანიშნულმა მეთაურმა, რომლის სახელიც და მთელი პროექტიც მიიღო თავისი სახელი. იხ ვიდეო

1944წ-ის ივნისში მანჰენტენის პროქეტში იყი ჩართული დაახლ. 129 000 თანამშრომელი,საიდანაც 84 500 იყო იყვენენ მშნებლობაში, 40 500 წარმოაგდენდა ოპერატორს და 1800 სახედრო. მოგიანებიტ რაოდენობა სამხედრო მოსამსახურეების გაიზარდა 5600. მნიშვნელოვანი როლი ითამაშეს ოროექტის ადამინი გამომტვლელბმა. 

პროქტში მონაწოლეობდნენ ფიზიკოსები და სხვა მსოფლიო მეცნიერები.

მანჰენტენის პროექტი გააერტიანა მეცნიერები დიდი ბრიტანეთიდან, ევროპის, კანადის, აშშ-ს, საერთაშორისო კოლექტივად, გადაწყვიტა ამოცანა მოკლე დროში.

შეიქმნა ორი ბომბი ,,პატარა'' ინგლ.Little Boy

მაკეტინბმბის «პატარა», сჩამოგდებული ხიროსიმში
ტიპი	ატომური ბომბი
ქვეყანა	აშშ
ისტორია წარმოების
კონსტრუქტორი	ლოსс--ალამოსის ეროვნული ლაბორატორია
მწარმოებელი	ცენტრი ეროვნული უსაფრტხობის Y-12, Tennessee Eastman Company
მახასიათებელი
მასა	4000 კგ
სიგრძე	3000 მმ
დაიმეტრი, мм	700 მმ
სიმძლავრე აფეთქების               13 დან 18 კილოტონი ТНТ

სადუმლო პროექტმა სტარტი აიღო 1939წ, იყო ჩართული მრავალი მსხვილი მეცნიერი, ემიგრირებული 1933წ-ს გერმანიიდან (ოტტო რობერტ ფრიში, ჰანს ბეთე, ლეო ზილარდი, ემილ იულიუს ფუსკი, ედვარდ ტელერი, ფელიქს ბლოხი და სხვ) ასევე ნილს ბორი, გადმოყვანილი გერმანიის მიერ ოკუპირებული დანიიდან.

რათქმა უნდა სსრკ-მ მერე შექმნა და იყო პროტოტიპი ამერიკული ბომბებისა.

                                                            დანადგარი K-25 ოკ-რიჟე

                                         

2001 წლის 11 სექტემბრის ტერორისტული აქტები

                 

2001 წლის 11 სექტემბრის ტერორისტული                                                 აქტები

                        დღემ როდესაც შეცვალა მსოფლიოა                                         

ზემოთ : ხანძარი  მსოფლიო სავაჭრო ცენრზე; დანგრევა ნაწილი პენტაგონზე  შეჯახება რეისის 175 სამხრეთ კოშკზე; მეხანძრეები ითხოვენ დახმარებას  გრადნ ზერო ; фფრამგენტი ძრავის თვითმფრინავი  რეისი  93;შეჯახება რეისის 77 с პენტაგონზე

(ინგლ. „September 11 attacks“, შემოკლებით „9/11“, nine-eleven — ცხრა-თერთმეტი) — ალ-კაიდას თვითმკვლელ ტერორისტთა კოორდინირებულ თავდასხმათა სერია აშშ-ის ტერიტორიაზე 2001 წლის 11 სექტემბერს. ამ დღეს 19 ისლამისტმა ტერორისტმა გაიტაცა ოთხი კომერციული სამგზავრო თვითმფრინავი.თითო ჯგუფში მინიმუმ იყო ერთი წევრი რ-აც გაიარეს საფრენოსნო მომზადება. გამტაცებლებლმა გამიზნულად დააჯახეს ორი თვითმფრინავი ნიუ-იორკში მსოფლიო სავაჭრო ცენტრის ორ ცათამბჯენს (ე.წ. ტყუპებს), რის შედეგადაც დაიღუპა ყველა მგზავრი და ამ შენობებში იმ მომენტში მყოფი ხალხის დიდი ნაწილი. ორივე შენობა ორი საათის განმავლობაში ჩამოიქცა და თან მოიყოლა მიმდებარე ორი შენობა, სხვა მრავალი კი ძლიერ დააზიანა. გამტაცებლებმა მესამე თვითმფრინავი პენტაგონის შენობას დააჯახეს. მეოთხე თვითმფრინავი სომერსეტ-ქაუნთის (პენსილვანია), ველზე ჩამოვარდა. ოთხივე თვითმფრინავის ყველა მგზავრი დაიღუპა.შედაგად 19 ტერორისტი დაიღუპა, თავდასხმის შედეგად დაიღუპა 2977 ადამიანი,კიდევ 24 უგზოუკვლოდ დაიკარგა. უმრავლესობა იყო სამოქალაქო პირები,ტერატქტი გახდა უდიდესი ისტორიაში რაოდენობით მსხვერპლის.
იხ ვიდოები

