კოსმოსი: შესაძლო სამყაროები

          კოსმოსი: შესაძლო სამყაროები

                        

ინგლ. Cosmos: Possible Worlds - ამერიკული სამეცნიერო-პოპულარული დოკუმენტური ფილმი იხ. ვიდეო

პრემიერა შედგა 2020წ-ის 9 მარტს ,,ნაციონალლ გეოგრაფის'' არხზე. წარმოადგენს წარმოსახვას სერიალის ,,კოსმოსი სივრცე და დრო'' 2014 წ-ს რ-იც თავის მხრივ გახდა სერიალის გაგრზელება ,,კოსმოსი: პერსონალური მოგზაურობა'' 1980წ-ს წამყვანი არის ნილ დეგრას ტაისონი

                     ნილ დეგრას ტაისონი

 (ინგლ. Neil deGrasse Tyson; დ. 5 ოქტომბერი 1958, მანჰეტენი, ნიუ-იორკი, აშშ) — ამერიკელი ასტროფიზიკოსი, მწერალი და სამეცნიერო კომუნიკატორი. ამჟამად ის როუზის სახელობის დედამიწისა და კოსმოსის ცენტრში მდებარე ჰაიდენის პლანეტარიუმის დირექტორია, ასევე ასოცირებული მკვლევარი ამერიკის ბუნების ისტორიის მუზეუმის ასტროფიზიკის განყოფილებაში. 2006-2011 წლებში მიყავდა სატელევიზიო შოუ „NOVA ScienceNow", ხშირად სტუმრობდა გადაცემებს „დეილი შოუ", „კოლბერტ რიფორთი" და „თანამედროვე დროში ბილ მეიერთან ერთად". 2009 წლის შემდეგ სტუმრებს იწვევს რადიოშოუში „StarTalk". 2014 წელს წაიყვანა დოკუმენტური სერიალი „კოსმოსი: სივრცე-დროის ოდისეა", რომელიც განახლებული ვარიანტია კარლ სეიგანის სატელევიზიო სერიალისა „კოსმოსი: პერსონალური მოგზაურობა" (1980).

                                                                          

            კოსმოსი: სივრცე-დროის ოდისეა

                                                  

 (ინგლ. Cosmos: A Spacetime Odyssey) — 2014 წელს შექმნილი სამეცნიერო-პოპულარული დოკუმენტური ფილმების ციკლი, რომელიც 1980 წლის კარლ სეიგანის მიერ შექმნილი სერიალის — „კოსმოსი: პერსონალურო მოგზაურობა“ გაგრძელებაა.

დოკუმენტური ფილმების ციკლის ხელახალი შექმნის ინიციატორი, ორიგინალური სერიალის შემქნელის და წამყვანის, კარლ სეიგანის მეუღლე ენ დრუიანი იყო. სერიალის ძირითადი თემები და შინაარსი ეფუძნება ორიგინალურ ვერსიას. განახლებული შოუს წამყვანი გახდა ცნობილი ამერიკელი ასტროფიზიკოსი, მწერალი და მეცნიერების პოპულარიზატორი ნილ დეგრას ტაისონი.

ფილმების ციკლი შედგება 13 ნაწილისგან და გადიოდა მრავალ ქვეყანაში ისეთ არხების მეშვეობით როგორებიცაა National Geographic Channel და Fox Broadcasting Company.

დოკუმენტურ ფილმებში მარტივი და გასაგები ენით, უახლესი კომპიუტერული გრაფიკით, ანიმაციით და თანამედროვე მონაცემებზე დაყრდნობით, მოთხრობილია ისეთ ფენომენებზე როგორებიცაა კოსმოსი, თავისი უკიდეგანო სივრცეებით. ფილმების მთავარი თემებია გალაქტიკები, ვარსკვლავები, პლანეტები, კომეტები, შავი ხვრელები, პულსარები, კვაზარები და ა. შ.

                                                  

მდგომარეობა ,,ხომალდის წარმოსახვის'' ზემოთ კადრის ორიგინალური ,,კოსმოსის'' რ-ზეც კარლს სეგანი ზის მართვის სავარძელში. ქვემოთ კადრი ახალი ვერსიიდან ,,კოსმოსის'' რომელზეც ნილ დეგრასი ტაისონი ასევე ზიან მართვის სავარძელში. ახალი ვერსიაში გამოყენებულია კოფიუტერული გრაფიკა უკეთესი წარმოდგენისთვის სიუჯეტის

