ვარსკვლავთშორისი ფრენა

           ვარსკვლავთშორისი ფრენა

                         
                                                    კოსმოსის კოლონიზაცია

მოგზაურობა ვარსკლვავიდან ვარსკლავამდე ანუ მზიდან სხვა ვარსკლავის მიმართულებით. პილოტირებული ხომალდი ან ავტომატური სადგური, ამ სახით შეძლება სახელი ვუწოდოთ ვრასკლავთფრენი.

იხ.ვიდეო

დაშორება უახლოესი ვარსკლავამდე (პროქსიმა ცენტარვა) შეადგენს დაახლ. 4,243 სინ. წ. ანუ დაახლ. 268 ათასჯერ შორს არის ვიდრე დედამიწდან მზემდე.

ოთხი ავტომატური საპლანეტათშორისო სადგური - პიონერ-10, პიონერ-11, ვოიჯერ-1, ვოიჯერ-2    - მიაღწიეს მესამე კოსმოსური სიჩქარეს და დატოვეს მზის სისტემა. ეხლა მატი საშუალებიტ იკვლევენ  ვარსკლავთშორისო სივრცეს.

არსებობს სხვადასხვა კონცეფციის რაკეტული ძრავები რათქმა უნდა შორეული მოგზარობისთვის და ასეთი დიდი მანძილზე  ბევრად მეტი სიჩქრის განვითარების კონცეფციებია დგას დღის წესრიგში ვიდრე დღეისთვის არსებული რაკეტების.

ფოტონური რაკეტა სმირნოვისა და ბაგროვის კონცეფცია.

 ბესარდის ვარსკლვთშორისო პირდაპირზუსტი ძრავა. 

პრეოქტები ,,ორიონი'', ,,დედალი'' ,, სინათლის აფრა'', 

იხ. ვიდეო

აპარატები, რ-ების დანიშნულება ვარსკლავზე გადაფრენა იქნებოდა მე -20 ს-ის მეორე ნახევარში და 21ს-ის დასაწყისში შეიქმნა. თანამედროვე პროექტი ერთგარი გაგრძელება იყო  Longshot და «იკარი»

2011წ-ს DARPA ნასასთან ერთად გამოაცხადა, რომ დაიწყო კონცეფცია პროეტის ,, 100წ-ის შემდეგ ვარსკლავებზე", მიზანი არის პოლოტირებული ფრენების განხორციელება სხვა ვარსკლავების მიმართულებით. პრექტის კოორდინატოს  პოლია ერემენკოს სიტყვებით DARPA -ში პროექტის მიზანს არ წარმოადგენს კოსმოსური ხომალდის აგება, არამედ სტიმულირება მოახდინოს რადენიმე თაობის მეცნიერების კვლევებისთვის  სხვადასხვა დისწიპლინის და შექმნა ულტრათანაედროვე ტეხნოლოგიების. ხოლო ნასა კვლევითი ცენტრის ეიმსის  დირექტორის ციმონა პ. უორდენის, პროექტის ძრავი შესაძლოა შეიქმნას 15 - 20 წელში.  2016ე-ს კერძო პროექტი წამოვიდა  Breakthrough Starshot -  მიზანია შეიქმნას პატარა ავტომატური საპლანეტათშორისო აპარატების, სინათლის აფრების გამოყენებით და გაქანება ზემძლავრი ლაზერული დანადგარის, გასაგზავნად ალფაცენტარვის ვარსკლავის სისტემაში დაშორებული 4,37 სინ. წ.  დედამწიდან სიჩქარით 20% სიჩქარის სინათლის  სისწარაფის და დროის ხანგრძლივობა 20 წელი.

