ოცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -  

                         ჰიდასპის ბრძოლა

მაკედონელთა ფალანგა მეფე პორის საბრძოლო სპილოების წინაამღდეგ

(ინგლისურად Battle of the Hydaspes River, ძვ.წ. 326) — ალექსანდრე მაკედონელის უკანასკნელი ბრძოლა ინდოეთის მეფე პორთან მდინარე ჰიდასპზე (მდინარე ინდის შენაკადი). მაკედონიის არმიამ გაანადგურა ინდოელთა მეფე პორის არმია. მას შემდეგ, რაც პორი ტყვედ ჩავარდა, ალექსანდრეს მოკავშირე და ვასალი გახდა. ამ ბრძოლის შემდეგ, ალექსანდრემ შეწყვიტა თავისი ათწლიანი ძლევამოსილი ლაშქრობა აღმოსავლეთში. ის დაბრუნდა სპარსეთში, სადაც დაკავდა ახლადშექმნილი იმპერიის საშინაო საქმეებით.

                                                                           

ალექსანდრეწ მაკედონელი ხვდება ინდოელ დატყვევებულ მეფე პორს.1904წ-ის რეპროდუქცია

ძვ.წ. 334 წელს ალექსანდრე მაკედონელმა დაიწყო თავისი ლეგენდარული მოგზაურობა აზიაში. ძვ. წ. 331 წელს მან გავგამელას ბრძოლაში დაამარცხა აქემენიდების სპარსეთის იმპერია, რომელმაც იარსება დაახლოებით 200 წლის განმავლობაში. სპარსეთი ფაქტობრივად დაიშალა, თუმცა ამის შემდეგ ალექსანდრეს მოუწია ბრძოლა იმპერიის ყოფილ სატრაპებთან. როდესაც მთელი სპარსული მიწები მაკედონელის იმპერიას შეუერთდა, იგი ახალი მიწების დასაპყრობად აზიაში შეიჭრა. შეჭრიდან მერვე წელს ალექსანდრე მიადგა ბერძენთათვის ზღაპრულ სამყარო ინდოეთს. მისი გმირობების გამგონე წვრილი ინდოელი მთავრები უბრძოლველად უთმობდნენ ალექსანდრეს საკუთარ სამფლობელოებს. მთავრებს ამოძრავებდათ არა მარტო შიში ალექსანდრეს წინაშე, არამედ ინტერესიც, რომ მაკედონელის ბრძოლების ხარჯზე გაეფართოვებინათ თავიანთი მიწები და გაძლიერებულიყვნენ მოწინააღმდეგეებზე. მდინარე ინდის გადალახვისას ალექსანდრე მაკედონელი დაიძრა აღმოსავლეთისაკენ. ძვ. წ. 326 წელს ის მიადგა მდინარე ჰიდასპს (თანამედროვე ჯელუმი პაკისტანში), ინდის მსხვილ შენაკადს აღმოსავლეთის მხრიდან. ჰიდასპთან მას ელოდა მეფე პორი.

იხ. ვიდეო 

მეფე პორი (სანსკრიტზე პურურავა) ყოფილი მოწინააღმდეგეებისაგან გამოირჩეოდა მიზანსწრაფულობითა და სიმამაცით. ყველა ანტიკური ავტორი ერთნაირად აღიარებს მის მეფურ აღნაგობას და ხასიათს — ის იყო სიმაღლით 2 მეტრი და ჰქონდა ტანის მკვრივი და ძლიერი აღნაგობა. სპილოზე ამხედრებული მეფე პორი მიდამოს ისე გასცქეროდა, როგორც ცხენზე ამხედრებული მხედარი. პორის არმია რიცხობრივად ვერ უტოლდებოდა სპარსულ არმიას, მაგრამ საკმაოდ ძლიერი და ბრძოლისუნარიანი იყო. არიანეს ცნობით, არმია შედგებოდა 30 000 ქვეითის, 4 000 ცხენოსნის, 300 მეეტლისა და 200 სპილოსსაგან. დიოდორეს ცნობით, მეფე პორს ჰყავდა 50 000 ქვეითი, 3 000 ცხენოსანი, 1 000 მეეტლე და 130 საბრძოლო სპილო. მეორე მხრივ, პლუტარქე გვაუწყებს ინფორმაციას მხოლოდ 20 000 ქვეითის, 2 000 ცხენოსნის შესახებ. არის კიდევ სხვა მონაცემებიც, რომელთა განხილვა გვაძლევს წარმოდგენას, რომ ლაშქრის რაოდენობრივი მონაცემები არაზუსტია, თუმცა არსებულ მონაცემთა შორის განსხვავებები მცირეოდენია.

ყველაზე მრისხანე ძალას ინდურ არმიაში ანტიკური ეპოქის ტანკები – სპილოები წარმოადგენდნენ. გავგამელას ბრძოლაში მაკედონელებმა სპარსელებს 15 სპილო წაართვეს, მაგრამ მრისხანე ცხოველებით ბრძოლის რეალური გამოცდილება მათ ჯერ კიდევ არ ჰქონდათ. მსუბუქად შეიარაღებული ინდოელთა ქვეითები ძირითადად ემსახურებოდნენ სპილოების გვერდიდან და ზურგიდან თავდასხმების მოგერიებას. მათ ძირითად შეიარაღებას წარმოადგენდა გრძელი შუბები. მემატიანეების თანახმად, ეტლებში შებმული იყო ოთხი ცხენი და მისი ეკიპაჟი შედგებოდა 6 კაცისგან, რომელთა შორის იყო ორი მეეტლე, ორი მშვილოსანი და ორი ფარის მატარებელი უშუალო ბრძოლებისათვის. სპარსელი მეეტლებისაგან განსხვავებით, ინდოელი მეეტლეები არ იყვნენ აღჭურვილი ისრებით, დანებითა და ბასრი საგნებით. ინდური კავალერია ყველა მონაცემის თანახმად, შეიარაღებით ჩამორჩებოდა სპარსულს.

