ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -  

                           ნეანდერტალელი

ნეანდეტრალელის ჩონჩხი

ძველი ადამიანი —  ლათ -Homo neanderthalensis или лат. Homo sapiens neanderthalensis  თანამედროვე ადამიანის უშუალო წინაპარი და პითეკანთროპის შთამომავალი. ცხოვრობდა ქვედა და შუა პალეოლითის ხანაში. გადაშენებული ან ასიმილირებული სახეობა.  მეცნიერების ნაწილას მიაჩნია, რომ ნეანდერტალელი ადამიანი წინაპარია ჰომო საპიანსის. ხოლო სხვას მიცნია , რომ ცალკე სახეობა არის.  სიმაღლით 160 სმ-მდე, ჯმუხი, შედარებით მოკლე ქვედა და გრძელი ზედა კიდურებით, წინ წაწეული თავ-კისერით. თავის ქალის მოცულობა დაახლოებით 1400-1700 კუბ.სმ., შუბლი დაქანებული ჰქონდა, წარბზედა ლილვი მკვეთრად გამოხატული, ნიკაპის ბორცვი არ იყო გამოკვეთილი, ხერხემალი - თანამედროვე ადამიანებისათვის დამახასიათებელი ნადრეკების გარეშე, ტერფი შედარებით ბრტყელი. დაერქვა ხეობა ნეანდერთალის მიხედვით (დიუსელდორფი, გერმანია), სადაც 1856 წელს პირველად აღმოაჩინეს მისი ჩონჩხის ნაწილები.

იხ. ვიდეო

ნეანდერტალელის - 1856 წელს დუსელდორფთან, ნეანდერთალის ხეობაში, პირველად აღმოაჩინეს, აქამდე უცნობი სახეობის ადამიანი ჩონჩხი, ამ აღმოჩენას ხეობის სახელის მიხედვით ნეანდერტალელი უწოდეს . ნეანდერტალელი-აღმოჩენის ადგილი :გერმანია, ნეანდერის ხეობა. განიხილება ან როგორც ჰომო საპიენსის ქვესახეობა ან ცალკეული სახეობა. მისი ცხოვრების  პერიოდი: (650,000_პროტონეანდერტალელი) 300,000_30,000 წლის წინ.

არსებობს მოსაზრება იმის შესახებ,რომ ნეანდერტალელი  ადამიანი,თანამედროვე ადამიანის უშუალო წინაპარი და პითეკანტროფის  შთამომავალი იყო.ასევე აღსანიშნავია ის ფაქტიც, რომ ნეანდერტალელი ადამიანი ცხოვრობდა ქვედა და შუა პალეოლითის ხანაში. ნეანდერტალელი ადამიანი ხასიათდებოდა შემდეგი გარეგნული მონაცემებით, ის სიმაღლით იყო 160 სმ-მდე, ჯმუხი, შედარებით მოკლე ქვედა და გრძელი ზედა კიდურებით .თავის ქალის მოცულობა დაახლოებით 1400-1700 კუბ.სმ. შუბლი დაქანებული ჰქონდა, წარბზედა ლილვი მკვეთრად გამოხატული, ხოლო ნიკაპის ბორცვი არ იყო გამოკვეთილი. რაც შეეხება ხერხემალს, იგი თანამედროვე ადამიანებისათვის დამახასიათებელი, გარეშე ტერფი კი შედარებით ბრტყელი.

დღეს ნეანდერტალელის ჩონჩხი აღმოჩენილია ათეულობით, როგორც ევროპაში ისე დასავლეთ აზიაში. სავარაუდოდ ისინი 40 000 წლის წინ გადაშენდნენ. მეცნიერების აზრით მათ გაუძლეს დიდ გამყინვარებას, მაგრამ თუ როგორ და რატომ გადაშენდნენ ისინი, ეს დღემდე საიდუმლოთია მოცული. აფრიკიდან ევროპაში გადმოსულმა ჰომო საპიანსების გამოჩენის შემდეგ ქრება ნეანდერტალელების კვალი. 