მოტივაცია 11 სექტემბრი თანხმდება საერთო მისიას ალ-ყაიდას,გაცხადებული ფეტვაში ,,ჯიხადი ებრელეების წინაამღდეგ და ,,ჯვაროსნებზე'' უსამა ბინ ლადენი და აიმან აზ ზახავარი 1998 წ-ს ფეტვაში იყო ნათქვამი ,,ამერიკელების მკვლელობა - როგორც სამხედრო ასევე სამოქალაქო, ასევე მისი მომკავშირეები ეს ვალია ყოველი ერთგული მუსულმანის, რ-იც  უნდა მოიყენოს ამისათვის ნებისმიერი შესაბამისი შესაძლებლობა, სადაც ისინი არ უნდა იმყოფებოდეს. მიზეზი მითიტებულია ამერიკელების პოლიტიკა მხარდაჭერა ისრაელის, აგრესია ერაყის წინაამრდეგ, ასევე ყოფნა ამერიკელი ჯარის ყოფნა საუდის არაბეთში. ამერიკელები იყო გამოცხადებული ,,ძარცვაში'' რეგიონის, ხალხის ჩაგვრა გზით მხარდაჭერიტ ტოტალიტარული რეჟიმის და სხვა. ასევე ფეტვა შეიცავს პროტესტს ყოფნას რეგიონში ამერიკული ბაზების განსაკუთრებით ,,წმინდა მიწებზე ისლამის'', ასევე ამერიკის სიჯიუტე დაგმოს პალესტინური ოკუპაცია. ფეტვაში ასევე მოხსენებული ისლამისტური ტექსტები რომ ,,ჯიხადი წარმოადგენს წმინდა ვალს ყოველის, მტრის განადგურება მუსულმანურ ქვეყნებში

სხვა მოსაზრებებიც იყო . შეთქმულების თეორია ირანის კვალზეც იყო საუბარი და დიდი კრიტიკა საზოგადეობის. დაუყოვნებლივ ტერაქტის შემდეგ ადმინისტრაცია ბუშმა გამოაცხადა ,,ომი ტერორიზმის ეინაამღდეგ'' ასევე შეიცვალა უსაფრტხოებაც.

ოსამა ბინ ლადენი أسامة بن محمد بن عوض بن لادن

ოსამა ბინ მუჰამედ ბინ ავად ბინ ლადენი (არაბ. أسامة بن محمد بن عوض بن لادن‎‎‎‎; დ. 10 მარტი 1957 — გ. 2 მაისი2011) — ეთნიკური იემენელი ტერორისტი საუდის არაბეთიდან, 11 სექტემბრის ტერაქტზე პასუხისმგებელი ტერორისტული დაჯგუფების, ალ-კაიდასდამფუძნებელი.

ბინ ლადენი დაიბადა საუდის არაბეთში, მილიარდერი მუჰამედ ბინ ავად ბინ ლადენის ოჯახში. 1979 წლამდე სწავლობდა უნივერსიტეტში, ხოლო ავღანეთის ომის დაწყების შემდეგ შეუერთდა მოჯაჰედებს. ფინანსურად (და არა მარტო) ეხმარებოდა მოჯაჰედებს, რის გამოც დიდი პოპულარობა მოიპოვა არაბულ სამყაროში. 1988 წელს დააარსა ალ-კაიდა.   საუდის არაბეთიდან გამოაგდეს 1992წელს, რის შემდეგაც ის თავის სხვა ბაზაში, სუდანში გადავიდა, მაგრამ ამერიკული ზეწოლის გამო მას სუდანის დატოვებაც მოუწია. ამის შემდეგ მან ავღანეთში დააარსა ბაზა და შეერთებულ შტატებს გამოუცხადა ომი. მისი ბრძანებით მოაწყვეს ერთმანეთთან დაკავშირებული ტერაქტები. 1998 წელს ამერიკული საელჩოს დაბომბვაში მისი წვლილის გამო ბინ ლადენი გამოძიების ფედერალური ბიუროს ორ სიაში მოხვდა: ათი ყველაზე ძებნადი გაქცეული და ყველაზე ძებნადი ტერორისტები.