თავისი მცირე საბრძოლო ძალების გარდა მეფე პორი ეყრდნობოდა მოკავშირის – ინდოელი მეფის აბისარის არმიას, რომელიც რიცხობრივად და შეიარაღებით მცირედ აღემატებოდა მეფე პორის ჯარებს.

წყაროები არაფერს გვამცნობენ ალექსანდრე მაკედონელის ჯარების რაოდენობაზე, მაგრამ არიანეს მიერ მაკედონელისა და მისი მოკავშირეების სამხედრო ერთეულების საფუძვლიანი ჩამოთვლის შემდეგ, შეიძლება ვივარაუდოთ, რომ ალექსანდრეს ძალები შეადგენდა დაახლოებით 8–10 ათას ცხენოსანს, 25–30 ათას ქვეითს, რომელთა შორის 5 ათასი წარმოადგენდა მოკავშირე ინდოელი მეფის, ტაქსილას სამხედრო ძალებს.

                                                                        

საბრძოლო სპილები. რელიეფი ანგკორის ტაძარზე

პორისა და ალექსანდრეს არმიებს წელიწადის ამ დროისათვის მეტად წყალუხვი და ძლიერი დინების მქონე, 4 სტადიუმის სიგანის მდინარე ჰიდასპი ჰყოფდა. მეფეთა ბანაკები ერთმანეთის პირისპირ იდგა. მდინარის გასწვრივ პორმა დამცავი რაზმები განალაგა, რომ დროულად გაეგოთ მაკედონელთა მოძრაობა და მდინარეში ჩამოსვლა. ალექსანდრე, თავის მხრივ, შეეცადა საფიქრალში ჩაეგდო მოწინააღმდეგე. მან თავისი რაზმები მდინარის გასწვრივ გააგზავნა მდინარის ხან ერთ ადგილას, ხან მეორე ადგილას გადაკვეთის იმიტირებისათვის, სანამ ინდოელებმა არ მოადუნეს მაკედონელთა მანევრებისაკენ მიმართული ყურადღება. ალექსანდრემ, ასევე, გაავრცელა ხმები, თითქოს ისინი დაელოდებოდნენ მდინარეზე ფორსირებისათვის წყლის დონის დაწევას.

                                                                   

ალეწსანდრე მაკედონელის მიერ მდ. ჰიდასპის გადალახვა

როდესაც პორის მცველები დაიღალნენ, ალექსანდრემ გადაწყვიტა მდინარის გადაკვეთას შესდგომოდა. მან ჯარი სამ ნაწილად დაჰყო. ნაწილები 10 000 ჯარისკაცის რაოდენობით და 5 000 ინდოელი მოკავშირის ჩათვლით კრატერის მეთაურობით დატოვებულ იქნა პორის მოპირდაპირე ბანაკის ტერიტორიაზე იმ პირობით, რომ მათ მდინარის გადაკვეთა უნდა დაეწყოთ მხოლოდ მაშინ, როდესაც პორი იძულებული გახდებოდა უკან დაეხია და განსაკუთრებით, თავისი სპილოები გაეყვანა ბანაკიდან.

არმიის მეორე ნაწილს, 10 000 მეომრის ოდენობით, ებრძანა დაეწყოთ მდინარის გადაკვეთა ძირითადი ბანაკიდან 10–12კმ. დაშორებით, როდესაც პორი ჩაებმებოდა ალექსანდრესთან ბრძოლაში. თვით ალექსანდრე კი არმიის მე–3 ნაწილით ემზადებოდა შეუმჩნევლად გადაელახა მდინარე ბანაკიდან დაახლოებით 25 კმ–ით მოშორებული ფოთლოვანი ტყეებით დაფარული მთებითა და კუნძულით გარშემორტყმულ ადგილას. ალექსანდრეს ჩანაფიქრით ძალების ასეთი დაყოფა არ მისცემდა საშუალებას მეფე პორს, დაეზუსტებინა მდინარის გადალახვის მომენტში შემტევი ძალები.

ალექსანდრეს თან ახლდა რჩეული ჯარები: ცხენოსანთა ესკადრონი (დაახლ. 2 000) , ფარის მტვირთველთა კორპუსი, ფალანგის ორი პოლკი და მშვილდოსან ქვეითთა ლაშქარი. მდინარის გადაკვეთას, რომელიც ღამით განხორციელდა, კარგად ნიღბავდა კოკისპირული წვიმა. დილით გამოიდარა. ჰიდასპის გადალახვა წარმატებით განხორციელდა მანამ, სანამ მეფე პორის ვაჟი ინდოელთა მოწინავე ძალებით ადგილზე გამოჩნდებოდა.

