ინგლ. Boeing B-52 Stratofortress ,,სტრატოსფეროს ციხესიმაგრე'' - აშშ-ს სტრატეგიული ბომბდამშენი აწარმოა ,,ბოინგმა'' სამხედრო საჰაერო ზალბშია 1955წ-დან
ეს თვითმფრინავი ჩაენაცვლა B-36. 15 კმ სიმაღლეზე არაზებგერითი სიჩქ. შეუძლია წაიღოს სხვადასხვა შეიარაღება მათ შორის ბირთვული. ძირითადი ამოცანა იყო სსრკ ნებისმიერ წერტილში მიეტანა თერმობირთვული ბომბი.
იხ. ვიდეო
ერთ-ერთი მოდიფიცირებული ბ-52 - ბ-52ჯ - წარმოადგენს აბსოლიტური რეკორცმენს შორეული საბრძოლო ავიაციის. ასევე ერთ-ერთი იშვიათი თვითმფრინავია რ-იც ნახევარი საუკუნეა შეიარარებაშია მინიმუმ დარჩება 2030წ-მდე. მოდერნიზაციაზე გამოყოფილია 11,9მლრდ. დოლარი.
იხ. ვიდეო
სულ დამზადებული იყო 744ც ღირებულება ბ-52ბ - 14,43მლნ.დოლარი, ბ-52ნ - (1962წ-ს) - 9,28მლნ დოლარი, ბ-52ნ (1998წ) - 53,4მლნ დოლარი.
ბ-52 პარკი
B-52F ყრის ბომბებს Mk 117 750 lb (340 кг) ვიეტნამის ომის დროს. ფოტო 1965—1966 წწ
დაკვირვება რდაიოტელესკოპის გამოყენებით ასრულებს მნიშვნელოვან კვლევებს ფერმის პადაქსი
ინგლ. Fermi paradox - არ არსებობა ხილული კვალი უცხოპლანტელთა ცივილიზაციების მოქედების, რ-იც უნდა გაფანტულიყო სამყაროში მილიარდობით წლის განმავლობაში მათი განვითარებისას. პარდოქსი შემოთავაზებული იყო ფიზოკოსი ენრიკო ფერმის მიერ, რ-აც ეჭვის ქვეშ დააყენა მაღალგანვითარებული ცივილიზაციის გამოვლენის შესაძლებლობა. ის უკავშირდება ერთ-ერთი მნიშვლევანი კითხვას: არის თუ არა კაცობრიობა ერთადერთი ტექნოლოგიურად განვითარებული ცივილიზაცია სამყაროში? ამ კითხვაზე პასუხის გაცემის მცდელობა იყო დრეიკის განტოლება, რ-იც აფასებს კონტაქტების შესაძლებლობას მაღალ განვითარებული ცივილიზაციების რადენობას. იხ. ვიდეო
როგორც ზემოთ ვიდეოშიცაა ნათქვამი ჩვენ (ანუ კაცობრიობამ) არ ვიცი რა სახის კავშირებს იყენებენ მაღალგანვითარებული ცივილიზაციები. ფერმიმ კი ასე უპასუხა, რომ თუ არსებობენ მაღალი განვითარებული ცივილიზაციები მაშინ სად არიან ისინი? რატომ ვერ ვხედავთ ვერანაირ კვალს გონიერი ცივილიზაციების, მაგ, როგორიცაა ზინდები, კოსმოსური ხომალდები ან რადიოგადაცემები. დაშვება დაყრდნობილი ძირითადი პარადოქსი ფერმის, ხშირად ეძახიან ,,ფერმის პრინციპი''
იხ. ვიდეო
ფერმის პარადოქსი ფორმულირებულია შემდეგნაირად. ერთის მხრივ წამოყებებულია მრავალრიცხოვანი არგუმენტები, რომ სამყაროში უნდა არსებობდეს მეგაგალაქტიკური განვითაებული ცივილიზაციები. მეორეს მხრივ არარსებობა რაიმე მნიშვნელოვანი დაკვირვება მათი არსებობისა. სიტუაცია წარმოადგენს პარადოქს და დასკვნის საფუძველს იძლევა, რომ ან ჩვენი გაგება ბუნებაზე არსწორია და ჩვენი დაკვირვებები შეცდომითია. როგორც თქვა ფერმიმ აბა სად არიან ისინი? არსესობობს სხვადასხვა ავტორების მიერ მრავალრიცხოვანი თეორიები გდადწყვეტა ან ახსნა ფერმის პარადოქსის. ფართოდ გავცელებული სპექტრი თეორიებს მოიცავს: დედიმიწის მარტოხელობიდან როგორც დასახლებული პლანეტა ან შეუძლებელია განასხვავო ხელოვნური სიგნალი ბუნებრივი სიგნალიდან ,,ზოოპარკის ჰიპოთეზა''.
