ასისთავა

ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -  

                                 ასისთავა

                                                                     აყვავებული მცენარის ზოგადი ხედი

ასისთავა (ლათ. Centaureum minus; სინონიმები: Centaureum erythraea, Erytrhraea centaureum) — ერთ- ან ორწლიანი ბალახეული მცენარე, 10-40 სმ სიმაღლის ოთხწახნაგოვანი სწორმდგომი ღეროთი. ღეროს ძირში განწყობილი ფოთლები წაგრძელებულ-უკუკვერცხისებრი და თავბლაგვია, ღეროზე ერთიმეორის პირდაპირ განწყობილი ფოთლები კი ლანცეტა და ბლაგვწვეტიანია. თანაყვავილედი ქოლგისებრი საგველაა. ყვავილები ვარდისფერ-წითელია. ასისთავა ყვავილობს ივნის-სექტემბერში და გრძელდება 5 დღეს. გავრცელებულია ტყისპირა ველებსა და მდელოებზე მთის შუა სარტყელამდე.

ასისთავა შეიცავს 1%-მდე ალკოლოიდებს, 0,3% -მდე გლიკოზიდებს და ასკორბინის მჟავას. ხალხურ მედიცინაში იყენებდნენ მადის მომგბრელ, საჭმლის მომნელებელ, მატონიზირებელ საშუალებად.

მნიშვნელობა და გამოყენება

სამკურნალო ნედლეულად გამოიყენება ცენტავრის ბალახი (ლათ. Herba Centaurii). ნედლეულის შეგროვება ხორციელდება ყვავილობის დასაწყისში, როზეტთან ერთად ღეროს მოკვეთით. აშრობენ ჩრდილში, ფხვიერ ფენად დაფენას.

მედიცინაში ბალახს იყენებენ ინფუზიის სახით, როგორც პრეპარატებისა და მწარე ნაყენების ნაწილი, როგორც მადის გამაძლიერებელი და ქოლეტური აგენტი. დეკორქციის ან ინფუზიის სახით გამოიყენება გასტრიტის, ღვიძლის, ნაღვლის ბუშტისა და თირკმელების დაავადებების დროს.

იხ.ვიდეო - Золототысячник обыкновенный

მადის მოპსაგვარებლად საწმლის მონელების გასაუმჯობესებლად და კუწ-ნაწლავის ზოგიერთი ანთებიბითი დაავადების სამკურნალოდ შეიძლება გამოვიყენოთ ასისთავის ნაყენი ან ნახარში

ნაყენი: 1ს/კ ბალახს დაასხით 1 ჩ/ჭ მდუღარე წყალი, შეფუთეთ ნახევარი საათი გააჩერეთ და გაწურეთ. მიიღეთ თითო ს/კ დღეში 3-ჯერ, ჭამამდე ნახევარი საათით ადრე

ნახარში; 2ს/კ ბალახს დაასხით 1 ჩ/ჭ მდუღარე წყალის აბაზანა გაწურეთ შეავსეთ მდუღარე წყლით საწყის მოცულობამდე, მიიღეთ მესამედი ჭიქა დღეში 2-3-ჯერ, ჭამამდე ნახევარი საათით ადრე.

ასისთავის ნახარში უხდება კუჭის წვენის მაღალმჟავიანობისას დიზენტირიის, დისპეფსიურ მოვლენებს, მეტეორიზმის, გულძმავრისა და ფაღარათისას.

ექიმის კომენტარი: ასისთავას სამკურნალოდ უხსოვარი დროიდან ხმარობენ. ყვავილობს ივნიდან შემომდგომამდე, ხარობს მდეოლებზე, ტყის პირებში.

ასითავი კახეთში დედამიწის ნაღველას და ხიროშანს უძახიან, ფშავში -  ხიროშანს, გურიაში ხინახინს, აჭარაში- ხინას, სამაგრელოში - ჭამს.

ნედლეულად იყენებენ მცენარის მიწისზედა ნაწილს. მას აგროვებენ ყვავილობის დასაწყისში. როდესაც როზეტის ფოთლებს ჯერ არ დაუწყიათ გაყვავილება და გახმობა. მცენარეს ჭრიან დანით ან ნამგლით. უფრო ხშირად კი მიწიდან აძრობენ ფესვიანად, კრვენ პატარა კონებად, ფესვებს აჭრიან (ზოგჯერ როზეტთან ერთად) და კიდებენ თოკზე გასაშრობად ან თხელ ფენად აწყობენ.

ასისთავას ყველა ნაწილი მდიდარია გლიკოზიდებითა და ალკალოიდური ფსევდოალკალოიდი გენციანნინი, მიწისზედა ნაწილი სეიცავს აგრეთვე ფლავოინებს გლიკოზიდ ცენტაურეინს C ვიტამინს ბეტა ამირანს, აცეტატს.

ასისტავას ნაყენი მადის მოსამატებელი და პერისტალტიკის გამაძლიერებელია.

ასისთავას ნახარშს იყენებენ კუჭის წვენის მაღალი მჯავიანობის, ღვიძლისა და ნაღვლის ბუშტის სადინარების დაავადების გაცივებისა და ციების დროს.

 დიდი დოზებით ასითავას პრეპერატების მიღება იწვევს საწმლის მონელების პროცესის დარღვევას.

მადის მისამატებლად - აირეთ 1 სადილის კოვზი ასითავას ღერო, დაასხით 1 ჩ/ჭ მდუღარე წყალი და 15 წთ ადუღეთ 1/ 3. ჩ ჭ. დღეში 2-3-ჯერ, ჭამამდე ნახევარი საათით ადრე.

ნაუენის მომზადება ასეც შეიძლება: აიღეთ 20გრ დაქუცმაცებული ბალახი, დაასხით 100მლ 40% -იანი სპირტი, დააყენეთ 7-14 დღ დღეში რამდენიჯერმე შეანჯღრიეთ, გაწურეთ, მიიღეთ 10-20წვეთი ჭამადე 20-30წუთით ადრე.

ასაკი

ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -  

                               ასაკი

ჯორჯიონე. სამი ასაკის კაცი. 1500-1510 წწ. პალაცო პიტი. ფლორენცია

ასაკი არის პერიოდის ხანგრძლივობა ცოცხალი ორგანიზმის დაბადებიდან დღემდე ან დროის სხვა კონკრეტულ მომენტამდე.

ჩვეულებრივ სიტყვა „ასაკი“ ეხება კალენდარულ ასაკს (პასპორტის ასაკი, ქრონოლოგიური ასაკი), რომელიც არ ითვალისწინებს სხეულის განვითარების ფაქტორებს. ორგანიზმის განვითარების ინდივიდუალურ მახასიათებლებში დაფიქსირებული განსხვავებები საშუალო ინდიკატორებისგან საფუძვლად დაედო "ბიოლოგიური ასაკის" ან "განვითარების ასაკის" კონცეფციის დანერგვას.

პირის ასაკი

ასაკი სწორია

ასაკი კონსტიტუციურ სამართალში

ასაკი სამოქალაქო სამართალში

ქმედუნარიანობა

ქმედუნარიანობა

ასაკი საოჯახო სამართალში

ასაკი სისხლის სამართლის საქმეში

სისხლის სამართლის პასუხისმგებლობის ასაკი

გენერალი

შემცირებული

ამაღლებული

სექსუალური თანხმობის ასაკი

ასაკობრივი პერიოდიზაცია

„კაცობრიობის საუკუნის ეტაპები“, XIX საუკუნის I ნახევარი

მთავარი სტატია: ასაკობრივი პერიოდიზაცია

არსებობს სხვადასხვა ასაკობრივი პერიოდიზაციის სისტემა. ყველა მათგანი ეფუძნება ბავშვის ასაკის შესაბამის ანატომიურ და ფიზიოლოგიურ მახასიათებლებს, ისინი ითვალისწინებენ გარემომცველ სოციალურ გარემოსთან ადაპტირებას. ერთ-ერთი მიღებული დაყოფა ასაკობრივ პერიოდებად:

ახალშობილი პერიოდი (ნეონატალური პერიოდი) - პირველი 4 კვირა

მკერდის პერიოდი - 4 კვირიდან 1 წლამდე

ადრეული ბავშვობა (პატარა ასაკი) - 1-3 წელი

სკოლამდელი ასაკი - 3 წელი - 6-7 წელი

უმცროსი სასკოლო ასაკი - 6-7 - 10-12 წელი

მოზარდობა – 10-12 – 17-18 წელი

ახალგაზრდობის პერიოდი

ბიჭები: 17-21 წლის

გოგონები: 16-20 წლის

სექსუალური ასაკი (1 პერიოდი)

მამაკაცები 21-35 წლის

ქალები 20-35 წლის

სექსუალური ასაკი (მე-2 პერიოდი)

მამაკაცები 35-60 წლის

ქალები 35-55 წლის

სიბერე

მამაკაცები 60-75 წლის

ქალები 55-75 წლის

ასაკოვანი ასაკი - 75-90 წელი

დიდხანს ღვიძლი - 90 წელი და მეტი.

ბიოლოგიური ასაკი

მთავარი სტატია : ბიოლოგიური ასაკი

ადამიანის ფიზიოლოგიური და ინტელექტუალური მახასიათებლები, ჯანმრთელობის მდგომარეობა და შრომისუნარიანობა, სტრესის, ტრავმისა და ავადმყოფობის წინააღმდეგობის გაწევის უნარი პირველ რიგში დამოკიდებულია არა მის კალენდარულ (ქრონოლოგიურ) ასაკზე, არამედ სხეულის მორფოლოგიური და ფიზიოლოგიური განვითარების ხარისხზე. - ე.წ. ბიოლოგიური ასაკი (განვითარების ასაკი). ბიოლოგიური ასაკი განისაზღვრება ორგანიზმის მეტაბოლური, სტრუქტურული, ფუნქციური, მარეგულირებელი თავისებურებებისა და ადაპტაციური შესაძლებლობების მთლიანობით. ბიოლოგიური ასაკი, გარდა მემკვიდრეობითობისა, დიდწილად დამოკიდებულია გარემო პირობებზე და ცხოვრების წესზე. თანატოლებს შორის ქრონოლოგიური ასაკის მიხედვით, ჩვეულებრივ, მნიშვნელოვანი განსხვავებებია ასაკთან დაკავშირებული ცვლილებების მაჩვენებელში. ბიოლოგიური ასაკის დასადგენად გამოიყენება სპეციალური ბიოლოგიური პარამეტრები - დაბერების ბიომარკერები.

ბოლო დროს გამოჩნდა წამლები, რომლებიც ანელებენ ორგანიზმების დაბერების ტემპს - გეროპროტექტორები.

მცენარის ასაკი

მცენარის ასაკი, ან მცენარის აბსოლუტური ასაკი, ან მცენარის კალენდარული ასაკი, არის დროის მონაკვეთი თესლის ან სპორის აღმოცენების დაწყებიდან ამ მცენარის განვითარების გარკვეულ მომენტამდე  .

მერქნიანი მცენარეების უმეტესობისთვის, რომლებიც იზრდება წელიწადის ხელსაყრელი და არახელსაყრელი სეზონების მონაცვლეობის პირობებში, ასაკი საკმაოდ ზუსტად შეიძლება განისაზღვროს წლიური ზრდით (წლიური რგოლები).

დაბერება უკვდავების წინააღმდეგ

უკვდავი ჰიდრა, მედუზას ნათესავი

ადამიანები და სხვა სახეობების წევრები, განსაკუთრებით ცხოველები, ბერდება და კვდებიან. სოკოებსაც შეუძლიათ დაბერება. ამის საპირისპიროდ, მრავალი სახეობა შეიძლება ჩაითვალოს პოტენციურად უკვდავებად: მაგალითად, ბაქტერიები იშლება შვილობილი უჯრედების წარმოქმნით, მარწყვის მცენარეები ზრდის მორბენალს საკუთარი თავის კლონებისთვის, ხოლო ცხოველებს გვარის Hydra-ს აქვთ რეგენერაციული უნარი, რომლითაც ისინი თავს არიდებენ სიბერეში სიკვდილს.

სიცოცხლის ადრეული ფორმები დედამიწაზე, სულ მცირე 3,7 მილიარდი წლის წინ დაწყებული  იყო ერთუჯრედიანი ორგანიზმები. ასეთი ორგანიზმები (პროკარიოტები, პროტოზოები, წყალმცენარეები) დაშლის გზით მრავლდებიან ქალიშვილ უჯრედებში; ამდენად, ერთუჯრედიანი ორგანიზმები არ ბერდება და პოტენციურად უკვდავნი არიან ხელსაყრელ პირობებში. თუმცა, მოხსენებული იქნა მტკიცებულება, რომ დაბერება იწვევს სიკვდილს ერთუჯრედიან ბაქტერიაში Escherichia coli, ორგანიზმში, რომელიც მრავლდება მორფოლოგიურად სიმეტრიული გაყოფით. დაბერების მტკიცებულება დაფიქსირდა აგრეთვე ბაქტერია Caulobacter crescintus. და ერთუჯრედოვანი საფუარი Saccharomyces cerevisiae.

ცალკეული ორგანიზმის დაბერება და სიკვდილიანობა უფრო აშკარა გახდა ევკარიოტული სქესობრივი გამრავლების ევოლუციით,  რაც მოხდა სოკოების/ცხოველების სამეფოების წარმოქმნით დაახლოებით მილიარდი წლის წინ და თესლის მწარმოებელი მცენარეების ევოლუციით 320 მილიონი წლის წინ. . სქესობრივ ორგანიზმს ამიერიდან შეუძლია გადასცეს თავისი გენეტიკური მასალის გარკვეული ნაწილი ახალი ინდივიდების წარმოსაქმნელად და თავად გახდეს ერთჯერადი მისი სახეობის გადარჩენის თვალსაზრისით. თუმცა, ეს კლასიკური ბიოლოგიური იდეა ახლახან შეშფოთებულია იმ აღმოჩენით, რომ ბაქტერია E. coli შეიძლება გაიყოს გამორჩეულ ქალიშვილულ უჯრედებად, რაც ხსნის თეორიულ შესაძლებლობას ბაქტერიებს შორის "ასაკობრივი კლასების" არსებობას.