                                                                           

კავალერიისა და ფეხოსანთა კომბინირებული შეტევა

ინდოელთა უფლისწული, მეფე პორის ვაჟი ბრძოლის ადგილას გამოცხადდა 2 000 ცხენოსნითა და 120 მეეტლით (პლუტარქე ასახელებს 2–ჯერ უფრო მცირე რაოდენობას). ალექსანდრე მნიშვნელოვნად დიდი რაოდენობის მხედრებით ეკვეთა მათ. მთელი ღამის წვიმის გამო, ტალახში ამოსვრილ მეეტლეთა წინ წასვლა შეუძლებელი აღმოჩნდა, მაგრამ, ასევე, შეუძლებელი აღმოჩნდა მათი უკან დახევაც. ბრძოლაში დაიღუპა 400–მდე ინდოელი ცხენოსანი მხედარი, მათ შორის მეფე პორის ვაჟი, ხოლო მეეტლეთა მთელი ეკიპაჟი ტყვედ ჩავარდა.

მაშინ პორმა რამდენიმე სპილოს და არმიის მცირე ნაწილი დატოვა ბანაკში იმ მიზნით, რომ თავიდან აეცილებინათ ბანაკთან ახლოს მაკედონელთა მიერ მდინარის გადაკვეთა, ხოლო დანარჩენი მთელი ლაშქარი დაძრა ალექსანდრეს შესახვედრად. პორმა ინდოელთა ლაშქარი ასეთი წყობით განალაგა: წინა პლანზე ერთ ხაზად დააწყო საბრძოლო სპილოები მათ შორის თანაბარი ინტერვალებით, უკან განალაგა ინდოელთა ქვეითი ძალები, ცხენოსნები განალაგა ფლანგებზე, ხოლო ცხენოსნების წინ ჩააყენა მეეტლეები.

ალექსანდრემ გადაწყვიტა, არ დალოდებოდა თავისი ლაშქრის დანარჩენი ნაწილების მიერ მდინარის გადაკვეთას და შეეტია პორის ჯარებისათვის. ცხენოსანთა დარტყმა მან მიმართა მარცხენა ფლანგზე ინდოელ მხედართა წინააღმდეგ. მხედართმთავარმა კენმა შეუტია პორის მარჯვენა ფლანგს. თავდაპირველად, ცხენოსანმა მეისრეებმა ინდოელებს სეტყვასავით დააყარეს ისრები, ხოლო ალექსანდრემ თავისი ჯარებით ალყა შემოარტყა მარცხენა ფლანგს. სპილოებზე წინა მხრიდან შეტევა მაკედონელებმა ვერ გაბედეს. თავიანთი კავალერიის რიგებიდან მათ სწრაფად გამოიყვანეს მეეტლეები. პორის მხედრები მოექცნენ სპილოთა დაცვის ქვეშ, თუმცა ხელსაყრელ შემთხვევებში ერთვებოდნენ ბრძოლაში. სპილოთა მხედრებმა ცხოველები მიმართეს ალექსანდრეს ცხენოსნებისკენ, მაგრამ მაკედონელებმა შეძლეს მათი მოეგერიება. ბრძოლის მთელი სიმძიმე თავს დაატყდა მაკედონელთა ქვეით ლაშქარს. სპილოების ზურგს ამოფარებული ინდოელი ქვეითები ცდილობდნენ ინტერვალებიდან განეხორციელებინათ შეტევა. შეტაკება გადაიზარდა ხელჩართულ ბრძოლაში, სადაც გამარჯვება რჩება იმას, ვინც უკეთესად მართავს რაზმებს. მალე პორის არმია გადაიზარდა უზარმაზარი ბრბოს მასაში, რომელიც სპილოების ზურგს უკან ეძებდა თავშესაფარს, თუმცა ისინი სპილოებისაგან უფრო მეტად ზარალდებოდნენ, ვიდრე მოწინააღმდეგეთაგან. არიანე წერს, რომ თუ გარემო დიდი სივრცე იყო და მაკედონელებს შეეძლოთ სპილოებზე თავდასხმა, ცდილობდნენ სპილოების მოგერიებას, მაგრამ თუ სპილოები ახორციელებდნენ მათზე შეტევას, მაკედონელები გარბოდნენ და იფანტებოდნენ, თუმცა შეტრიალდებოდა თუ არა სპილო, მაკედონელები უთვალთვალებდნენ და სროდნენ ლითონის შუბებს. სპილოთა შორის მოძრავი ინდოელები კი განსაკუთრებულად ზარალდებოდნენ სპილოებისაგან.

მალე ცოცხლად გადარჩენილი სპილოები უკან გაბრუნდნენ. ალექსანდრემ ალყა შემოარტყა ინდოელთა მთელ ჯარებს, რომლებიც ვიწრო სივრცეში ვეღარ იშლებოდნენ. ამასობაში, მაკედონელებს წამოეშველა თავიანთი დასვენებული ჯარები, რომლებმაც მშვიდად გადმოლახეს მდინარე ჰიდასპი. მათ შეცვალეს 8–საათიან ბრძოლაში დაღლილი ალექსანდრეს მეომრები და შეუდგნენ ინდოელთა საბოლოო განადგურებას

ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -  

                            ფემინიზმი

 (ლათ. femina — „ქალი“) — საზოგადოებრივი და პოლიტიკური მოძრაობა, რომლის მიზანია ქალთა უფლებების აღიარება და მათი გათანასწორება მამაკაცებთან ცხოვრების ყველა სფეროში, იქნება ეს სოციალური, პოლიტიკური, ეკონომიკური, კულტურული თუ სხვა.

ფემინიზმი მოიცავს სოციოლოგიურ თეორიებს, პოლიტიკურ და ფილოსოფიურ მოძრაობებს, რომლებიც ეხება ქალთა მდგომარეობას სოციალურ, პოლიტიკურ და ეკონომიკურ კონტექსტში.