ინტერფეისი დედამიწის ზედაპირსა და გარე სამყაროს შორის. ნაჩვენებია კარმანის ხაზი 100 კმ სიმაღლეზე. ატმოსფეროს ფენები მასშტაბურად არის დახატული, ხოლო მათ შიგნით არსებული ობიექტები, როგორიცაა საერთაშორისო კოსმოსური სადგური, არა.
ცარიელი ადგილი სამყაროს, რ-იც განთავსებულია ატმოსფეროს საზღვრის გარეთ ციური სხეულების. კოსმოსი არ არის სრულად ცარიელი არის მცირე რაოდენობით სიმკვრივე, ვარკვლავთშორისო ნივთიერების (უპირატესად მოლეკულური წყალბადი) ჟნგბადი მცირე რაოდენობით (დაჩენილი ვარსკვლავების აფეთქების შედეგად), კოსმოსური სიხივები და ელექტრომაგნიტუირი გამოსხივება, ასევე ჰიპოთეზუსი ბნელი მატერია.
იხ. ვიდეო
ზემოთ მოყვანილი თვალსაზრისებთ ჩვენ არაერთხელ შევეხები.
ეტიმოლოგია - ბერძნ. თავდაპირველი გაგება ტერმინი ,,კოსმოსი'' (წესრიგი, მსოფლიოწყობა) ქონდა ფილოსოფიური საფუძველი, განსაზღვრუყლი ჰოპოთეზური დახურული ვაკკუმი დედამიწის გარშემო ცენტრში სამყაროსი.
საზღვრები - მკაფიოდ არ არსებობს, ატმოსფერო გაიშვიათებულია თანდათან ზედაპირიდან დაშორების მიხედვით.
იხ. ვიდეო
თუ ტემპერატურა იქნებოდა მუდმივი აშინ წნევა ექსპონენტურად იცვლებოდა 100 კპადან ზღვის დონიდან ნულამდე. საერთაშორისო საავიაციო ფედერაციამ დააწესა 100 კილომეტრი სიმაღლე (კარმანის ხაზი), როგორც ატმოსფეროსა და სივრცეს შორის სამუშაო საზღვარი, რადგან ამ სიმაღლეზე აუცილებელია თვითმფრინავმა პირველ კოსმოსურ სიჩქარეზე გადაადგილება, ასაწყობი აეროდინამიკური ძალის შესაქმნელად, რაც ქმნის საჰაერო ფრენის მნიშვნელობას ასტრონომებმა აშშ-სა და კანადაში გაზომეს ატმოსფერული ქარის გავლენის საზღვარი და კოსმოსური ნაწილაკების ზემოქმედების დასაწყისი. ეს იყო 118 კილომეტრის სიმაღლეზე, თუმცა თავად NASA 122 კილომეტრს სივრცის საზღვრად თვლის. ამ სიმაღლეზე, ჭურვები გადავიდა ჩვეულებრივი მანევრირებისგან, მხოლოდ რაკეტების ძრავების აეროდინამიკის გამოყენებით ატმოსფეროზე "მხარდაჭერით"
იხ. ვიდეო
ზღვის დონე
23 გრძელი მოქცევის ჩანაწერის მიხედვით მე-20 საუკუნის განმავლობაში ზღვის დონე 20 სმ-ით გაიზარდა (2 მმ-ით წლიურად)
ზღვის დონე — ზღვის საშუალო სიმაღლე, რომელიც ერთი განსაზღვრული ათვლის ზედაპირიდან იზომება. ათვლის ზედაპირის განსაზღვრა სიძნელეებთანაა დაკავშირებული და რთულ გაზომვებს ითვალისწინებს, რაც ზღვის დონის ზუსტ განსაზღვრას აძნელებს. განარჩევენ „მყისიერ“, მოქცევის, საშუალო დღე-ღამის, საშუალო თვიურ, საშუალო ნახევარ წლიურ და საშუალო მრავალწლიურ ზღვის დონეებს.