ფილმები მხოლოდ კოსმოსის თემით არ შემოიფარგლება, ასევე აღწერილია ბუნება ატომების და მოლეკულების დონეზე, ფუნდამენტური მოვლენები, განხილულია დედამიწის შორეული წარსული, მისი შექმნიდან დღემდე და პლანეტის შესაძლო ბედი მილიონობით წლის შემდეგ. რამდენიმე ეპიზოდში გამახვილებულია ყურადღება დედამიწაზე სიცოცხლის წარმოშობის ვერსიებზე, ევოლუციაზე, მის ბიოქიმიაზე, დნმ-ზე, გენეტიკაზე, ელექტრომაგნეტიზმზე, გრავიტაციაზე და პლანეტაზე მიმდინარე უმნიშვნელოვანს მოვლენებზე,

ციკლის ყოველ ფილმში ანიმაციის საშუალებით გაცოცხლებულია ისეთი მეცნიერების და საზოგადო მოღვაწეების ბიოგრაფიები, როგორებიც იყვნენ ჯორდანო ბრუნო, ედმუნდ ჰალეი, რობერტ ჰუკი, უილიამ ჰერშელი, ისააკ ნიუტონი მაიკლ ფარადეი, ჯეიმზ მაქსველი და ა.შ.

ისევე როგორც 1980 წლის ვერსიაში, განახლებულ სერიაში დიდი როლი ენიჭება კარლ სეიგანის მიერ მოგონილ „დროის კალენდარს“ (სამყაროს არსებობის 13,7 მილიარდი წელი ჩატეულია 1 წლის კალენდარში, სადაც პირველი იანვრის პირველი წამი, ანუ 0 საათი, 0 წუთი და 1 წამი შეესაბამება დიდი აფეთქების დროს, ხოლო 31 დეკემბრის 23 საათი, 59 წუთი და 59 წამი კი დღევანდელ დღეს)

                                                               

            ადგილმდებარეობა დედაწის გალაქტიკის ადგილობრივი გრივის შიგნით 

ასევე დიდი როლი ეთმობა „წარმოსახვის ხომალდს“, კარლ სეიგანის „შექმნილ“ ხომალდს შეუძლია იმოგზაუროს კოსმოსის ნებისმიერ წერტილში, გაუძლოს უკიდურეს ტემპერატურებს და წნევებს, მას შეუძლია დაპატარავდეს და ადრონების ზომის გახდეს, რათა ელემენტარულ ნაწილაკებს შორის მოხვდეს, შეუძლია შავი ხვრელის სიახლოვეში უვნებლად იფრინოს, გაუძლოს პულსარის გამანადგურებელ გამოსხივებას და ჩაყვინთოს მეთანის ზღვებში სატურნის თანამგზავრებზე.

ფილმებში მაყურებელი ეცნობა სამყაროს წარმოქმნის თეორიას, ვარსკვლავების სიცოცხლის ფაზებს, გალქტიკების მოძრაობას, სიცოცხლის შესაძლო ფორმებს შორეულ პლანეტებზე, დედამიწის ისტორიის სხვადასხვა ეპოქებს, ცოცხალი არსებების ევოლუციას, მეცნიერების განვითარებას,

სერიალი პირველად გავიდა ეთერში 2014 წლის 9 მარტს და მას საკმაოდ მაღალი რეიტინგი ჰქონდა, ნომინირებული იყო სატელევიზიო პრემია ემის 12 ნომინაციაზე,

ბაბილონეთი

                                ბაბილონეთი

                                        

                                                               xx ს ჩვ. წ. აღ. - 539 წ ჩვ. წ. აღ

(აქად.. Karduniaš, ეგვ. Sangar), ან ბაბილონეთის სამეფო -  ძველი სახელმწიფო შუამდინარეთის სამხრეთში (ახლანდელი ერაყის ტერიტორია). წარმოიშვა ძვ. წ. II ათასწლეულის დასაწყისში, დამოუკიდებლობა საბოლოოდ დაკარგა ძვ. წ. 539 წელს. სახელი ეწოდა მთავარი ქ. ბაბილონის მიხედვით. ბაბილონეთის ისტორია ოთხ პერიოდად იყოფა:

• ძველბაბილონური ხანა (ძვ. წ. 1895 - ძვ. წ. 1518);
• კასიტური პერიოდი (ძვ. წ. 1518 - ძვ. წ. 1204);
• პოლიტიკური დაქვეითების ხანა (ძვ. წ. 1204 - ძვ. წ. 626);
• ახალი ბაბილონის სამეფო (ძვ. წ. 626 - ძვ. წ. 539).

                                                

                                  ბაბილონეთი იშთარის სამეფო ( პერგამონის მუზეომი, ბერლინი)

სემიტური ხახლები ამორიტები, დამფუძნებლები არიან ბაბილონის, დაიმემკვიდრეს მესოპოტამია - შუმერებისა და აქადებისგან. სახელმწიფოა ენა და დამწერლობა  ბაბილონის იყო სემიტური აქადების, რ-იც წამოვიდნენ საჭიროების გამო შუმერულსგან ხანგრძლივად იყო შენახული როგორც კულტის.