                                                                          

ვენერას ასტროლოგიური სიმბოლო

არსებობს მრავალი სახის ფემინიზმი: ლიბერალური, რადიკალური, ლესბოსური, ეკოფემინიზმი, მარქსისტული, ანარქისტული, ე.წ. შავი ფემინიზმი, ანტირასისტული, ეგალიტარული, კულტურული, ნეოფემინიზმი, პოსტკოლონიალური, ფსიქოანალიტიკური, ჰუმანური, პოსტსტრუქტურალისტური, პოსტმოდერნისტული და ა.შ

მათი საერთო მახასიათებელი და გამაერთიანებელი ღერძი კი ქალთა და მამაკაცთა თანაბარუფლებიანობის მოთხოვნა და ზოგადად საზოგადოებისთვის, მათ შორის თვით ქალებისთვისაც, ცნობიერების ამაღლებაა.

ფემინისტური ხასიათის იდეები პირველად ძველ ჩინეთში გამოჩნდა, თუმცა მისი თეორიის ჩამოყალიბება მეთვრამეტე საუკუნეში დაიწყო. ამ თეორიის ჩამოყალიბების მთავარი ბიძგი 1776 წლის  „ამერიკის დამოუკიდებლობის დეკლარაცია“ და 1789 წლის „ადამიანისა და მოქალაქის უფლებათა დეკლარაცია“ იყო, რომლებიც განმანათლებლობის ეპოქის ოპტიმიზმს ასახავს. მოგეხსენებათ მე-18 საუკუნე „განმანათლებლობის“ ეპოქად არის მიჩნეული, თუმცა იმ ეპოქის მოაზროვნეები ცნებაში „ადამიანი რაციონალური“ / „The man of reason” მხოლოდ მამაკაცებს გულისხმობდნენ. ქალებმა არაფრად ჩააგდეს იმ დროინდელი მოაზროვნეების : ვოლტერის, დიდროს, მონტესკიეს, რუსოს განსჯანი იმის თაობაზე, რომ ქალები არსებითად ემოციების ქმნილებები არიან და რომ მათ ბიოლოგიური თავისებურებების გამო არ შეუძლიათ საზოგადოებრივ ცხოვრებაში მონაწილეობა. სწორედ ეს ფაქტები მოიაზრება ფემინისტური აზროვნების ჩამოყალიბების მთავარ მიზეზად.

იხ. ვიდეო

მერი უოლსტოუნკრაფტი საკუთარ ნაშრომში „ქალის უფლებების დაცვა“^[1] (1792) უპირისპირდება იმ ეპოქის აღზრდის სისტემას ჟან ჟაკ რუსოს მიხედვით, სადაც ნათქვამია, რომ ვაჟები სახელმწიფო მოღვაწეებად, მოქალაქეებად უნდა აღზარდონ, ხოლო გოგონები კი - დედებად და ცოლებად. ავტორი ამ მოსაზრებებს საკუთარ არგუმენტებს უპირისპირებს:

1. ქალების ნაკლებად განვითარებული აზროვნების უნარი არა მათი სქესის ბუნებრივი ნიშანია, არამედ მაღალი კლასის წარმომადგენელი ქალბატონების პატივმოყვარეობის შედეგია. მათ ურჩევნიათ იზრუნონ საკუთარ გარეგნობაზე, ვიდრე - გონებაზე.
2. გონიერება ქალებსა და მამაკაცებს ერთნაირად ახასიათებთ, განსხვავება ისაა, რომ ქალებს მისი განვითარების ნაკლები საშუალება და უფლება აქვთ.
3. ადამინის ზნეობა ვერ იქნება სქესით განპირობებული. დედის/ცოლის თავისთავადი ზნეობა მამაკაცებმა მოიგონეს ქალების დასამორჩილებლად და მათი ასპარესის შესაზღუდად.
4. ქალი, რომელმაც მხოლოდ მორჩილება იცის და თავის არჩევანში არ არის თავისუფალი, ვერ იქნება კარგი აღმზრდელი. მხოლოდ განათლებულ ქალს შეუძლია ღირსეული შთამომავლობის აღზრდა.

„მამაკაცებმა რომ ბორკილებისგან გაგვათავისუფლონ, მონური მორჩილების ნაცვლად რაციონალურ თანამშრომლობაზე დაგვთანხმდნენ, მაშინ ისინი ჩვენში უფრო ყურადღებიან ქალიშვილებს, უფრო მოსიყვარულე დებს, უფრო ერთგულ ცოლებს, უფრო გონიერ დედებს - ერთი სიტყვით, უკეთეს მოქალაქეებს დაინახავდნენ“

ქალებისთვის განათლების უფლების მინიჭებამ, როგორც ლიბერალური ფემინიზმის მონაპოვარმა, ასევე გზა გაუხსნა თანასწორობის იდეის აქტუალიზაციას პოლიტიკურ და ეკონომიკურ სფეროში, რაზეც XVIII-XIX საუკუნის მოაზროვნეთა მრავალი წელი დაიხარჯა.