ბასოლიტური სიმაღლე საზღვაო ზედაპირის (სანტიმეტრებში) რაიონში ყურის ნაკადის არელში 2008წ-ის 10 მარტის მიხედვით მიღებული იქნა ჯეისონ -1 სატელიტიდან. ისრები მიუთითებენ გეოსტრიფული დინენბზე, რ-იც დაკავშირებულია ზღვის ზედაპირის სიმაღლის ცვლილებაზე
დაიბადა ვაგზლის მტირთავების ოჯახში. ადრეულ წლებში დაინტერსდა მუსიკით. პირველი გაქკვეთილები მისცა უფროსმა დამ. როცა ის გახდა 6 წლის მამამ შეასწავლა ტრობონზე და პიანინიზე. თუმცა მან გადაიტანა ტუბერკულიოზი ადრეულ წლებში. პიტერსონი იძულებული იყო გაგრზელებულა დაკვრა ფორტეპიანინოზე (ექილებმა აუკრძალეს ჩასაბერი ინსტრუმენტზე დაკვრა).
14 წლისა ის გახდა პირველი პირზიორი კონკურსის.
გამუსახული სდ დისკზე ოსკარ პიტერსონი
ხუთი წლის ასაკში მამამ ტრომბონსა და პიანინოზე დაკვრა ასწავლდა. თუმცა, 7 წლის ასაკში ტუბერკულოზის გადატანის გამო, პიტერსონი იძულებული გახდა მხოლოდ ფორტეპიანოთი შემოფარგლულიყო. კარიერის განმავლობაში თანამშრომლობდა მრავალ გამოჩენილ ჯაზის მუსიკოსთან, მათ შორის იყვნენ დეივ ბრუბეკი, რეი ბრაუნი, ბენ უებსტერი, ლუი არმსტრონგი, კაუნტ ბეისი და სხვა.
იხ. ვიდეო
პიტერსონი გამორჩევა ,,მრავალფეროვნებითა და ჰაეროვნებით ფენემენალური ტეხნიკის შესრულებით, ძირითადი ხელევნება - სვინგისა და ბიბოპის რეპერტუარი როგორც ჩვეულებრს შედგენდა ცნობილი მელოდიებს.
იხ. ვიდეო
2004 წელს ტორონტოს ერთ-ერთ ცენტრალურ მოედანს მისი სახელი დაარქვეს
პროქსიმა კენტავრი b (აგრეთვე პროქსიმა b) — მზის უახლოესი ვარსკვლავის, პროქსიმა კენტავრისწითელი ჯუჯა ვარსკვლავის ორბიტაზე, სასიცოცხლო ზონაში მოძრავი ეგზოპლანეტა. მდებარეობს დედამიწიდან 4,2 სინათლის წლის მანძილზე, კენტავრის თანავარსკვლავედში და წარმოადგენს მზის სისტემასთან დღემდე ცნობილ უახლოეს ეგზოპლანეტას. აღმოჩენისთანავე, ყურადღება მიიპყრო ფაქტმა, რომ ის შესაძლოა სიცოცხლისათვის ვარგისი იყოს. როგორც ამჟამინდელი მონაცემები მეტყველებს, იგი მისი ზომის სხვა პლანეტებს შორის ნამდვილად არაა საუკეთესო კანდიდატი,პლანეტის განვითარებისა და ფიზიკური მახასიათებლების შესასწავლად საჭიროა კიდევ მეტი ინფორმაცია.
