ჯამრთელი კვება

                         ჯამრთელი კვება

                       

მწვანე ფოთლოვანი, ხრაშუნა და სხვა ბოსტნეულით შიძლება წვლილის შეტანა ჯამრთელი დიეტაში

კვაბბა, უზრუნველყოფს ზრდას, ნორმალურ განვითარებას და სიცოცხლისუნარიანობას ადამიანის, განაპირობებს ჯამრთელობის გაძლიერებას და პროფლიატიკას ავადოფობის მიმართ. დაცვა წესების ჯამრთელი კვაბა რეგულარული ფიზიკური ვარჯიში ამცირებს რიკს წრონიკური ავადყოფობის და ისეთ დარღვევებს, როგორიცაა სიმსუქნე, გულ-სისძარღვთა დაავადებებს, დიაბტი, წნევის აწევა და კიბოს. თანამედროვე მეცნიერება აწარმოაბეს უამრავ კვლევებს, რომ ოპტომალური რაციონი კვება განაპირობებს პრიფლიატიკისთავის ქრონიკული დაავდებების მიმართ.

                                       

დიაგრამა ოლუსტრაცია რეკომენდაცია შეამდგენლობა პროდუქტების საკვებში დაყრდნობით Eatwell plate

რათქმა უნდა შეადგენლობა იდეალური რაციონის დამოკიდებულია მისი მოღვაწეობასა და ცხოვრების წესზე და საცხოვრებელის ადგილმდებარეობა, ტუმცა არსებობს მეტნაკლებად უნივერსალური რჩევები, შემუშავებული ჯართელობის ორგანიზაციის მიერ

იხ. ვიდეო

ყურადღებით უნდა დააკვირდეთ კალორიებს პროდუქტებს და სხეულის მასას. სხეულის მასის ინდექსი.

შეზღუდული უნდა იყოს მიღება ენერგიის ცხიმებისგან. გაჯერებული ცხიმები - ჯგუფი ტრიგლიცერიდების (ცვხიმი) ცხოველების მყარი მცენარეული ცხიმები (მარგარინი და სხვ.) ანუ ტრანსცხიმები იხ. სტატია ლიკნი. 

შეეცადით გაზარდოთ რაციონი ხილი, ბოსტნეული, მთელი მარცვლეული, პარკოსნები და თხილი თქვენს ყოველდღიურ რაციონში. სწორედ ამ საკვებიდან უნდა მიიღოთ ენერგიის 50 - 60%

დიეტაში პურის, მარცვლეულის, ფქვილის დაახლოებით მესამედი უნდა იყოს საკვები, რომელიც გამდიდრებულია მიკროწარმოებით

შეამცირეთ მარტივი ნახშირწყლების მიღება (შაქარი, თაფლი, ტკბილი გაზიანი სასმელები) - არა უმეტეს 30-40 გ დღეში.

შეეცადეთ ორგანიზმს მიაწოდოთ ვიტამინები ფიზიოლოგიური რაოდენობით, მათ შორის ანტიოქსიდანტები (ვიტამინები A, C, E), ფოლიუმის მჟავა. თუ თქვენი დიეტა არ შეიცავს საკმარის ვიტამინებს საკვებისგან, შეგიძლიათ პერიოდულად მიიღოთ მულტივიტამინები და დამატებითი ვიტამინი D.

ექიმთან კონსულტაციებს დიეტის თემებზე, ენდობიან მხოლოდ რეპუტაციის სამედიცინო დაწესებულებების მიერ შემუშავებულ კვებას.

მრავალი განვითარებული ქვეყნის მთავრობა ყოველწლიურად გამოყოფს სახსრებს ცხოვრების ჯანსაღ წესს და, განსაკუთრებით, ჯანსაღ კვებას. ინფოგრაფიული ხელსაწყოები ძალიან პოპულარული გახდა, მაგალითად, განვითარებულია კვების პირამიდის ეროვნული მახასიათებლების გათვალისწინებით, რაც ვიზუალურად აჩვენებს სხვადასხვა ტიპის პროდუქციის რეკომენდებულ რაოდენობას.