სამეციენრო ფანტასტიკას დიდი ადგილი უკავია ვარსკლავთშორისო ფრენების კონცეფცეფციებს. ფრიმინ დეისონის მთავარი მიზანს შორეული კოსმოსის ათვისებაში ხედავს . პატარ პატარა ადამიენის  ჯგუფები, რ-იც ყოველთვის წარმოადგენს მთავარ მამოძრავებელ ძრავს პროგრესის.
                                                              
                                                                                            დაისონის სფერო
ჰიპოტეზური ასტრონომიული პროექტი, წარმოადგენს ალაბთობას, თხელი სფერული სფერო რიდუსის (პლანეტუსი პრბიტის  რადიუსის სიდიდის) ვარსკლავი წენტრში. დაისონის გაბცხადებით მან ეს იდეა ისესხა ფანტასტიკური რომანის ოლაფ სტეპლონდის წიგნი ,,ვარსკლავის შექმნა''.
იხ. ვიდეო

თუმცა მისი ოპონენტები არის შტერნფერდი და სხვ/ ყველა სამეცნიერო აღმოჩენა გაკეთდა დიდ ქვეყნებში. ჟერარლდ  ო'ნილი თვლის, რომ კაცობრიობას განვითარების სამი გზა აქვს: თვითგანადგურება, სტაგნაცია და სივრცის გაფართოება.

ზემოთ მოყვანილი მხოლოდ ნაწილია იმ მრავალი მოსაზრების თუ როგორ შეზლება გადავლახოთ შორეული კოსმოსი და არ შემოიფარგლება აქ ჩამოთვლილი თეორიებით არ არის. სამეცნიერო ფანტასტიკა კიდევ უფრო მრავლფეროვნებას გვთავაზბს, მაგრამ მე მაინც მინდა ერთი მნიშვნენოვალ ასპეტს გავამაცხილო თქვენი ყურადრება ყველა ეს გადის ადამიანის განვითარების და ინტელექტის შიანაარსზე და აქ უნდა დაისვას ერთი კითხვა დღეს კაცობრიობაც რა განვითარების  დონეზე დგას ვთქვათ ერთი მილიარდის წლის შემდეს რა დონეზე იქნება განვითარების ან აზრვნება როგორი იქნება ან ევოლუცია ან ტეხნოლოგიები  ან მეცნიერებები თუ ჩვენ ეს შეგვიძლია. ამ კითხვის დასვის კონტექსტი შემდეგია თუკი ვინმე ფიქრობს რომ ის კონცეფციები რომლებიც წარმოადგენილია და ან მომავალში იქნება წარმოადგენილი თუდაც გიჟური იდეის თუ როგორ შეიძლება გადავლახოთ ვარსკლვაური სისტემები  შეიძლება სულაც არ იყოს ფანტაზიის ნაყოფი და თუკი დღეს ეს წამროაუდგენელია ეს არ ნიშნავს იმას რომ მომავალში არ იქნება რეალობა ასე შექინმა დღეისთვის ბევრი ტეხნოლოგიები.

პოზიტრონი

                             პოზიტრონი

                                            

                                                                   პოზიტრონი e+

ან ანტიელექტრონი — ანტიმატერიის ტიპი, იგივე ელექტრონის ანტინაწილაკი. ელექტრონის ანტიმატერიას.  აქვს ელექტრული მუხტი +1, სპინი 1/2, ლეპტონის მუხტი −1 და მასა ტოლი ელექტრონის მასაზე. პოზტრონის ელექტრონის ანიჰილიზაციის მათი მასა ენერგიად გარდაიქმნება ორი (და გაცილებით იშვიათად - სამი ან მეტი) გამა-კვანტები  სხივების სახით.

პოზიტრონები წარმოიქმნება რადიოაქტიური დაშლის ერთ – ერთ სახეობაში (პოზიტრონის ემისია), ისევე როგორც ფოტონების ურთიერთქმედებაში, რომელთა ენერგია მატერიასთან შედარებით აღემატება 1.022 MeV- ს. ამ უკანასკნელ პროცესს ეწოდება "წყვილის წარმოება", რადგან მისი განხორციელების დროს ფოტონი, ურთიერთქმედებით ბირთვის ელექტრომაგნიტურ ველთან, ქმნის როგორც ელექტრონს, ისე პოზიტრონს. ასევე, პოზიტრონებს აქვთ შესაძლებლობა წარმოიქმნან ელექტრო – პოზიტრონის წყვილი ძლიერი ელექტრულ ველში.