პლანეტა 2016 წლის აგვისტოში ევროპის სამხრეთულმა ობსერვატორიამ აღმოაჩინა.The მეცნიერთა ვარაუდით, დედამიწასთან სიახლოვის გამო, არსებობს პლანეტის შესაძლო რობოტული გამოკვლევის შანსი პროექტ Starshot-ის ფარგლებში ან მინიმუმ „უახლოეს საუკუნეებში“.
პლანეტის აღმოჩენა რადიალური ბრუნვის მეთოდით მოხდა, სადაც დედა ვარსკვლავის სპექტრული ხაზების პერიოდული ჩაბნელება მის ორბიტაზე მოძრავ ობიექტზე მიუთითებდა.
იხ. ვიდეო
პროქსიმა კენტავრი b-ზე სიცოცხლის არსებობა დადასტურებული არ არის. ეგზოპლანეტა თავისი ვარსკვლავის გარშემო სასიცოცხლო ზონაში ბრუნავს, რეგიონში, სადაც შესაძლოა არსებობდეს სათანადო პლანეტური პირობები, მათ შორის ატმოსფერო და თხევადი წყალი პლანეტის ზედაპირზე. დედა-ვარსკვლავს, წითელ ჯუჯას, რომელიც მზეზე რვაჯერ მეტი მასა აქვს, სასიცოცხლო ზონა ∼0.0423–0.0816 ასტრონომიულ ერთეულში გააჩნია.
მიუხედავად სასიცოცხლო ზონაშ მდებარეობისა, პროქსიმა კენტავრი b-ზე სიცოცხლის არსებობა მაინც კითხვის ნიშნის ქვეშ დგას. ამის მიზეზი პოტენციურად სარისკო ფიზიკური პირობებია. ეგზოპლანეტა იმდენად ახლოსაა თავის ვარსკვლავთან, რომ შესაძლოა სინქრონულად იყოს ჩაკეტილი. თუ პლანეტის ორბიტული ექსცენტრიულობა 0-ის ტოლია, ეს შესაძლოა გახდეს სინქრონული მოძრაობის მიზეზი, რაც გულისხმობს ერთ მცხუნვარე მხარეს, რომელიც მუდამ ვარსკვლავისკენაა მიქცეული და მეორე, მუდამ ბნელ და გაყინულ მხარეს. პლანეტის ზუსტი ორბიტული ექსცენტრიულობა უცნობია, ცნობილია მხოლოდ ის, რომ ეს მაჩვენებელი 0,35-ზე დაბალია — პოტენციურად საკმარისი იმისათვის, რომ ორბიტული რეზონანსი მერკურის მსგავსი ჰქონდეს. ამ შემთხვევაში, მეცნიერები ფიქრობენ, რომ ნებისმიერი საცხოვრებლად ვარგისი ზონა, ასეთის არსებობის შემთხვევაში, შეზღუდული იქნება სასაზღვრო რეგიონით ორ უკიდურეს მხარეს შორის, რაც როგორც წესი, ტერმინატორის ხაზით გამოიხატება. მხოლოდ აქ შეიძლება იყოს შესაძლებელი თხევადი წყლის არსებობა.
ევროპის სამხრეთული ობსერვატორიის ვარაუდით, თუ პლანეტაზე წყალი არის და აქვს ატმოსფერო, შესაძლებელია, რომ მასზე დედამიწის მსგავსი საშუალო ტემპერატურა იყოს. შესაძლოა პლანეტის დიდი ნაწილი სიცოცხლისათვის ხელსაყრელი იყოს, თუკი მას საკმარისი სისქის ატმოსფერო აქვს იმისათვის, რომ ვარსკვლავისგან მიბრუნებულ მხარეზე სათანადო ოდენობის სითბო გაატაროს. თუ ატმოსფერო არსებობს, სიმულაციების შედეგად დგინდება, რომ ფორმაციიდან 100–200 წლის შემდეგ პლანეტამ შესაძლოა ირადიაციის შედეგად ზუსტად იგივე ოდენობის წყალი დაკარგა, რაც დედამიწამ. ამ ეტაპზე, ტელესკოპებისა და სხვა ტექნიკური საშუალებებით პლანეტის მასშტაბური შესწავლა მიმდინარეობს, რათა მეტი გახდეს ცნობილი მისი შემადგენლობისა და ატმოსფეროს შესახებ.