ადამიანებში და სხვა მოკვდავ სახეობებშიც კი არსებობს უჯრედები უკვდავების პოტენციალის მქონე: კიბოს უჯრედები, რომლებმაც დაკარგეს სიკვდილის უნარი, როდესაც ინახება უჯრედულ კულტურაში, როგორიცაა HeLa უჯრედის ხაზი,  და სპეციფიკური ღეროვანი უჯრედები, როგორიცაა ჩანასახები. (აწარმოებს კვერცხუჯრედს და სპერმატოზოვას). ხელოვნური კლონირებისას ზრდასრული უჯრედები შეიძლება გაახალგაზრდავდეს ემბრიონულ სტატუსამდე და შემდეგ გამოიყენონ ახალი ქსოვილის ან ცხოველის გასაშენებლად დაბერების გარეშე. თუმცა, ადამიანის ნორმალური უჯრედები კვდებიან ლაბორატორიულ კულტურაში 50 უჯრედის გაყოფის შემდეგ (ჰაიფლიკის ლიმიტი, აღმოჩენილი ლეონარდ ჰეიფლიკმა 1961 წელს).

სიმპტომები

ხანდახან ხანდახან ხრტილის მუდმივ ზრდას ადანაშაულებენ ხანდაზმული ადამიანების გადიდებულ ყურებსა და ცხვირზე, მაგრამ მიზეზი, სავარაუდოდ, გრავიტაციაა.

დაბერების რამდენიმე დამახასიათებელი სიმპტომი განიცდის უმეტესობას ან ადამიანთა მნიშვნელოვან ნაწილს სიცოცხლის განმავლობაში.

თინეიჯერები კარგავენ მცირეწლოვან ბავშვს 20 kHz-ზე მაღალი სიხშირის ბგერების მოსმენის უნარს.

ნაოჭები ძირითადად ვითარდება ფოტოდაბერების გამო, განსაკუთრებით ზემოქმედებს მზეზე დაუცველ ადგილებში, როგორიცაა სახე.

მას შემდეგ, რაც პიკს მიაღწია გვიან მოზარდობიდან 20-იანი წლების ბოლოს, ქალის ნაყოფიერება იკლებს.

30 წლის შემდეგ, ადამიანის სხეულის მასა მცირდება 70 წლამდე და შემდეგ ავლენს დამამშვიდებელ რხევებს.

35 წელზე უფროსი ასაკის ადამიანებს ემუქრებათ თვალის ცილიარული კუნთის სიძლიერის დაკარგვის რისკი, რაც იწვევს ახლო ობიექტებზე ფოკუსირების გაძნელებას ან პრესბიოპიას. ადამიანების უმრავლესობას 45-50 წლის ასაკში აღენიშნება პრესბიოპია. მიზეზი არის ლინზების გამკვრივება ალფა-კრისტალინის დონის შემცირებით, პროცესი, რომელიც შეიძლება დააჩქაროს უფრო მაღალმა ტემპერატურამ.

დაახლოებით 55 წლის ასაკში თმა ნაცრისფერი ხდება. შაბლონური თმის ცვენა 55 წლის ასაკში მოქმედებს მამაკაცების დაახლოებით 30-50%-ზე და ქალთა მეოთხედზე.

მენოპაუზა ჩვეულებრივ ხდება 44-დან 58 წლამდე ასაკში.

60-64 ასაკობრივ კოჰორტაში ოსტეოართრიტის სიხშირე 53%-მდე იზრდება. თუმცა, მხოლოდ 20% აღნიშნავს ამ ასაკში ოსტეოართრიტის ინვალიდობას.

75 წელზე უფროსი ასაკის ადამიანების თითქმის ნახევარს აღენიშნება სმენის დაქვეითება (პრესბიკუზია), რაც აფერხებს სალაპარაკო კომუნიკაციას. ბევრ ხერხემლიანს, როგორიცაა თევზები, ფრინველები და ამფიბიები, არ უვითარდებათ პრესბიკუზისი სიბერეში, რადგან მათ შეუძლიათ კოხლეარული სენსორული უჯრედების რეგენერაცია; ძუძუმწოვრებმა, მათ შორის ადამიანებსაც, გენეტიკურად დაკარგეს ეს უნარი.

80 წლისთვის ამერიკელების ნახევარზე მეტს ან აქვს კატარაქტის ოპერაცია ან ჩაუტარდა კატარაქტის ოპერაცია

სხეულის მასის ასაკობრივი დინამიკა (1, 2) და მასა ნორმალიზებულია სიმაღლეზე (3, 4) მამაკაცის (1, 3) და ქალის (2, 4)

სისუსტე, დაქვეითებული ძალის, ფიზიკური აქტივობის, ფიზიკური მუშაობისა და ენერგიის სინდრომი, გავლენას ახდენს 85 წელს გადაცილებულთა 25%-ზე. კუნთებს აქვთ ვარჯიშის ან ტრავმაზე რეაგირების შემცირებული უნარი და ხშირია კუნთების მასისა და სიმტკიცის დაკარგვა (სარკოპენია). ჟანგბადის მაქსიმალური მოხმარება და მაქსიმალური გულისცემის შემცირება. მცირდება ხელის ძალა და მობილურობა.

ათეროსკლეროზი კლასიფიცირდება როგორც დაბერების დაავადება. ეს იწვევს გულ-სისხლძარღვთა დაავადებებს (მაგალითად, ინსულტი და გულის შეტევა), რომელიც, გლობალურად, სიკვდილის ყველაზე გავრცელებული მიზეზია. სისხლძარღვების დაბერება იწვევს სისხლძარღვების რემოდელირებას და არტერიული ელასტიურობის დაკარგვას და, შედეგად, იწვევს სისხლძარღვების სიმტკიცეს.

მტკიცებულებები ვარაუდობენ, რომ ასაკთან დაკავშირებული სიკვდილის რისკი იზრდება 105 წლის შემდეგ. ადამიანის სიცოცხლის მაქსიმალური ხანგრძლივობა ვარაუდობენ 115 წელს. ყველაზე ძველი, საიმედოდ დაფიქსირებული ადამიანი იყო ჟან კალმენტი, რომელიც გარდაიცვალა 1997 წელს 122 წლის ასაკში.

ნორმალური ასაკის ტვინის (მარცხნივ) და ალცჰეიმერის დაავადებით დაზარალებული ტვინის შედარება

ასაკთან ერთად დემენცია უფრო ხშირი ხდება. 65-დან 74 წლამდე ასაკის ადამიანების დაახლოებით 3%-ს, 75-დან 84 წლამდე ასაკის 19%-ს და 85 წელზე უფროსი ასაკის ადამიანთა თითქმის ნახევარს აქვს დემენცია. სპექტრი მერყეობს მსუბუქი კოგნიტური დარღვევიდან ალცჰეიმერის დაავადების ნეიროდეგენერაციულ დაავადებებამდე, ცერებროვასკულარული დაავადება, პარკინსონის დაავადება და ლუ გერიგის დაავადება. გარდა ამისა, მეხსიერების მრავალი სახეობა ასაკთან ერთად მცირდება, მაგრამ არა სემანტიკური მეხსიერება ან ზოგადი ცოდნა, როგორიცაა ლექსიკის განმარტებები. ისინი, როგორც წესი, იზრდება ან რჩება სტაბილურად გვიან ზრდასრულ ასაკამდე  (იხ. ტვინი დაბერება). ინტელექტი ასაკთან ერთად იკლებს, თუმცა ეს მაჩვენებელი განსხვავდება ტიპის მიხედვით და, ფაქტობრივად, შეიძლება სტაბილურად დარჩეს ადამიანის სიცოცხლის უმეტესი პერიოდის განმავლობაში, უეცრად იკლებს მხოლოდ მაშინ, როცა ადამიანები სიცოცხლის ბოლოს უახლოვდებიან. მაშასადამე, კოგნიტური დაქვეითების სიჩქარის ინდივიდუალური ცვალებადობა შეიძლება აიხსნას იმ ადამიანების მიხედვით, რომლებსაც აქვთ სიცოცხლის განსხვავებული ხანგრძლივობა. თავის ტვინში ცვლილებებია: 20 წლის შემდეგ, ყოველ ათწლეულში 10%-ით მცირდება ტვინის მიელინირებული აქსონების მთლიანი სიგრძე.

ასაკმა შეიძლება გამოიწვიოს მხედველობის დაქვეითება, რის შედეგადაც მცირდება არავერბალური კომუნიკაცია , რამაც შეიძლება გამოიწვიოს იზოლაცია და შესაძლო დეპრესია. თუმცა, ხანდაზმულებს არ შეუძლიათ ისე განიცადონ დეპრესია, როგორც ახალგაზრდებს, და პარადოქსულად აღმოჩნდა, რომ მათ გააუმჯობესეს განწყობა, მიუხედავად ფიზიკური ჯანმრთელობის დაქვეითებისა. მაკულარული დეგენერაცია იწვევს მხედველობის დაკარგვას და იზრდება ასაკთან ერთად, რაც გავლენას ახდენს 80 წელზე უფროსი ასაკის ადამიანთა თითქმის 12%-ზე. ეს დეგენერაცია გამოწვეულია ნარჩენების მიმოქცევაში სისტემური ცვლილებებით და ბადურის ირგვლივ არანორმალური გემების ზრდით.

სხვა ვიზუალური დაავადებები, რომლებიც ხშირად ვლინდება ასაკთან ერთად, არის კატარაქტა და გლაუკომა. კატარაქტა ხდება მაშინ, როდესაც თვალის ლინზა დაბინდულია, მხედველობა ბუნდოვანი ხდება; ის საბოლოოდ იწვევს სიბრმავეს, თუ მკურნალობა არ არის. ისინი ვითარდებიან დროთა განმავლობაში და ყველაზე ხშირად გვხვდება უფროსებთან. კატარაქტის მკურნალობა შესაძლებელია ქირურგიული გზით. გლაუკომა არის კიდევ ერთი გავრცელებული ვიზუალური დაავადება, რომელიც ვლინდება ხანდაზმულებში. გლაუკომა გამოწვეულია მხედველობის ნერვის დაზიანებით, რაც იწვევს მხედველობის დაკარგვას. გლაუკომა ჩვეულებრივ ვითარდება დროთა განმავლობაში, მაგრამ არსებობს გლაუკომის ვარიაციები და ზოგიერთს აქვს უეცარი დაწყება. გლაუკომის რამდენიმე პროცედურა არსებობს, მაგრამ არ არის განკურნება ან გამოსწორება ზიანის აღმოსაფხვრელად. გლაუკომის შემთხვევაში პრევენცია საუკეთესო ღონისძიებაა.

გარდა ფიზიკური სიმპტომებისა, დაბერებამ შეიძლება გამოიწვიოს ფსიქიკური ჯანმრთელობის მრავალი პრობლემა, რადგან ხანდაზმულები უმკლავდებიან ისეთ გამოწვევებს, როგორიცაა საყვარელი ადამიანების სიკვდილი, პენსიაზე გასვლა და მიზნის დაკარგვა, ისევე როგორც საკუთარი ჯანმრთელობის პრობლემები. ზოგიერთი გამაფრთხილებელი ნიშანია: განწყობის ან ენერგიის ცვლილება, ძილის ან კვების ჩვევების ცვლილება, ტკივილი, სევდა, არაჯანსაღი დაძლევის მექანიზმები, როგორიცაა მოწევა, სუიციდური აზრები და სხვა.  ხანდაზმული მოზარდები ასევე უფრო მიდრეკილნი არიან სოციალური იზოლაციისკენ, რამაც შეიძლება კიდევ უფრო გაზარდოს ფიზიკური და ფსიქიკური მდგომარეობის რისკი, როგორიცაა შფოთვა, დეპრესია და კოგნიტური დაქვეითება. 

შეიძლება განვასხვავოთ "პროქსიმალურ დაბერებას" (ასაკზე დაფუძნებული ეფექტები, რომლებიც წარმოიქმნება ახლო წარსულში არსებული ფაქტორების გამო) და "დისტალურ დაბერებას" (ასაკზე დაფუძნებული განსხვავებები, რომლებიც შეიძლება გამოვლინდეს ადამიანის ადრეული ცხოვრების მიზეზებში, მაგ. როგორც ბავშვთა პოლიომიელიტი).

დაბერება ერთ-ერთი ყველაზე ცნობილი რისკის ფაქტორია ადამიანის დაავადებების უმეტესობისთვის. დაახლოებით 150,000 ადამიანიდან, რომლებიც ყოველდღიურად იღუპებიან მთელ მსოფლიოში, დაახლოებით ორი მესამედი - 100,000 დღეში - იღუპება ასაკთან დაკავშირებული მიზეზების გამო. ინდუსტრიულ ქვეყნებში პროპორცია უფრო მაღალია და 90%-ს აღწევს.

95 წლის ქალს ხელში ხუთი თვის ბიჭი უჭირავს

21-ე საუკუნეში მკვლევარები მხოლოდ იწყებენ დაბერების ბიოლოგიური საფუძვლის გამოკვლევას შედარებით მარტივ და ხანმოკლე ორგანიზმებშიც კი, როგორიცაა საფუარი. ცოტა რამ არის ცნობილი ძუძუმწოვრების დაბერების შესახებ, ნაწილობრივ იმის გამო, რომ პატარა ძუძუმწოვრების სიცოცხლეც კი გაგრძელდა, როგორიცაა თაგვი (დაახლოებით 3 წელი). დაბერების შესწავლის მოდელი ორგანიზმი არის ნემატოდი C. elegans - მოკლე სიცოცხლის ხანგრძლივობა 2-3 კვირა - რაც საშუალებას აძლევს გენეტიკური მანიპულაციების ან გენის აქტივობის დათრგუნვას რნმ-ის ჩარევით და სხვა ფაქტორებით. ყველაზე ცნობილი მუტაციები და რნმ ჩარევის სამიზნეები, რომლებიც სიცოცხლის ხანგრძლივობას ახანგრძლივებს, პირველად აღმოაჩინეს C. elegans-ში.