                                                               

ფემინისტური მოძრაობის სიმბოლო -  შეკრული მუშტი (ბრძოლისადა წინაამღდეგობის სიმბოლო), ვენერას სარკეში (ქალის სიმბოლო). იასამნის ფონი ფერი - ფემინისზმის ტრადიციული ფერი

განათლებისა და სამოქალაქო - პოლიტიკური მონაწილეობის უფლებების მოპოვების შემდეგ კვლავ იწყება „ქალის“ და „ქალურობის“ კონცეფციების სიღრმისეული კვლევა, ურომლისოდაც სამყაროს შესახებ ცოდნა არასრულყოფილი და ნაკლოვანია. ამ ნაკლის დასაძლევად საჭიროა ცოდნა გაფართოვდეს და შეივსოს ახალი ხედვებითა და ფაქტორებით:

1. ქალის რეპროდუქციული როლი განაპირობებს სამყაროს შესახებ ისეთ წარმოდგენებს, რომლებიც სცილდება „გამოთვლებისა“ და ფორმალური ლოგიკის სფეროს;
2. ქალის გაფანტული მგრძნობელობა განაპირობებს მისი ცოდნის მრავალფეროვან ფორმებს.
3. ქალის განსხვავებული გამოცდილება განაპირობებს განსხვავებულ ეთიკურ სისტემას (ზრუნვა, ერთგულება, პასუხისმგებლობა);
4. ბავშვების აღმზრდელის როლი განაპირობებს ქალის აზროვნების განსაკუთრებულ წესს (პაციფიზმს)

ქეით მილეთი თავის ნაშრომში „სექსუალური პოლიტიკა“ აკრიტიკებს პატრიარქატს, როგორც აბსოლუტური მართვის სისტემას.

„თუკი ჩავთვლით, რომ პატრიარქალური მმართველობა არის სისტემა, სადაც მოხალისეობის ქალური ნახევარი მამაკაცური ნახევრის მიერ კონტროლდება, მაშინ პატრიარქატის პრინციპები ორმაგ ძალაუფლებას გულისხმობს: მამაკაცებისას - ქალებზე და უფროსებისას - უმცროსებზე.“

  

საზოგადოებათა უმრავლესობაში პატრიარქატი ასევე ემყარება ქალების სექსუალურ ექსპლუატაციას და გაუპატიურებას. ამ კონტექსტში ქალისა და მამაკაცის სექსუალური ურთიერთობა სხვა არაფერია, თუ არა მამაკაცური ძალაუფლების გამოვლინება. ამ წარმოდგენის დასამტკიცებლად ქეით მილეთი აანალიზებს XX საუკუნის ოთხი მწერლის შემოქმედებას (დევიდ ჰერბერტ ლოურენსი, ჰენრი მილერი, ნორმან მაილერი, ჟანა ჟენე) სწორედ სექსუალური ცხოვრების აღწერა-გამოხატვის კუთხით და ახდენს სექსის, როგორ უხეში სექსუალური დათრგუნვის ინსტრუმენტის დეკონსტრუირებას 

ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -  

                ალექსანდრ დიუმა (მამა)

 (მამა) (ფრანგ. Alexandre Dumas, père [a.lɛk.sɑ̃dʁ dy.ma]; დ. 24 ივლისი, 1802, ვილიე-კოტრე — გ. 5 დეკემბერი, 1870, პიუი) — ფრანგი მწერალი, დრამატურგი და ჟურნალისტი, ალექსანდრ დიუმას მამა.

ალექსანდრ დიუმა 1802 წლის 24 ივლისს დაიბადა ვილერ-კოტრეს კომუნაში, სუასონთან ახლოს (ენას დეპარტამენტი, პიკარდია, საფრანგეთი).

ალექსანდრ დიუმას ბაბუა, მარკიზი ანტუან-ალექსანდრ დავი დე ლა პაიეტრი საფრანგეთის კოლონია ჰაიტიზე არტილერიის გენერლის წოდებით მსახურობდა. ჰაიტიზე იგი დაქორწინდა ზანგ მონა ქალზე მარი-კესეტ დიუმაზე, რომელმაც 1762 წელს ქვეყანას მოავლინა მომავალი მწერლის მამა, თომა-ალექსანდრ.

მარკიზს არ გასჭირვებია მულატი შვილისთვის ცხოვრების გზის გაკაფვა საფრანგეთში და მალე თომა-ალექსანდრ ნაპოლეონის არმიის გენერალი გახდა.

თომა-ალექსანდრ გარდაიცვალა 1806 წელს, როცა ალექსანდრ დიუმა 4 წლის იყო. მიუხედავად სიღარიბისა, ოჯახს გავლენიანი არისტოკრატიული კავშირები ჰქონდა. სწორედ ამ კავშირების წყალობით ოცი წლის ასაკში ალექსანდრმა მუშაობა დაიწყო პარიზში პალე-როიალის სასახლეში ჰერცოგ ორლეანელის კანცელარიაში.

კანცელარაში მუშაობის პარალელურად დიუმამ დაიწყო სხვადასხვა ჟურნალებში პიესებისა და სტატიების გამოქვეყნება. პირველ პიესას, „ანრი მესამე და მისი კარი“ (Henri III et sa cour, 1829), დიდი წარმატება ხვდა წილად. ასევე აღიარებულ იქნა მეორე მისი ნაწარმოებიც — „კრისტინა“ (Christine ou Stockholm, Fontainebleau et Rome, 1830).

                                                           

ქანდაკება პარიჟში (1883)

1835 წელს გამოვიდა მისი პირველი ისტორიული რომანი „იზაბელა ბავარიელი“ (Isabel de Bavière). მას მერე გაზეთებში ხშირად იბეჭდებოდა მისი ნაწარმოებები.