იხ. ვიდეო

ითვლება, რომ დიდი აფეთქების შემდეგ პირველივე მომენტებში, სამყაროში პოზატრონების და ელექტრონების რაოდენობა დაახლოებით ერთი და იგივე იყო, მაგრამ გაცივების დროს ეს სიმეტრია დაირღვა. მიუხედავად იმისა, რომ სამყაროს ტემპერატურა 1 მეგავატამდე არ დაეცა, მათ შეინარჩუნეს პოზიტრონების გარკვეული კონცენტრაცია ელექტრონულ-პოზიტრონის წყვილების წარმოებით (ასეთი პირობები ახლაც არსებობს ცხელი ვარსკვლავების ნაწლავებში). სამყაროს ნივთიერების გაცივების შემდეგ წყვილი წარმოების ზღურბლზე, დანარჩენი პოზიტრონები განადგურებულია ელექტრონების ჭარბი რაოდენობით.

კოსმოსურ სივრცეში, პოზიტრონები იბადება გამა-სხივების ირთიერთქედებისას  ნივთიერებებთან და კოსმიური სხივების ენერგიულ ნაწილაკებთან ურთიერთქმედებაში, ისევე როგორც ამ ნაწილაკების გარკვეული ტიპის დაშლაში (მაგ,  მიუანებში). ამრიგად, პირველადი კოსმოსური სხივების  შეამდგენლობაში  არის პოზიტრონები, რადგან ელექტრონების არარსებობის პირობებში ისინი სტაბილურია. გალაქტიკის ზოგიერთ რაიონში, 511 კელ ანიჰილაზაცია გამა - სხივები იქნა გამოვლენილი, რაც ადასტურებს პოზიტრონების არსებობას.

მზის თერმობირთვული pp- ციკლში (ისევე როგორც CNO- ციკლში), რეაქციების ნაწილს თან ახლავს პოზიტრონის ემისია, რომელიც დაუყოვნებლივ ანიჰილირზდება გარემოში ერთ-ერთ ელექტრონის; ამრიგად, მზის ენერგიის ნაწილი აიხსნება პოზიტრონების სახით, ხოლო ზოგიერთი მათგანი ყოველთვის მზის ბირთვშია წარმოდგენილი (წონასწორობაში ფორმირებისა და ანიჰილიზაცის პროცესებს შორის).

ზოგიერთ ბუნებრივ რადიოაქტიურ ბირთვს (პირველადი, რადიოგენური, კოსმოგენური) გამოიყენება ბეტა დაშლას პოზიტრონების ემისიასთან. მაგალითად, ბუნებრივი 40K იზოტოპის დაშლის ნაწილი ხდება ამ არხის საშუალებით. აგარდა ამისა , რადიოაქტიური დაშლის შედეგად წარმოქმნილი გამა-კვანტბის  გამოსხივებისას  არა უმეტეს 1,022 მევ-ზე მეტი წარმოიქნება ელექტრონულ-პოზიტრონული წყვილი.

ელექტრონული ანტინეტრინის ურთიერთქმედებაში (1,8 MeV- ზე მეტი ენერგიით) და პროტონთან, ბეტა-დაშლისას წარმოშიბის რეაქცია ხდება პოზიტრონის წარმოქმნით: {\ displaystyle p ^ {+} + {\ bar {\ nu}} _ {e} \ rightarrow n ^ 0} + e ^ {+}.} P ^ {+} + {\ ბარი {\ nu}} _ {e} \ Rightarrow n ^ {0} + e ^ {+}. ასეთი რეაქცია ბუნებაში ხდება, რამდენადაც ანტინეტრინოზის ნაკადი არსებობს, რომელიც უკუ ბეტა დაშლის ბარიერიდან მაღლა დგას, რაც წარმოიქმნება, მაგალითად, ბუნებრივი რადიოაქტიური ბირთვების ბეტა დაშლის დროს.