პირველი სრულმასშტაბიანი გამოკვლევა, რ-აც დაადასტურა, რომ ჯანსაღმა დიეტამ შეიძლება მნიშვნელოვნად შეამციროს პრობლემები გულ-სისხლძარღვთა დაავადებებთან, სიმსუქნესთან და დიაბეტი, იყო ჩრდილოეთ კარელიას პროექტი, რომელიც დაიწყო ფინეთში 1973 წელს. 35 წლის განმავლობაში, გულ-სისხლძარღვთა დაავადებების შედეგად სიკვდილიანობა ჩრდილოეთ კარელიის რეგიონის მოსახლეობაში 7-ჯერ შემცირდა. ამ შედეგმა ჩამოაყალიბა პან-ევროპული ჯანმრთელობის სტრატეგია 2020-ის საფუძველი.

ძირითადი ცვლილებები, რამაც ჩრდილოეთ კარელიას პროექტი მიიყვანა ამ შედეგამდე:

მოწევის განებება

დიეტის შეცვლა:

კარაქის მოხმარების 80% შემცირება;

მცენარეული ზეთის მოხმარება;

უცხიმო რძის პროდუქტების მოხმარება;

ხილისა და ბოსტნეულის მოხმარება;

ტრადიციული კერძების რეცეპტების შეცვლა და მოსახლეობის მომზადების ახალი ხერხების მომზადება (არა გახეხვა, არამედ გამომცხვარი და ადუღება).

მკვლელი პროდუქტები

როგორც დიეტოლოგები ამტკიცებენ ყვლეა საკვები არ არის სასარგებლოა ადამიანის ჯამრთელობისთვის. მინიმუ  4 პროდუქტი რ-იც დამღუპველად მოქედებს ჯამრთელობაზე

1. ტკბილი გაზიანი სასმელების მწარმოებლებეი რას არ მოიგონებენ -   არის ლიმნის გემო, კაპუჩინო და ტროპიკული კენკრა, ცოტრუსი თუ სხვა.  ეს ყველაფერი, რა თქმა უნდა, ვერ დატოვებს გულგრილს ნებისმიერი გურმანების მიმართ. მაგრამ სანამ ასეთი ტვირთის კიდევ ერთი ქილას დავლევთ, უნდა  გახსოვდეთ, რომ ასეთი სასმელები, პირველ რიგში, წყურვილსმოკვლას არ იწვევს და, გარდა ამისა, ბევრ შაქარს შეიცავს.

2. შოკოლადის ბატონები. კიდევ ერთი "დელიკატესი", რომლის რეკლამა გვთავაზობს სამოთხის სიამოვნებას, ენერგიის გაძლიერებას და წარმატებებს პირად ცხოვრებაში. მაგრამ არცერთ ვიდეოში არ გეტყვით, რომ თითოეული ბატონი შეიცავს უზარმაზარ რაოდენობას შაქარს და სხვადასხვა ქიმიურ დანამატს, რაც მას უნიკალურ გემოს აძლევს.

3. ძეხვი. აბა, რა კაცს შეუძლია წარმოიდგინოს ცხოვრება სენდვიჩის გარეშე ძეხვი ან მოხარშული ძეხვი. მაგრამ მხოლოდ ცოტამ თუ იცის, რომ ძეხვი შეიცავს 40% ფარული ცხიმების და უამრავ არომატიზატორებს

ჩაი და ყავა - ეს პროდუქტებიც შედის სახიფათო პროდუქტებში პირველ რიგში იმიტომ რომ მასში არის კოფეინი და შაქარი. 

ისაუზმეტ ცილებითა და მდიდარი ნახშირწყლებით მდიდარი ბურღულეულებით და უხესად დაფქვილი ხორბლის პურით გაგიუმჯობესებათ კუჭ-ნაწლავის ტრაქტის მუშაობა და  ნივთიერებათა ცვლა ნახშირწყლები ორგანიზმს ამარაგებს გლუკოზიტ, რ-იც აუცილებელია კუნთებისა და ნერვულ სისტემებისთვის გლუკოზის უკმარისობამ შეიძლება დაქვეითოს შრომისუნარიოანობა დაასუსტოს ორგანიზმში. ვახშმად სასურველია მიირთვათ უხციმო ხორცი და ტევზი და ბოსტნეული.