                                                           

გავრცელება

დრეისთვის დამტკიცებულია, რომ ნეანდერტალელები არ არიან თანამედროვე ადამიანის უშუალო წინაპრები.

მეცნიერების აზრით და ბევრი დაკვირვების შედეგად დამტკიცდა, რომ ნეადერტალელის ცხოვრება მნიშვნევლოვნად განსხვავდებოდა თანამედროვე ადამიანის ამჟამინდელი ცხოვრებისა და ცხოვრების პირობებისგან. 1899 წელს ხორვატიაში  სოფელ  ტრაპინას გამოქვაბულებში  ნეანდერტალელთა  სამარხის  აღმოჩენის  შემდეგ  არქეოლოგი  დრაგუტინ გოტიანოვიჩ-კრამბერგერი ხშირად იმეორებდა:  „ნეანდერტალელი ცხოვრობდა ღია ბუნებაში, იკვებებოდა  ნატურალური საკვებით, იყო  ჯანმრთელი და ნაკლებად  ემართებოდა  თანამედროვე  ადამიანისათვის  დამახასიათებელი  ავადმყოფობები.“ პირველყოფილი ადამიანები  არსებობისთვის  ბრძოლაში უმთავრესად ფიზიკურ დაზიანებებს  იღებდნენ, რასაც  ადასტურებდა  120000 წლოვან  ძვლებზე  არსებული  ტრამვების კვალი.

ევოლუციონისტი მეცნიერი, როგორიც იყო თომას ჰაქსლი გამოთქვა მოსაზრება, რომ ნეანდერტალელი თანამედროვე ადამიანისგან  არც ისე განსხვავდებოდა, მაგრამ სხვა მეცნიერების აზრით, ის პათოლოგიური სიმახინჯის ცალკეული ინდივიდი იყო. ერთ-ერთი ასეთი მეცნიერი, რომელიც თომას ჰაქსლის ეწინაღმდეგებოდა იყო მარსელინ ბულე, რომლის მოსაზრებითაც ნეანდერტალელები ვერ იქნებოდნენ ჩვენი წინაპრები თავიანთი ცხოველური და პრიმატული ბუნების წყალობით. ხშირი აგზნება, რაც ხშირად ერთმანეთს აპირისპრებდა ნეანდერტალებს, მათი შეტაკება სისხლისმღვრელი შეიძლეობოდა გამხდარიყო. მათი აფექტი მხეცებად აქცევდა მათ, რის შედეგადაც მეტყველბა იმპულსური ხდებოდა, ერნესტ კასირერი მზგავს მეტყველებას პირველ კომუნიკაციად მიიჩნევს იმდროინდელი ადამიანებისთვის.  ევროპასა და ახლო აღმოსავლეთში გაკეთებულმა არქეოლოგიურმა აღმოჩენებმა დაადასტურა ის ფაქტი, რომ აღმოსავლეთ  ხმელთაშუა ზღვის პირეთში კერძოდ ლევანტეში ნეანდერტალელების და თანამედროვე ადამიანების ნაშთები ერთადა აღმოჩენილი. ამ ვარაუდით ჰომინიდების ეს ორი სახეობა ერთად თანაარსებობდა, ეს აღმოჩნები ასევე გაკეთდა ისრაელში მაუნთ კარმელის რამდენიმე გამოქვაბულში, მაგრამ მეცნიერები ფაქტებზე დაყრდნობით გამოთქვამდნენ მოსაზრებას, რომ ისინი ერთმანეთთან არ შეჯვარებულან და ერთმანეთისგან არ უსწავლიათ იარაღის დამზადების ტექნოლოგია. უნდა აღინიშნოს ის ფაქტი,რომ  დროთა განმავლობაში ქრებოდა ნეანდერტალელების ქვის იარაღები და გვევლინება ადამიანის ქვის იარაღები, რაც მიუთითებს ნეანდერტალელების ნელ-ნელა გადაშენებას