1840 წელს დაქორწინდა მსახიობ იდა ფერიერზე. მიუხედავად ამისა იგი აგრძელებდა სხვა ქალებთან შეხვედრას, რის შედეგად მას 3 უკანონო შვილი გაუჩნდა (ერთ-ერთი მათგანი მოგვიანებით ასევე წარმატებულ მწერლად იქცა). ალექსანდრი ქალებსა და ფუფუნებაზე დიდ ფულს ხარჯავდა. გამოსცა რამდენიმე ჟურნალი, დააარსა თეატრი — თუმცა მისი წამოწყებები კრახით დასრულდა. ამის გამო 1851 წელს კრედიტორებს ბრიუსელში დაემალა. 1858-1859 წლები რუსეთში გაატარა, სტუმრობდა თბილისსა და საქართველოს სხვა ქალაქებს. 3 წელიწადი მონაწილეობდა სახალხო მოძრაობაში იტალიის გაერთიანებისთვის.

გარდაიცვალა 1870 წლის 5 დეკემბერს, პიუის კომუნაში, დიეპთან ახლოს (ამჟამად დიეპის გარეუბანი, ზღვისპირა სენის დეპარტამეტი, ზემო ნორმანდია, საფრანგეთი)

იხ. ვიდეო ალექსანდრე დიუმა ქართველები უნაკლო ხალხია

• ტრილოგია დ'არტანიანსა და სამ მუშკეტერზე:
  • „სამი მუშკეტერი“ (Les Trois Mousquetaires, 1844)
  • „ოცი წლის შემდეგ“ (Vingt ans après, 1845)
  • „ვიკონტი დე ბრაჟელონი: ათი წლის შემდეგ“ (Le Vicomte de Bragelonne, ou Dix ans plus tard, 1847)
• „გრაფი მონტე-კრისტო“ (Le Comte de Monte-Cristo, 1845—1846)
• „ორი დიანა“ (Les Deux Diane, 1846)
• ტრილოგია ანრი ნავარელზე:
  • „დედოფალი მარგო“ (La Reine Margot, 1845)
  • „გრაფინია დე მონსორო“ (La Dame de Monsoreau, 1846)
  • „ორმოცდახუთი“ (Les Quarante-Cinq, 1847)
• სერია საფრანგეთის რევოლუციაზე:
  • „ჯუზეპე ბალზამო, ანუ ექიმის ჩანაწერები“ (Joseph Balsamo, 1846—1848)
  • „დედოფლის ყელსაბამი“ (Le Collier de la Reine,1849-1850)
  • „ანჟი პიტუ“ (Ange Pitou,1853)
  • „გრაფინია დე შარნი“ (La Comtesse de Charny,1853-1855)
  • „შევალიე დე მეზონ-რუჟი“ (Le Chevalier de Maison-Rouge,1845)
• „შავი ტიტა“ (La tulipe noire, 1850)
• „ლუიზა სან ფელიჩე“ (La San Felice, 1864)

ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -  

                ოგიუსტენ ჟან ფრენელი

(ფრანგ. Augustin Jean Fresnel; დ. 10 მაისი, 1788 — გ. 14 ივლისი, 1927) — ფრანგი ფიზიკოსი და ინჟინერი.

ოგიუსტინ ჟან ფრენელი დაიბადა 1788 წლის 10 მაისს, ბროგლიში. ოგიუსტინი იყო არქიტექტორი ჟაკ ფრენელის (1755-1805) მეორე შვილი. დედამისი იყო აუგუსტინ ჩარლოტ მარია ლუის მერიმე (1755-1833). ოჯახს გადასახლება ორჯერ მოუწია: პირველად 1790 წელს შერბურში, ხოლო მეორედ 1794 წელს — მათიუში. ამ ოჯახის პირველი შვილი, ლუისი (1786-1809) იყო არტილერიის ლეიტენანტი, რომელიც გარდაიცვალა ჯაკაში (ესპანეთში), ოცდამესამე დაბადების დღემდე ერთი დღით ადრე. მესამე ვაჟი, ლეონორი (1790-1869) ოგიუსტინის მსგავსად გახდა ინჟინერი. ხოლო მეოთხე შვილი, ფულგენს ფრენელი (1795-1855) იყო ლინგვისტი და დიპლომატი. ოთხი ძმიდან მსოლოდ ერთს, ლეონორს ჰყავდა ცოლი.

ოგიუსტინ ჟან ფრენელი საკმარისად სუსტად სწავლობდა სკოლაში. მისი უნარი მხოლოდ პოლიტექნიკურ სკოლაში გამოვლინდა, როდესაც მათემატიკითა და საბუნებისმეტყველო მეცნიერებებით დაინტერესდა, თუმცა ეს ყველაფერი მაინც არ მიგვანიშნებდა იმ დიდ აღმოჩენაზე, რომელიც მან ცხოვრების შემდგომ პერიოდში გააკეთა.

ოგიუსტენ ჟან ფრენელმა 20 წლის ასაკში დაიწყო სახელმწიფო სამსახური. იგი ამ სამსახურში რამდენიმე წლის განმავლობაში მუშაობდა: მის მოვალეობას წარმოადგენდა გზების შეკეთება და ქალაქის სამუშაოების ტექნიკურ ზედახედველობა, აგრეთვე იგი იყო შუქურის განათების რეორგანიზაციის კომისიის წევრი