2001 წლიდან 2011 წლამდე ბინ ლადენი ტერორიზმის წინააღმდეგ წარმართული ომის ყველაზე მნიშვნელოვანი სამიზნე იყო. გამოძიების ფედერალურმა ბიურომ მასზე ინფორმაციისთვის ჯილდო 25 მილიონი დოლარი დააწესა. 2011 წლის 2 მაისს ამერიკის სპეციალური დანიშნულების რაზმმა და CIA-მ პრეზიდენტ ობამას ბრძანებით ბინ ლადენი მის კერძო რეზიდნციაში, პაკისტანში, აბოტაბადში მოკლეს.  რეზიდენციაში ის ადგილობრივ ოჯახთან ერთად ცხოვრობდა. 

ბინ ლადენის იდეოლოგიის ერთ-ერთი მთავარი კომპონენტი იყო, რომ ჯიჰადისტებს თავისუფლად შეეძლოთ სხვა ქვეყნების მოქალაქეების მოკვლა.   CIA-ს ყოფილი ანალიტიკოსი, მაიკლ შეუერი, რომელიც ბინ ლადინზე ნადირობას აწარმოებდა, ამბობს, რომ ბინ ლადენს ღრმად სჯეროდა. რომ ამერიკული საგარეო პოლიტიკა ამცირებდა, კლავდა ან კიდევ სხვანაირად აყენებდა ზიანს მუსულმანებს ახლო აღმოსავლეთში:  „ჩვენ მათ ამერიკელობის გამო არ ვეზიზღებით. ჩვენ მათ ჩვენ მიერ გაკეთებული საქმეების გამო ვეზიზღებით.“ გარდა ამისა, ბინ ლადენი აკრიტიკებდა შტატებს მართვის საერო ფორმის გამო. თავის 2002 წლის წერილში მან მოუწოდა ამერიკელებს ისლამის მიღებისკენ და ისეთი ამორალური რაღაცეებისთვის წინააღმდეგობის გაწევისკენ, როგორიც არის სიძვა, ჰომოსექსუალიზმი, ნარკოტიკები და კაზინოები.  მის მიერ ცხოვრების დასავლური სტილის გაკრიტიკების გამო და გაკეთებული განცხადების გამო, რომლის თანახმადაც, ებრაელები ამერიკელებს და ევროპელებს აკონტროლებდნენ, ბინ ლადენმა დასავლურ ულტრამემარჯვენე ძალებში გარკვეული პატივისცემა მოიპოვა.

ბინ ლადენს სჯეროდა, რომ მუსულმანური სამყარო კრიზისში იყო და ერთადერთი, რაც მუსულმანურ სამყაროში წესრიგს დაამყარებდა შარიათის კანონის სრული აღდგენა იქნებოდა. ის ეწინააღმდეგება საერო მართვას, პანარაბიზმს, სოციალიზმს, კომუნიზმს და დემოკრატიას.  ის მხარს უჭერს ისლამური იდეოლოგიის სკოლასებსაც.

მისი იდეოლოგია (ძალადობრივი ჯიჰადი) ზოგჯერ მოხსენიებულია როგორც ქუბტიზმი, რომლის პროპაგანდასაც მოგვიანებით საიდ ქუთბი ახდენდა.   ბინ ლადენს ასევე სჯეროდა, რომ მულაჰ ომარის თალიბანის ავღანეთი იყო ერთადერთი „ნამდვილი მუსულმანური ქვეყანა“ მუსულმანურ სამყაროში.  ბინ ლადენი დარწმუნებული იყო, რომ ძალადობრივი ჯიჰადი იყო ერთადერთი გზა, რომლითაც შესაძლებელი იყო მუსულმანების მიმართ შეერთებული შტატების (ან სხვა არა-მუსულმანური ქვეყნების) მიერ გატარებული უსამართლობის შეჩერება. ბინ ლადენი ასევე ემხრობა ისრაელის სახელმწიფოებრივობის გაუქმებას და მოუწოდებს შეერთებულ შტატებს გაიყვანოს თავისი ჯარი ახლო აღმოსავლეთიდან და სხვა მუსულმანური ქვეყნებიდან.