ნეანდერტალელთა გენეტიკური კვალი - კოპენჰაგენის უნივერსიტეტის  მკვლევართა ჯგუფმა მიაგნო მუტაციას, რომელიც ხნის მისტიურ მოვლენას ზოგიერთ ადამიანში-ღია ფერის თვალებს. ყველა ცისფერთვალება ბავშვი დაკავშირებულია ერთ დამიანთან, რომელიც შავი ზღვისპირა რეგიონში 6-10 ათასი წლის წინათ ცხოვრობდა და ეს ადამიანი ეკუთვნოდა ნეანდერტალელთა ოჯახს.ექიმი ჰანს ეიბერგი აცხადებს,რომ იქამდე ყველა ადამიანს ყავისფერი თვალები ჰქონდა. მისი თქმით ამ გენეტიკურმა მუტაციამ გავლენა მოახდინა თვალის გენზე  ჩვენს ქრომოსომებში, რამაც ყავისფერი თვალების გენი ფაქტობრივად გამორთო .როდესაც ცისფერთვალება ადამიანები იორდანიიდან, დანიიდან და თურქეთიდან გამოიკვლიეს, აღმოჩნდა, რომ მათი გენეტიკური განსხვავებები დედის გენით იყო განპირობებული, თუმცა ყავსფერი თვალის პიგმენტი კვლავ დომინანტია. ბოლო გამყინვარების შემდეგ ევროპულმა რასამ განიცადა მუტაცია, რომელიც განასხვავებს მათ მთელი კაცობრიობისგან. ევროპელების 95%-ს სკანდინავიურ ქვეყნებში ცისფერი თვალები აქვთ. მათ თმა და კანიც ღია ფერის აქვთ. სხვადასხვა ეროვნების ადამიანების სისხლის შერევის შემდეგ, ქერატმიანი და ცისფერთვალება ადამიანი პირველად 25000 წლის წინათ გამოჩნდა .მკვლევარები ამას ნეანდერტალელთა წარმომადგენლებს მიაწერენ. მიუხედავად იმისა, რომ ჯერ ნეანდერტალელის დნმ არცერთი თანამედროვე ჰომო საპიენსის გენში არ აღმოუცენიათ, მეცნიერებს მაინც  სწამთ, რომ ეს თეორია სწორია,რადგან უკეთესი მიგნება ჯერჯერობით არ აქვთ.

არქეოლოგიური აღმოჩენა Homo Sapiens და ნეანდერტალელის ნაჯვარი - არქეოლოგიური აღმოჩენა ლისაბონიდან 85 მილის დაშორებით, ლაპედოს დაბლობზე, გამოქვაბულში გააკეთეს. 4 წლის ბიჭის გასაოცრად კარგად შენახული ჩონჩხი, რომელიც ნახევრად ჰომო საპიენსია, ნახევრად კი ნეანდერტალელი.

ნეანდერტალელები იყვნენ ადამიანთა მოდგმის, ჰომო საპიენსისგან განსხვავებული ნაირსახეობა, უფრო განუვითარებელი ტვინითა და ძლიერი სხეულით. ბოლო ნეანდერტალელები 30-40 ათასი წლის წინ  გაწყდნენ. ეს არის გავრცელებული მოსაზრება, რომელსაც ეს აღმოჩენა ეწინააღმდეგება. ითვლება,რომ ნეანდერტალელები ადამიანთა წინაპრები არ არაიან. ადამიანთა წინაპრები კრომანიონელები არიან. მაგრამ, არც მთლად ასე არ ყოფილა საქმე...

2010 წელს ჩატარებულმა კვლეევბმა აჩვენა, რომ ბევრ ერს აქვს ნენადერტალელის გენი 1 დან  4%.  პორტუგალიაში გაკეთებული არქეოლოგიური აღმოჩენა კი პირველი შემთხვევაა, როდესაც ნაპოვნ ჩონჩხს ორივე სახეობის ნიშნები აქვს.

აღმოჩენა 1998 წელს გაკეთდა, როდესაც ლაპედოში გამოქვაბულში კლდეზე ნახატები აღმოაჩინეს. აქვე აღმოაჩინეს ადამიანთა სადგომი და  დაათარიღეს აღმოცენები 23170-20220 წლით ჩვენს წელთ აღრიცხვამდე.