ორდოვიკიანურ-სილურანული გადაშენება

       ორდოვიკიანურ-სილურანული                                         გადაშენება

                    
ფანეროზოული ეონის დროს საზღვაო ფაუნის გადაშენება. ყოველი დროის ინტერვალისთვის, ნაჩვენებია, თუ რა პროცენტული შობადობის მაჩვენებლები არ ცხოვრობდა შემდეგ ინტერვალამდე. ყველა გადაშენება არ არის ნაჩვენები, მაგრამ მხოლოდ ნამარხია დაცული. ჰიპერბმულები აღნიშნავს ხუთ უმსხვილეს გადაშენებას (სურათის ინფორმაცია)
ინგლ. Ordovician extinction - მასიური გადაშენება ორდოვიციული პერიდის საზღვართან და სილირული პერიოდის დაახლ. 450 - 440 მლნ წ-ის წინ. მესამე პროცენტულად ნაწილში გადაშენებული სახეობის ხუთი მსხვილი გადაშენებისგან - დანაკარგები რაოდენობა ცოცხალი ორგანიზმები დედამიწაზე.
                                                                     
იხ. ვიდეო

450 და 440 მილნ წ-ის წინ  პერიოდში 1 მლნ. წ-ში მოხდა ორი აფეთქება გადაშენების. ზღვის ორგანიზმებსი ეს სიდიდით მხოლოდ ოერმული პერიოდის გადაშენაბს ჩამიუვარდება. იმ დროსიათვის ყველა ცნობილი სიცოცხლის სახეობის აღვის ოკეანის. დაიღუპა 60% მეტი ზღვის უხერხემლოები, ორიმესამედი მხარფეხიანებისა და ბრაზიონების ჩათვლით.განსაკუთრებით დაზიანდა მხარფეხებიანი, ორსაგდულიანი მოლუსკები, კანენკლიენები, ბრაზიონები და მარჯნები.

როგორც ჩანს, გადაშენების პირდაპირი მიზეზი იყო გონდვანას გადაადგილება სამხრეთ პოლუსის მიდამოში. ამან გლობალური გაგრილება, მყინვარება და ზღვის დონის შემდგომი ვარდნა გამოიწვია. ოკეანეთის საზღვრის უკანდახევა განადგურებულ ან დაზიანებულ ჰაბიტატებს კონტინენტური სანაპიროს გასწვრივ . მყინვარის მონაცემები ნაპოვნია საჰარის უდაბნოში მდებარე ნალექებში. ზღვის დაბალი დონის, გაგრილებისა და მყინვარის ფორმირების ერთობლიობა ალბათ ორდოვიკის გადაშენების მიზეზი იყო . სხვა წყაროების თანახმად, გადაშენების მიზეზი იყო გამა გამოსხივების დარტყმა დედამიწაზე, მზის სისტემის საშიში მანძილზე მდებარე ჰიპერნოვა ვარსკვლავის აფეთქების გამო.

2004წ-ის გროზნოს ტერაქტი და ახმად კადიროვის ლიკვიდაცია

2004წ-ის გროზნოს ტერაქტი და ახმად                      კადიროვის ლიკვიდაცია

                        
(დ. 23 აგვისტო, 1951, ყარაგანდა — გ. 9 მაისი, 2004, გროზნო) — ჩეჩნეთის სასულიერო და პოლიტიკური მოღვაწე, ჩეჩნეთის რესპუბლიკის პირველი პრეზიდენტი. რამდენიმე წელი იჩქერიის ყადის თანამდებობა ეკავა. ჩეჩნეთის მეორე ომის დაწყებისთანავე რუსეთის მხარეს გადავიდა. სეპარატისტთა თავდასხმის შედეგად დაიღუპა 9 მაისს, აღლუმის დროს. ვიპ ტრიბუმაზე ,, დინამოზე'' გროზნოში 10:35 სრულდებოდა ოფიციალური აღვნიშვნა მეორე მსოფლიო ომის გამრჯვების დღის
ტრობუნაზე გარდა ახმად კადიროვისა იმყოფობებოდნენ ყველა უმაღლესი წარმოადგნლები ჩეჩნეთის რესპუბლიკის, გაერთიანებული დაჯგუფების ხელმძღვანელი კოტრტერორისტული ოპერაცისს ჩრდ. კავაკასიის რეგიონის ვალერი ბარანოვი და სხვა წარმომადგენლები რუსეთის სახედრო ძალების. დასაც იმართებოდა კონცერტი.
იხ. ვიდეო ახლად კადიროვის ლიკვიდაცია