ბინ ლადენს არის ანტისემიტი და თვლის რომ მსოფლიოში ყველა ცუდ ამბავში ისრაელის ხელი ურევია. 1998 წლის დეკემბერში, ინტერვიუში პაკისტანელ ჟურნალისტან, რაჰიმულაჰ იუსუზფაისთან, ბინ ლადენმა აღნიშნა, რომ ოპერაცია „Operation Desert Fox“ ამტკიცებდა, რომ ისრაელი და ებრაელები აკონტროლებდნენ შეერთებულ შტატებს და გაერთიანებულ სამეფოს და უნდოდათ, რომ მათ რაც შეიძლებოდა მეტი მუსულმანი მოეკლათ.   უკვე 2002 წელს მან განაცხადა, რომ ებრაელები აკონტროლებდნენ შეერთებული შტატების მედიას, პოლიტიკოსებს და ეკონომიკურ ინსტიტუტებს.  1998 წლის მაისში ჯონ მილერთან ინტერვიუში ბინ ლადენმა განაცხადა, რომ ისრაელის მიზანი იყო არაბული პენინსულას და ახლო აღმოსავლეთის ანექსია და იქ მცხოვრები ხალხის დამონება. ეს იქნებოდა ე.წ „დიდებული ისრაელის“ ნაწილი. მან აღნიშნა, რომ ებრაელები და მუსულმანები ერთმანეთს ვერასდროს მოურიგდებოდნენ და დაადანაშაულა შტატები ანტი-ისლამური განწყობის გაღვივებისთვის. ბინ ლადენს არაერთხელ უთქვამს, რომ ამერიკის სახელმწიფო დეპარტამენტს და თავდაცვის დეპარტამენტს ებრაელები აკონტროლებდნენ და მათ ისრაელის ინტერესებში იყენებდნენ. ის არაერთხელ აქვეყნებდა გაფრთხილებებს ებრაული შეთქმულების შესახებ: „ებრაელები არიან ოსტატები ღალატში. ისინი ან ცარიელ სიტყვას, ან კიდევ საერთოდ არაფერს დაგიტოვებენ“. აღსანიშნავია, რომ ალ-ქაედას ოთხი ყველაზე დიდი მტრები არიან: შიიტი მუსლიმები, ერეტიკები, ამერიკა და ისრაელი.

ბინ ლადენის პოზიცია თანამედროვე ტექნოლოგიებთან შერეული არის: ის ეწინააღმდეგება თანამედროვე მუსიკას და გაცივებულ წყალს, მაგრამ დაინტერესებულია დედამიწის მამოძრავებელი ტექნოლოგიებით და გენმოდიფიცირებული პროდუქტებით.

მთლიანობაში, ბინ ლადენის სტრატეგია მიზნების მისაღწევად არის დიდი სახელმწიფოების მუსულმანურ ქვეყნებთან ომში ჩათრევა, რომელბშიც ისინი მოჯაჰედებს შეეტაკებოდნენ. ბინ ლადენის აზრით, ეს მათ ეკონომოკურ კოლაფსს გამოიწვევდა.  რა თქმა უნდა, ალ-ქაიდა ამ სტრატეგიას გადაუხვევლად ასრულებდა. 2004 წელს, Al Jazeera-ს ეთერში ოსამამ განაცხადა, რომ „ამერიკული ეკონომიკა ბანკროტამდე მიდიოდა“.

ბინ ლადენი გლობალური დათბობის სერიოზული ოპონენტია და ამერიკელებს წერილი მისწერა, რომ ემუშავათ პრეზიდენტ ობამასთან ერთად და ეპოვათ ამ პრობლემის გადაწყვეტის ხერხი.

მისი შეხედულებების და მიზნის მისაღწევი მეთოდების გამო ექსპერტები და ჟურნალისტები სხვადასხვა გამოცემებიდან („The New York Times“, „BBC“, „Al Jazeera“) მოიხსენიებენ მას როგორც ტერორისტს. 

ოსამა ბინ ლადენი მოკლეს 2011 წლის 2 მაისს, ადგილობრივი დროით ღამის პირველ საათზე, პაკისტანის ქალაქ აბოტაბადში შეერთებული შტატების შეიარაღებული ძალების სპეცრაზმის დახმარებით.

ბინ ლადენის მკვლელობის ოპერაციის ბრძანება გასცა ამერიკის პრეზიდენტმა ბარაკ ობამამ. ოპერაცია განხორციელდა CIA-ს ცენტრალურ დაზვერვის შტაბში. ბინ ლადენის ლიკვიდაციის ოპერაცია ამერიკელებმა ავღანეთიდან დაიწყეს, შემდეგ კი მოაწყვეს რეიდი მის სახლზე აბოტაბადში. რეიდის შემდეგ ცნობილი გახდა, რომ ბინ ლადენის გვამი იდენტიფიკაციისთვის ავღანეთში გადაასვენეს, ხოლო შემდეგ, გარდაცვალებიდან 24 საათში ზღვაში დაასაფლავეს