აღმოჩენა იმითაა გასაოცარი, რომ ბავშვს სხეულის ქვედა  ნაწილი ნეანდერტალელის აქვს, ზედა ნაწილი კი -ჰომო საპიენსის. თავის ქალას კი რომელიც თითქმის მთლიანად ჰომო საპიენსისას ჰგავს, აქვს ერთი დეტალი, დამახასიათებელი მხოლოდ ნეანდერტალელისთვის.

ამ აღმოცენამ აიძულა მეცნიერებს შეიცვალონ აზრი და დაუშვან, რომ შესაძლოა ნეანდერტალელები არ გაწყდნენ, არამედ შეერივნენ ჰომო საპიენსებს. ამას ადასტურებს ეს აღმოჩენა და დნმ-ის კვლევა, 1-4%  ნეანდერტალელის გენი, რომელიც აქვთ ბევრს ერს. რადგან ჰომო საპიენს აფრიკიდან წმაოვიდნენ, ნეანდერტალელები კი ჩრდილოეთში ცხოვრობდნენ და შერევაც აქ მოხდა.

უძველესი მხატვრობა ევროპაში - ესპანეთში ნაპოვნი გამოქვაბულის მხატვრობის ნიმუშები ევროპაში უძველესად აღიარეს. ეს ნახატები წარმოადგენენ ადამიანის ხელის მტევნის გამოსახულებას. წითელ წრეებს ან ცხოველთა ფიგურებს. გამოქვაბულის მხატვრობის ასაკის დადგენისთვის  მეცნიერებმა დათარიღების განსაკუთრებით  ზუსტი მეთოდები  გამოიყენეს. შედეგად, გამოსახულებათაგან  ერთ-ერთი წითელი წრე მინიმუმ 40 ათასი წლით დათარიღდა.

„კანტაბიაში, ელ-კასტილოს გამოქვაბულში ამოტვიფრულია ადამიანის ხელის მტევნის გამოსახულება, რომელიც  უძველესმა მხატვრებმა გამოქვაბულის კედელზე მიდებულ ხელზე  საღებავის  დასხმით შექმნეს“, - ამბობს ბრისტოლის უნივერსიტეტის პროფესორი ალისტერ პაიკი. ზემოთ აღნიშნული ნახატის ავტორად კი მიიჩნევიან ნეანდერტალიელები, რომელზეც კონკრეტულად და დაწვრილებით ქვემოთ ვისაუბრებთ.

მეცნიერებმა  ნახატების ასაკის დადგენისთვის  დათარიღების კარბონული მეთოდი გამოიყენეს. ნახატების ასაკი ევროპაში თანამედროვე ადამიანს, ანუ ჰომო საპიენსის გადმოსახლების  პირველ ტალღას ემთხვევა. ის დაახლოებით 41 ათასი წლის წინ დაიწყო, მანამდე კი ევროპაში ნეანდერტალელები სახლობდნენ .მკვლევართა ჯგუფის ერთ-ერთი წევრი, ბარსელონას უნივერსიტეტის პროფესორი ჟოან ზილიანი მიიჩნევს, რომ ნახატები სწორედ ნეანდერტალელებს ეკუთვნით.„

ახლა ჩვენ სხვა გამოსახულებათა შესწავლა და ისეთების პოვნა მოგვიწევს, რომელიც 42-44 ათას წელზე მეტი ხნისაა. ჩვენ უკვე გვაქვს ნიმუშები ესპანეთის, პორტუგალიისა და დასავლეთ ევროპის ქვეყნების სხვა გამოქვაბულებიდან“ ,ამბობს ესპანელი არქეოლოგი.

ახლა მეცნიერები ცდილობენ გაარკვიონ ვის ეკუთვნის ეს გამოსახულებები. მათი ავტორები თუ ახალ გადმოსახლებულები იყვნენ, გამოდის, ამ საქმიანობას მიგრაციის პირველივე ტალღისას, ევროპაში გამოჩენისთანავე მიჰყვეს ხელი, ხოლო გამოსახულებები თუ ნეანდერტალელებმა დატოვეს, ეს მათი მაღალი კულტურული  და ინტელექტუალური დონის დადასტურება იქნება.