                                            

                                                        ,,ბაბილონის გოდოლი'' 

ურის III დინასტიის და შუმერთა სახელმწიფოს დამხობის შემდეგ ძვ. წ. II ათასწლეულის დასაწყისში მესოპოტამიაში წარმოიქმნა რამდენიმე პატარა ქალაქ-სახელმწიფო. ყოველი მათგანი თავს შუმერების პოლიტიკურ მემკვიდრეებად თვლიდნენ და მეფეები შუმერი მეფეების ტიტულებს ატარებდნენ. ერთ-ერთი ასეთი ქალაქი იყო ბაბილონი, რომელიც ცენტრალურ მესოპოტამიაში მდებარეობდა.

ბაბილონეთის პირველ პერიოდს ამორეული დინასტიის ხანასაც უწოდებენ. ძვ. წ. 1894 ამორეველების ტომების ბელადმა სუმუაბუმმა დაიპყრო სამხრეთ შუამდინარეთში მდინარე ისინის სამეფოს ტერიტორიის ნაწილი და ქ. ბაბილონში გამარგრდა. მისი მეფობით (ძვ. წ. 1894 - ძვ. წ. 1881) ჩაეყარა საფუძველი ბაბილონეთის ამორეულ დინასტიას, რომელიც პირველი წარმომადგენლები არცთუ აქტიურად გამოდიოდნენ საგარეო პოლიტიკურ ასპარეზზე. მათი მოღვაწეობა ძირითადად სამშენებლო საქმიანობით იფარგლებოდა. განსაკუთრებით გაძლიერდა ბაბილონეთი ამ დინასტიის მეექვსე მეფის ხამურაბის (ძვ. წ. 1792 - ძვ. წ. 1750) ზეობაში. ბაბილონეთის ტერიტორია ამ დროს მოიცავდა თითქმის მთელ შუამდინარეთს - სპარსეთის ყურიდან ჩრდილოეთით ვიდრე სირიის უდაბნომდე. იგი წინა აზიის უძლიერეს სახელმწიფოდ და ცენტრალიზებულ დესპოტიად იქცა. ხამურაბი ფართო სამშენებლო მოღვაწეობას ეწეოდა, მის დროს შეიქმნა ბრწყინვალე არქიტექტურული ანსამბლები, გაფართოვდა საირიგაციო სისტემა, გაიყვანეს გზები, უფრო ფართოდ გავრცელდა ბრინჯაოს იარაღი და ხელსაწყოები. მან მოაწესრიგა ქვეყნის მმართველობა, შემოიღო ერთიანი კანონმდებლობა. მის დროს ბაბილონეთის საზოგადოება იყოფოდა ორ მთავარ ნაწილად - თავისუფალნი და არათავისუფალნი. მონების რიცხვი გაცილებით ნაკლები იყო, ვიდრე თავისუფალთა. მონობა ამ პერიოდში ძირითადად საოჯახო მონობის სახით იყო წარმოდგენილი. სახელმწიფოს ნატურალური შემოსავლის უმთავრეს ნაწილს სამეფო მიწებიდან მიღებული შემოსავალი შეადგენდა. ძველბაბილონურ ხანაში არსებობდა სატაძრო და სათემო მიწებიც, იყო აგრეთვე კერძო საკუთრებაში მყოფი მიწის ფონდი, ყიდვა-გაყიდვის უფლებით. სავაჭრო და სავახშო ოპერაციებს აწარმოებდნენ სავაჭრო აგენტები - თამქრები

იხ. ვიდეო

ფრანც შუბერტი

                              ფრანც შუბერტი

                                                    

(გერ. Franz Peter Schubert; დ. 31 იანვარი, 1797, ლიხტენტალი, ვენის მახლობლად — გ. 19 ნოემბერი, 1828, ვენა) — ავსტრიელი კომპოზიტორი, მუსიკაში რომანტიზმის ერთ-ერთი დამფუძნებელი, დაახლოებით 600 ვოკალური კომპოზიციის ავტორი (შილერის, გოეთეს, ჰაინესა და სხვების ლექსებზე), ცხრა სიმფონიის ავტორი(VIII - ყველაზე ცნობილი - ჰქვია "დაუსრულებელი"), ასევე დიდი რაოდენობის კამერული და სოლო საფორტეპიანო ნაწარმოები.

იხ.  ვიდეო

ფრანც პიტერ შუბერტი დაიბადა ვენის გარეუბანში, ლიხტენტალის სამრევლო სკოლის მასწავლებლისა და მოყვარული მუსიკოსის ოჯახში. მისი მამა - ფრანც თეოდორ შუბერტი, მეზღვაური გლეხების ოჯახიდან იყო; დედა, ელიზაბეტ შუბერტი (ქალიშვილობაში ფიცი), იყო სილეზიელი მჭედლის ქალიშვილი. მათი 14 შვილიდან 9 გარდაიცვალა ადრეულ ასაკში.