მოხდა ტერორისტული შეტევა - ასაფეთქებელი მოწყობილობა ამუშავდა სტადიონის ცენტრალურ პლატფორმაზე. გენერალ-პოლკოვნიკ ვ. ბარანოვის თქმით, ასაფეთქებელი ნივთიერებები წინასწარ დაისვეს სტადიონის რეკონსტრუქციის დროს; არდადეგების დღეს, რადიო სიგნალის სუპრესორებმა იმუშავეს, მაგრამ დეტონაცია მოხდა მავთულის მეშვეობით . ოფიციალური მონაცემებით, დაიღუპა შვიდი ადამიანი, ხოლო 50-ზე მეტი დაშავდა . კადიროვი მძიმედ დაშავდა და საავადმყოფოსკენ მიმავალ გზაზე გარდაიცვალა. შემდეგ მოკლეს ჩეჩნეთის რესპუბლიკის სახელმწიფო საბჭოს თავმჯდომარე ჰუსეინ ისაევი.

2006 წლის 15 ივნისს ჩეჩენი სეპარატისტების "კავკაზ ცენტრის" ვებსაიტზე გაავრცელდა შამილ ბასაევის განცხადება, რომელშიც იგი პასუხისმგებლობას იღებდა თავდასხმისთვის. ამავე განცხადების თანახმად, შემსრულებლებს 50 ათასი დოლარი გადაუხადეს. 12 მაისს სტადიონზე კიდევ ერთი ასაფეთქებელი მოწყობილობა იპოვნეს.

ცელსიუსი

                               ცელსიუსი

                       

 (აღნიშვნა: °C) — ტემპერატურული სკალა, რომელზეც ნორმალური ატმოსფერული წნევის დროს (101325 პა, ანუ 760 მმ ვწყ. სვ) ყინულის დნობისა და წყლის დუღილის ტემპერატურებს შორის ინტერვალი დაყოფილია 100 ტოლ ნაწილად: სახელი ეწოდა ანდერს ცელსიუსის პატივსაცემად. ტემერატურა ცელსიუსის სკალის მიხედვით გამოისახება ცელსიუსის გრადუსებით (°C). ამასთან, ყინულის დნობის ტემპერატურად მიღებულია 0°C, წყლის დუღილის ტემპერატურად კი — 100°C. 1°C = 1K (ტემპერატურის ერთეული თერმოდინამიკური სკალის მიხედვით). იხ. ვიდეო

 1665 წ-ს ჰოლანდიელი ფიზიკოსი კრისტიან ჰიუგენსი  რობერტ ჰუკითან ერთად პირველად შესთავაზეს გამოყენება შკალის ტემპერატურისთვის ყინუკის დნობის წერტილისა და წყლის დუღილის. 
                                                                      

                      ანდერს ცელსიუსი

                                               

შვედი ასტრონომი და ფიზიკოსი, სტოკჰოლმის მეცნიერებათა აკადემიის წევრი. 1730 წლიდან უფსალის უნივერსიტეტის პროფესორი. მონაწილეობდა ე.წ. ლაპლანდიის ექსპედიციაში 1736-37 წლებში (ხელმძღვანელი ფრანგი მეცნიერი პიერ ლუი მოპერტიუი), რომელმაც ფინეთში მერიდიანული გაზომვები ჩაატარა. ცელსიუსმა უფსალაში ობსერვატორია ააგო და 1740 წლიდან დირექტორი გახდა. ცელსიუსის შრომები ეხება ასტრნომიის, გეოფიზიკის და ფიზიკი

1742წ-ს შვედი ასტრონომი, გეოლოგია და მეტეოროლოგი ადნერს ცელსიუსმა ამიდეაზე  შეიმუსავა ახალი ტემპერატურული შკალა.