როჟავა

                                    როჟავა

                                                       

                                             

ქურთ. Rojava დასავლეთ ქურთისთანი ანუ სირიის ქურთისტანი - ქურთული სახელწიფოებრივი წარმონამქმნი სირიის ტერიტორიაზე. როჟავას რეგიონის შექმნის შესახებ გამაოცხადეს 2016წ-ის 17 მარტი შედის სამი კანტონი: ჯაზირის, კობანისა და აფრინის. დედაქალაქი - ელ-ქამიშლი ოფიციალური ენა კურმანჯი, ასურული, არაბული, რელიგია სეკულარული სახელწიფო, მთავრობა დემოკრატიული კოფედერაცია, თანათვჯდომარეები ჰედია იუსეფი და მანსურ სელამი მოსახლ. 4,6მლნ. 

იხ.ვიდეო

რეგიონის მოსახლეობის ტერორიზმისაგან დაცვის გამო შეიქმნა სახალხო თავდაცვის დანაყოფები (სთდ). სახალხო თავდაცვის დანაყოფების მონაწილეობით სირიის კონფლიქტში დაიწყო შეტაკებები სამთავრობო ძალებთან ქალაქ აინ-ელ-არაბში 2012 წლის ზაფხულში. 2012 წლის 19 ივლისს მათ აიღეს ქალაქი, ხოლო მომდევნო დღეს ამუდი, აფრინი და 360 სოფელი მათ გარშემო. 2013 წლის მაისიდან სთდ აწარმოებს აქტიურ ბრძოლას სირიის თავისუფალი არმიის (სთა) ბოევიკებთან და ისლამისტებთან, რომლებიც კონფლიქტში მონაწილეობენ, როგორც „მესამე ძალა“. ქურთების რეგიონების მართვის გამო შეიქმნა ქურთების უზენაესი კომიტეტი. სირიელმა ქურთებმა ხელჩი ჩაიგდეს ყველა ქალაქი, თუმცა ქურთების მთავარი ქალაქები ელ-ქამიშლი და ელ-ჰასაკა კვლავ ხელისუფლების კონტროლს ექვემდებარება.

სირიის ქურთისტანის ეროვნული ასამბლეა დაარსდა 2006 წლის ორ კონფერენციაზე, რომელთაგან ერთი გაიმართა აშშ-ის სენატში, ხოლო მეორე — ევროპარლამენტში, ბრიუსელში. ეროვნული ასამბლეის მიზანი იყო დემოკრატიული რეჟიმის ფორმირება სირიაში, უფლებების მინიჭება ქურთებისათვის და სხვა ეროვნული უმცირესობისათვის და ფედერაციული სახელმწიფოს შექმნა.

                                                          

სახედრო ფორმირებები უმაღლესი კომიტეტის სირიის ქურთისტანში. რაოდენობა - 65 000 ადამიანი, დისლოკაცია სირიის ქურთისტანში, მონაწილეობას იღებს სამოქალაქო ომში სირიაში კერძოდ ალეპოს აღებაში, ომი კობანისთვის კობანის ხოცვაჟლეტა.  გადაწყვეტილების მიმღები მთავარი ორგანოა სახალხო ასამბლეა, რომლის წევრებიც ინიშნებიან ეროვნული უმცირესობების ბალანსის გათვალისწინებით. ყველა მუნიციპალიტეტში სამი უდიდესი თანამდებობა უნდა დაეკავებინათ ქურთების, არაბებისა და ასირიელების ან სომხების წარმომადგენლებს და მინიმუმ ერთი უნდა ყოფილიყო ქალი

                                                      

ქურთისტანის მუშათა პარტიამ უარი განაცხადა ქურთული სახელმწიფს შექმნის გეგმაზე. ამასთან ერთად მან გაავრცელა ქურთებში ლიბერტარიანული მუნიციპალიზმის იდეა, რომელიც მოუწოდებდა ქურთებს შეექმნათ თავისუფალი თვითმმართველი თემები, რომელიც იხელმძღვანელებდა უშუალო დემოკრატიის პრინციპებით და მოგვიანებით გაერთიანდებოდა სახელმწიფო საზღვრების მიუხედავად ქურთების უმაღლესი კომიტეტი არის როჟავის დროებითი მთავრობა, რომლის ნახევრს შეადგენდნენ დემოკრატიული კავშირის, ხოლო მეორე ნახევარს — ქურთისტანის ეროვნული საბჭოს წევრები. კომიტეტის შექმნის შესახებ გადაწყვეტილება მიიღეს 2012 წლის 12 ივლისს ერბილში. ერაყის ქურთისტანის პრეზიდენტის მასუდ ბარზანის თანხმობით. კომიტეტის შტაბ-ბინა მდებარეობს ქალაქ აინ-ელ-არაბში.