ბიოლოგიურ დაბერებაზე ზემოქმედების შემოთავაზებული ფაქტორები იყოფა ორ ძირითად კატეგორიად, დაპროგრამებულ და შეცდომებთან დაკავშირებული. დაპროგრამებული ფაქტორები მიჰყვება ბიოლოგიურ გრაფიკს, რომელიც შეიძლება იყოს თანდაყოლილი მექანიზმების გაგრძელება, რომლებიც არეგულირებენ ბავშვის ზრდას და განვითარებას. ეს რეგულაცია დამოკიდებული იქნება გენის ექსპრესიის ცვლილებებზე, რომლებიც გავლენას ახდენენ სისტემებზე, რომლებიც პასუხისმგებელნი არიან შენარჩუნებაზე, შეკეთებაზე და თავდაცვის პასუხებზე. შეცდომის ან დაზიანების გამომწვევი ფაქტორები მოიცავს შიდა და გარემო მოვლენებს, რომლებიც იწვევენ კუმულაციური გაუარესებას ერთ ან რამდენიმე ორგანოში.

დაბერების მოლეკულური და უჯრედული ნიშნები

მთავარი სტატია: დაბერების ნიშნები

2013 წლის ერთმა მიმოხილვამ შეაფასა დაბერება ზიანის თეორიის საშუალებით, შესთავაზა დაბერების ცხრა მეტაბოლური "განსაკუთრებით" სხვადასხვა ორგანიზმებში, განსაკუთრებით ძუძუმწოვრებში:

გენომიური არასტაბილურობა (ბირთვული დნმ-ში, mtDNA-ში და ბირთვულ ფენაში დაგროვილი მუტაციები)

ტელომერების გაფუჭება (ავტორები აღნიშნავენ, რომ ხელოვნური ტელომერაზა ანიჭებს არასიმსივნურ უკვდავებას სხვაგვარად მოკვდავ უჯრედებს)

ეპიგენეტიკური ცვლილებები (დნმ-ის მეთილაციის შაბლონების ჩათვლით, ჰისტონების შემდგომი ტრანსლაციური მოდიფიკაცია და ქრომატინის რემოდელირება). დაბერება და დაავადება დაკავშირებულია გენის ექსპრესიის არასწორ რეგულაციასთან მეთილაციის დარღვეული შაბლონების გამო, ჰიპომეთილირებიდან ჰიპერმეთილირებამდე. 

პროტეოსტაზის დაკარგვა (ცილის დაკეცვა და პროტეოლიზი)

დერეგულირებული საკვები ნივთიერებების სენსაცია (დაკავშირებული ზრდის ჰორმონის/ინსულინისმაგვარი ზრდის ფაქტორის 1 სასიგნალო გზას [გატეხილი წამყვანი], რომელიც არის ევოლუციაში დაბერების კონტროლის ყველაზე დაცული გზა და მის სამიზნეებს შორისაა FOXO3/Sirtuin ტრანსკრიფციის ფაქტორები და mTOR კომპლექსები. სავარაუდოდ პასუხობს კალორიების შეზღუდვას)

მიტოქონდრიული დისფუნქცია (თუმცა ავტორები აღნიშნავენ, რომ მიზეზობრივი კავშირი დაბერებასა და რეაქტიული ჟანგბადის სახეობების მიტოქონდრიულ წარმოებას შორის აღარ არის მხარდაჭერილი ბოლო კვლევებით)

უჯრედული დაბერება (გარკვეულ ქსოვილებში აღარ იყოფიან უჯრედების დაგროვება, პროცესი გამოწვეული განსაკუთრებით p16INK4a/Rb და p19ARF/p53 კიბოს უჯრედების გამრავლების შესაჩერებლად)

ღეროვანი უჯრედების ამოწურვა (ავტორების აზრით გამოწვეული ზიანის ფაქტორებით, როგორიცაა ზემოთ ჩამოთვლილი)

შეცვლილი უჯრედშორისი კომუნიკაცია (მოიცავს განსაკუთრებით ანთებას, მაგრამ შესაძლოა სხვა უჯრედშორის ურთიერთქმედებებსაც

ანთებითი პროცესი, ქრონიკული ანთებითი ფენოტიპი ხანდაზმულებში ვირუსული ინფექციის არარსებობის შემთხვევაში, გადაჭარბებული გააქტიურების და თანდაყოლილი იმუნური სისტემის სიზუსტის დაქვეითების გამო.

ნაწლავის მიკრობიომის დისბიოზი (მაგ., მიკრობული მრავალფეროვნების დაკარგვა, ენტეროპათოგენების გაფართოება და ვიტამინი B12-ის ბიოსინთეზის ცვლილება) კორელაციაშია ბიოლოგიურ ასაკთან და არა ქრონოლოგიურ ასაკთან.

დაბერების პროცესში ჩართული მეტაბოლური გზები

არსებობს სამი ძირითადი მეტაბოლური გზა, რომელსაც შეუძლია გავლენა მოახდინოს დაბერების სიჩქარეზე, განხილული ქვემოთ:

FOXO3/Sirtuin გზა, რომელიც სავარაუდოდ რეაგირებს კალორიების შეზღუდვაზე

ზრდის ჰორმონი/ინსულინის მსგავსი ზრდის ფაქტორი 1 სასიგნალო გზა [გატეხილი წამყვანი]

ელექტრონული სატრანსპორტო ჯაჭვის აქტივობის დონეები მიტოქონდრიებში და (მცენარეებში) ქლოროპლასტებში.

სავარაუდოა, რომ ამ გზების უმეტესობა ცალ-ცალკე იმოქმედებს დაბერებაზე, რადგან მათზე დამიზნება ერთდროულად იწვევს სიცოცხლის ხანგრძლივობის დანამატის ზრდას.

დაპროგრამებული ფაქტორები

დაბერების ტემპი არსებითად განსხვავდება სხვადასხვა სახეობებში და ეს, დიდწილად, გენეტიკურად არის დაფუძნებული. მაგალითად, მრავალი მრავალწლიანი მცენარე, მარწყვიდან და კარტოფილიდან დაწყებული, ტირიფის ხეებამდე, როგორც წესი, აწარმოებს თავის კლონებს ვეგეტატიური გამრავლების გზით და, შესაბამისად, პოტენციურად უკვდავია, ხოლო ერთწლიანი მცენარეები, როგორიცაა ხორბალი და საზამთრო, ყოველწლიურად კვდებიან და მრავლდებიან სქესობრივი გამრავლებით. 2008 წელს გაირკვა, რომ წლიურ მცენარე Arabidopsis thaliana-ში მხოლოდ ორი გენის ინაქტივაცია იწვევს მის გადაქცევას პოტენციურად უკვდავ მრავალწლიან მცენარედ. უძველესი ცხოველები, რომლებიც აქამდეა ცნობილი, არის 15000 წლის ანტარქტიდის ღრუბლები,, რომლებსაც შეუძლიათ გამრავლება როგორც სქესობრივად, ასევე კლონურად.

გარდა კლონური უკვდავებისა, არსებობს გარკვეული სახეობები, რომელთა ინდივიდუალური სიცოცხლის ხანგრძლივობა გამოირჩევიან დედამიწის სიცოცხლის ფორმებს შორის, მათ შორის ფიჭვი 5062 წლის ან 5067 წლის,  უხერხემლოები, როგორიცაა ხისტი თიხა (ცნობილია როგორც კვაჰოგი ახალ ინგლისში) 508 წელი,  გრენლანდიური ზვიგენი 400 წლის ასაკში,  სხვადასხვა ღრმა ზღვის მილი ჭიები 300 წელზე მეტი ხნის განმავლობაში, თევზი, როგორიცაა ზუთხი და კლდე თევზი და ზღვა ა.ნემონი და ლობსტერი. ზოგჯერ ამბობენ, რომ ასეთი ორგანიზმები უმნიშვნელო სიბერეს ავლენენ. გენეტიკური ასპექტი ასევე აჩვენა ადამიანის ასწლეულების კვლევებში.

დაბერების ევოლუცია

მთავარი სტატია: დაბერების ევოლუცია

სიცოცხლის ხანგრძლივობა, ისევე როგორც სხვა ფენოტიპები, შეირჩევა ევოლუციაში. ნიშან-თვისებები, რომლებიც ხელს უწყობს ადრეულ გადარჩენას და რეპროდუქციას, შეირჩევა მაშინაც კი, თუ ისინი ხელს უწყობენ ადრეულ სიკვდილს. ასეთ გენეტიკურ ეფექტს უწოდებენ ანტაგონისტური პლეიოტროპიის ეფექტს გენზე მითითებისას (პლიოტროპია, რომელიც აღნიშნავს გენს აქვს ორმაგი ფუნქცია - საშუალებას აძლევს გამრავლებას ახალგაზრდა ასაკში, მაგრამ აძვირებს ორგანიზმს სიცოცხლის ხანგრძლივობას სიბერეში) და ეწოდება ერთჯერადი სომა ეფექტი. მთელ გენეტიკურ პროგრამას (ორგანიზმი, რომელიც გადააქვს შეზღუდულ რესურსებს შენარჩუნებიდან რეპროდუქციაზე). ბიოლოგიური მექანიზმები, რომლებიც არეგულირებენ სიცოცხლის ხანგრძლივობას, ალბათ, განვითარდა პირველ მრავალუჯრედოვან ორგანიზმებთან ერთად მილიარდზე მეტი წლის წინ. თუმცა, ერთუჯრედიანი ორგანიზმებიც კი, როგორიცაა საფუარი, გამოიყენებოდა მოდელებად დაბერებისას, ამიტომ დაბერებას თავისი ბიოლოგიური ფესვები გაცილებით ადრე აქვს, ვიდრე მრავალუჯრედულობას.

დაზიანებასთან დაკავშირებული ფაქტორები

დაბერების დნმ-ის დაზიანების თეორია: ითვლება, რომ დნმ-ის დაზიანება არის კიბოს და დაბერების საერთო საფუძველი და ამტკიცებდნენ, რომ დნმ-ის დაზიანების შინაგანი მიზეზები დაბერების ყველაზე მნიშვნელოვანი მიზეზებია. გენეტიკური დაზიანება (დნმ-ის არასწორი სტრუქტურული ცვლილებები), მუტაციები (ცვლილებები დნმ-ის თანმიმდევრობაში) და ეპიმუტაციები (გენის პრომოტორული რეგიონების მეთილაცია ან დნმ-ის ხარაჩოების ცვლილება, რომელიც არეგულირებს გენის ექსპრესიას) შეიძლება გამოიწვიოს გენის არანორმალური ექსპრესია. დნმ-ის დაზიანება იწვევს უჯრედების გაყოფის შეწყვეტას ან იწვევს აპოპტოზს, რაც ხშირად მოქმედებს ღეროვანი უჯრედების აუზებზე და, შესაბამისად, აფერხებს რეგენერაციას. თუმცა, თაგვებზე მთელი სიცოცხლის განმავლობაში ჩატარებული კვლევები ვარაუდობს, რომ მუტაციების უმეტესობა ხდება ემბრიონულ და ბავშვობაში განვითარების დროს, როდესაც უჯრედები ხშირად იყოფა, რადგან თითოეული უჯრედის გაყოფა არის დნმ-ის რეპლიკაციაში შეცდომების შანსი. 36 კვლევის მეტაანალიზმა 4676 მონაწილემ აჩვენა კავშირი ასაკსა და დნმ-ის დაზიანებას შორის ადამიანებში. ადამიანის ჰემატოპოეზური ღეროვანი უჯრედების განყოფილებაში დნმ-ის დაზიანება ასაკთან ერთად გროვდება. ჯანმრთელ ადამიანებში 50 წლის შემდეგ, ქრონოლოგიური ასაკი აჩვენებს ხაზოვან კავშირს დნმ-ის დაზიანების დაგროვებასთან სისხლის მონონუკლეარულ უჯრედებში. დნმ-ის დაზიანების გენომის მასშტაბური პროფილები შეიძლება გამოყენებულ იქნას ძუძუმწოვრების ასაკის უაღრესად ზუსტი პროგნოზირებისთვის.

გენეტიკური არასტაბილურობა: ძაღლები ყოველწლიურად კარგავენ დნმ-ის დაახლოებით 3.3%-ს გულის კუნთის უჯრედებში, ხოლო ადამიანები ყოველწლიურად კარგავენ გულის კუნთის დნმ-ის დაახლოებით 0.6%-ს. ეს რიცხვები ახლოსაა ორი სახეობის მაქსიმალური ხანგრძლივობის თანაფარდობასთან (120 წელი 20 წლის წინააღმდეგ, თანაფარდობა 6/1). შედარებითი პროცენტი ასევე მსგავსია ძაღლსა და ადამიანს შორის დნმ-ის ყოველწლიური დაკარგვის ტვინში და ლიმფოციტებში. როგორც წამყვანი ავტორის, ბერნარდ ლ. სტრეჰლერის თქმით, „...გენეტიკური დაზიანება (განსაკუთრებით გენის დაკარგვა) თითქმის დაბერების ცენტრალური მიზეზია“.

ნარჩენების დაგროვება:

უჯრედებში ნარჩენი პროდუქტების დაგროვება, სავარაუდოდ, ხელს უშლის მეტაბოლიზმს. მაგალითად, ნარჩენი პროდუქტი ლიპოფუსცინი წარმოიქმნება უჯრედებში რთული რეაქციით, რომელიც ცხიმს აკავშირებს ცილებთან. ლიპოფუსცინი შეიძლება დაგროვდეს უჯრედებში მცირე გრანულების სახით დაბერების დროს.

დაბერების საფუარის უჯრედების დამახასიათებელი ნიშანია გარკვეული ცილების ჭარბი წარმოება.

აუტოფაგიის ინდუქციამ შეიძლება გააძლიეროს ტოქსიკური უჯრედშიდა ნარჩენების კლირენსი, რომლებიც დაკავშირებულია ნეიროდეგენერაციულ დაავადებებთან და ყოვლისმომცველია დემონსტრირება, რომ აუმჯობესებს სიცოცხლის ხანგრძლივობას საფუარებში, ჭიებში, ბუზებში, მღრღნელებსა და პრიმატებში. თუმცა, სიტუაცია გართულდა იმის გამო, რომ აუტოფაგიის ამაღლება შეიძლება მოხდეს ასაკთან ერთად.

ცვეთის თეორია: ზოგადი იდეა, რომ დაბერებასთან დაკავშირებული ცვლილებები არის შემთხვევითი დაზიანების შედეგი, რომელიც დროთა განმავლობაში გროვდება.