                ტემპერატურის გადაყვანის ფორმულა       

ანუბისი

                                   ანუბისი

                                                 

                                                   ეგვიპტური ღმერთი ანუბისი ,

                                                        სახელი იეროგლიფებში 

ძველეგვიპტული მითოლოგია, ბერძნ. დამწერლობით - Ἄνουβις , ლათინური - Anubis, ანუ იმპუ   სქესი - მამაკაცი,  საკულტო ცენტრი - ლიკოპოლისი, სინოპოლისი. მშობლები -  რა (ადრეული მითი) სეთი და ნეფატიდა მოგვინებით, და-ძმა -  ჰოროსი, შვილები -  კებენეხტი, მოღვაწეობა -  გამცილებელი გარდაცვლილი სულების მიწიქვეშეთის სამეფოში, დაკავშირებულია გგაბესთან - მუმიფიცირიბა, ბალზამირება მუმია, სიმბოლო - ტურა

                                                       

                 ანუბისი ტურის გამოსახულებით ქანდაკება ტუტანჰამონის სამარხიდან 

საკულტო ცენტრს წარმოადგენდა ქალაქი კასა (ბერძნ. კინოპოლისი – ძაღლის ქალაქი). აქადური ტრანსკრიფციის მიხედვით სახელ ანუბისის ეგვიპტურად ვოკალიზაციება მოხდა როგორც ანაპა. ანუბისის სახელის მოხსენიებით შემორჩენილი ყველაზე ძველი ცნობა მიეკუთვნბა ეგვიპტის ძველი სამეფოს პერიოდს, სადაც ის ფარაონის დაკრძალვის რიტუალში მოიხსენიება. იმ დროისთვის ანუბისი იყო გარდასულა სამეფოს ყველაზე მნიშვნელოვანი ღმერთი, თუმცა მოგვიანებით ის ოსირისმა ჩაანაცვლა. 

იხ. ვიდეო ტურები არ უყარდათ ძველ ეგვიპტეში იმიტომ, რომ სასაფლაოებს თხრიდნენ.

ანიმიზმი ანუბისი წარმოადგენს ტურის გამოსახულებას. ბუნება განვითარების ძველი ეგვიპტული რელიგიის გარეული ძაღლის თავისა და ადამიანის ტანით. ცნობილია ორი დახის ანუბისის ერთი შავი როგორც ღაემ და მეორე - ოქროსფერი როგორც დღე.

ანობუსი გამოსახულია თებეს ნეკროპოლისზე.

                                                 

ოსისრისი ანიბუსის მფარველობის ქვეშ და ჰორა. ფაგმენტი ნახატის ჰორემჰების სამახზე.

                                                                   