იხ. ვიდეო

ფრანცის ძმებიდან ერთ-ერთმა - ფერდინანდმა ასევე თავი მიუძღვნა მუსიკას. ფრანცმა ძალიან ადრე გამოავლინა მუსიკალური შესაძლებლობები. მუსიკაში პირველი გაკვეთილები მიიღო მამის (ვიოლინო) და უფროსი ძმის იგნაცისაგან (ფორტეპიანო). ექვსი წლიდან ის სწავლობდა ლიხტენტალის სამრევლო სკოლაში. შვიდი წლიდან ის სწავლობდა ორღანზე დაკვრას ლიხტენტალის ეკლესიის კაპელმეისტერთან. სამრევლო სკოლის რეგენტი მ. ჰოლცერი ასწავლიდა სიმღერას. კარგი ხმის წყალობით 1808-იდან სამეფო კარის კაპელაში იყო მგალობლად. იქ მისი მეგობრები გახდნენ იოზეფ ფონ შპაუნი, ალბერტ შტადლერი და ანტონ ხოლცაპფელი. აქ მას 1816-მდე კონტრაპუნქტისა და კომპოზიციას ასწავლიდა ა.სალიერი. 1818–1824 შუბერტი მოღვაწეობდა უნგრეთში. პირველად მისი ნაწარმოები 1821 გამოიცა. მალე კი შუბერტის სიმღერები ფართოდ გავრცელდა. 1823 წელს შუბერტი აირჩიეს შტირიისა და ლინცის მუსიკალურ კავშირთა საპატიო წევრად. 1828 წელს ვენაში წარმატებით შესრულდა მისი ნაწარმოებები. იმავე წლის შემოდგომაზე შუბერტი მუცლის ტიფით გახდა ავად და გარდაიცვალა.

იხ. ვიდეო

მუსიკის ისტორიაში შუბერტი შევიდა როგორც პირველი რომანტიკოსი. მისი შემოქმედება ვენის კლასიკური სკოლის ტრადიციებს და ამავე დროს პრინციპულად ახალი და ნოვატორულია. შუბერტი ყველა დროის ერთ-ერთი უდიდესი ლირიკოსი კომპოზიტორია. მისი მუსიკა მელოდიური სიმდიდრით თითქმის სწორუპოვარია. დიდი მნიშვნელობა ენიჭება კოლორიტს, ფერადოვნებას (ვლინდება ჰარმონიაში და ორკესტრობაში). შუბერტი არაჩვეულებრივად ნაყოფიერი კომპოზიტორია. მან დაწერა თითქმის ყველა მუსიკალური ჟანრის ნაწარმოებები, მაგრამ განსაკუთრებული მიღწევები აქვს ვოკალური ლირიკისა და სიმფონიის მუსიკის დარგში. მან შექმნა რომანტიკული სიმღერისა და რომანტიკული სიმფონიის პირველი და სრულყოფილი ნიმუშები. შუბერტს დაწერილი აქვს 600-მდე სიმღერა თითქმის 100 პოეტის (ძირითადად გერმანელების) ტექსტებზე.

იხ. ვიდეო

 განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია გოეთეს (70-მდე სიმღერა, მ. შ. „ტყის მეფე“ და „გრეთხენი ჯარასთან“), შილერის (40-ზე მეტი, მ. შ. „ქალიშვილის ჩივილი“), ჰაინეს (6, მ. შ. „ორეული“), მიულერის (განთქმული ვოკალური ციკლები „მშვენიერი მეწისქვილე ქალი“, 1822 და „ზამთრის გზა“, 1827) ტექსტებზე შექმნილი სიმღერები. სიმღერების დიდი ნაწილი დაწერილია მარტივი სტროფული ფორმით; ამავე დროს შუბერტმა შექმნა ახალი რთული ტიპის სიმღერა გამჭოლი, უწყვეტი განვითარებით, რომელშიც ვოკალურ მელოდიას (ბოლო პერიოდის სიმღერებში იგი გამდიდრებულია რეჩიტატიული ელემენტებით) მხატვრულ-განზოგადებული მნიშვნელობა ენიჭება. საფორტეპიანო თანხლება უაღრესად გამომსახველია, ზოგჯერ ასახვით-ბგერწერითი ხასიათისა.

იხ. ვიდეო

ნოვატორული მნიშვნელობა ჰქონდა შუბერტის სიმფონიურ შემოქმედებას. მისი 9 სიმფონიიდან გამოირჩევა მე-7, „დაუმთავრებელი“ (1822) და მე-9, ე. წ. „დიდი“ (1828), რომელთა სახით შექმნა რომანტიკული სიმფონიზმის 2 ნაირსახეობა ― ლირიკულ-დრამატული და გმირულ-ეპიკური. სიმღერებისაგან განსახვავებით შუბერტის სიმფონიური შემოქმედება მოგვიანებით გახდა ცნობილი (მე-9 სიმფონია პირველად შესრულდა 1839, მე-7 კი ― 1865). ჭეშმარიტი აღიარება კი მან მხოლოდ XX საუკუნეში იპოვა.