შეცდომების დაგროვება: იდეა, რომ დაბერება გამოწვეულია შემთხვევითი მოვლენებით, რომლებიც გაურბიან კორექტირების მექანიზმებს, რაც თანდათან აზიანებს გენეტიკურ კოდს.

ჰეტეროქრომატინის დაკარგვა, დაბერების მოდელი.

ჯვარედინი კავშირი: მოსაზრება, რომ დაბერება გამოწვეულია ჯვარედინი კავშირის მქონე ნაერთების დაგროვებით, რომლებიც ხელს უშლიან უჯრედების ნორმალურ ფუნქციონირებას.

mtDNA მუტატორ თაგვებზე კვლევებმა აჩვენა, რომ სომატური mtDNA მუტაციების გაზრდილი დონე პირდაპირ შეიძლება გამოიწვიოს სხვადასხვა დაბერების ფენოტიპები. ავტორები ვარაუდობენ, რომ mtDNA მუტაციები იწვევს რესპირატორული ჯაჭვის დეფიციტის უჯრედებს და, შესაბამისად, აპოპტოზს და უჯრედების დაკარგვას. ისინი ექსპერიმენტულად ეჭვქვეშ აყენებენ საერთო ვარაუდს, რომ მიტოქონდრიული მუტაციები და დისფუნქცია იწვევს რეაქტიული ჟანგბადის სახეობების (ROS) წარმოქმნას.

თავისუფალი რადიკალების თეორია: თავისუფალი რადიკალების, ან უფრო ზოგადად რეაქტიული ჟანგბადის სახეობების ან ოქსიდაციური სტრესის დაზიანება იწვევს ზიანს, რამაც შეიძლება გამოიწვიოს სიმპტომები, რომლებსაც ჩვენ ვაღიარებთ დაბერებას. კალორიების შეზღუდვის ეფექტი შეიძლება გამოწვეული იყოს მიტოქონდრიაში თავისუფალი რადიკალების გაზრდილი ფორმირებით, რაც იწვევს სე.ანტიოქსიდანტური თავდაცვის უნარის გაზრდილი ინდუქცია.

დაბერების მიტოქონდრიული თეორია: მიტოქონდრიული აქტივობის შედეგად წარმოქმნილი თავისუფალი რადიკალები აზიანებენ უჯრედულ კომპონენტებს, რაც იწვევს დაბერებას.

დნმ-ის დაჟანგვა და კალორიების შეზღუდვა: კალორიული შეზღუდვა ამცირებს 8-OH-dG დნმ-ის დაზიანებას დაბერებული ვირთხებისა და თაგვების ორგანოებში. ამრიგად, დნმ-ის ჟანგვითი დაზიანების შემცირება დაკავშირებულია დაბერების ნელ ტემპთან და სიცოცხლის ხანგრძლივობის გაზრდასთან. 2021 წლის მიმოხილვის სტატიაში ვიჯგმა განაცხადა, რომ „უამრავ მტკიცებულებაზე დაყრდნობით, დნმ-ის დაზიანება ახლაკვლევა

აგრეთვე იხილე: სიცოცხლის გახანგრძლივება

დიეტა

ხმელთაშუა ზღვის დიეტას მიენიჭება გულის დაავადების და ადრეული სიკვდილის რისკის შემცირება. სიკვდილიანობის რისკის შემცირების მთავარი ხელშემწყობი, როგორც ჩანს, არის ბოსტნეულის, თევზის, ხილის, თხილის და მონოუჯერი ცხიმოვანი მჟავების უფრო მაღალი მოხმარება, როგორიცაა ზეითუნის ზეთის მოხმარება.

2021 წლის მონაცემებით, არ არის საკმარისი კლინიკური მტკიცებულება იმისა, რომ კალორიების შეზღუდვა ან რაიმე დიეტური პრაქტიკა გავლენას ახდენს დაბერების პროცესზე.

ვარჯიში

ადამიანები, რომლებიც მონაწილეობენ ზომიერი და მაღალი დონის ფიზიკურ ვარჯიშებში, აქვთ სიკვდილიანობის დაბალი მაჩვენებელი იმ პირებთან შედარებით, რომლებიც ფიზიკურად არ არიან აქტიურები. ვარჯიშის უპირატესობების უმეტესი ნაწილი მიიღწევა კვირაში დაახლოებით 3500 მეტაბოლური ექვივალენტის (MET) წუთით. მაგალითად, კიბეებზე ასვლა 10 წუთი, მტვერსასრუტი 15 წუთი, მებაღეობა 20 წუთი, სირბილი 20 წუთი და ფეხით ან ველოსიპედით სიარული 25 წუთის განმავლობაში ყოველდღიურად, ერთად მივაღწევთ კვირაში დაახლოებით 3000 MET წუთს.

ასევე აღმოჩნდა, რომ ვარჯიში ეფექტური ღონისძიებაა ასაკის გამო ნეირომუსკულური ფუნქციის დაქვეითების სამკურნალოდ.  მეტა-ანალიზმა აჩვენა, რომ რეზისტენტობის ვარჯიში ელასტიური ზოლებით ან კეტლბელებით მნიშვნელოვან გაუმჯობესებას აძლევდა სარკოპენიის მქონე პაციენტებში დაჭერის ძალას, სიარულის სიჩქარეს და ჩონჩხის კუნთების მასას.  გარდა ამისა, სხვა ანალიზმა აჩვენა, რომ წინააღმდეგობის ვარჯიშის დადებითი ეფექტი ძალაზე, კუნთების მასაზე და მოტორულ კოორდინაციაზე ამცირებს ხანდაზმულებში დაცემის რისკს, რაც საკვანძო ფაქტორია ხანგრძლივი და ჯანსაღი ცხოვრებისათვის.  პროგრამირების თვალსაზრისით, არ არსებობს ერთიანი მიდგომა.  ზოგადი რეკომენდაციები სიარულის სიჩქარის, სიძლიერისა და კუნთების ზომის გასაუმჯობესებლად დაცემის რისკის შესამცირებლად არის წინააღმდეგობის ვარჯიშის პროგრამები კვირაში ორ-სამ 40-60 წუთიანი ვარჯიშით, რომელიც შედგება 1-2 კომპლექტი 5-8 გამეორებისგან. 2-3 სხვადასხვა ვარჯიში კუნთების თითოეული ძირითადი ჯგუფისთვის, მაგრამ ინდივიდუალური მოსაზრებები უნდა იქნას გათვალისწინებული ჯანმრთელობის მდგომარეობის, მოტივაციისა და სავარჯიშო საშუალებების ხელმისაწვდომობის გამო. 

ასევე არსებობს მტკიცებულება, რომ ნებისმიერი ტიპის ვარჯიშმა შეიძლება შეამსუბუქოს ნეირომუსკულური შეერთების (NMJ) დეგრადაცია, რაც ხდება ასაკთან ერთად.  ამჟამინდელი მტკიცებულება ვარაუდობს, რომ აერობული ვარჯიში იწვევს NMJ-ის ყველაზე მეტად ჰიპერტროფიას, თუმცა წინააღმდეგობის ვარჯიში მაინც გარკვეულწილად ეფექტურია. თუმცა, საჭიროა დამატებითი მტკიცებულება NMJ ფუნქციის ოპტიმალური ვარჯიშის პროტოკოლების დასადგენად და იმის გასაგებად, თუ როგორ მოქმედებს ვარჯიში მექანიზმებზე, რომლებიც იწვევენ NMJ დეგრადაციას.

სოციალური ფაქტორები

მეტა-ანალიზმა აჩვენა, რომ მარტოობა უფრო მაღალია სიკვდილიანობის რისკთან, ვიდრე მოწევა განიხილება, როგორც დეგენერაციული პროცესების ყველაზე მნიშვნელოვანი მამოძრავებელი, რომელიც ერთობლივად იწვევს დაბერებას.

იხ.ვიდეო - ბიოლოგიური ასაკი და ქრონოლოგიური ასაკი.

ასაკი მომეა და სახსრების ტკივილსაც შემწუხა, წელიც გამუდმებით მტკიოდა. მოძრაობა და სიარული მიწირდა, თითქოს სახსრები ჩაკეტილი მქონდა. ხელს თიტებმაც ფორმა იცვალა გამახსნდა როცა ბებიცემს ანალოგიური პრობლემა ჰქონდა ბრინიჯით იმკურნალა და ძალან ემადლიერებოდა - ბებოს ძალიან უყვარდა ხახლური მედიცინა და რეცეპტებს იწერდ ხოლმე. მის ცანაწერბში მოვძებნე ცემთვის სასურველი რეცეპტი და დავიწყე ბრინჯის მირება . შემდეგ გაოცებული დვრჩი: მარტო სახსრების ტკივილი კი არ მომეხსნა წნევაც მოვაწესრიგე, წონაშიც დავიკელი, სხეულის სიმსუბქეც ვიგრძენი და საერთო მდგომარება გამიუმჯობესდა ანიტომ ყველა ასაკოვან ადამიანს ვურჩევ, გამოიყენოს ეს მარტივი რეცეპტი:

 ნახევრადლიტრიან ქილაში ჩაყარეთ 2 ს/კ ბრინჯი, დაასხით წყალი და დადგით დილამდე მეორე დრეს წყალი გამოუცვალეთ და სხვა ნახევარლიტრიან ქილაში კიდევ ჩაყარეთ 2ს/კ ბრინჯი ასე გააგრძელეთ 5 ქილა არ გექნებათ. მეექვსე დღეს  პირველ ქილაში მოთავსებული ბრინჯი გადმოყარეთ ჯამში, წყალი გადაწურეთ ხალი წყალი დაასხით და მოხარშეთ უმარილოდ და უცხიმოდ მიირთვით ფაფა ისე რომ არაფერი არ მიაყოლოთ 4 სთ0ის განმავლობაში არც საკვები არც წყალი, რათა ბრინჯმა ორგანიზმიდან გამოიტანოს წიდები და მარილები. პირველ ქილაში რომლიდანაც ბრინჯი გამოიყენეთ ისევ ჩაყარეთ 2 ს/კ ბრინჯი დაასხიტ წყალი, მარამ ახლა ის ქილა მე-5 იქნება რიგით არ დაგავიწყდეტ, რო  ქილები ყოველდღიურად უნდა ცვალოთ წყალი. მერე დღეს  ქილიდან მოხარშეთ ბრინჯი. ასე გაგრძელდება 40 დღ ეს ერთი კურსია. ეს ტიბეტური მედიცინის რეცეპტია უნდა გამოიყენოთ სახსრების დაავადების ნივთიერებათა ცვლის დარღვევის დროს ბრინჯი წმენდ შარდ-სასქესო სისტემას.

ექიმის კომენტარი: ბრინჯში ძალიან ცოტაა ნატრიუმი, რ-იც ორგანიზმში წყალს აკავებს სამაგიეროდ უხვად არის კალციუმი რ-იც ხელს უწყობს ნატრიუმის გამოდევნას, ბრინჯის შემადგენლობაში შედის ორგანიზმისთვის უმნიშვნელოვანი რვა ამინომჟავა ბრინჯის უცხიმოდ და უმარილოდ მომზადებისას შენარჩუნებულია მცენარის უნიკალური ჰიგროსკოპური (შეწოვის) თვისება. მისი რეგულარული მიღებისას ორგანიზმიდან გამოიდევნება წარბი სითხე, მარილები იხსნება ქსოვილოვანი შეშუოპება და ადგილობრივი ანთებიტი პროცესები.

თერაპია (მკურნალობა)

ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -  

                    თერაპია (მკურნალობა)

მოახლემ წამალი და წვნიანი მოუტანა გაციებულ ბატონს

ჯეიმს კოლინსონი, ლითოგრაფია, 1857 წ

თერაპია (ძვ. ბერძნ. θερᾰπεία „<სამედიცინო> მოვლა, მკურნალობა“ ) არის პროცესი, რომლის მიზანია დაავადების ან ტრავმის, პათოლოგიური მდგომარეობის ან ცხოვრების სხვა დარღვევის აღმოფხვრა, დარღვეული ცხოვრების პროცესების ნორმალიზება, ჯანმრთელობის აღდგენა და გაუმჯობესება.

თერაპიული მიდგომები

ეტიოტროპული თერაპია მიზნად ისახავს დაავადების მიზეზის აღმოფხვრას (მაგალითად, ინფექციური დაავადებების ანტიბაქტერიული თერაპია).

პათოგენეტიკური თერაპია მიზნად ისახავს დაავადების განვითარების მექანიზმებს. იგი გამოიყენება მაშინ, როდესაც შეუძლებელია ეტიოტროპული თერაპია (მაგალითად, შაქრიანი დიაბეტის ინსულინის შემცვლელი თერაპია პანკრეასის მიერ ამ ჰორმონის არასაკმარისი წარმოების გამო და სამედიცინო განვითარების ამჟამინდელ დონეზე ამ ფუნქციის აღდგენის შეუძლებლობის გამო).

სიმპტომატური (პალიატიური) თერაპია გამოიყენება დაავადების ინდივიდუალური სიმპტომების აღმოსაფხვრელად (მაგალითად, ტკივილგამაყუჩებელი საშუალებების გამოყენება, სიცხის დამწევი საშუალებების გამოყენება "მაღალი სიცხისთვის" და ა.შ.) მისი გამოყენება შესაძლებელია ეტიოტროპული და პათოგენეტიკური თერაპიის გარდა.

სიმპტომატური თერაპია, როდესაც რადიკალური განკურნება შეუძლებელია (კიბოს ტერმინალური სტადია და ა.შ.) ტარდება მთელი რიგი თერაპიული და სოციალური ღონისძიებების ფარგლებში, რომელსაც ეწოდება პალიატიური მზრუნველობა.

კონსერვატიული მკურნალობა

კონსერვატიული (არაქირურგიული) მკურნალობა (რეალურად, თერაპია) ტარდება ქიმიური, ფიზიკური და ბიოლოგიური მეთოდებით.

ქიმიური და ბიოლოგიური მეთოდები

ქიმიური და ბიოლოგიური მეთოდები ავადმყოფ ორგანიზმზე ზემოქმედების ძირითადი კონსერვატიული მეთოდებია. ეს მოიცავს:

ფარმაკოთერაპია (ქიმიოთერაპიის ჩათვლით)

ფიტოთერაპია

იმუნოთერაპია

და სხვა, უფრო იშვიათი მეთოდები.