ნეანდერტალელი ადამიანის გადაშენება - ფიზიკურად ნეანდერტალელი  გაცილებით მძლავრი იყო ვიდრე ვიდრე იმ დროის ადამიანი. ტვინის  მოცულობაც გაცილებით დიდი ჰქონდა და ასევე კულტურის  თვალსაზრისითაც ძალიან განვითარებულნი იყვნენ, მაგრამ ადამიანმა მოახრეხა გადარჩენილიყო, ხოლო ნეანდერტალელმა ვერა.

ერთ-ერთი ჰიპოთეზის მიხედვით, ნეანდერტალელი კაციან, ქალიან და ბავშვიან, იყო მხოლოს დიდი ზომის ცხოველებზე სპეციალიზირებული. ადამიანები კიდევ, კაცები ნადირობდნენ როგორც დიდი ასევე პატარა ზომის ცხოველებზეც. ხოლო ქალები და ბავშვები  მცენარეულ საკვების შეგროვებაზე. კლიმატის  უეცარი შეცვლის გამო, სავარაუდოდ რამდენიმე ათეული  წლების წინ ძალიან დიდმა ტემპერატურულმა ცვალებადობამ  გამოიწვია დიდი ზომის ცხოველების შემცირება-გადაშენება  და ამით გაუქრა ნეანდერტალელს ძალიან მოკლე დროში მთავარი საკვები წყარო. ხოლო მოკლე დროის გამო ვერ მოახერხეს ცხოვრების სტილის  რადიკალური შეცვლა.

მეცნიერების აზრით, უკანასკნელმა ნეანდერტალელებმა პლანეტაზე, თავშესაფარი შესაძლოა ურალის ქედზე იპოვეს. ამის შესახებ ფრანგი არქეოლოგების მოსაზრება გამოქვეყნდა. თანამედროვე კვლევების მიხედვით, ნენადერტალელები და მათი ახლო „ნათესავები“ ევროპაში, ახლო აღმოსვალეთსა და შუა აზიაში დაახლოებით 150-140 წლის წინ გამოჩნდნენ.

ეს ეპოქა, რომელსაც არქეოლოგები შუა პალეოლითის ხანად მიიჩნევენ, იმ პერიოდამდე გრძლდებოდა, ვიდრე ევროპასი ახალი „მსხვილი მოთამაშე“ - თანამედროვე ადამიანის ტიპი (ჰომო საპიენს) გაჩნდებოდა, რომელიც აფრიკიდან 40 ათასი წლის წინა პერიოდში  გადმოვიდა.

უკვე 37 ათასი წლის წინ კი, ნეანდერტალელები მთელს ევრაზიაში ქრებიან და მათ ადგილს თანამედროვე ადამიანი, ზედაპალეოლითის კულტურა იკავებს. უკანასკნელი ნეანდერტალელები  უფრო დიდხანს სამხრეთ ევროპის  რეგიონებში შემორჩნენ, მაგალითად, დღევანდელი  ესპანეთის და პორტუგალიის ტერიტორიაზე. თუმცა არქეოლოგების ნაწილი ტულუზის უნივერსიტეტის პროფესორის ლუდოვიკ  სლიმაკის ხელმძღვანელობით, მივიდა იმ დასკვნამდე რომ  ნეანდერტალელებს  თანამედროვე ადამიანის  პარალელურად, შესაძლოა კიდევ დიდხანს ეცხოვრათ  და მათ სავარაუდოდ, 31 ათასი წლის წინა პერიოდამდ ემოღვაწად.

მეცნიერებმა გამოაკვლიეს  სხვადასხვა ადგილას  ნაპოვნი ქვის იარაღები  და დაასკვნეს, რომ ეს იმ კულტურას ეკუთვნის, რასაც  ნეანდერტალელებს მიაკუთვნებენ. ეს ფაქტი კი ამტკიცებს, რომ ამ ტიპის  ადამიანი ევროპაში კიდევ  დიდხნას არსებობდა მეცნიერების აზრით ამ კვლევებმა არქეოლოგიაში და სხვადასხვა მეცნიერებებში  შესაზლოა დიდი გარდატეხა მოახდინოს.