სახლი, სადაც დაიბადა შუბერტი

მაღალი მხატვრული ღირებულებისაა შუბერტის კამერულ-საკრავიერი შემოქმედება, გამოირჩევა სიმებიანი კვინტეტი (1828) და 3 უკანასკნელი სიმებიანი კვარტეტი (1824–1826). შუბერტის შემოქმედების ერთ-ერთი უმთავრესი დარგია საფორტეპიანო მუსიკა (22 საფორტეპიანო სონატა, ფანტაზია „მოხეტიალე“, რომელიც ამზადებს ფ.ლისტის სიმფონიური პოემების სტრუქტურას; 11 „ექსპრომტი“, 1827–1828; „მუსიკალური მომენტი“, 1823–1828; ვალსები; ლენდლერები ― რომანტიკული საფორტეპიანო მინიატურები, რომლებიც ამზადებენ შოპენისა და ლისტის საფორტეპიანო მუსიკის თავისებურებებს; საფორტეპიანო ნაწარმოებები 4 ხელისათვის, მ. შ. ფანტაზია, 1828; უნგრული დივერტისმენტი, 1824; ვარიაციები; მარშები და სხვ.). შუბერტს დაწერილი აქვს აგრეთვე 3 ოპერა, 6 ზინგშპილი, მუსიკა დრამატული პიესებისათვის (მ. შ. „როზამუნდი“), სასულიერო ნაწარმოებები, რომელთა შორის გამოირჩევა 2 მესა (1819, 1828), ვოკალური კვარტეტები, გუნდები, კანტატის და ორატორიის ტიპის ნაწარმოებები.

ანაქსიმანდრე

                         ანაქსიმანდრე

                                           

 (ძვ. ბერძნ. Ἀναξίμανδρος, დ. ძვ. წ. 610 — გ. ძვ. წ.547/540) — ძველბერძენი ფილოსოფოსი, ნატურფილოსოფიის მილეტის სკოლის წარმომადგენელი, თალესის მოწაფე. იგი ითვლება პირველი ბერძნული პროზად დაწერილი ნაწარმოების ავტორად ("ბუნებაზე", ძვ. წ. 547).

ანაქსიმანდრეს რუკა, რომელზეც აღნიშნულია მდ. ფაზისიც

ანაქსიმანდრე ასევე ითვლება მატერიის შენახვის კანონის პირველ შექმნელად. საბერძნეთში მან პირველმა დამონტაჟა გნომონი - უმარტივესი მზის საათი. ასევე ითვლება, რომ ანაქსიმანდრემ შექმნა პირველი დედამიწის გლობუსი.

კოსმოლოგია - ციური სხეულები ანაქსიმანდრეს მიჩნდა განუყოფელი სხეულები ,,ფანჯრები'' გაიმჭირვალე გარსი, რ-იც მალავს ცეცხლს. დედამიწას აქვს კოლონის ფორმა - ცილიდრი, მისი დიამეტრი სამჯერ აღემატება სიმაღლეს. 

დედამიწა არის სამყაროს ცენტრში

კოსმოგონია- ანაქსიმადრე ცდილობდა არა მარტო გეომეტრიულად ზუსტად აღეწერა სამყარო არამედ გაეგო მისი წარმოშობა .  თხზულებაში "ბუნების შესახებ", რომელიც ცნობილია პარაფრაზებისა და ერთადერთი შემორჩენილი ფრაგმენტისგან, ანაქსიანდანდერი აღწერს კოსმოსს მისი წარმოქმნის მომენტიდან ცოცხალი არსების და ადამიანის წარმოშობის შესახებ.

იხ. ვიდეო

ბერძნული ცეცხლი

                        ბერძნული ცეცხლი

                                 

                                              ბერძნული ცეცხლის გამოყენება საზღვაო ბრძოლაში

 ცეცხლგამჩენი ნაზავი, რომელსაც აქტიურად იყენებდნენ ბიზანტიის იმპერიაში. ვარაუდობენ, რომ შედგებოდა ასფალტში არეული ნავთის, გოგირდის, ფისის, გვარჯილისა და დაუშლელი კირისაგან. როგორც წესი, ბიზანტიელები მას საზღვაო ბრძოლებში იყენებდნენ მისი დიდი ეფექტის გამო, რაც იმაში მდგომარეობდა, რომ ნაზავი წყალში მოხვედრის შემდეგაც აგრძელებდა წვას.