2013 წელს შეიქმნა რეგიონალური მთავრობა. 2014 წლის იანვარში მიიღეს დროებითი კონსტიტუცია.

                                                                

სიირის დემოკრატიული კავშირი ასევე პარტია დემკრატიული ერთიანობის - მემაცხენე პოლიტიკური პარტია დაფუძნებული სირიელი ქურთების მიერ 2003წ-ს, სათავო ოფისი აინ-ელ-არაბი., იდეოლოგია - დემოპკრატიული სოციალიზმი, ლიბერტანიანიზმი, სოციალური ეკოლოგია, მემარცხენე ნაციანალიზმი, რელიგიონიზმი, დემოკრატიული კონფედერალიზმი, ქურთული ავტონომია კომუნიზმი.

     

                          კოსოვოს ომი

                                    

1996წ-დან გაღვივებული შეირაღებული კონფლიქტი ალბანელ სეპარატისტებს და იუგოსლავიის სამოკავშირეო რესპუბლიკას შორის. საომარი მოქედებები დაიწყეს კოსოვოელმა ალბანელებმა რ-თაც სურდათ კოსოვოსა და მეტოხიის დამოუკიდებლობა. 1999წ-ის მარტში ომში ჩაერია ნატო და დაიწყო იუგოსლავიის დაბომბვა.  ხი ვიდეო

                                     KFOR

                                                     

ინგლ. Kosovo Force - ნატოს დაქვემდებარებაში მყოფი საერთასორისო ძალები. პასუხისმგებელი იყო კოსოვოში სამშვიდობო პროცესზე.

                                              

გადასხდომა რუსების კოტიგენტის KFOR მარშ-გადასროლა პრიშტინაში 1999წ-ის 12 ივნისი

საჰაერო მარშუტი. გადასროლა დესანტის ფსკოვიდან, რიაზინი და ივანოვიდან

საზღვაო მარშუტი, გადასროლა მედესანტეების და ტეხნიკის ტულიდან.

რუსული კონტიგენტიში 650 სახედრო მოსამსახურე იყო. ხოლო 2003წ-ს რუსული კონტიგენტი გაყვანილი იყო კოსოვოდან მისი ქონება უფასოდ გადაეცა სამშვიდობო ძალების ხელმძრვანელობას. სანაცვლოდ მილიციური ფორმირებები ცაენაცვლენ.

1999 წლის ივნისში იუგოსლავიისა და ნატოს წარმომადგენლებს შორის დადებული კუმანოვოს სამხედრო-ტექნიკური შეთანხმების თანახმად კოსოვოს კონტროლი KFOR-ის ძალებს დაევალათ, რამაც გამოიწვია არაალბანელი მოსახლეობის (სერბების, ჩერნოგორიელებისა და ბოშების) მასობრივი გადინება. 2008 წლის 17 თებერვალს კოსოვოელმა ალბანელებმა კოსოვოსა და მეტოხიის დამოუკიდებლობა გამოაცხადე

კოსოვოს გამანთავისუფლების არმია - ზუსტად უცობია თუ როდის შეიქმნა ერთრთი ლიდერი ხარანდაის მტკიცებით 1994წ-ს გაერთიანების შედეგად რადენიმე სხვადასხვა ალბანური დაჯგუფების შედეგად.  ჰააგის ტრუბუნალი თარიღს ასახლებს 1990წ 1996წ-ს კი პირველი თავდასხმა მოხდა იუგოსლავიის პოლიციაზე. 

ნატო - 1998წ-ს ალაბანური არმია მასიურად  თავსდაესხა იუგასლავიუ პოლიციას მაშინ დაიწყო სეიოზული შეტაკებები დრენიცის რაიონში. ორივე მხარიდან იყო დანკარგები. იმავე წელსვა მარტში გაეროს უშიშროების საბჭომ შემოიღო სამხედრო სანქციები უგოსლავიის მიმართ. ამ დროს გახდა ინტერნაცოინალური კონფილტი 1999წ-ის 24 მარტიდან - 10 ივლისამდე იყო წარმოებული სამხედრო ოერეაცია ნატოს მხრიდან იუგოსლავიის მიმართ. მიზეზი იყო ეთიკური წმენდა დასამხელებული  (განა საქართველოში იგივე არ მოხდა აფახაზეთისა და სამაჩაბლოში ავტ.  ) 