ატილა (ლათ.Attila, ბერძ.Ἀττήλας, გ. 453) — ჰუნების ბელადი 434 წლიდან 453 წლამდე, რომელმაც, თავისი მმართველობის ქვეშ, რეინიდანშავი ზღვის ჩრდილოეთ სანაპირომდე ბარბაროსული ტომები გააერთიანა.
ატილა უნგრული მუზეომიდან
ჰუნთა მმართველის სახელი ფიგურირებს გერმანულ ხალხურ ეპოსში, საიდანაც ის სკანდინავიურ საგებში გადავიდა. ხალხთა დიდი გადასახლებისას შეთხზულ გერმანელთა ადრეულ თქმულებებში ატილა გერმანელ მეფეთაგან უდიდესად ითვლებ
იხ. ვიდეო
ატილას დაბადების წელი და ადგილი დღემდე უცნობია. მისი ასაკის დადგენა შეიძლება დიდი ვარაუდით პრისკე პანიონელის448 წლის აღწერით ატილა იყო წვერიანი მამაკაცი, რომლის თმას სითეთრე სულ მცირედით შეხებოდა. აქედან გამომდინარე, შესაძლოა ვივარაუდოთ, რომ ატილა უნდა დაბადებულიყო მეხუთე საუკუნის პირველ ათწლეულში.
ატილა მიდის რომში. ილუსტრაიცია მხატვარ ულპიანო კეკი
პირველიად ატილა და ბლედი ბიზანტირური პროვინიაზე ილირიაზე (ჩრდ, სერბეთი) გაილაშქრება დაიწყო 441წ-ს უკიდურესად უიღბლო დროს აღმოსავლეთ რომოალების დროს როცა მათი არმია იყო მიმართული სპარსელების წინაამღდეგ და ვანდალების მეფის გაიზერხის სიცილიაზე. გაიზერიხი კუნძულზე გადსხა ჯარი 440წ-ს მის წინაამღდეგ გაგზავნილი იყო 441წ-ის შემოდგომაზე ექსპედიციული კორპუსი ბიზანტიელი მთეაური არებიონდი.ის სიცილიაში ჩავიდა ძალიან გვიან, როცა ვანდალებმა დატოვეს კუნძული.ამვე დროს 441 წ-ს სპარსელები დაეცნენ მცირე აზიას, ბრძოლა მალე დასრულდა ბიზანტიამ დაუთმო აღმოსავლეთ ანატოლია. თანხმად პეისკე პანიონელის საბრძოლო მოქედებები დაიწყო თავდასხმის შემმდეგ რომალებზე ბაზრობაზე ჩრდ. ბელგრადით.
მეორე ბრძოლა დაიწყო 447წ-ს ხოლო ამ ხნის განმავლობაში ატიკამ და ბლედამ მთელი არმიის მობილიზება მოახდინეს
უტილიტარული საგანია, რომელიც თავის თავში აერთიანებს წრისა და მოძრაობის სიმბოლოს („მოძრაობა და მხოლოდ მოძრაობა არის ჩემო თერგო ქვეყნის სიცოცხლისა და ძალის მიმცემი“). ასოცირებულია ციური სხულების მოძრაობასთან.
ამავე დროს ბორბალიც, როგორც ბორჯღალი, თავისი ცენტრის გარშემო დატრიალებული ჯვარია. ბრუნვისას წრეში ჩახატული ჯვრის მკლავები მანებად გადაისახება და მოძრავ საგნად იქცევა. ამრიგად, ჯვრიანი ბორბალი ცის კაბადონზე მოძრავი მზის სიმბოლოა. აქედან მოდის წარმოდგენა მზის ეტლზე, რაც ძალიან გავრცელებული იყო ძველ მითოლოგიაში, განსაკუთრებით ელინურში. აქ ცნობილია ჰელიოსის ეტლი, რომელსაც ფაეტონი მართავს.