ბერძნული ცეცხლი იყო მრავალ ბრძოლაში ბიზანტიელების გამარჯვების საიდუმლო, განსაკუთრებით კი მიზეზი კონსტანტინოპოლის ასაღებად მოწყობილ ორ არაბულ ლაშქრობაში დედაქალაქის გადარჩენისა, რამაც იმპერია დაცემას გადაარჩინა.

იხ. ვიდეო

425წ-ს ჩვ. წ. აღ. სახმელეთო ბრძოლა დელისთან ძველბერძნული მებრძოლებმა შიგნიდან გამოშიგნული მორიდან გადმოდიოდა ცეცხლგამჩენი ნარევი, რ-იც  შედგებოდა ნედლი ნავთობისგან, გოგირდისგან და საპონისგნა. და შესაძლოა სხვა ნივთიერებებისგანაც.  ელინისტური მეცნიერი ფილონ ბიზანტიელი (III ს ჩვ. წ. აღ)) რ-იც ცხოვრობდა და მუშაობდა ალექსანდრიასნა და როდესზე თავის ტაქტატში ,,მექანიკა'' იუწყება, რომ ცეცხლსასროლი იარაღიდან იარაღი ცეცხლი წააგავს "ბერძნული ცეცხლის" პროტოტიპი, სავარაუდოდ, ძვ.წ. 190 წელს გამოჩნდა. ე. როდესაც ის გამპოიყენეს კუნძულის როდოსის დასაცავად.

  მიუხედავად იმისა, რომ თანამედროვეობაში ამ ნივთიერების აღსანიშნავად გამოიყენება ტერმინი „ბერძნული ცეცხლი”, ორიგინალურ ბიზანტიურ წყაროებში მას სხვადასხვა სახელს უწოდებდნენ, მაგ. „ზღვის ცეცხლი” (ძველ ბერძნ. πῦρ θαλάσσιον pyr thalássion), „რომაული ცეცხლი” (πῦρ ῥωμαϊκόν pyr rhomaïkón), „ომის ცეცხლი” (πολεμικὸν πῦρ polemikòn pyr), „თხევადი ცეცხლი” (ὑγρὸν πῦρ hýgron pyr), „წებოვანი ცეცხლი” (πῦρ κολλητικόν pyr kolletikón) და ა. შ

იხ. ვიდეო

მრავალი ალქიმიკოსი და, მოგვიანებით, მეცნიერები მუშაობდნენ ნარევის საიდუმლო კომპონენტების აღმოჩენაზე. ერთ-ერთი ასეთი მკვლევარი იყო ფრანგი დუპრი, რომელმაც 1758 წელს განაცხადა, რომ მან აღმოაჩინა "ბერძნული ხანძრის" საიდუმლო. ტესტები ჩატარდა ლე ჰავრეს მახლობლად, რის შედეგადაც დაიწვა ხის ნადავლი, რომელიც მდებარეობს ღია ზღვაზე დიდ მანძილზე. ამ იარაღის მოქმედებით აღფრთოვანებულმა და შეშინებულმა მეფე ლუი XV- მა, დუპრიდან იყიდა ყველა მისი ნაშრომი და გაანადგურა ისინი.

XIX საუკუნის შუა წლებში, ჩინეთის განვითარების დაწყების შემდეგ, აღმოაჩინეს, რომ „ბერძნული ცეცხლის“ შემადგენლობა ახლოს იყო ჩინურ ცეცხლგამჩენი ნივთიერებებთან, რომლებიც დიდი რაოდენობით ნიტრატს შეიცავს, და ცნობილი იყო პირველ ათას წლეულში ჩვ. წ. აღ. 

ბერძნული ცეცხლის თანამედროვე გამოყენების ანალოგი ითვლება ნაპალის ნარევი და (აგნიმიოტი) ცეცხლგამჩენი ცეცხლმტყოცნელი.

ძებნა ბერძნული ცეცხლის საიდუმლოების - ბერძნული ცეცხლის საიდუმლოების ახსნზე მუშაობდნენ ალქიმიკები. 

მისი პროტოტიპი იყო ,,ველური ცეცხლი'' ფანტეიზი საგაში ,,ყინულისა და ცეცხლის სიმღერა'' რ-ის ეკრანიზაცია განახოციელა ამერიკულმა ტელეარხმა HBO  სერიალის სახით სამეფო კარის თამაშები (2011-2019)

ჭოტი

                                ჭოტი

                         