ფიზიკური მეთოდები

ფიზიკური კონსერვატიული მკურნალობის მეთოდები მოიცავს ფიზიოთერაპიას, მასაჟს და სავარჯიშო თერაპიას და ჰიდროთერაპიას. უმეტეს შემთხვევაში, ეს მეთოდები დამხმარეა. ფიზიკური მეთოდები ასევე მოიცავს ეფექტებს სხეულზე ელექტრომაგნიტური და ხმის გამოსხივების გამოყენებით:

რადიოთერაპია

UHF თერაპია

მაგნიტოთერაპია

წამლის ელექტროფორეზი

ლაზერული თერაპია

ქირურგიული მკურნალობა

მთავარი სტატია: ქირურგიული მკურნალობა

ქირურგიული მკურნალობა ფორმალურად სცილდება შინაგანი მედიცინის (თერაპია) ფარგლებს. იგი გამოიყენება იმ შემთხვევებში, როდესაც კონსერვატიული მკურნალობა შეუძლებელია ან აქვს დაბალი ეფექტურობა.

ქირურგიული ჩარევა არის მკურნალობის (თერაპიის) განსაკუთრებული შემთხვევა, რომელიც საჭიროების შემთხვევაში უნდა იქნას გამოყენებული თერაპიული პროგრამის თვალსაზრისით.

იხ.ვიდეო - საყრდენ მამოძრავებელი სისტემის პრობლემების მკურნალობა მანუალური თერაპიის პროცედურით

ცეკვიტ მკუტნალობა - გახდომის დაუჯერებლად სასიმუვნო, მოდური და მალაზი საშუალება, რ-იც ჰამრთელობისთვის პრობლემებსაც მოგიხსნით - ცეკვაა. როტმის გრძნობ, მოძრაობის გრაციოზულობა, ასრაჩვეულებრივი აღნაგობა, სიმსუბუქე - ცეკვის სკეთეის მცირე ნუსხაა, რაც მთავარია, ნახევარ საათში შეგიძლიათ დაწვათ 3000კკალო.

 ცეკვის დროს არა მარტო დაიმუხტებიტ დადებით ემოციებით, არამედ გამოაგევთ ზუგსა და ფეხებს კუნთებს.

 დღეს მედიცინაში არის ასეთი მიმართულება - არტთერაპია, რ-იც ითვალისწინებს ,,ცეკვით მკურნალობას'' პაცოენტს სთავაზობენ ცეკვით განტვირთვას წყენისა და უარყოფითი ემოციებისგან. ცეკვის დროს თქვენი ფსიქკკური მდგომარეობა უკავშირდება ფიზიკურ - სხეულს ხდება უფრო პლასტიური, გუნება გაგიკითდებათ, სვებას იგრძნობთ, რაც დიდ სიამუვნებას განწებთ ცეკის დროს უმჯობედება ნივთიერებათა ცვლა, სისხლის მიმქცევა და სულ რამდენიმე თვეში მოგიწესრიგდებათ სასუნთქი და გულ-სისხლძარღვთა დისტონაცია, ეპრესია და წნევის მერყეობა.

 თუმცა ყველას ამ სიკეთესთან ერთად ცეკვასავ უკუჩვენება. მოცეკვავისთვის ყველაზე მტკივნეული ადგილია ფეხები, განსაკუთრებით თუ დაზიანებულია კოჭ-წვივების, მუხლები და მყესები.

ვარ 45 წლის ქალი ვეწევი გონებრივ შრომას. პროფლიატიკისთვის ტვინის რომელ მკვებავს დამინიშნავდით?

პაასუხი: პროფლიატიკის მიზნით მედიკამენტების მიღება (გარდა პროფლიატიკური აცრებისა) არ არის საჭირო. საკმარისია მისდიოთ ცხოვრების ჯანსარ წესს.

უძველესი უცხოპლანეტელები (სერიალი)

ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -  

უძველესი უცხოპლანეტელები (სერიალი)

ინგლ. Ancient Aliens

Ancient Aliens არის ამერიკული სატელევიზიო სერიალი Prometheus Entertainment-ის მიერ, რომელიც იკვლევს უძველესი ასტრონავტების ფსევდომეცნიერულ ჰიპოთეზას არაკრიტიკულ, დოკუმენტურ ფორმატში. ეპიზოდები ასევე იკვლევენ დაკავშირებულ ფსევდომეცნიერულ და ფსევდოისტორიულ თემებს, როგორიცაა: ატლანტიდა და სხვა დაკარგული უძველესი ცივილიზაციები, მიწიერი კონტაქტი და უფოლოგია და პოპულარული შეთქმულების თეორიები. სერიალი, რომელიც გადის ისტორიაზე 2010 წლიდან, გახდა ისტორიის არხის დრიფტის კრიტიკის სამიზნე, ისევე როგორც არაორდინალური ან დაუმტკიცებელი ჰიპოთეზების, როგორც ფაქტის პოპულარიზაციის კრიტიკის სამიზნე. სმიტსონიანის თქმით, სერიალის ეპიზოდები აჭარბებს მაყურებელს „ფიქციებითა და დამახინჯებებით“ გიშის გალოპის გამოყენებით.

თავდაპირველად გადაიცემოდა ორსაათიანი სპეციალური დოკუმენტური ფილმის სახით 2009 წელს, Ancient Aliens: The Series ეთერში გადიოდა სამი სეზონის განმავლობაში, როგორც ფლაგმანი სერია ისტორიაში 2010 წლიდან 2012 წლამდე. სერიალი გადავიდა H2-ში 2012 წლიდან 2014 წლამდე, ისტორიაში და სხვა A&E სერვისებზე ეპიზოდების ხშირი ხელახალი გაშვებით. 2015 წელს სერიალი ისტორიას დაუბრუნდა მას შემდეგ რაც H2 ხელახლა გაუშვა როგორც Vice ტელევიზიით. მეცხრამეტე სეზონი დაიწყო 2023 წელს. ყველა ეპიზოდი მოთხრობილია რობერტ კლოუორტის მიერ.

სერიალი შთაგონებულია ერიხ ფონ დანიკენის, ზაქარია სიტჩინის, გრეჰემ ჰენკოკის, რობერტ ბაუვალის, ბრინსლი თენჩის, ჩარლზ ჰაპგუდისა და ედგარ კეისის ნამუშევრებით. სტუმრები არიან პროდიუსერი ჯორჯო ცუკალოსი, მწერალი დევიდ ჩაილდრესი და ჟურნალისტი ნიკ პოპი.

სერია გააკრიტიკეს ისტორიკოსებმა, კოსმოლოგებმა, არქეოლოგებმა და სხვა მეცნიერებმა ფსევდომეცნიერების, ფსევდოისტორიისა და ფსევდოარქეოლოგიის ფაქტებად წარმოჩენისა და პოპულარიზაციის გამო. ეპიზოდებს ხშირად ახასიათებენ, როგორც "შორს მიმავალს",  "უზარმაზარ სპეკულაციურს" და "გაურკვევლად არის გადმოცემული თეორიებზე, რომლებიც ვარაუდობენ, რომ ასტრონავტები თავისუფლად დახეტიალობდნენ დედამიწაზე ძველ დროში." სტუმრების მიერ გაკეთებული საყოველთაოდ მიღებული არ არის როგორც ფაქტი სამეცნიერო საზოგადოების მიერ. ბრაიან დანინგმა სერიალი უარყო, როგორც „სახეში სილა ადამიანთა რასის გამომგონებლობას“.

იხ.ვიდეო - Ancient Aliens: SACRED Mysteries of Peru Revealed

წარმოება

სერიალის აღმასრულებელი პროდიუსერი იყო კევინ ბერნსი 2009 წლიდან 2021 წლამდე. ჯორჯო ცუკალოსი ემსახურება კონსულტანტ პროდიუსერს და არის გამორჩეული სტუმარი, რომელიც ჩნდება ყველა ეპიზოდში. უცხოპლანეტელების მკვლევარი C. Scott Littleton მსახურობდა პროდიუსერის კონსულტანტად სერიის განვითარების დროს მის გარდაცვალებამდე 2010 წელს.

Ancient Aliens თავდაპირველად გაუშვა ორსაათიანი სპეციალური დოკუმენტური ფილმი History Channel-ისთვის 2009 წლის 8 მარტს. სპეციალური გადაცემა რამდენჯერმე განმეორდა და ახლა შეფუთულია სერიალში, როგორც მისი პილოტური ეპიზოდი. Ancient Aliens: The Series გადიოდა History-ზე 2010 წლიდან 2011 წლამდე, შემდეგ გადავიდა H2-ში, სადაც ის დაწინაურდა, როგორც ქსელის ერთ-ერთი ფლაგმანი სერიალი 2014 წლამდე. ეპიზოდების ხშირი ხელახალი გაშვება გაგრძელდა History არხზე, ჰაილაითებით და ხელახლა შეფუთული ეპიზოდებით ეთერში. A&E და Lifetime. ცამეტი ეპიზოდის შერჩევა, რომელიც ფოკუსირებული იყო 2012 წლის ფენომენზე, ხელმისაწვდომი გახდა შეერთებულ შტატებსა და კანადაში 2011–12 სატელევიზიო სეზონის დროს. ბარათი.

2015 წელს სერიალი ისტორიას დაუბრუნდა მას შემდეგ რაც H2 ხელახლა გაუშვა როგორც Vice ტელევიზიით. უკმაყოფილო თაყვანისმცემლების საჩივრების საპასუხოდ Vice on TV-მ შექმნა Action Bronson Watches Ancient Aliens. ისტორიამ განაახლა Ancient Aliens მეთხუთმეტე, რომლის პრემიერა შედგა 2020 წლის 24 იანვარს.[6] COVID-19-ის წარმოების შეფერხების გამო, სეზონი დასრულდა თორმეტი დასრულებული ეპიზოდის ეთერში გასვლის შემდეგ. წარმოება მალევე განახლდა და მეთექვსმეტე სეზონი დაიწყო 2020 წლის 13 ნოემბერს მეცხრამეტე სეზონი 2023 წელს დაიწყო.სერია დაფუძნებულია და შთაგონებულია ფსევდომეცნიერული უძველესი ასტრონავტების ჰიპოთეზაზე, რომელიც პოპულარობით სარგებლობს ერიხ ფონ დანიკენის „ღვთაების ეტლები?“ და „მე-12 პლანეტა“ ზაქარია სიჩინის მიერ. ფონ დანიკენის, სიტჩინის და სხვათა აზრით, არამიწიერი არსებები ეწვივნენ დედამიწას შორეულ წარსულში და გააცნეს ცივილიზაცია, არქიტექტურა და მაღალი ტექნოლოგიები პრეისტორიულ ადამიანებს. მრავალი, თუ არა ყველა, ძველი ადამიანის მიღწევები ენაში, მათემატიკაში, მეცნიერებაში, ტექნოლოგიასა და არქიტექტურაში, როგორიცაა ეგვიპტური პირამიდები, პუმაპუნკუ, ტეოტიუაკანი და სტოუნჰენჯი, მიეკუთვნება უცხოპლანეტელების გავლენას. არამიწიერი ვიზიტების ნარჩენები, როგორც ამბობენ, გვხვდება რელიგიურ ტექსტებში, ძველ მითებსა და ლეგენდარულ ისტორიებში, გარდა ფრაგმენტებისა, რომლებიც გვხვდება ინდუიზმის, ძველი ეგვიპტური რელიგიის, გნოსტიკურ ქრისტიანობისა და უფრო უახლესი რელიგიური მოძრაობებიდან, როგორიცაა მორმონიზმი. ჰიპოთეზა ასევე ამტკიცებს, რომ უძველესმა ვიზიტებმა დატოვა ეტიმოლოგიური ნარჩენები მსოფლიოს მრავალ ენაზე, როგორიცაა ძირეული სიტყვები "Dagon", "dragon", "dog" და "Danann", ან პრეფიქსი anu-ის მნიშვნელობის ხშირი შემთხვევა. "მეგობარი" ან "ვიზიტორი". გარდა ამისა, ანატომიურად თანამედროვე ადამიანები გენეტიკური მოდიფიკაციის შედეგია და/ან თანამედროვე ადამიანები რატომღაც ბიოლოგიურად უძველესი ასტრონავტების შთამომავლები არიან.

ბევრ ეპიზოდში ზუსტი თარიღები ნაკლებად გამოიყენება. ჰიპოთეტური ისტორიული მოვლენების განხილვისას სტუმრები იყენებენ ტერმინებს, როგორიცაა „შორეული წარსული“, „პრეისტორიული დრო“, „ძველი დრო“, ან ისინი აბსტრაქტულად მოიხსენიებენ „ჩვენს ძველ წინაპრებს“. ხშირია პრეისტორიის დემარკაცია თანამედროვე ეპოქიდან, რომელსაც სტუმრები იყენებდნენ: „ყინულის ხანამდე“ ან მის შემდეგ“, ანუ დაახლოებით 12000 წლის წინ. სერიალში მონაწილე ბევრმა სტუმარმა, მათ შორის გრემ ჰენკოკმა და რობერტ შოჩმა, განაცხადეს, რომ დახვეწილი ადამიანური ცივილიზაცია განადგურდა გამყინვარების პერიოდის ბოლოს.

ბევრი სტუმარი, რომლებიც სერიალში ჩნდებიან, მხარს უჭერენ და ავრცელებენ ამ პრეტენზიებს საკუთარ ნამუშევრებში, რომლებიც ქმნიან საერთო კოსმოლოგიას.

პრეზენტაციის სტილი

სერიაში წარმოდგენილია სტუმრების მიერ წამოყენებული ყველა პრეტენზია არაკრიტიკულ, სწრაფი ტემპის ფორმატში. თხრობა ხშირად აყალიბებს სტუმრების პრეტენზიებს ან მათ პასუხებს, როგორც რიტორიკულ კითხვებს, რომლებსაც პასუხობენ "ძველი უცხოპლანეტელების თეორეტიკოსები ამბობენ დიახ" ან მის ვარიაციას. კონკრეტული პრეტენზიის წარდგენის და გარკვეული დეტალების შესწავლის შემდეგ, თხრობა წყვეტს შემდეგს: „შესაძლოა, მეტი მტკიცებულება მოიძებნოს…“ წარმოდგენილია სხვა ადგილი, არქეოლოგიური აღმოჩენა ან მოვლენა, ჰიპოთეტური კავშირით წინა პრეტენზიასთან. ღმერთების ეტლები? გამოიყენა მსგავსი ჩარჩო მოწყობილობა. Smithsonian Magazine-მა აღწერა პრეზენტაციის ეს სტილი, როგორც გიშის გალოპი.