 დაკვირვებების შედეგად  უკანასკნელი ნეანდერტალელების კვალი გვხდება არქტიკული წრის მახლობლად. არქტიკული პოლარული წრის მახლობლად ნაპოვნი კვალი 28500 წლით თარიღდება, ანუ ნეანდერტალელი ადამიანის  თეორიული გადაშენბიდან 8000 წლით გვიანი თარიღით. ეს აღმოჩენა რა თქმა უნდა გამაოგნებელია და თეორიებსაც არყევს: ნუთუ ნენადერტალელმა ადამიანმა  უფრო დიდხანს იარსება ვიდრე გვეგონა?! კვალი რომელიც არქეოლოგებმა იპოვეს, მუსტერულ კულტურას ეკუთვნის. ეს კულტურა  შუა პალეოლითურ (300000-დან 33000 წლამდე) ხანაში განვითარდა. ის გამოირჩევა  ნამტვრევებზე სამუშაო ინსტრუმენტების ძალზედ  მრავალფეროვანი სპექტრის გამოყენებით, ძირითადად ევრაზიაში ნეანდერტალელი ადამიანის, ახლო აღმოსავლეთში კი - ჰომო საპიენსის მიერ. ამ არქაულად  აღქმულ კულტურას  არ უნდა  მიეცა საშუალება ნენანდერტალელისათვის, რომ  პლანეტის უკიდურესი  ჩრდილოეთ რეგიონების კოლონიზება მოეხდინა 33000 თუ 36000 წლის წინ მას ადგილი თანამედროვე  ადამიანისათვის უნდა დაეთმო, რომელსაც, თავის მხრივ, ევრაზიის სივრცეები უნდა დაეკავებინა თავის წინამორბედებთან შედარებით  უფრო პროგრესული  ტენქოლოგიების წყალობით

იხ. ვიდეო ნეანდერტალელების საიდმლოება

ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -  

                                ნიანგები

(ლათ. Crocodilia) — ქვეწარმავალთა რიგი. მათი სიგრძე 2-5 მ, იშვიათად (ნილოსის ნიანგები, ქედიანი ნიანგები) 7 მ აღწევს. აქვთ გრძელი, გვერდებიდან შებრტყელებული კუდი, წაგრძელებული დინგი, მოკლე ფეხები, უკანა კიდურების თითებს შორის დაჭიმულია საცურაო აპკი. ნესტოები და თვალები (ვერტიკალური გუგით) ზემოთაა აწეული, რაც მათ საშუალებას აძლევს წყლიდან მხოლოდ თვალები და ნესტოები ამოყონ. ნესტოები და ყურის ხვრელები დაცულია სარქვლებით. სხეული, კუდი და კიდურები დაფარულია სწორკუთხოვანი რქოვანი ფარებით. ცხვირ-ხახა გამოყოფილია პირის ღრუსაგან მეორეული ძვლოვანი სასით. „მუცლის ნეკნები“ აქვთ, ლავიწი — არა. თავის ტვინი საკმაოდ განვითარებულია. გამოირჩევიან კარგი სმენით და მხედველობით. გულის პარკუჭები მთლიანად გადატიხრულია, მაგრამ აორტის რკალები ერთმანეთთან ხვრელითაა დაკავშირებული, რის გამოც არტერიული და ვენური სისხლი ერთმანეთს ერევა. საშარდე ბუშტი არა აქვთ. ფილტვები კარგადაა განვითარებული. ენა უძრავია. კონუსური კბილები ფოსოებშია ჩამჯდარი. ნიანგები გავრცელებულია ტროპიკულ სარტყელში. შეუძლიათ ერთი წყალსატევიდან მეორეში დიდ მანძილზე გადასვლა. აქტიურები არიან ღამით. იკვებებიან უმთავრესად თევზებით, წყლის სხვა ცხოველებით, ტანად დიდი ნიანგები თავს ესხმიან დიდ ცხოველებს (რქოსან პირუტყვსაც კი) და ადამიანს (განსაკუთრებით საშიშია ქედიანი ნიანგები). დედალი ნიანგები ქვიშაში (უმთავრესად მეჩეჩზე) დებს 20-100 მკვრივნაჭუჭიან კვერცხს, ცოცხლობენ 80-100 წელს. ნიანგების ხორცს საკვებად იყენებენ, ტყავს — სხვადასხვა საგალანტერეო ნაკეთობის დასამზადებლად. ამჟამად ნიანგები საგრძნობლად განადგურებულია. არსებობს თანამედროვე ნიანგების 21 სახეობა, რომელიც გაერთიანებულია 3 ოჯახში: გავიალები, ნამდვილი ნიანგები და ალიგატორები.