ბორბალი მთელი კოსმოსის, მისი წრიული მიძრაობის სიმბოლოც არის
უძველესი ვაგონის ბორბალი
ისტორია - ყველაზე უძველესი ,, ბორბალი'' აღმოჩინეს იასის ჟუდეცში რუმინეთი ის დათარიღებულია მე-5-ათასწლეულით ჩვ. წ. აღ. კუკუტენის ერთ-ერთ კულტურულ დასახლებაში, რუმინელმა არქეოლოგმა მ. დინუმ იპოვა სათამაშოების ურიკების თვლებიანი თვლები, რომლებმაც 1981 წელს გამოაცხადეს. ტუსუშენსკაიას პალატის სამარხში (Wartberg კულტურა) მეგალითურ ფირფიტაზე, რომელიც ძვ. ე. გრავიურა ნაპოვნი იქნა სქემატურად, რომელიც ასახავს ტვირთს ვაგონზე ნაგავსაყრელად
კერამიკული ქვაბი პოლონური ბრონქისაგან , რომელსაც ურიკები ურიკების სქემატური გამოსახულებით ეკუთვნის, მათ ხელთ არსებული ბუჩქების კულტურა მიეკუთვნება ძვ.წ. ფორმის გობილების კულტურას და თარიღდება ძვ. წ. 3635–3370 წლებიდან
შემდეგი ბორბლების მოდელები აღმოაჩინეს არქეოლოგებმა ა. დ. რეზეპკინმა მაიკოპის კულტურის სამარხებში (Phagugape, Pshikuyhabl, Chishkho) ჩრდილოეთ კავკასიაში და A. V. Kondrashov. ე.)
სლოვენიაში, ლუბლიანას ბარჯში, ნაპოვნია ნაცარიგან დამზადებული ბორბალი 72 სმ დიამეტრით, რომლის ასაკი აღემატება ხუთ ათას წელს (ძვ. წ. 3350–3100 წწ.) . თიხისგან დამზადებული ოთხბორბლიანი ვაზნის მოდელები იპოვნეს გვიანდელი ბადენის კულტურის ორ სამარხში, ბუდაყალაში და სიგესცენტმარტონში (აღმოსავლეთ უნგრეთი), რომლებიც თარიღდება ძვ. ე. პრესჰაუზში (შვეიცარია) ჰორგენის კულტურის დასახლებაში ნაპოვნია ღერძი დამონტაჟების კვადრატული ხვრელის ბორბალი, რომლის ღერძი ბორბლებით მოძრაობდა. დენდროქრონოლოგიის მეთოდით თარიღდება ძვ. წ. 3200 წლით. ე. შვეიცარიასა და გერმანიაში, სტეპების რეგიონში, ისევე როგორც ნიდერლანდებსა და დანიაში აღმოჩენილთაგან განსხვავებით, ბორბლები ხვრელები მრგვალი იყო, ღერძი მიმაგრებული იყო ვაგონის სხეულზე, რაც ნიშნავს, რომ ვაგონების დამზადების სხვადასხვა ევროპული ტრადიცია წარმოიშვა ძვ.წ. 3200 წლამდეც. ე.
დასავლეთით დუნაის მდინარე სტეპის ზოლში, აღმოსავლეთის მდინარე მანიშის ნაპირებამდე, გვხვდება ორმოს კულტურის დაახლოებით 160 საფლავი, ბორბლიანი სატრანსპორტო საშუალებების (ბორბლები, ურიკები), აგრეთვე მათი თიხის მოდელები და ნახატების ნაშთები. აღმოჩენილი უძველესი უძველესი თარიღები დათარიღებულია მასშტაბური მასშტაბით ძვ.წ. XXXII საუკუნეებით. ე.