როდესაც სტუმრები აკეთებენ კომენტარს თითოეულ ეპიზოდში, არ არსებობს მითითება (არც თხრობით, ისე ეკრანზე) ვარაუდობენ თუ არა ისინი ინტერვიუერის მიერ დასმულ რიტორიკულ კითხვაზე ან თხრობაზე, თუ იმეორებენ სხვა მკვლევართა პრეტენზიებს. , ან თუ ისინი საუბრობენ საკუთარ სამუშაოზე ან გამოცდილებაზე. გეოლოგმა რობერტ შოჩმა თქვა, რომ მისი საკუთარი ინტერვიუების ნაწილი სერიალისთვის ზოგჯერ ჩასმულია დასრულებულ ეპიზოდებში კონტექსტიდან ამოვარდნილი ფორმით, ან მთლიანად მოწყვეტილი მას კამერაზე და მის გარეთ დასმულ კითხვებთან.

მწერალი დევიდ ჩაილდრესი, რომელიც ყველა ეპიზოდში ჩნდება, ხშირად ამთავრებს თავის კომენტარებს ძახილით: "ალბათ უცხოპლანეტელები!" ჩილდრესიც და ჯორჯო ცუკალოსიც არაერთხელ ამტკიცებენ, რომ პრეისტორიულ ხალხებს არ ჰქონდათ ლექსიკა „ტექნოლოგიური“ ან „მაღალტექნოლოგიური“ მოწყობილობების აღსაწერად (როგორიცაა რაკეტები ან რაკეტები, მოწინავე იარაღი, თვითმფრინავები, ელექტროძრავიანი სახმელეთო მანქანები და სამედიცინო ინსტრუმენტები). , და ამით მოიხსენიებდნენ არამიწიერ ვიზიტორებს, რომლებიც იყენებენ ისეთ ტექნოლოგიას, როგორიცაა ღმერთები.

ტერმინები, როგორიცაა "უძველესი ასტრონავტები", "უძველესი უცხოპლანეტელები", "უცხო სტუმრები", "არამიწიერი არსებები", "უძველესი ღმერთები" და "სხვა სამყაროს არსებები", გამოიყენება სტუმრებისა და თხრობის დროს. სტუმრები ხშირად ერთმანეთში ურევენ „თეორიას“ და „ჰიპოთეზის“ მნიშვნელობას, ან ხშირად ბუნდოვანებენ ან უგულებელყოფენ განსხვავებას მითოლოგიასა და ლეგენდარულ ისტორიასა და შესამოწმებელ არქეოლოგიას, ანთროპოლოგიას ან დოკუმენტურ ისტორიას შორის.

ხშირი სტუმრები

ერიხ ფონ დანიკენი არის გამორჩეული სტუმარი საპილოტე ეპიზოდში, გარდა იმისა, რომ ორი ბიოგრაფიული ეპიზოდის ყურადღების ცენტრშია: "Von Däniken Legacy", მე-5 სეზონში და "უცხო ფენომენები", მე-13 სეზონში.

პირველ სეზონში, ავტორიტეტული მეცნიერები და პროფესიონალები, როგორიცაა სარა სიგერი და მაიკლ დენინგი, პასუხობენ სხვა სტუმრების პრეტენზიებს, მაგრამ მათი უარყოფა არ იყო მკაცრი. მომდევნო ეპიზოდებში მეცნიერები და პროფესიონალები გვთავაზობენ მეცნიერული ფენომენების ან ისტორიული მოვლენების ახსნას სხვა სტუმრების პრეტენზიების მოწონების გარეშე, ან სთავაზობენ პირად კომენტარს. ფსიქოლოგი ჯონათან იანგი გამოჩნდება 123 ეპიზოდში, რომელიც ახსნის მითებს და ლეგენდებს და ლეგენდარულ ისტორიას. ბოსტონის უნივერსიტეტის ასოცირებული პროფესორი რობერტ შოხი წარმოგიდგენთ თავის სფინქსის წყალს ეროზიონის ჰიპოთეზა, ისევე როგორც მისი ჰიპოთეზა გობეკლი თეფეს ასაკისა და დანიშნულების შესახებ, რამდენიმე ეპიზოდში.

რადიო თოქ-შოუს წამყვანი ჯორჯ ნური 80-ზე მეტ ეპიზოდში ჩნდება, მათ შორის საპილოტე ეპიზოდში. მეუფე ბარი დაუუნინგი, რომელიც ცნობილია იმით, რომ ბიბლიაში ანგელოზებს ძველ ასტრონავტებად აღწერს, საპილოტე ეპიზოდში გამოჩნდება და მისი კომენტარები მეორდება რამდენიმე სხვა ეპიზოდში. მწერლები რობერტ ბაუვალი და გრეჰემ ჰენკოკი ბევრ ეპიზოდში ჩნდებიან. ისინი ორივე გამოხატავენ სკეპტიციზმს უძველესი ასტრონავტების მიმართ, სამაგიეროდ განიხილავენ უძველესი ცივილიზაციების საკუთარ თეორიებს. ჰენკოკი იმეორებს განცხადებას თავისი ნაწარმოებიდან, რომ „კაცობრიობის ისტორიაში არის დავიწყებული ეპიზოდი“. ნიკ პოპი და ტრევის ტეილორი ასევე ხშირი სტუმრები არიან.

პირველი სეზონის ყველა ეპიზოდის, მათ შორის პილოტის ჩათვლით, სეგმენტები და ხაზგასმული ფრაგმენტები გადაკეთდა მოგვიანებით ეპიზოდებში, როგორც მე-12 სეზონში, ისე, რომ სტუმრები, რომლებიც გამოჩნდნენ 1 სეზონში, სავარაუდოდ გამოჩნდნენ შემდეგ სეზონებში, თუმცა მათი ორიგინალური ინტერვიუების კადრები ხელახლა იქნა გამოყენებული.

იხ.ვიდეო - Ancient Aliens: The Great Egyptian Pharaohs and Gods

ბევრ ეპიზოდში წარმოდგენილი პრეტენზიების მხარდასაჭერად მცირე ემპირიული მტკიცებულებაა შემოთავაზებული. ეპიზოდები ან ეპიზოდების სეგმენტები ფოკუსირებულია უადგილო არტეფაქტებზე, როგორიცაა: London Hammer, Antikythera მექანიზმი ან Aiud ობიექტი; ან სეგმენტები ფოკუსირებულია ისტორიულ ჩანაწერებში სავარაუდო შეუსაბამობებზე. სტუმრები განიხილავენ მტკიცებულებებს, რომლებიც ადასტურებენ მათ პრეტენზიებს ზოგადი ან აბსტრაქტული თვალსაზრისით. ზოგიერთმა სტუმარმა თქვა, რომ პროფესიონალებმა და მთავრობამ აღკვეთეს უძველესი საიდუმლოებების მტკიცებულებები, როგორიცაა ეპიზოდი "პროტოტიპები", რომლის დროსაც სტუმრები აცხადებდნენ, რომ სმიტსონის ინსტიტუტმა ჩაახშო "გიგანტური ჰუმანოიდების" აღმოჩენები, რომლებიც აღმოაჩინეს ამერიკელი ინდიელების ნაშთებთან ერთად კანავჰას ხეობაში.

მე-12 სეზონიდან მოყოლებული, ზოგიერთი ეპიზოდი მოიცავდა სეგმენტებს, რომლებშიც მტკიცებულება, რომელიც პოტენციურად ადასტურებს უძველესი ასტრონავტების ჰიპოთეზას, ექვემდებარება ტესტირებას ავტორიზებული მეცნიერებისა და სამედიცინო პროფესიონალების მიერ კამერაზე. ეპიზოდში "მეცნიერული ომები" მოგრძო თავის ქალას დაექვემდებარა MRI გამოკვლევა, დნმ-ის ამოღება და ტესტირება მოხდა. ეპიზოდში "სირიუსის ვარსკვლავური ღმერთები" გეოლოგებმა გამოიკვლიეს ლურჯი, ფოროვანი, აზოტით მდიდარი ქვები. თუმცა, არცერთი შედეგი არ აღმოჩნდა - თავის ქალა, ქვები ან სხვა საგნები, რომლებიც მოგვიანებით იქნა გამოკვლეული.

სხვა პრეტენზიები

სხვა პრეტენზიები, რომლებიც დაკავშირებულია უძველეს ასტრონავტთა ჰიპოთეზასთან, როგორიცაა უცხოპლანეტელები, უცხოპლანეტელების გატაცება, როსველის ინციდენტი და რენდლესჰემის ტყის ინციდენტი, პანსპერმია და ადამიანის კოსმოსის გამოკვლევა, გამორჩეულია ბევრ ეპიზოდში. სტუმრებმა წარმოადგინეს სხვა დაუდასტურებელი ისტორიული და ფსევდომეცნიერული ჰიპოთეზები, რომლებიც დაკავშირებულია ან დამოკიდებულია მათ გაგებაზე: ატლანტიდა და სხვა დაკარგული ცივილიზაციები, როგორც აღწერილია ბრინსლი თრენჩისა და ედგარ კეისის ნაშრომებში; ან ლი ხაზები, როგორც თავდაპირველად იყო აღწერილი ალფრედ უოტკინსის მიერ, ან უფრო უახლესი ინტერპრეტაციები; ჩარლზ ჰეპგუდის მიერ დაწინაურებული პოლუსის კატაკლიზმური ძვრები; ქრისტიანული და ინდუისტური კრეაციონიზმის სხვადასხვა ფორმები ან ფსევდოისტორია, რომელსაც ხელს უწყობს სხვადასხვა რელიგიური მოძრაობა; კაბალას, ზოჰარის და ენოქის წიგნის მითიური ელემენტები; და სხვადასხვა ახალი რელიგიური მოძრაობა.

შესწავლილი სხვა ცნებებია: რწმენის განკურნება, დისტანციური ყურება და სხვადასხვა ფსიქიკური ფენომენი. სტუმრები განიხილავენ კატასტროფიზმის სხვადასხვა ფორმებს და მოიხსენიებენ სხვა გამორჩეულ სტუმრებს ან ისტორიულ ფიგურებს, როგორც კატასტროფებს. სხვადასხვა ეპიზოდებში სტუმრები აცხადებდნენ, რომ გამოჩენილი ისტორიული ფიგურები ან გავლენის ქვეშ იყვნენ ან შესაძლოა იყვნენ „არამიწიერი“ ან „სხვა სამყაროს არსებები“.

სტუმრებმა ასევე განიხილეს დაუკავშირებელი ფსევდომეცნიერული პრეტენზიები, როგორიცაა: დინოზავრები, რომლებიც თანაარსებობენ ადამიანებთან ბოლო გადაშენებამდე, ბროლის შეხორცება და ბროლის თავის ქალა, ისევე როგორც თავისუფალი მასონობა, როზენჯვაროსნიზმი და ახალი მსოფლიო წესრიგი. ლინდა მულტონ ჰოუ ჩნდება რამდენიმე ეპიზოდში, რომელიც იკვლევს უცხოპლანეტელების გატაცებას, ცხოველების დასახიჩრებას და შეთქმულებებს, რომლებიც მოიცავს ანტარქტიდაზე სამხედრო ინსტალაციას. 2013 წლის მოქალაქის მოსმენა გამჟღავნების შესახებ გამორჩეულია მრავალ ეპიზოდში, როგორიცაა მე-14 სეზონის "ბირთვული დღის წესრიგი".

2012 წლის დეკემბრამდე რამდენიმე ეპიზოდმა გამოიკვლია 2012 წლის მაიას განკითხვის დღის წინასწარმეტყველების ასპექტები. ეპიზოდები "მაიას შეთქმულება" და "განკითხვის დღის წინასწარმეტყველებები", რომლებიც ეთერში გავიდა 2012 წლის თებერვალში, იკვლევდა მაიას კალენდარს და მის კავშირს პალენკეს, ღმერთ კუკულკანის მშენებლობასთან, გარდა მაიას ცივილიზაციისა და უძველესი ასტრონავტების ჰიპოთეზას შორის. . 2012 წლის შემდეგ მესოამერიკაზე ფოკუსირებული ეპიზოდები არ ახსენებენ 2012 წლის ფენომენს. ეპიზოდში "ღმერთის ნაწილაკი" სტუმრებმა მაიას ხანგრძლივი რაოდენობა დაუკავშირეს ჰიგსის ბოზონის აღმოჩენას.

ეპიზოდები

მთავარი სტატია: უძველესი უცხოპლანეტელების ეპიზოდების სია

სეზონის ეპიზოდები თავდაპირველად ეთერში გავიდა

პირველად გავიდა ბოლო ეთერში

პილოტი

2009 წლის 8 მარტი

1

5 20 აპრილი 2010 წელი 25 მაისი 2010 წ

2

10 2010 წლის 28 ოქტომბერი 2010 წლის 30 დეკემბერი

3

16 ივლისი 28, 2011 23 ნოემბერი, 2011 წ

4

10 2012 წლის 17 თებერვალი 2012 წლის 4 მაისი

5

12 2012 წლის 21 დეკემბერი 2013 წლის 19 აპრილი

6

11 2013 წლის 30 სექტემბერი 2013 წლის 13 დეკემბერი

7

8 იანვარი 24, 2014 14 მარტი, 2014 წ

8

9 ივნისი 13, 2014 წელი 22 აგვისტო, 2014 წ

9

12 2014 წლის 31 ოქტომბერი 2015 წლის 1 მაისი

10

10 2015 წლის 24 ივლისი 2015 წლის 9 ოქტომბერი

11

15 6 მაისი, 2016 წელი 2 სექტემბერი, 2016 წ

12

16 28 აპრილი, 2017 წელი 15 სექტემბერი, 2017 წ

13

15 2018 წლის 27 აპრილი 2019 წლის 7 იანვარი

14

22 მაისი 31, 2019 29 ნოემბერი, 2019 წ

15

12 2020 წლის 24 იანვარი, 2020 წლის 18 აპრილი

16

10 2020 წლის 13 ნოემბერი, 2021 წლის 12 მარტი

17

7 აგვისტო, 2021 წლის 8 ოქტომბერი, 2021 წ

18

2022 წლის 7 იანვარი 2022 წლის 16 სექტემბერი

19

2023 წლის 6 იანვარი 2023 წლის 15 სექტემბერი

20

2024 წლის 5 იანვარი, 2024 წლის 13 სექტემბერი

მიღება

გადაცემას ჰყავდა 1,676 მილიონი მაყურებელი 2010 წლის ოქტომბრის ბოლოს,  2,034 მილიონი მაყურებელი დეკემბრის შუა რიცხვებში („აუხსნელი სტრუქტურების“ ეპიზოდისთვის), და 2011 წლის იანვრის ბოლოს სერიას ჰყავდა 1,309 მილიონი მაყურებელი.