               საერთშორისო ტრიბუნალი ყოფილი                                             იუგოსლავიის საკითხებზე

                                  

                                                     ტრიბუნალის შენობა ჰააგში ჰოლანდია

1991 წლიდან ყოფილი იუგოსლავიის ტერიტორიაზე საერთაშორისო ჰუმანიტარული სამართლის დარღვევაში პასუხისმგებელი პირების სამართლებრივი დევნის განმახორციელებელი საერთაშორისო ტრიბუნალი, უფრო ფართოდ ცნობილი როგორც საერთაშორისო ტრიბუნალი ყოფილი იუგოსლავიის საკითხებზე ან უბრალოდ ჰააგის ტრიბუნალი - გაერთიანებული ერების ორგანიზაციის სტრუქტურა, რომლის მიზანია სასამართლოს გადაეცეს ყოფილი იუგოსლავიის ტერიტორიაზე 1991 წლიდან საერთაშორისო ჰუმანიტარული სამართლის დარღვევაში ეჭვმიტანილი პირები, აღიკვეთოს ახალი დანაშაულები, ხელი შეეწყოს ყოფილ იუგოსლავიაში შერიგების გზით მშვიდობის დამყარებას.

ფარსალოსის ბრძოლა

                      ფარსალოსის ბრძოლა

                                     

თარიღი ძვ. წ. აღ. 48 წ 9 აგვისტო, ადგილმდებარეობა ფარსალია (საბერძნეთი), შედეგი პოპულარების გამარჯვება, მხარეები პოპულარები და ოპტიმატები, მეთაურები გაიუს იულიუს კეისარი - გნეუს პომპეუს მაგნუსი, ძალები კეისარს მხარე -  დაახლ. 22 000 ლეგიონერი, 5 000- 10 000 დამხარე და 1 800 მხედარი, პომეუსის ძალები - დაახლ - 45 000 ლეგიონერი, 4 200 დამხმარე და 5 000 - 8 000 მხედარი

დანაკარგები - კეისარი - 1 200, პომპეუსი - 6 000 - 15 000

იხ. ვიდეო

მიზეზი რომში ერთპიროვნული ძალაუფლების დამყარება. ფარსალოსის ბრძოლაში იულიუს კეისარი ამარცხებს პომპეუსის ჯარებს. იულიუს კეისრის ქვეითმა ჯარმა მტერს ფრონტიდან შეუტია. პომპეუსის ცხენოსანი ჯარი ფლანგიდან გამოედევნა კეისრის უკანდახეულ ცხენოსან ჯარს, ამ დროს ფლანგიდან კეისრის სათადარიგო ქვეითმა ჯარმა დაარტყა მტრის გამოტყუებულ ცხენოსან ჯარს და უკუაგდო იგი. ამის შემდეგ კეისრის ქვეითი და ცხენოსანი ჯარი ერთიანად შეიჭრა მტრის ზურგში და ალყაში მოაქცია. პომპეუსი ზღვისკენ გაიქცა და იქიდან გემით ეგვიპტეში გაემგზავრა. მიტოვებული ჯარი ტყვედ ჩავარდა.

იხ. ვიდეო

პირველ საუკუნეში ჩვ. წ აღ. პომის რესპუბლიკა განიცდიდა პოლიტიკურ კრიზის. 60 წ ჩვ წ. აღ. სამი ყველაზე მსხვილი პოლიტოკური მოღვაწე -  მარკ ლიციუს კრაუსი, გნეუს პომპეუსი და იულიუს ცეზარი დადეს საიდუმლო კავშირი სენატში ბრძოლისთვის.პირველი ტრიუმპატორის 9 ასეთი სახელით შევიდა ისტორიაში ეს კავშირი0 დიდ როლს თამაშობდა სახელწიფო საქმეებში რომში, 53 წ ჩვ წ აღ. ჰარანის ბრძოლაში მოკლული იქმნა, ცეზარმა და პომპეუსმა დაიწყეს ბრძოლა  ძალაუფლების განაწილებსათვის. 