ცილინდრული კბილანიანი გადამცემი მარცხნიდან მარჯვნივ
შემდეგი ბორბლების ცნობები გვხვდება ძველ მესოპოტამიაში (ურდოს გამოსახულება ურუქ -5 [4]) ძვ. წ. IV ათასწლეულის ბოლოს. ე.
ამრიგად, უფრო და უფრო მეტი მტკიცებულება მეტყველებს იმაზე, რომ ”პირველი” საჭე გამოჩნდა არა შუა აღმოსავლეთში, როგორც ადრე ითვლებოდა, არამედ ევროპაში .
დიმიტროვსკის m6 ზაპორიჟჟიას რეგიონში (უკრაინა), სამარხის პალატის შესასვლელში, კატაკომბული კულტურის ხის კალათა აღმოაჩინეს სრულად დაცული ბორბლით 5 ათასი წლის ასაკში .
შემორჩენილი ბორბლიანი 0.6 მ დიამეტრით ორი ბორბლიანი ვაგონი ცნობილია ტიაგუნოვა მოგილას კატაკომბის სამარხიდან (დაახლოებით 5 ათასი წლის წინ) ზაპორიჟჟიას სოფელ მერიევკაში . დნესროპეტროვსკის მახლობლად მდებარე ორმოსართული საგუშაგო კოშკის ორი ბორბლიანი ხის არბა (ძვ. წ. III ათასწლეული) დამზადებულია ხის მყარი ნაჭრისგან, მოჭრილი გრძივი, ღერძის მრგვალი ხვრელებით და სქელი კერებით
ბორბლის წინამორბედ შეიძლება ჩაითვალოს ადრე ცნობილი ხის სრიალი, რომელიც მოთავსებული იყო ტრანსპორტირებულ დატვირთვაზე. თავდაპირველად, ბორბალი იყო ხის დისკი, რომელიც დამონტაჟებულია ღერძიზე და სოლით იყო დამაგრებული. ბორბლებიანი ბორბლების სურათები (ძვ. წ. 3000) აღმოაჩინეს შუამდინარეთში, შუმერულ ქალაქ ურუქში. ძვ.წ 2700 წლისთვის ე. არსებობს ურიკების ნახაზები. ამავე დროს, შუმერები იწყებენ თავიანთი მეფეების დაკრძალვას ეტლებით. ეს სამარხები იპოვნეს კიში, ურ, ელამიტის ქალაქ სუუსაში.
როსტოვის რეგიონში დასავლეთ მანიჩის კატაკომბული კულტურის კულტურის კულტურის ულტანის ოთხკუთხა ვაგონი დამზადდა ძვ.წ. XXIII საუკუნეში . დ. ანტონიმ და ვინოგრადოვმა (1995) დათარიღეს კლასიკური ტიპის ეტლი სინატას კულტურის სამარხში, ტბის ტალახის მიდამოში (ჩელიაბინსკის ოლქი) ძვ.წ 2026 წელს. ე.
ძვ.წ. II ათასწლეულში. ანუ, ბორბლის დიზაინი გაუმჯობესებულია: სამხრეთ ურალისში არის ბორბალი საყრდენებით, მცირე აზიაში - კერა და მოხრილი ბორბალი მოგვიანებით, ძვ.წ. I ათასწლეულში. ე., კელტებმა თავიანთი ეტლების ბორბლების სიმტკიცის გასაზრდელად დაიწყეს ლითონის საყრდენის გამოყენება, რომელიც შემდეგ შეიცვალა რეზინის სატრანსპორტო საბურავებში ამორტიზაციისთვის
იმისდა მიუხედავად, რომ ბორბალი უცნობია წინა ამერიკის ცივილიზაციებს შორის, ზოგი ხალხი, მაგალითად ინკები, მის აღმოჩენას მიუახლოვდა. მოედანი დამახასიათებელი მოწყობილობების მშენებლობისთვის - ცილინდრული მასიური სხეული ნიადაგის მოსაშორებლად, მიუთითებს სატრანსპორტო საშუალებაში ბორბლის გამოყენების უარს, და არა ბორბლის პრინციპის აღმოჩენის არარსებობაზე. ზოგი კულტურა (მაგალითად, ოლმეკები) ბორბლებზე აკეთებდნენ ცხოველების კერამიკულ და ხის ფიგურებს - ალბათ ისინი ასრულებდნენ რიტუალურ ფუნქციებს, ან იქნებ ისინი უბრალოდ სათამაშოები იყვნენ. ამის საფუძველზე შეიძლება ვივარაუდოთ, რომ პირველი ბორბალი სათამაშოები იყო.