კრიტიკული პასუხი

სერია გააკრიტიკეს ისტორიკოსებმა, კოსმოლოგებმა, არქეოლოგებმა და სხვა მეცნიერებმა ფსევდომეცნიერების, ფსევდოისტორიისა და ფსევდოარქეოლოგიის ფაქტებად წარმოჩენისა და პოპულარიზაციის გამო. ეპიზოდებს ხშირად ახასიათებენ, როგორც „შორსწასული“, „უზარმაზარ სპეკულაციურს“,  და „გამდიდრულად აღწერს თეორიას“.ეს ვარაუდობს, რომ ასტრონავტები თავისუფლად დადიოდნენ დედამიწაზე ძველ დროში."  სტუმრების მიერ გაკეთებული ბევრი პრეტენზია საყოველთაოდ არ არის მიღებული, როგორც ფაქტი სამეცნიერო საზოგადოების მიერ.  2009 წელს, ისტორიის პროფესორმა რონალდ ჰ. პერიოდული პოპულარობა აშშ-ში:

მოკლე მეხსიერებითა და მომაბეზრებელი მადის მქონე პოპ კულტურაში, უცხოპლანეტელები და პირამიდები და დაკარგული ცივილიზაციები მოდასავით გადამუშავდება.

Forbes-ის ბრედ ლოკვუდი ახასიათებს ძველ უცხოპლანეტელებს, როგორც ისტორიის არხის დრეიფის მაგალითს „მონსტრების, უცხოპლანეტელებისა და შეთქმულებისადმი მიძღვნილი პროგრამებისკენ“. მან დაამატა, რომ „ძველი უცხოპლანეტელები უგულებელყოფენ ყოველგვარ უნარს, შეაჩერონ ურწმუნოება გართობის მიზნით“. "

2011 წელს საუთ პარკმა სერიალის პაროდია მოახდინა ეპიზოდში "ისტორიის არხის მადლიერების დღე". IGN-ის რემზი ისლერმა კომენტარი გააკეთა: „მიზანი კონკრეტულად ძველ უცხოპლანეტელებზეა განთავსებული“. South Park-ის ანიმაციის სტილმა შექმნა „სრულყოფილი სატირა ამ სერიის ყველა სასაცილოზე, მათ შორის შავ-თეთრი ხელოვნება უცხოპლანეტელებთან ფოტოშოპით და ინტერვიუები საეჭვო ავტორიტეტის მქონე ადამიანებთან“.

მეცნიერი მწერალი რაილი ბლეკი კრიტიკულად იყო განწყობილი სერიალის მიმართ, განსაკუთრებით ეპიზოდის მიმართ, სადაც ვარაუდობდნენ, რომ „უცხოპლანეტელებმა გაანადგურეს დინოზავრები, რათა გზა გაეხსნათ ჩვენი სახეობისთვის“ — რომელიც მან დაახასიათა, როგორც „ყველაზე მავნე ნალექი ტელევიზიის უძირო თაიგულში“. ბლეკმა სერიალი დაადანაშაულა გიშის გალოპის ტექნიკის გამოყენებაში, რათა მაყურებელი ბევრი „ფიქციათა და დამახინჯებით“ გადაიტვირთოს.

სხვებმა ყურადღება გაამახვილეს საპირისპირო შეხედულებების სიმცირეზე, როგორიცაა კენეტ ფედერი, არქეოლოგიის პროფესორი ცენტრალური კონექტიკუტის სახელმწიფო უნივერსიტეტში და ავტორი წიგნის თაღლითები, მითები და საიდუმლოებები: მეცნიერება და ფსევდომეცნიერება არქეოლოგიაში. მას პროდიუსერებმა რამდენიმე ეპიზოდში გამოჩენის თხოვნით მიმართეს: „ჩემი პასუხი იყო, სიამოვნებით ვიქნებოდი თქვენს შოუში, მაგრამ თქვენ უნდა იცოდეთ, რომ მე ვფიქრობ, რომ უძველესი ასტრონავტის ჰიპოთეზა ამომწურავი სისულელეა“. დაამატა, "მე არაფერი მსმენია მათგან, საკმაოდ გასაოცარია. ასე რომ, ვფიქრობ, შესაძლოა ისინი არ არიან დაინტერესებულნი სხვა თვალსაზრისით." 2016 წელს ვიცე. სატელევიზიო პროდიუსერმა ჯორდან კინლიმ ძველი უცხოპლანეტელების პრეტენზიების შესახებ თქვა:

თავს დაკარგულად გრძნობ, როცა ვინმე კითხვის ნიშნის ქვეშ აყენებს ისტორიულ თხრობას, რომელიც გასწავლე. მე არ მჯერა ბევრი რამის, რაზეც საუბრობენ... მაგრამ ვფიქრობ, რომ კარგი დროა ხალხისთვის, რომ გააცნობიერონ, რომ ჩვენი ისტორიის ნაწილი წარმოებულია. ზოგიერთი მათგანი შექმნილია იმისთვის, რომ იყოს ზუსტი, ზოგი კი შექმნილია იმისთვის, რომ იმართლოს საშინელი რამ, რაც მოხდა.

2019 წლის Public Archaeology-ის ნომერში, ჯონს ჰოპკინსის უნივერსიტეტის ფრანკო დ. როსიმ გამოაქვეყნა თავისი გამოცდილების რეტროსპექტივა 2018 წლის Boston Alien Con-ზე. მან ძველ უცხოპლანეტელებს და მის გულშემატკივრებს დაახასიათა, როგორც "სამეცნიერო ფანტასტიკის თაყვანისმცემლები", რომლებიც ასევე ახორციელებდნენ "დეზინფორმაციებს" და "შეთქმულებს". 2020 წლის მარტში, პოდკასტერმა ბრაიან დანინგმა დაუპირისპირა და გააუქმა ძველი უცხოპლანეტელების შესახებ წარმოდგენილი მრავალი პრეტენზია. მესამე ეპიზოდის დასასრულს, დანინგმა ციტირება მოახდინა კენეტ ფედერის თაღლითები, მითები და საიდუმლოებები: მეცნიერება და ფსევდომეცნიერება არქეოლოგიაში:

მე მესმის, რომ ზოგიერთი თქვენგანის მიმართ მე ვარ ბოროტი, თავხედი და მოუქნელი ამ თემაზე. და მართალიც იქნები. მაგრამ პროგრამისა და მის ძირში ფილოსოფიის პირობებში, რომელიც დაფუძნებულია ვარაუდებზე, რომლებიც ამცირებენ და აქვეითებენ ადამიანის თანდაყოლილ შესაძლებლობებს გამოგონების, შექმნის, აშენების, თანამშრომლობისა და დიდი ტექნოლოგიური გამოწვევების გადასაჭრელად. აწმყო და წარსულში [...]

დანინგმა ხაზგასმით აღნიშნა ფედერის დასკვნა: „მე ვამტკიცებ, რომ უზნეობა და მოუქნელობა სრულიად ადეკვატური პასუხებია“.

სტუმრების კრიტიკული პასუხი

სერიალის ეპიზოდებში მონაწილე ბევრმა სტუმარმა საჯაროდ გამოხატა სკეპტიციზმი სერიალის წინაპირობის ან უძველესი ასტრონავტების ჰიპოთეზის მიმართ. საპილოტე ეპიზოდში, ვაშინგტონის სასულიერო კავშირის დამ ილია დელიომ გაიმეორა ადრე [სად?] გაკეთებული კომენტარები ძველი ასტრონავტების ჰიპოთეზის მომხრეებში გავრცელებული ლიტერალიზმისადმი მიდრეკილების შესახებ:

შეგვიძლია შევადაროთ ეზეკიელის ეტლი უცხოპლანეტელებს? ძველები იყენებდნენ მითს, მეტაფორას და გამოსახულებებს ღმერთის შესახებ თავიანთი გამოცდილების აღსაწერად. მე ვფიქრობ, რომ ის, რაზეც არ გვინდა ჩავარდნა, არის "ფუნდამენტური ლიტერალიზმის" ტიპი. ძველი აღთქმის ისტორიები წარმოიქმნება იმდროინდელი ხალხისგან, მათი საკუთარი კონტექსტიდან, რათა გააზრებული იყოს მათი გამოცდილება ღმერთის შესახებ. ჩვენ შეგვიძლია გავიგოთ ძველი აღთქმის წაკითხვით და ეზეკიელის ეტლის შესახებ წაკითხვით, მაგრამ ეს არ არის მკაცრი ანალოგიის გაკეთება მის ეტლსა და უცხოპლანეტელებს შორის.

2014 წელს მეცნიერების კომიტეტის მოსმენაზე, სეთ შოსტაკმა თქვა: „საზოგადოება მოხიბლულია იმ იდეით, რომ შესაძლოა ჩვენ გვსტუმრობენ ახლა, ან შესაძლოა წარსულში“, მაგრამ არ არსებობს რაიმე მტკიცებულება, რომელიც დაარწმუნებდა მას „რომ გვესტუმრნენ [მისტორალური] ჯერ." მან დაამატა, რომ იგივე პრომოუტერები ხშირად მოტივირებულნი არიან გაყიდონ წიგნები, DVD-ები და კონფერენციის ბილეთები წარდგენის ნაცვლად ფაქტები.[16] უძველესი უცხოპლანეტელების ჰიპოთეზის და სხვა უძველესი საიდუმლოებების რწმენა „ავსებს სიცარიელეს“ ზოგიერთი ადამიანისთვის, შოკის მიხედვით, მაგრამ ის „ცდილობს შეავსოს ეს სიცარიელე რაღაც რეალურით“.

უილიამ შატნერმა, რომელიც გამოჩნდა მე-16 სეზონის ეპიზოდში „უილიამ შატნერი ხვდება ძველ უცხოპლანეტელებს “, განუცხადა Inverse-ს: „მე მქონდა რამდენიმე სულისშემძვრელი დისკუსია ამ ექსპერტებთან, რომელთაც სჯერათ, რომ უცხოპლანეტელები აქ იყვნენ და როგორც ადამიანების უმეტესობას, მე ეჭვი მეპარებოდა ამ ყველაფრის მიმართ“. მან დაამატა: „მათ საკმარისად დამაინტრიგეს, რომ მეგონა რაღაც ხდება“.

დაკავშირებული მედია

Ancient Aliens-ში წარმოდგენილი ბევრი სტუმარი ჩნდება ისტორიის არხის სხვა სერიებსა და სპეციალურ სერიებში, როგორიცაა სკინვოკერის რანჩის საიდუმლო, ამერიკის საიდუმლოების წიგნი და ოუკ კუნძულის წყევლა. ამ სერიებიდან სეგმენტები გამოჩნდა ძველ უცხოპლანეტელებში. [საჭიროა ციტატა] უილიამ შატნერი, რომელიც ჩნდება Ancient Aliens-ის ორ ეპიზოდში, წარმოგიდგენთ The UnXplained-ს, რომელიც იკვლევს ეპიზოდებში გამოსახულ ბევრ თემას Ancient Aliens. შატნერმა მოგვითხრობს Mystery of the Gods (1976) ინგლისურენოვანი ვერსია, რომელიც ეფუძნებოდა ფონ დანიკენის წიგნებს, რომლებიც გამოქვეყნდა ღმერთების ეტლების შემდეგ?

ორიგინალური მემის სკრინშოტი, რომელიც ასახავს ჯორჯო ა. ცუკალოსს

ცოკალოსის გამოჩენამ ძველ უცხოპლანეტელებში შთააგონა მემი, რომელიც ხაზს უსვამდა მის უჩვეულო ვარცხნილობას, რომელიც გადახურულია წარწერით: „მე არ ვამბობ, რომ ეს იყო უცხოპლანეტელები… მაგრამ…“ მემის ვარიაციები ატვირთეს მომხმარებლებმა ჯერ კიდევ 2010 წლის ნოემბერში. Dictionary.com-ის მიხედვით, მემი მიბაძავდა „დარწმუნებულობის ტონს, რომელსაც ცოკალოსი იყენებს უსაფუძვლო შორსწასული ფსევდოლოგიკის ფაქტად წარმოჩენისთვის“.2016 წლიდან 2018 წლამდე A&E Networks-ის თანაპროდიუსერი იყო Alien Con-ის რამდენიმე ნაწილი, თაყვანისმცემლების კონვენცია, რომელიც შთაგონებულია სერიით. 2016 და 2017 წლების კონვენციების კადრები გამოჩნდა რამდენიმე ეპიზოდში, რომლებიც გავიდა მე-11 და მე-12 სეზონების განმავლობაში. ბალტიმორში 2018 წლის ნოემბრის კონვენციის მნიშვნელოვანი პუნქტები შეტანილი იყო რამდენიმე ეპიზოდში, რომელიც გავიდა 2019 წელს, ყველაზე თვალსაჩინო ეპიზოდი "პროექტი ჰიბრიდი".