             სცენა გულის აწონა ოსირისის სასამართლაზო. მკვდართა წიგნის ხუნეფერი

თავდაპირველად („პირამიდების ტექსტების“ მიხედვით) ანუბისი იყო დუეტში გარდაცვლილთა ერთადერთი მოსამართლე, მაგრამ ეს მაღალი თანამდებობა ანტიკური სამეფოს ბოლოდან (ძვ. წ. III ათასწლეულის დასასრული) უზურპაცია მოახდინა ოსირისმა (რომელიც მიცვალებულ ფარაონად ითვლებოდა), რომელმაც ასევე დაიკავა ანუბის ”მმართველის ტიტულები”. დასავლეთი ”(ჰენტიენტი),” დასავლეთის მმართველი ”. ამავე პერიოდში ანუბისი უკავშირდება გარდაცვლილთა მუმიფიკაციას და დაკრძალვის რიტუალებს . ეს იყო ანუბისი, რომელმაც თვალყურს ადევნებდა სასწორის  ისრის დამონტაჟებას  ნეშთის სხივზე და გადაწყვიტა, დააბალანსა თუ არა გარდაცვლილის გული მაატის ბუმბულს, თუ არა. სიბრძნის ღმერთმა, მან მიიღო გადაწყვეტილება წინააღმდეგობის გარეშე, ღმერთების რჩევის მსგავსად, რომელზეც ჰორუსმა საფუძველი ჩაუყარა ოსირისს. მკვდარი წიგნი ხშირად ასახავს, ​​თუ როგორ ანუბისი მიჰყავს გარდაცვლილს სასწორს; სხვა სურათებში, სასწორები ნაჩვენებია ზემოდან, ტურის თავის სახით .
იხ. ვიდეო

                                                                             

ანუბისმა მოამზადა გარდაცვლილის ცხედარი ალზამირებისთვის  და მუმიად გადაქცეულიყო. შემდეგ მან ხელები შემოხვია მას და მკვდარი ადამიანი აჰმად გადააქცია ("განმანათლებელი", "დალოცვილი"). ანუბისმა ჰორუსის შვილები სამარხის პალატაში მოათავსა და მიცვალებულთა სულებს მისცა თითოეული ტილო, რათა დაიცვან გარდაცვლილთა ჭრილობები მათი დასაცავად . ანუბისმა იზრუნა გარდაცვლილთა სხეულებზე და მათი სულები მიიტანა დასავლეთის კლდოვან უდაბნოში იმ ადგილამდე, სადაც იყო ოსირისის სამოთხე. მგლის ღმერთი უპუატი დაეხმარა მას ამ საქმეში ("ის, ვინც გზებს ხსნის"

გაფანტული დისკი - ასტრონომია

        გაფანტული დისკი -  ასტრონომია

                     

ერისი  ყველაზე ცნობილი, გაფანტული დისკის ობიექტი (ცენტრი) და მისი მთვარე Dysnomia (ობიექტის მარცხნივ)

მზის სისტემის შორეული რეგიონი, ცუდად დასახლებული პატარა სხეულებით, ძირითადად ყინულისგან. ასეთ სხეულებს ეწოდება გაფანტული დისკის ობიექტები (SDO *); ისინი ტრანს-ნეპტუნი ობიექტების დიდი ოჯახის (TNO) ქვესათაურს წარმოადგენენ. გაფანტული დისკის შიდა რეგიონი ნაწილობრივ გადახურულია კუიპერის სარტყელთან, მაგრამ, მისი შედარებისთანავე, დისკის გარე საზღვარი მზისგან უფრო შორს მდებარეობს და ეკლიპტიკური სიბრტყისგან ბევრად უფრო მაღალი და დაბალია.
იხ. ვიდეო

გაფანტული დისკის წარმოშობა ჯერ კიდევ გაუგებარია, თუმც ასტრონომთა შორის გაბატონებული მოსაზრებაა ის, რომ იგი ჩამოყალიბდა, როდესაც კუიპერის ქამრის ობიექტები "გაფანტეს" გარე პლანეტებთან გრავიტაციული ურთიერთქმედების გამო, ძირითადად, ნეპტუნი, დიდი ექსცენტრიულობის მოპოვება და ორბიტების მიდრეკილება. ხოლო Kuiper ქამარი არის შედარებით მრგვალი და ბინა "donut", რომელიც მდებარეობს ადგილზე 30 დან 44 ა. ე) მასზე მიკუთვნებული ობიექტებით, რომლებიც მდებარეობს ავტონომიურ წრიულ ორბიტაში (კუბი) ან ოდნავ ელიფსური რეზონანსული ორბიტაზე (2: 3 - პლუტინო, და 1: 2), გაფანტული დისკი, მასთან შედარებით, გაცილებით არამდგრადია. მიმოფანტული დისკის ობიექტები შეიძლება ხშირად, როგორც ერისის შემთხვევაში, იმოგზაურონ "ვერტიკალურად" თითქმის იმავე მანძილზე, როგორც "ჰორიზონტალურად". მოდელირება გვიჩვენებს, რომ მიმოფანტული დისკის ობიექტების ორბიტა შეიძლება იყოს მოხეტიალე და არასტაბილური და რომ ამ ობიექტების შემდგომი ბედია მუდმივად გაჟღენთილიყო მზის სისტემის შუიდან ორთ ღრუბელში ან კიდევ უფრო შორს.

