ძილი
ბავშვის ძილი
მაღალგანვითარებული ორგანიზმის პერიოდული ფიზიოლოგიური მდგომარეობა, რომელსაც განსაზღვრავს თავის ტვინის მთელი რიგი სტრუქტურების კოორდინაციული მოქმედება. გარეგნულად ხასიათდება უმოძრაობით და გარესამყაროს გამღიზიანებლებისგან გამოთიშვით. ადამიანის ძილის დროს დათრგუნულია შეგნებული ფსიქოლოგიური აქტივობა, რომელიც პერიოდულად აღდგება სიზმრის დროს.
ძილი ასოცირდება კუნთების მოდუნებასთან და გარემომცველი სტიმულის დაქვეითებასთან
ძილი ელექტროფიზიოლოგიურად ჰეტეროგენულია, რაც განისაზღვრება თავის ტვინის ელექტრული აქტივობის სხვდადასხვაობით. ძილ-ღვიძილის ციკლი მოიცავს ღვიძილს, თვლემას, ზედაპირულ ნელ (ფხიზელ) ძილს, ღრმა ნელ ძილსა და პარადოქსულ (სწრაფ) ძილს. ემოციული დაძაბულობა თვლემისა და ნელი ძილის დროს დაბალია, ღვიძილისა და პარადოქსული ძილის დროს კი - მაღალი. ღვიძილისას ემოციურ დაძაბულობას განსაზღვრავს გარემოს გამღიძიანებელთა ზემოქმედება, პარადოქსული ძილის დროს კი იგი დაკავშირებულია სიზმართან. შესაბამისად განსხვავდება ტვინის ელექტრული აქტივობაც. თვლემისა და ნელი ძილის დროს ჭარბობს დაბალი სიხშირის, მაღალამპლიტუდიანი რხევები (სინქრონიზაცია), ღვიძილისა და პარადოქსული ძილის დროს - მაღალი სიხშირის დაბალამპლიტუდიანი რხევები (დესინქრონიზაცია), რასაც თან ახლავს გარკვეული ვეგეტატიური ძვრები. ეს მოვლენა კატებში პირველად დააგინა ქართველმა ფიზიოლოგმა ლ. ცქიფურიძემ 1950 წელს; შემდგომში იგივე დადასტურდა უცხოელ მეცნიერთა შრომებშიც.
იხ. ვიდეო
ძილს უზრუნველყოფს ნერვულ სისტემათა დაქსაქსული სისტემა, რომელშიც ტვინის ყველა დონე მონაწილეობს. მაგალითად, ნელი ძილის განვითარებაზე პასუხისმგებელი ე.წ. მასინქრონიზებელი მექანიზმები შუა და შუამდებარე ტვინის, ნაწილობრივ წინა ტვინის ორბიტაბაზალური უბნის დონეზე მდებარეობს. სწრაფ პარადოქსულ ძილზე და მის რეგულაციაზე პასუხისმგებელი მექანიზმები მოთავსებულია ვაროლის ხიდის ბადებრიც ფორმაციასა და ლიმბური სისტემის ემოციოგენურ სტრუქტურებში. ძილის ფაზების აღმოცენება დამოკიდებულია აგრეთვე თავის ტვინში წარმოქმნილ ქიმიურ მედიატორებზე. შესაბამისად განასხვავებენ სეროტონინერგულ ნორადრენერგულ სისტემებს. ძილის მარეგულირებელი მექანიზმების საშუალებით ძილზე გავლენას ახდენს ტვინის სხვადასხვა უბნიდან და საკუთრივ ორგანიზმიდან, ასევე გარემოდან მოსული სიგნალები. ეს მექანიზმები უზრუნველყოფენ საარსებო პირობებთან შეგუებითი ქცევის გამომუშავებას.
ძილი აკრძალულია
ძილი აკრძალულია
2008 წლიდან, ძილის მედიცინის მსოფლიო ასოციაციის ინიციატივით,(ინგლ . World Association of Sleep Medicine) ყოველ პარასკევს, მარტის მეორე კვირას,სღინიშნება ძილის მსოფლიო დღე .
2015 წელს მეცნიერებმა დაადგინეს, რომ ძილი აორმაგებს იმის ალბათობას, რომ ადამიანი შეძლებს გაიხსენოს ახლახანს დავიწყებული ინფორმაცია. ექსპერიმენტის დროს, მეცნიერებმა სთხოვეს საგნებს, რომ დღეში რამდენიმე ენა ისწავლონ უცხო ენაზე, შემდეგ კი რამდენჯერმე შეამოწმეს, რამდენად კარგად აითვისებდა ადამიანები ინფორმაციას: პირველად - სიტყვების დამახსოვრებისთანავე, მეორედ - 12-საათიანი შესვენების შემდეგ, ხოლო მესამეზე - მეორე დღეს, სრული ღამის ძილის შემდეგ.
აგვისტო კეკულემ ძილის დროს აღმოაჩინა ბენზოლის ფორმულა.
რ ე კ ლ ა მ ა
იხ. ბმულზე . . . ⇨⇨⇨
Комментариев нет:
Отправить комментарий