                                                                         

ვაქცინაცია

                                 ვაქცინაცია

                                              

                                         ბავშს უტარდება ვაქაცინაცია პოლიომელიტზე

ვაქცინის შეყვანა ადამიანის ან ცხოველის ორგანიზმში. დაფუძნებულია ილია მეჩნიკოვის მოძღვრებაზე ფაგოციტოზის შესახებ. ვაქცინის განმეორებით შეყვანის შედეგად ქვეითდება ორგანიზმის მგრძნობელობა სპეციფიკური ანტიგენისადმი ხდება ე.წ. დესენსიბილიზაცია, იზრდება ფაგოციტოზი, აქტიურდება ნივთიერებათა ცვლის პროცესები, პირველად კერაში მატულობს ჰიპერემია და სისხლძარღვების კედლების შეღწევადობის უნარი. ადამიანის ვაქცინაციისთვის სარგებლობენ დახოცილი ვაქცინებით, რომლებიც შეჰყავთ კანქვეშ, კანში, კუნთებში და ვენაში. ვაქცინის შეყვანას ხშირად თან სდევს ორგანიზმის საერთო, მძიმე რეაქცია — შემცივნება, მაღალი ტემპერატურა, ძლიერი ოფლიანობა, ტკივილის გაძლიერება. ვაქცინაციას არ მიმართავენ ორსულობის მეორე ნახევარში, ტუბერკულოზის აქტიური ფორმის, თირკმლების დაავადების, ჰიპერტონული და სხვა დაავადებების დროს.

                                              

იდნოეთის პრეზიდენტი პირის ღრუში შეყავს ჩვილის ბავშვში ცოცხალი პოლივაქცინა ქ. დელი

იხ. ვიდეო მსოფლიო ჯამრთელობის ორგანიზაცია ამტკიცებს, რომ ,,იმუნიზაცია სიცოცხლეს აძლევს და გადაარჩიანა მილიონობით სიცოცხლე და მიიოღო ართო აღიარება როგორც ერთერთი ყველაზე მოქედი ეფექტური ჩარევა ჯამრთელობის შენარჩუნებისთვის''.

ვეტერინარიაში ვაქცინაციას იშვიათად იყენებენ, უფრო ხშირად მიმართავენ ხანგრძლივად მიმდინარე ქრონიკული ინფექციური დაავადების — ტულარემიის, კოლიბაქტერიოზის, სტაფილოკოკური ინფექციის დროს. ვაქცინაციაში იყენებენ მკვდარ ვაქცინას, ანავაქცინას, ანატოქსნის, ბაქტერიოფაგს და სხვ უასფრთოხების მხირივ მსპფლიო ჯანდაცვის ორგანიზაცია ამტკიცებს, რომ ,, ვაქცინაცია უაფრთხოა და ჩვეულებრივ იწვევს უმნიშვნელო და დროებით გვერდითი ეფექტს, მაგ., ტკივილს ხელში ან მცირრედით აწევა ტემპე-რის სხეულის. შესაძლოა სხვა უფრო რთული გართულებებიც თუმცა ეს უკიდურესად იშვიათად ხდება.

                                                  

ასტრონავტი ნასას სკოტ კელი შეყავს თავისთავში პრევენციისთვის გრიპის როცა ის იმყოფებოდა საერთაშორისო სადგურზე 2015წ-ს

მერის ჰილემანი (1919 - 2005) გახლდათ ყველაზე ნაყოფიერი ვაქცინების გამომგონებელი: მან შეიმუშავა წარმატებულად ვაქცინები ისთი დაავადებების წინაამღდეგ როგორიცაა წითელა, ყბაყურა, ჰეპატიტი A, ჰეპატიტი B, ჩუტყვავილა, მენიგიტი, პნევმონია და გეომორფოლური ჩხირები

გენეტიკური იარაღი

                     გენეტიკური იარაღი

                            

                                     საერთშორისო სიმბოლო ბილოგიური უსაფრთხოების

ჰიპოთეზური სახესხვაობა ბილოგიური იარაღის, დანიშნულება შერჩევითი განადგურება მოსახლეობის რასებროვი, ეთნიკური სქესის ან სხვა გენეტიკური მდგომატეობის ნიშნებით. 

