შავი ზღვის წყალდიდობა

          შავი ზღვის დატბორვის თეროია

                              დატბორვამდე და დატბორვის შემდეგ, რიანის და პიტმანის მიხედვით

შავი ზღვა დღევანდელი ( ლურჯი ფერით) და VI ათასლეულსი ჩვ. წ.აღ. დასაწყისში რაინა-პიტმენის ჰიპოთეზა

სამეციერო ჰიპოთეზა, რ-ის თანახმად დაახლ. 5600წ-ს ჩვ. წ.აღ. ადგილი ჰქონდა მაშტაბურ კატასტროფული აწევას შავი ზღვის, შესაძლოა მას მოყვა მსოფიო წყალდიდობის  წარღვნის ლეგენდა. მიზეზი წყალდიდბის უნდა ყოფილიყო მიეისძვა  ხმელთა შუა ზღვიდან  ჩაკეტილ შავ ზღვაში ადრე მიჩნეული იყო შავი ზღვა ჩაკეტილად. ამ მოვლენებამდე შავი ზღვა უნდა ყოფილიყო მსოფლიო ოკეანეზე დონის დაბლა.
იხ. ვიდეო

რაინა-პიტმენის ჰიპოთეზა - ეს  თეორია ჩამოყალიბდა 1996წ-ს ამერიკელი გეოლოგების უილიამ რაინომისა და უელტერ პიტმენის კოლუმბიის უნივერსიტეტი.

ჰიპოთეზის კრიტიკა

რაიანისა და პიტმენის პუბლიკაციაში უგულებელყოფილი იყო საბჭოთა მეცნიერების კვლევის შედეგები (ინგლისურად არ იყო თარგმნილი), რომლებიც მიუთითებდნენ, რომ ხმელთაშუა ზღვიდან შავ ზღვაში და პირიქით წყლის ორმხრივი ნაკადი ისტორიაში ერთზე მეტჯერ მომხდარა. კერძოდ, ოდესის უნივერსიტეტის გეოლოგიის პროფესორმა ვალენტინა იანკო-ჰომბახმა გააკრიტიკა ერთი კატასტროფის თეორია.

რენსელერის პოლიტექნიკური ინსტიტუტის ოკეანოგრაფებმა თეოფილო აბრაიანო უმცროსმა და ნიუფაუნდლენდის უნივერსიტეტის მისმა კანადელმა კოლეგამ ალი აქსუმ ეჭვი შეიტანეს ჰიპოთეზაში. 2002 წელს აბრაიანოს გუნდმა მარმარილოს ზღვაში აღმოაჩინა საპროპელის საბადოები, რომლებიც, სავარაუდოდ, მტკნარი წყლით მარილიანი წყლის ჩანაცვლების შედეგია და დაასკვნეს, რომ შავი ზღვიდან ხმელთაშუა ზღვაში მტკნარი წყლის მუდმივი გადინება ხდებოდა მინიმუმ 10,000 წლის განმავლობაში; გარდა ამისა, აქსუმ აღმოაჩინა მიწისქვეშა დელტა ბოსფორის სამხრეთით, რაც ადასტურებს შავი ზღვიდან ძლიერი მტკნარი წყლის დინების არსებობას ძვ.წ. 8000 წლისთვის. ეს დაკვირვებები უარყო მაიკლ სპერლინგის ნაშრომმა, რომელმაც 2003 წელს აჩვენა, რომ შავი ზღვა არ იყო მტკნარი წყლის მთავარი წყარო, რომელიც მარმარილოს ზღვის საპროპელს ქმნიდა, და ერკან გოკაშანის და მოგვიანებით კადირ ერიშის ნაშრომმა, რომლებმაც აჩვენეს, რომ ამ დელტას ფორმირება დაკავშირებული იყო აღმოსავლეთ სანაპიროს გასწვრივ წყალქვეშა დინებასთან და არა შავი ზღვის სრუტიდან გადინებასთან. თუმცა, 2016 წელს აქსუმ აჩვენა, რომ ერიშის გუნდის გაზომვები არასწორი იყო და დაადასტურა მისი წინა დასკვნები.

ბალარდის კვლევა

რობერტ ბალარდის ხელმძღვანელობით ზღვის მეცნიერთა ჯგუფმა ზღვის დონის აწევის ფიზიკური მტკიცებულებების შეგროვება დაიწყო. 2000 წლისთვის მკვლევარებმა აღმოაჩინეს წარსული ზღვის დაბალი დონის არქეოლოგიური და გეოლოგიური მტკიცებულებები - უძველესი სანაპირო ზოლები, მტკნარი წყლის ლოკოკინების ნიჟარები, დატბორილი მდინარის ხეობები, ხის დამუშავების იარაღები და ადამიანის დასახლებები დაახლოებით 94 მეტრის სიღრმეზე, თანამედროვე თურქეთის სანაპიროდან 12 მილის დაშორებით.მტკნარი წყლის მოლუსკების რადიონახშირბადული დათარიღება დაახლოებით 7,500 წლის ასაკს აჩვენებს, თუმცა გამოყენებული ანალიტიკური მეთოდი სრულიად ზუსტი არ არის.

შედეგები

შავი ზღვის გადალახვა შესაძლოა დიდი წარღვნის ლეგენდის ისტორიულ საფუძვლად იქცეს, რომელიც ახლო აღმოსავლეთის ხალხებშია გავრცელებული. დარდანული წარღვნა (რომელსაც მითოლოგიური დარდანოსის, ზევსის ვაჟის, სახელი ეწოდა) ასევე მოხსენიებულია ტროას შესახებ ბერძნულ ზღაპრებში.

ზღვის დონის აწევამ ნეოლითური ხალხების ფართომასშტაბიანი მიგრაცია გამოიწვია. რაიანისა და პიტმენის აზრით, ნეოლითური სოფლის მეურნეობის განვითარება ანატოლიიდან პანონის ვაკეზე (ტრიპოლის კულტურა და სხვა) ძვ.წ. VI ათასწლეულის შუა პერიოდში წყლიდან გაქცევას უნდა უკავშირდებოდეს.

აკადემიკოსი ვ.ვ. ივანოვი არ გამორიცხავს შესაძლებლობას, რომ ზღვის დონის აწევამ შესაძლოა ინდოევროპელებისა და სხვა რიგი ხალხების საერთო წინაპრების სამშობლო ჩაძირა. თუმცა, ინდოევროპელი ხალხების უმეტესობას წარღვნის ლეგენდა არ გააჩნია.

ზღვის დონის აწევა ლოგიკურად ხსნის შავ ზღვაში წყალბადის სულფიდისა და საპროპელის საბადოების წარმოშობას