იხ. ვიდეო
ჩვეულებრივი საავტომობილო ინდუსტრიის ტერმინოლოგიაში , მხოლოდ კვანძსა და საბურავს შორის მდებარე კვანძი (იხ. სურ.) ეწოდება ბორბალს, რომელიც, თავის მხრივ, მოიცავს იმ რგოლს, რომელზეც საბურავი არის დამონტაჟებული, და დისკი ან სხივი, რომელიც ემსახურება რგოლს დააკავშირებს კერა
ამის მიუხედავად, ყოველდღიურ ცხოვრებაში, motorists ძალიან ხშირად უწოდებენ ბორბალს ამ მნიშვნელობით "ბორბლის დისკს" ("დისკები", "შენადნობის ბორბლები" და ა.შ.)
პირველი მანქანების ბორბლები არსებითად არ განსხვავდებოდა ცხენოსნური ვაგონების ბორბლებისგან და ხისგან იყო დამზადებული. მოგვიანებით, ბორბლები გამოჩნდა ლითონის ჯოხით და ხის ქსოვის ნემსებით, ასევე ლითონის მავთულის ქსოვის ნემსებით, მოტოციკლეტის მსგავსად. საბურავები თავდაპირველად მყარ რეზინის ზოლს ჰგავდა, რის შედეგადაც სიჩქარე გაიზარდა, მათ შეცვალეს პნევმატური საბურავები, რომელთა პროფილის სიმაღლე 1960-იან წლებამდე მუდმივად იზრდებოდა, იზრდება ავტომობილის კომფორტის გაზრდა და ავტომობილების დატვირთვა. სატვირთო მანქანებზე, რეზინის შემსრულებლები გვხვდება ჯერ კიდევ 1920-იან წლებში, ხოლო სამხედრო მანქანებზე, მყარი საბურავების გამოყენება დღესაც შეგიძლიათ - გუსმატიკი, რომელიც პირველად შეიქმნა პირველი მსოფლიო ომის პერიოდის ჯავშანტექნიკისთვის.
1920-იანი წლებიდან დაწყებული, საუვარი ბორბლები თანდათანობით შეიცვალა ბორბლებიანი ლითონის დისკებით, რომლებიც წარმოება უფრო მარტივი და იაფი იყო. უკვე მომდევნო ათწლეულის შუა რიცხვებში, ისინი იქნენ დე-ფაქტო სტანდარტად, მაგრამ ზოგიერთ ადგილებში, მაგალითად, აშშ-ში, "ისაუბრეს" განაგრძეს გარკვეული პოპულარობის შენარჩუნება ძვირადღირებული მანქანების მყიდველებს შორის 1950-იან და 1960-იან წლებამდე, როგორც დამატებითი აღჭურვილობა ან თუნდაც ქარხნული ვარიანტი. (ზოგიერთ შემთხვევაში, და 1980-იან წლებში - 1990-იან წლებში, მაგალითად, ქარხნის სალაპარაკო დისკები შესთავაზეს Cadillac Deville Brougham- ში 1996 წლამდე). დღეს, იგი პირველ რიგში ასოცირდება კლასიკურ მანქანებთან და დაბალი რბოლა სუბკულტურასთან.
1960-იან წლებში, ბორბლები, მთლიანად ან ნაწილობრივ თუჯისგან მსუბუქი შენადნობიდან, ალუმინიდან ან მაგნიუმიდან გამოჩნდა, როგორც სპორტული ვარიანტი. დღეს მათ თითქმის ყველა მანქანა მიეწოდება