გენეტიკური განსხვავება ხალხის მიუხედავად იმისა რომ კონკრეტული გენი-მარკერი არ გააჩნია ეთნოსა თუ რასას ხალხს, გენეტიკური სახესხვაობა, განპირობებულია სხვადასხვა გენების (გენომის) ერთობლივი კომბინაციამ იმ ადამიანთა სხვდასხვა პოპულაციას შორის, რ-იც განავითარეს იზოლურებულად ერთამნეთისგან. იხ. ვიდეო

მაგალითისთვის გენეტიკური სხვაობა თანდაყონილი იმუნიტეტი (განპირებებული მათი სხვადასვხა პოპულაციაში)  იყო მიზეზი ეპიდემიის და მასობრივი სიკვდილიანობა ინდიელებში შეჯახებისას ინფექციური დაავადების, რ-იც არ იყო მანამდე შეხვედრილი ამ პოპულაციაში აქამდე ამერიკის დასახლებისას ან გარკვეული ეთნოგრაფიული ჯგუფის მოსახლეობის გარკვეული იმუნიტეტი აივ ინფექციით, გამოწვეულია მათში მუტანტური CCR5 გენის არსებობით, ან ჰემოფილური ინფექციის ინფიცირების სხვა დონით, რასის მიხედვით. აგრეთვე, როგორც მაგალითს, ბიოქიმიურ რეაქციებში ჩართული მთელი რიგი ფერმენტების ორგანიზმში თანდასწრებით (ან არარსებობის) არსებობაში მოსახლეობის განსხვავებები გენეტიკურად განისაზღვრება, კერძოდ, ეს გამოწვეულია ზოგიერთ ხალხში ალკოჰოლიზმის განვითარებისადმი გაზრდილი მგრძნობელობის (ან პირიქით, წინააღმდეგობის გაწევის) გამო.

მასიური განადგურების იარაღი

თუმცა, რუსეთის მეცნიერებათა აკადემიის ზოგადი გენეტიკის ინსტიტუტის გენომიური გეოგრაფიის ლაბორატორიის ხელმძღვანელის, ოლეგ ბალანოვსკის აზრით, ადამიანის გენომის დეკოდირების შემდეგ, საიმედოდ არის ცნობილი, რომ არ არსებობს ცალკეული ხალხის იდენტიფიკაციის შესაფერისი გენეტიკური ნიშნები. 2017 წელს, რუსეთის მეცნიერებათა აკადემიის ექსპერტთა კომისიამ გამოიტანა დასკვნა, მეცნიერულად დასაბუთებული გენეტიკური იარაღის შექმნის შეუძლებლობის შესახებ.

კონსპიროლოგიური თეორიები ამ საკითხის ირგვლივ შეიძლება ცალკე გავიხილოთ.

ეპიდემია

                                       ეპიდემია

                

ეპიდემის მაგალითი, რომელიც გვიჩვენებს ახალი ინფექციების რაოდენობას დრონთა განმავლლობაში

ბერძნ.  επιδημία - ზოგადი დაავადება - პროგრესილებული დროში და სივრცეში გავრცელება ინფექციური დაავადებების ხალხში, საგრძნობლად მაღალია რეგისტრირებული მოცამებეზე ტერიტორიაზე რ-იც ჩვეულებრივ აღირიცხებე ხოლმე. შეიძლება გახდეს საგანგებო სიტუაციის გამოცხადების მიზეზი. იხ. ვიდეო

ყოველდღიურ ცხოვრებაში, უნივერსალური ეპიდემიოლოგიური ბარიერი ითვლება ტერიტორიის მაცხოვრებელთა 5% -ის, ან ზოგჯერ სოციალური ჯგუფის 5% -ის დაავადებად. თუმცა, მრავალი სამედიცინო განყოფილება გამოთვლის საკუთარი ეპიდემიის ბარიერებს საერთო დაავადებებისთვის, ამ დაავადების საშუალო დონის საფუძველზე მრავალი წლის განმავლობაში. ასეთი ეპიდემიის ბარიერები შეიძლება ტოლი იყოს, მაგალითად, 1%

იხ. ვიდეო

თავდაპირველად ტერმინი ,,ეპიდემია'' ესმოდათ როგორრც ინფექციის გავრცელება (შავი ჭირი, მალარია, ტიფი, დიფერია, ციება, გრიპი და სხვ.)თუმცა ეხლა ტერმინში მოიაზრება რაც შეიძლება ის ხალხში გავცელებული (მაგ., ეპიდემიური ტურიზმი)

იხ. ვიდეო

ეპიდემიის განყოფილეა, რ-იც შეისწავლის ეპიდემიას და მეთოდებს მასთან ბრძოლის ეწოდება ეპიდემოლოგია.