                                                            რუბრიკა - ბუნება

ლათ.  Athene noctua -  ფრინველი ბუსნაირთა რიგისა. მისი სხეულის სიგრძე 25 სმ, მასა 170 გ აღწევს. ბუსგან განსხვავებით „ყურები“ არ აქვს. გავრცელებულია ცენტრალურ და სამხრეთ ევროპაში, აზიაში (ჩრდილოეთ რეგიონების გარდა), ჩრდილოეთ აფრიკაში. საქართველოში მობინადრე ფრინველია. სინანთროპია, ბინადრობს ადამიანის სამოსახლოში, ზოგჯერ — მშრალ ველებსა და უდაბნო ადგილებში. იკვებება წვრილი მღრღნელებით, მწერებით, იშვიათად პატარა ჩიტებით. ზოგჯერ სახელწოდება ჭოტს არასწორად ხმარობენ ზარნაშოს სინონიმად

იხ. ვიდეო

ხშირად სახლდება საცხოვრებელ სახლებთან, ბუდეს იკეთებს შენობებში, აღმოსავლეთით ბინადრობს მშრალ სტებებში, ბუდეს იკეთებს სოროში, როგორც სხვა ჭოტები მალულად ცხოვრობენ დებენ 4-დან 6 კვერცხს.  კვერცხებზე დედალი ზის 25- დან 28 დღემზე ბარტყები იჩეკებიან 4 - 5 კვირაში. მათ შუძლიათ ფრენა 38-46 დღეს 

იხ. ვიდეო

იკვებებიან წვრილი მღრნელებით, მწერებით, ხვლიკებით, წვიმის მატლებით, იშვითად  ბარტყებით.  საჭმლის ძიებაში ხშირად გადაადგილდებიან მიწაზე. შეძლია საკვების გადანახვა.  ხმის აქტიურობა მთელი წლის განმავლობაში აქვთ 

                                 ბუსნაირნი

                                                       

 (ლათ. Strigiformes) — ფრინველთა რიგი. ფართოდაა გავრცელებული მსოფლიოში (ანტარქტიკული და ზოგიერთი ოკეანური კუნძულის გამოკლებით). აერთიანებს ორი ოჯახის 133 სახეობას. საქართველოშია 8: რუხი ბუ, ჩვეულებრივი ზარნაშო, ჩვეულებრივი წყრომი, ოლოლი (ყურებიანი ბუ), ბაიყუში (ჭაობის ბუ), ბუკიოტი, ბუკნაჭოტი, ჭოტი. ბუსნაირთა ნამარხი ფორმები ცნობილია ეოცენიდან, თანამედროვე გვარების წარმომადგენლები ნაპოვნია ოლიგოცენში. ბუსნაირთა ბუმბული რბილია, დამატებით ღეპეპს არ შეიცავს, უკაკვო სხივები წაგრძელებულია, რითაც აიხსნება ბუმბულოვანი საფარველის სირბილე და უხმაურო ფრენა. ზომით დედალი ჭარბობს მამალს. სახის ბუმბული წარმოქმნის ე.წ. "სახის დისკოს", რომელიც მხოლოდ ამ რიგის წარმომადგენლებისთვისაა დამახასიათებელი და ასიმეტრიულ ყურებთან ერთად სალოკაციო მნიშვნელობა აქვს.

იხ. ვიდეო

 ბუსნაირებს მოკლე და მოკაუჭებული ნისკარტი, ბასრი ბრჭყალები, თითქმის ბრჭყალებამდე შებუმბლული ოთხთითიანი (მეოთხე თითს შეუძლია უკან მობრუნება) ფეხები, დიდი ზომის თვალები, ძლიერ მოძრავი კისერი (შეუძლია თავის შემობრუნება 270°), მეტად მახვილი სმენა აქვთ. კისერი 14 მალისაგან შედგება, გულმკერდის მალები თავისუფლად ბოლოვდება და "მკერდის" ძვალს არ ქმნის. ტროპი კარგადაა გამოხატული. აქვთ მოქმედი ბრმა ნაწლავი, კარგად განვითარებული მბგერი იოგი, რომლის საშუალებითაც მრავალნაირ ბგერას გამოსცემენ. ჩიჩახვი არა აქვთ. უმრავლესობა მეღამურ ცხოვრებას ეწევა. მობინადრე ფრინველია. ბუდობენ ხეთა ფუღუროებში, გამოქვაბულებში, სოროებში. დებენ საშუალოდ 4-5 კვერცხს, კრუხობა გრძელდება 1 თვემდე. იკვებებიან მღრღნელებით, რითაც სარგებლობა მოაქვთ

იხ. ვიდეო

ლეგენდებში და მითებსი, ისტორიული ჩანაწერებში ბუებს მნიშვნელობანი ადგილი უკავია. ადამიანის  ცრურწმენისთვის, ფრინველებს დიდი ხანია სდევნიან; მხოლოდ ბუნებრივი ისტორიის უფრო მეცნიერული მიდგომის მიღწევით, რეალური ფაქტები ბუების შესახებ დაიწყეს და საეჭვო რეპუტაციის განადგურება.