იხ. ვიდეო

მოღვაწეობა

ფრენელმა ოპტიკაში კვლევითი სამუშაოები დაიწყო სამხედრო სამსახურში ყოფნის დროს. თავდაპირველად მას საქმე არგამოუვიდა რადგან ბევრი რამ გაუგებარი იყო მისთვის. მაგრამ თავისი ნიჭისა და მონდომების წყალობით მან მალევე წარმატებებს მიაღწია. აღსანიშნავია, რომ იგი ექსპერიმენტებს ატარებდა პრიმიტიული საშუალებებით, მაგრამ მაინც საუცხოო შედეგებს აღწევდა. მისი კვლევის შედეგი იყო ის შესანიშნავი ნაშრომი, რომელიც მან 1815 წელს წარუდგინა პარიზის აკადემიას. მასში ოგიუსტინ ჟან ფრენელმა გადმოგვცა საკუთარი დაკვირვებები, რომელთა საფუძველზე შექმნა სინათლის დიფრაქციის თეორია. შემდგომში მის მიერ შემუშაველი ნაშრომები დიდი დროის განმავლობაში იყო გამოყენებადი. მან საკუთარი დიდი წვლილი შეიტანა სინათლის მოძღვრების განვითარებაში. განსაკუთრებული მნიშვნელობა აქვს პოლარიზაციის მოვლენის განმრტებას. აგრეთვე, მან დაამტკიცა, რომ პოლარიზებული სხივები პერპენდიკულარულ სიბრტყეებში ინტერფერენციას არ განიცდის, რამაც დაასაბუთა სინათიის ტალღური ხასიათი. შემდგომ პერიოდში ფრენელი ლუკმა-პურის საშოვნელად ხელს ჰკიდებდა შემთხვევით საქმეეს.

ოგიუსტინ ჟან ფრენელის ჯანმრთელობა ყოველთვის ცუდ მდგომარეობაში იყო. მისი ხველა განსაკუთრებით გაუარესდა 1826-1827 წლის ზამთარში. იგი გარდაიცვალა 1927 წლის 14 ივლისს, ბასტილიის დღის პერიოდში.

1818 წლის აპრილში ფრენელი არჩეულ იყო პარიზის ფილოსოფიური საზოგადოების წევრად. ჯერ კიდევ 1817 წელს მან პარიზის მეცნიერებათა აკადემიის წევრობის სურვილი გამოთქვა, თუმცა მის მიღებას ერთი ხმა დააკლდა^[ ამ შემთხვევაში წარმატებული კანდიდატი გამოდგა ჯოზეფ ფურიერი. 1825 წლის 9 ივნისს ფრენელი გახდა ლონდონის სამეფო საზოგადოების უცხოელი წევრი. 1827 წელს იგი დააჯილდოვეს რუმფორდის მედლით 1824 წელს გამოქვეყნებული ნაშრომისათვის.

იხ. ვიდეო

    

ტალღების ინტერფერენცია

ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -  

                  ტალღების   ინერფერენცია

დიდი რაოდენობითი წრიული თანმიმდევრული კოგერენტული ტალღების სურათიდამოკიდებული ტალღების სგრძეზე და დაშორებაზე

ლათ - nterferens, от inter - შუა + ტარება  - ორ ან მეტ თანმიმდევრული კოგერენტული ტალღების შედეგად ამპლიტუდის ურთიერთმიმართება ან შემცირება, როდესაც ისინი ერთმანეთზე იდება. მას თან ახლავს მაქსიმალური (ანტინოდები) და მინიმალური (კვანძები) ინესივობა სივცეში მონაცვლეობა. ინეფერენციის შედეგი (ინეფერნეციული სურატ) დამოკაიდებულია გადახლართული ტალთებზე.

იხ. ვიდეო ინერფერენცია ტალღების

ყველა ტალღას შეუძლია ინერფერნეცია, მაგრამ სტაბილური ჩარევის ნიმუში შეინიშნება მხოლოდ იმ შემთხვევაში, თუ ტალღებს იგივე სიხშირე აქვთ და მათ რხევები ორთოგონალური არ არის. ჩარევა შეიძლება იყოს სტაციონარული და არამდგრადი. მხოლოდ სრულად თანმიმდევრულ ტალღებს შეუძლიათ მიიღონ სტაციონარული ჩარევის ნიმუში. მაგალითად, წყლის ზედაპირზე ორი სფერული ტალღა, ორი თანმიმდევრული წერტილოვანი წყაროდან გამრავლების შედეგად, ჩარევის შედეგად წარმოქმნის ტალღას, რომლის წინა მხარე იქნება სფერო. ჩარევით ტალღების ენერგია გადანაწილებულია სივრცეში. ეს არ ეწინააღმდეგება ენერგიის დაზოგვის კანონს, რადგან, საშუალოდ, სივრცის დიდი არეალისთვის, მიღებული ტალღის ენერგია ტოლია ჩარეული ტალღების ენერგიების ჯამისა. არათანმიმდევრული ტალღების ზემოქმედებისას, საშუალო კვადრატის ამპლიტუდა (ანუ მიღებული ტალღის ინტენსივობა) უდრის ზედმეტი ტალღების ამპლიტუდების (ინტენსივობის) კვადრატების ჯამს. საშუალო თითოეული წერტილის შედეგად მიღებული ვიბრაციების ენერგია უდრის მისი ვიბრაციების ენერგიების ჯამს, განპირობებული ყველა არათანმიმდევრული ტალღით
იხ. ვიდეო ინერფერენცია სინათლის

ინერფერენციისას ტალღების ენერგია სივცეში გადანაწილდება. ეს არ ეწინაამღდეგება ენერგიის შენახვის კანონს, იმიტომ რომ საშუალოდ დიდი რაიონის სივრცის ენერგია რეზულტირებული ტალთების ტოლია ენერგიის ჯამისა.