Action Bronson Watches Ancient Aliens

მთავარი სტატია: მოგზაურობა ვარსკვლავებთან: მოქმედება ბრონსონი და მეგობრები უყურებენ ძველ უცხოპლანეტელებს

2016 წლის აპრილში Vice on TV-მ გამოუშვა Action Bronson Watches Ancient Aliens, რომელსაც მოჰყვა ათ ეპიზოდიანი სერიალი, რომელსაც მოგვიანებით ეწოდა მოგზაურობა ვარსკვლავებში. თითოეულ ეპიზოდში წარმოდგენილია რეპერი Action Bronson და ცნობილი სტუმრები, რომლებიც უყურებენ უძველესი უცხოპლანეტელების ეპიზოდებს კანაფით ნასვამ მდგომარეობაში. სერიალი წარმოდგენილია კომედიურ-დოკუმენტურ ფორმატში, რომელიც ასახავს უძველესი უცხოპლანეტელების პრეზენტაციის სტილს.

ბრონსონმა შეაქო ძველი უცხოპლანეტელები და თქვა, რომ ეს არის „საუკეთესო რამ, რაც კი ოდესმე შექმნილა ადამიანმა“. ტელევიზიის გადაცემა შეიცვალა. მოგზაურობა ვარსკვლავებში მეორე სეზონით 2019 წელს განახლდა.

ილუსტრირებული კომპანიონი და თამაში

სერიის კომპანიონი Ancient Aliens: The Official Companion Book (ISBN 978-0-06-245541-3) გამოქვეყნდა 2016 წლის ნოემბერში. მოყვება ძველი ასტრონავტების ჰიპოთეზის მიმოხილვა და შესავალი რიგი თემების შესახებ, რომლებიც შესწავლილია სატელევიზიო სერიალი მე-11 სეზონამდე. აუდიო წიგნის ადაპტაცია, რომელიც აღარ არის ხელმისაწვდომი, გამოდიოდა ხმები ჯორჯო ა. ცუკალოსი, ანჯელა კარტრაიტი, ბილ მუმი, რობერტ კლოვორტი და პროდიუსერი კევინ ბერნსი.

Ancient Aliens: The Game არის ქალაქის მშენებლობის თამაში, რომელიც შემუშავებულია Fifth Column Games-ის მიერ. მომხმარებელი თამაშობს როგორც უცხოპლანეტელ-ადამიანის ჰიბრიდი, რომელმაც უნდა გააკონტროლოს გიზას დიდი პირამიდის მშენებლობა. თამაში გამოვიდა 2016 წელს, როგორც უფასო სათამაშო მობილური და Facebook თამაში. კომპიუტერის პორტი გამოვიდა Legacy Games-ის მიერ 2022 წლის სექტემბერში.

ფილმის ადაპტაცია

2021 წლის აპრილში, Counterbalance Entertainment-მა გამოაცხადა, რომ მათ გააფორმეს გარიგება Legendary Entertainment-თან Ancient Aliens-ის ფილმის ადაპტაციის წარმოებაზე. ჯოშ ჰელდი, კობრა კაის შემქმნელი, რეჟისორი იქნება ლუკ რაიანის მიერ დაწერილი სცენარი, რომელიც ასევე იქნება აღმასრულებელი პროდიუსერი. 2022 წლის ივლისში ლეგენდარულმა გამოაცხადა, რომ კრეიგ ტიტლი დაწერდა მხატვრულ სცენარს ჯოშ ჰელდთან ერთად, რომელიც გადაღებული იქნება Counterbalance Entertainment-თან პარტნიორობით.

იხ.ვიდეო - Ancient Aliens: "Are We Alone?" ALIEN AGENDA UNRAVELED *Marathon*

მომავლის მოგონებები (ფილმი, 1970)

ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -  

   მომავლის მოგონებები (ფილმი, 1970)

გერმ. Erinnerungen an die 

„მომავლის მოგონებები“ (გერმ. Erinnerungen an die Zukunft; ინგლისურ რელიზში - „ღვთაების ეტლები“, ინგლისური: Chariots of the Gods) არის დასავლეთ გერმანული პოპულარული სამეცნიერო დოკუმენტური ფილმი, რომელიც გადაღებულია ავსტრიელი რეჟისორის ჰარალდ რაინლის მიერ 1970 წელს. შვეიცარიელი პუბლიცისტის წიგნებზე და უფოლოგ ერიხ ფონ დანიკენის „ღმერთების ეტლები“ ​​და „დაბრუნება ვარსკვლავებში“.

შინაარსი - ფილმი, რომელიც განიხილავს ადამიანური ცივილიზაციის შესაძლო საწყისებს პალეოკონტაქტის ჰიპოთეზის ფონზე, ცდილობს გადახედოს ტრადიციულ იდეებს ადამიანის კულტურისა და ცივილიზაციის წარმოშობის შესახებ. ფილმის ავტორებმა თავიანთი ვერსია წამოაყენეს კითხვებზე პასუხების შესახებ, ვინ ააგო ეგვიპტის პირამიდები, ვინ არის გამოსახული აღდგომის კუნძულის ქანდაკებებით, ვინ და ვისთვის დახატა გიგანტური ნახატები ნაზკას პლატოზე სამხრეთ ამერიკაში; ყველა შემთხვევაში უცხოპლანეტელები აღმოჩნდებიან .იხ.ბმულზე ფილმი რუსულ ენაზე

საუნდტრეკი

ფილმის საუნდტრეკი გერმანელმა კომპოზიტორმა პიტერ თომასმა შექმნა. ფილმის ლაიტმოტივის მელოდია გარკვეული პერიოდის განმავლობაში გამოიყენებოდა, როგორც მუსიკალური თემა სატელევიზიო გადაცემაში "Abvious - Incredible"

იხ.ვიდეო - Chariots of the Gods 1970 Full Movie

ღვია

ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -  

                                ღვია

წითელი ღვია

ღვია (ლათ. Juniperus) — მცენარეთა გვარი კვიპაროზისებრთა ოჯახისა. ერთ- ან ორსახლიანი მარადმწვანე ხეები ან ბუჩქებია; სინათლის მოყვარული, სიმშრალის ამტანი, ყინვაგამძლე და ნიადაგისადმი ნაკლებად მომთხოვნი. ხემაგვარი ღვიები ქმნიან ნათელ ტყეებს ხმელთაშუაზღვისპირეთში, მცირე და ცენტრალურ აზიაში, სამხრეთ და ჩრდილოეთ ამერიკის სამხრეთ რაიონებსა და მექსიკაში. ამას გარდა გავრცელებული არიან ყირიმის, კავკასიის, შუა აზიისა (სადაც „არჩა“ ეწოდება) და შორეული აღმოსავლეთის ტყის ზონაში, ტყე-ტუნდრასა და მთიან რაიონებში.

ფოთლები ნემსისებრი და მჩხვლეტიაა, განლაგებულია რგოლებში სამ-სამად, ზოგჯერ კი ქერცლისებრი, ყლორტებზე მიკრული და ჯვარედინ-წყვილად განლაგებული. მამრობითი გირჩები განლაგებულია წინა წლის ყლორტების ფოთლის უბეებში და შედგება ქერცლისებრი სპოროფილებისაგან. მდედრობითი გირჩები ბურთისებრია, კენკრისმაგვარი (ე.წ. გირჩანაყოფი), ხორციანი შეზრდილი ქერცლებით, არ იხსნება.

ჩრდილოეთ ნახევარსფეროში 70-მდე სახეობაა, მათგან რამდენიმე — საქართველოში. მთის შუა სარტყლის ტყეებში ფართოდ (ყოფ. გრძელწიწვიანი ღვია, J. oblonga) და აჭარაში სუბალპურ და ალპურ სარტყლებში კლდეებზე (ყოფ. ქონდარა ღვია, J. pygmaea) გავრცელებულია ჩვეულებრივი ღვიის ვარიაცია J. communis var. saxatilis (ზოგიერთი წყაროთი ეს სახეობები არ წარმოადგენს J. communis var. saxatilis-ის სინონიმებს და დამოუკიდებელი სახეობებია). იგი ორსახლიანი ბუჩქი ან ხეა, რომლის სიმაღლე 10 მ აღწევს. ტყის ზედა საზღვარზე სუბალპურ და ალპურ სარტყელში ნაშალებზე, ქვიან, კლდოვან ფერდობებზე გვხვდება კაზაკური ღვია (J. sabina), რომელიც ხშირად ქმნის რაყას; დაბალია, 1,5 მ-მდე სიმაღლის გართხმული ბუჩქია, უსიამოვნო სუნიანი. ნორჩი მწვანე ტოტები და გირჩები შეიცავს C ვიტამინს, ეთეროვან ზეთს, რომელსაც მედიცინასა და პარფიუმერიაში იყენებენ. ორივე სახეობას ფერდობების გასამაგრებლად და გასამწვანებლად იყენებენ. შავი ანუ მყრალი ღვია (J. foetidissima) და მრავალნაყოფა ანუ დედალი ღვია (J. polycarpos) მეჩხერი ტყეების კომპონენტებია. აღმოსავლეთ აშშ-ში იზრდება ვირჯინიული ღვია (J. virginiana) — 15–30 მ სიმაღლის ტყეწარმომქმნელი ხე; მისი ვარდისფერბირთვიანი მერქანი გამოიყენება ფანქრების დასამზადებლად, მისგან იღებენ ზეთს, რომელსაც იყენებენ ინსექტიციდად, და იმერსიულ ზეთს მიკროსკოპიისათვის. ჩვეულებრივი ღვია (J. communis) 8–12 მ სიმაღლის ორსახლიანი ბუჩქი ან ხეა, აქვს ნემსისებრი ფოთლები. შავ-ლურჯი გირჩანაყოფი ხშირად ვეჟანი ნაფიფქითაა, მწიფდება მე-2 წელს; შეიცავს 0,5–1,5% ეთეროვან ზეთს, რომელსაც იყენებენ ღვინისა და ლიქიორის არომატიზაციისათვის, ჯინის წარმოებაში.

ღვიის მრავალი სახეობა დეკორატიულია, ხშირად ბაღ-პარკებში ამრავლებენ გასამწვანებლად. მწიფე გამხმარი ნაყოფის ნაყენს მედიცინაში შარდმდენ საშუალებად იყენებენ.

ქართლურად (მცხეთა, საგურამო) ეწოდება ტუია; ქიზიყურად — ღვიო; ინგილოურად — არჩან; აჭარულად — ოდაღაჯი; სვანურად — ჭყერი, ჭყერუ.

იხ.ვიდეო - ეხლა მისი სეზონია. რას უხდება ღვია და როგორ გამოვიყენოთ I რეცეპტები - ღვიის კენკრა, რომელიც სინამდვილეში მისი თესლია, როგორც წესი   ზაფხულის ბოლოს და შემოდგომის დასაწყისში  აგვისტოდან ოქტომბრამდე იკრიფება. მოსავლის აღების ზუსტი დრო შეიძლება განსხვავდებოდეს კონკრეტული რეგიონის, კლიმატის და ზრდის პირობების მიხედვით.

ღვიის ბუჩქები ისხამენ პატარა მწვანე კენკრას, რომელიც რამდენიმე წლის განმავლობაში ვითარდება და მწიფდება. პირველ წელს კენკრა პატარა და მწვანეა, შემდეგ წლებში კი თანდათან მწიფდება და ფერს იცვლის. მესამე წლისთვის კენკრა სრულ ზომას აღწევს და მუქი ლუჯი ან შავ-ყავისფერი ფერი ხდება

სოფელში ბარში მრავალია ღვიის ბუჩქები. ერთი ქალი აგროვებდა ღვიის ნაყოფს ვკითხე რად გინდა-მეთქი ღვა ბრონქიტის და გაცივების საუკეთესო მკურნალიაო, მიპასუხა, მაყოფი ნაძვის და ფიჭვის გირჩებს წააგავს, მოლურჯო ფერისაა და შიგნით რბილობი ავს. მისგან მაზდება ჩაი, რ-იც ბრონქიტის დროს არბლებს ხველას და ნახველის ამორებას აადვილებს. მე ქრონიკული ბრონქიტის მქვს და ეს ნაყენი ძალიან დამეხმაა. ბავშვები კი გაცივებისას უწამლოდ მოვარჩინე.

 ჩაი ასე მზადება: 1ც/კ კენკრას დაასხცით 0,5ლ წყალი და ადუღეთ 20წთ. შემდეგ დაადგით ნახევარი სთ. შეგრილდება თუ არა გადაწურეტ ნახარში მომწაროა. კარგი იქნება თუ თაფლით დაატკბობთ. უმნდა მიიღოთ 1ჭ დღეში 4 მიღებაზე 2-3 დღეში ბრონქიტის ნიშნები ქრება. ბავშებს ყელის ტკივილის დროს ნახარს ყელშიც ვავლებ.

 ღვთის ნაყოფი უნდა მოაგროვოთ შემოდგომაზე და გამოაშროტ. მისი გამოყენება ზამთრის განმავლობაში და გაზაფხულზეც შეგიძლიათ.

ექიმის კომენტარი - ღა 8-10მ სიმარლიას მასდმწვანე ბუქია. ჩვენში ღვიას ხესაც უწიდებენ და საკმაოდ გავცელებულია. ნაყოფი შეიცავს ეთერზეთებს, ტრიტერაპენიდებს, ძმრის  ვაშლის და ჭიანჭველმჟავას, ფლავონიებს, გლიკოზიდებს, პიგმენტებს.

 ღვიის ნახარში შარდმენია და აძლიერებს თირკმლის მილაკების ფილტრაციას. ღვიის პრეპარატები ასევე აძლიოერებს ნაღვლის წრმოქმნას და გამოყოფას, კუჭის წვენის სეკრეციას, ნაწლავების პერისტალტიკას, აქვს ვაქტერიოციდული ეფექტი. ღვიაში შემავალი ეტერეზეტები აძლიერებს ბრონქების ჯირკვლების სეკრციას, ატხელებს ბონწულ საკრეტს და აადვილებს მის გამოყოფას. ღვიის პრეპარატებს ნიშნავენ თირკმელის უკმარისობისას და პივლიტის დროს.  ასევე იყენებენ ქრინიკული ციტიტის და პიელიტის, თირკმელკენწოვანი დაავადებების დროს.

 ღვიის პრეპარატები შედეგიანია სასუნთქი გზების ქრონიკული დაავადების (ტრაქიტის, ლარინგიტის, ბრონქიტების) დროს. მას ნიშნავენ გასტრონტრერირების ნაღვლის შეგუბებით გამოწვეული ჰეპათოპათიების დროს.