არსებობს ვარაუდი, რომ კენტავრები შეიძლება იყოს ობიექტები, როგორიცაა მიმოფანტული დისკის ობიექტები, რომლებიც "ამოღებულ იქნა" Kuiper- ის ქამარიდან არა გარე, არამედ შინაგანი, და გახდნენ მიმოფანტული დისკის "ცის-ნეპტუნი" ობიექტები. სინამდვილეში, ზოგიერთი ობიექტი, მაგალითად (29981) 1999 TD10, ბუნდოვანი ორბიტის შედეგად გამიჯნულ ორ ოჯახს შორის საზღვარს დაბინდავს, ხოლო მცირე პლანეტების ცენტრი (MPC) ახლა კლასიფიკაციას ახდენს გაფანტული დისკის კენტავრებსა და ობიექტებს იმავე კატეგორიაში . კლასიფიკაციის ეროზიის შესახებ ცნობილია, რომ ზოგი მეცნიერი იყენებს ტერმინს "მიმოფანტული კუპერის ქამრის ობიექტი", როგორც ერთ ტერმინს ორივე ტიპისთვის - კენტავრები და მიმოფანტული დისკის ორგანოები.

გაფანტული დისკის და კოიპერის სარტყელი ობიექტები.

მიუხედავად იმისა, რომ TNO 90377 Sedna ოფიციალურად მოიხსენიებს SDO- ს MPP კლასიფიკაციის მიხედვით, მისი აღმოჩენის მაიკლ ბრაუნი ვარაუდობს, რომ Sedna უნდა მიეკუთვნოს Oort- ის ღრუბლის შიგნით, ვიდრე მიმოფანტულ დისკზე, რადგან მისი პერიჰელიონი 76 ა. ე) ამ ობიექტის ძალიან დიდი რაოდენობა, რომ განიცდიან შესამჩნევ მოზიდვას გარე პლანეტებიდან . ეს დასაბუთება მივყავართ იმ ფაქტს, რომ გარე პლანეტებთან გრავიტაციული ურთიერთქმედების არარსებობა TNO გამორიცხავს მიმოფანტული დისკის ობიექტების ჯგუფს, რითაც განსაზღვრავს მიმოფანტული დისკის გარე საზღვარს სადმე შორის Sedna- ს და უფრო ტრადიციულ SDO- ს შორის, როგორიცაა ერისები. თუ Sedna არის გაფანტული დისკის გარეთ, ის არ შეიძლება იყოს უნიკალური; (148209) 2000 CR105, რომელიც აღმოაჩინა Sedna– ს წინ, ასევე შეიძლება იყოს ოორტის ღრუბლის შიდა ნაწილის ობიექტი, ან, სავარაუდოდ, გარდამავალი ობიექტი მიმოფანტულ დისკზე და ოორტის ღრუბლის შიდა ნაწილს შორის.

ასეთ ობიექტებს, რომლებიც მოხსენიებულნი არიან, როგორც "მოშორებული" ობიექტები (მოწყვეტილი SDO), აქვთ ორბიტები, რომლებიც ვერ შექმნიდნენ ნეპტუნის გავლენის გამო. ამის ნაცვლად, უამრავ ახსნა-განმარტებას გვთავაზობენ, მათ შორის სხვა ვარსკვლავის ან შორეული პლანეტის ზომის ობიექტის უახლოეს გავლა.