                                                   

                                            ბარილიეფი ,, ღამის დედოფალი'' ბრიტანეთის მუზეომი

ცნობილი ბაბილონის ბარილიეფი, შექმნილი ოთხიათასი წლის წინ. გამოსახულია მრისხანე შიშველი ქალი-ქალღმერთი ბუებთან ერთად ფრთებითა და ფეხებით. ის დგას ორი მსხვილ ბუზე  დღესითავის არ აირს ცნობილი რა არის გამოსახული ბარელიეფზე : ბაბილონის ქალღმერთი იშთარი, დემონი ლილითი, ანატი, შუმერული ინანი თუ სხვა.

                                                          

                                                                     ეგვიპტური ბუ, ბრიტანეთის მუზეომი

        იხ. რეკლამა - see advertisement

ლა-მანშის გვირაბი

                       ლა-მანშის გვირაბი

                                              

                                                         მსოლფიოს თანამედროვე საოცრება

(ფრანგ. tunnel sous la Manche, ინგლ. Channel Tunnel ან Euro Tunnel) — რკინიგზის გვირაბი, რომელიც ლა-მანშის ქვეშ გადის და აკავშირებს კონტინენტურ ევროპას დ. ბრიტანეთის კუნძულთან. გვირაბის პუნქტებია კალე, საფრანგეთი — დუვრი, ინგლისი. გვირაბი ოფიციალურად გახსნეს ფრანსუა მიტერანმა და დედოფალმა ელისაბედ II-მ 1994 წლის 6 მაისს.  

სარკინიგზო გვირაბის სიგრძე შეადგენს 51 კმ, მათ შორის 39 კმ არხის ქვეშ მდებარეობს.

ამერიკის ინჟინერ-მშენებართა საზოგადოებამ (American Society of Civil Engineers)

გვირაბის დამსახურებით შესაძლებელი გახდა პარიზიდან გამგზავრებით ლონდონის მონახულება სულ 2სთ და 15 წთ-ში მატარებელი გვირაბში იმყოფება 20- დან 35 წთ-მდე საზეიმოდ გახსინილი იყო 1994წ-ის 6 მაისს. 

იხ. ვიდეო

ევროგვირაბი წარმოდგენს მესამე ყველაზეგრძელი რკინიგზის გვირაბს მსოფლიოში. უფრე გრძელი არის სეიკანას გვირაბი (იაპონიაში 53,85კმ) და მეორე  გითარდის საბაზო გვირაბი (შვეიცარიაში 51,7კმ) თუმცა ევროგვირაბი არის რეკორდსმენი სიგრძეში წყალწვეშა გვირაბი - 39 კმ (შედარებისთვის სეიკანას გვირაბი 23,3კმ-ა)

გვირაბის სრუტის ჩაწყობილი გვირაბი

ევრპგვირაბის უსარფრთხოების განყოფილება

შთამბეჭდავი იყო კერძო დაფინანსების წვლილი ასეთ რთულ პროექტში. 45 მილიონი ფუნტი ოდენობით გაიზარდა CTG / F-M, 770 მილიონი GBP საჯარო შეთავაზების საშუალებით, კერძო ინსტიტუციური ინვესტორებისგან 206 მილიონი GBP და გაიცემა 5 მილიარდი GBP- ის სინდიკირებული საბანკო სესხი. 1985 წელს პროექტის სავარაუდო ღირებულებამ შეადგინა 2.6 მილიარდი ფუნტი. მშენებლობის დასრულების შემდეგ ფაქტობრივი ხარჯები შეადგენდა 4,65 მილიარდ ფუნტს გვირაბის უსაფრთხოებისა და გარემოსდაცვითი კეთილდღეობის გაზრდის მოთხოვნების გამო [წყარო არ არის მითითებული 1826 დღე]. სხვა შეფასებით, ევროტუნელზე დაახლოებით 10 მილიარდი ფუნტი (ინფლაციის ჩათვლით) დაიხარჯა.

ევროტუნელი XX საუკუნის გრანდიოზული პროექტია, რომელსაც ჯერჯერობით ფინანსურად არ გადაუხდია 

1994 წლის 2-დან 3 დეკემბრის ღამით, პროფესიონალ და ნახევრად პროფესიონალ ველოსიპედთა ჯგუფმა, ჰენრი სანიერის მეთაურობით, გვირაბში გაიარა. ეს იყო ველოსიპედისტთა პირველი ოფიციალური მოგზაურობა მთელს გვირაბში.

2014 წლის 1 ივნისს, ტურ – ფრანსის 101 ტურის მოლოდინში, გუნდ Sky Sky– ის გუნდის კაპიტანი კრის ფრომი გვირაბის გავლით ავიდა სტარტისთვის ველოსიპედისტი. ეს იყო პირველი მარტოხელა გადალახვა გვირაბის, რომელიც ველოსიპედისტმა  გადაკვეთა სრუტეში