დაძაბულლობისას არაკოგერენტიული ტალღებისას საშუალო სიდიდე კვადრატის ამპიტუდის (ანუ ინტესივობა რეზულტირებული ტალღების) ტოლია ჯამის კვადრატის ამპლიტუდის. (ინტესივობის) გადაჯაჭვული ტალღების. საშუალო თითოეული წერტილის შედეგად მიღებული ვიბრაციების ენერგია უდრის მისი ვიბრაციების ენერგიების ჯამს, განპირობებული ყველა არათანმიმდევრული ტალღით

ტალღების ინერფერენცია სფერული ტალღების ორი წერტილიანი თანმიმდევრული წყაროებიდან. დაბალი და მაღალი მაჩვენებლები ნაჩვენებია ლურჯი და წითელი / ყვითელით

Samsung

ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -  

                               სამსუნგი

სამსუნგის ცათაბჯენი სეულში

 (სამსუნგ გრუპი) — სამხრეთ კორეის ერთ-ერთი უმსხვილესი სამრეწველო კონცერნი. შეიქმნა 1938 წელს როგორც შიდა ბაზარზე მომუშავე ნედლეულისა და პროდუქტების კომპანია. კომპანია სამსუნგი ახლანდელმა ხელმძღვანელმა, დამაარსებლის უმცროსმა ვაჟმა, საერთაშორისო არენაზე 1980-იან წლებში გამოიყვანა.

სამსუნგში მსოფლიო მასშტაბით 400 000-ზე მეტი ადამიანი მუშაობს. კომპანია აწარმოებს ავტომობილებს, თვითმფრინავებს, ტექსტილს, ხომალდებს, ქიმიკატებს, ელექტროტექნიკას, მობილურ ტელეფონებს, სასურსათო ნაწარმსა და სხვა. სამხრეთ კორეაში სამსუნგი ფინანსურ საქმიანობასაც ეწევა, აქვს სადაზღვევო კომპანიები. სამხრეთკორეულ ქალაქ სუვონს ხანდახან „სამსუნგ-სითისაც“ უწოდებენ. ქვეყანაში სამსუნგი უმსხვილესი კომპანიაა და საერთო ბიუჯეტის ნახევარს აყალიბებს.

კომპანია სამსუნგ ელექთრონიქსი (Samsung Electronics) 1969 წელს დაარსდა, როგორც ფირმა სანიოს ტელევიზორების ამწყობი საამქრო, დღეისათვის კი სამსუნგ გრუპის უმსხვილესი წევრი და მსოფლიოს ერთ-ერთი უმძლავრესი საწარმო ელექტროტექნიკის წარმოებაში (3-ე ადგილზეა მსოფლიოში). 2006 წლიდან კომპანიის პროდუქცია „პრემიუმ“ კლასში გადავიდა. კომპანია 58 ქვეყანაშია განლაგებული და 208 000 მუშაკს აერთიანებს.

სიტყვა სამსუნგი ჩინურ ენაზე „სამ ვარსკვლავს“ ნიშნავს და სანსინად წარმოითქმის. კორეულად კი ეს სიტყვა ჟღერს როგორც სამსონი და ერთობ გაურკვეველი, არაერთმნიშვნელოვანი ახსნა აქვს: ნათელი გზა ან სწრაფვა უკეთესობისკენ; ქართული დაწერილობა და წარმოთქმა საერთაშორისო ტრანსლიტერაციის ნორმების მიხედვით ხდება. დასახელება თავდაპირველად ჩინური იეროგლიფებით იწერებოდა, რაც სამ ვარსკვლავს ნიშნავს და ალბათ დამფუძნებლის — ლი ბენ-ჩოლის სამ ვაჟიშვილს უნდა გამოხატავდეს. (აქვე უნდა ითქვას, რომ კომპანიას ყველაზე უმცროსი ვაჟი უდგას სათავეში , რაც აღმოსავლური ტრადიციების უხეში დარღვევაა)

იხ. ვიდეო

ყოველწლიურად საკონსულტაციო კომპანია Interbrand- ის მიერ ჩატარებული ბაზრის კვლევის თანახმად, Samsung 2018 წლის მდგომარეობით, ბრენდის მთლიანი ღირებულების მიხედვით მე -6 ადგილზეა კომპანია Samsung Group- ს მიეკუთვნება ელექტრონიკა და მიკროელექტრონიკა, ქიმიური მრეწველობა, მშენებლობა, ავტომობილები, მძიმე მრეწველობა, ფინანსები და სესხები და დაზღვევა. კონცერნის სტრუქტურა მოიცავს ელექტრონიკის წარმოების სრულ ციკლს, რესურსების მოპოვებიდან, მათი დამუშავებიდან და დასრულებული მზა პროდუქტებით დამთავრებული. კონგლომერატის სამმართველოს უმეტესი ნაწილი ასრულებს დაქვემდებარებულ ფუნქციებს იმ კომპანიებთან მიმართებაში, რომლებიც უშუალოდ მზა ელექტრონული პროდუქტების წარმოებაში არიან და მხოლოდ ექსკლუზიურად მუშაობენ სამხრეთ კორეაში. ეს თვისება აშკარად ჩანს დანაყოფების მიხედვით მოგების განაწილების შედეგად, ამიტომ ძირითადი შეშფოთება მოდის ელექტრონიკის ინდუსტრიაში

სამსუნგის ჯგუფის თავმჯდომარე ლი კუნ ჰეი (მარცხნივ) სამხრეთ კორეის პრეზიდენტ პარკ გიუნჰასთან ერთად, 2013