                                                  ეპიდემიოლოგია

                              

 (ძვ. ბერძნ. epidēmia — ხალხში გავრცელებული, logos — მოძღვრება) — მეცნიერება, რომელიც შეისწავლის ადამაინთა პოპულაციაში დაავადებათა აღმოცენების და გავრცელების კანონზომიერებებს და შეიმუშავებს პროფილაქტიკურ ღონისძიებებს მათ მიმართ.               

                                              

                                                        ჰიპოკრატე (460 - 370 ჩვ. წ. აღ)

ეპიდემიოლოგია, როგორც მეცნიერება, ჩაისახა ძვ. წ. IV საუკუნეში, საბერძნეთში. მის ფუძემდებლად ითვლება ჰიპოკრატე. თავდაპირველად, ეპიდემიოლოგიის შესწავლის საგანი იყო მხოლოდ ეპიდემიები. ტერმინი „ეპიდემია“ გულისხმობს ინფეცქიური დაავადებების (გადამდები) სწრაფ მატებას ან იმ ახალი დაავადებების გავრცელებას, რომლებიც მანამდე არ გვხვდებოდა მოცემულ ტერიტორიაზე.

                                                   

ჯონ სნოუს მიერ შემქნილი რუქა რომელიც ასახვს ლონდონის 1854 წ-ის ქოლერის ეპიდემიის ძირითად კერებს

საქართველოში შესწავლილია დიფთერიის, პარაზიტული ტიფების, დიზენტერიის, მუცლის ტიფის, ყივანახველას , სალმონელოზის, ლეპტოსპიროზის, მალარიის და სხვა ინფექციურ დაავადებათა ეპიდემიოლოგიისა და პროფილაქტიკის საკითხები, ქართველ მეცნიერთა დამსახურებით, ქვეყანაში ისეთი მძიმე დაავადებების ლიკვიდაცია ან მნიშვნელოვანი შემცირება, როგორიცაა: ნატურალური ყვავილი, პარტახტიანი ტიფი, დიფთერია, მალარია და სხვ. საქართველოში ეპიდემიოლოგიის განვითარებაში და ინფექციურ დაავადებებათ წინააღმდეგ ბრძოლაში დიდი წვლილი მიუძღვით ნ. იოვაშვილს, კ. მასხარაშვილს, ა. მთვარელიძეს და ნ. ნადარაიას.

ქვეყანაში ეპიდემიოლოგიის განვითარების მნიშვნელოვანი ეტაპი იყო საქართველოს შავი ჭირის საწინააღმდეგო სადგურის ბაზაზე საქართველოს დაავადებათ კონტროლის და საზოგადოებრივი ჯანმრთელობის ეროვნული ცენტრის შექმნა.

ამჟამად, საქართველოში ეპიდემიოლოგიის დარგში კვლევითი მუშაობა მიდის, ძირითადად, თსსუში, დაავადებათა კონტროლის ეროვნულ ცენტრში, სამედიცინო პარაზიტოლოგიისა და ტროპიკული მედიცინის სამეცნიერო-კვლევით ინსტიტუტში.

                         მსხვილი ეპიდემიის ჩამონათვალი პანდემია

ჭირი ”(551-580), რომელიც წარმოიშვა აღმოსავლეთ რომის იმპერიაში და მოიცვა მთელი შუა აღმოსავლეთი. დაახლოებით 100 მილიონი ადამიანი დაიღუპა ამ ეპიდემიისგან.
"შავი სიკვდილი" არის როგორც ეპიდემია, როგორც ბუბონიური, ასევე ფილტვების ჭირისა, რომელიც მე –14 საუკუნეში შუა საუკუნეების ევროპაში მოიცვა. დაიღუპა 50 მილიონი ადამიანი.
”ესპანური გრიპი” (”ესპანური გრიპი”) - პირველი მსოფლიო ომის შემდეგ ეპიდემიის შედეგად დაინფიცირდა დაახლოებით 550 მილიონი ადამიანი, ანუ მსოფლიოს მოსახლეობის 29.5% . დაიღუპა მსოფლიოს დაახლოებით 50-100 მილიონი ადამიანი ან მსოფლიოს მოსახლეობის 2.7-5.3% , რაც საშუალებას გვაძლევს განვიხილოთ ეს ეპიდემია, როგორც კაცობრიობის ისტორიაში ერთ-ერთი უდიდესი კატასტროფა. ამრიგად, ინფიცირებულთა შორის სიკვდილიანობის მაჩვენებელი იყო 10-20%