იხ. ვიდეო 10 ყველაზე დიდი ნიანგები

რობერტ ალენი

ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -

                        რობერტ ალენი ადამიანი ობობა

ფრ. Alain Robert დაბ. 1962წ-ის 7 აგვისტო დიგუენი საფრაგენთი - ცნობილი ფრანგი მთვასვლელი ცათამბრჯენების დამყრობელი (ბილდერინგი ექსტრამალური გატაცება, ჰობი დაკავშირებული მხოლოდ შენობების ასვლასთან 

ადამიანი ობობამ მსოფლიოს 90-ე მეტი ასვლა განახორციელა მაღალსართულიანი შენოინებებზე, რის გამოც ის გინესის რეკორცმენის წიგნში შეიტანეს. ყოველგვარი დაზღვევის გარეშე. მას შძემდეგ რაც ის ახორციელებს ამ შენობების დაპყროპყრობას ხელისუფლების ნებართვის გარეშე და შენობათა მეპატრონის ნებართვის გარეშე იგი რამდენჯერმე დააჯარიმეს და დააპატიმრეს მსოფლიოს სხვადასხვა ქვეყნებში.

იხ. ვიდეო

ალენ რობერტის ასვლა მთელ მსოფლიოში იპყრობს მედიის ყურადღებას. მის მიერ დაპყრობილ ობიექტებს შორისაა: ემპაირ სტეიტ ბილდინგი, ეიფელის კოშკი, IBM– ის შტაბი, ჰილტონის სასტუმროები, არევას კოშკი (ინგლისური) რუსული. (საფრანგეთის ენერგეტიკული გიგანტის არევა NP), Petronas Towers კუალა ლუმპურში, აგბარი ბარსელონაში, Total tower პარიზში, ბანკების ოფისები მსოფლიოს სხვადასხვა დედაქალაქებში, მოსკოვის სახელმწიფოს მთავარი შენობა მოსკოვის უნივერსიტეტი. რობერტის "ნიჭის" შესახებ საზოგადოების აზრი მკვეთრად გაიყო: მისი აღმაშფოთებელი აღტაცებიდან დაწყებული ამგვარი აღმართების უაზრობის დაგმობით

იხ. ვიდეო

Because authorities did not normally give him permission for such dangerous exploits, Robert would appear at dawn on the site of whichever giant skyscraper he had chosen to climb. His exploits attract crowds of onlookers who stop to watch him climb. As a consequence, Robert has been arrested many times, in various countries, by law enforcement officials waiting for him at the end of his climb. In recent years, however, Robert has done his climbs with permission and sponsorship.

His rock-climbing physical training and technique allow him to climb using the small protrusions of building walls and windows (such as window ledges and frames). Many of his climbs provide him no opportunity to rest and can last several hours. He sometimes has a small bag of climbing chalk powder fastened around his wais

იხ. ვიდეო

ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет - 

                           პარკური

              

Le-parkour, parkour, პარკური-ეს არის დაბრკოლებათა რაციონალური დაფარვის და ქალაქში გადაადგილების ხელოვნება. აქ ადამიანი სძლევს ფიზიკურ დაბრკოლებებს (კედლებს, ღობეებს, სახლებს და ა. შ) თავისი სხეულის საშუალებით. ამასთანავე ის დაბრკოლებებს უმკლავდება რაც შეიძლება სწრაფად და ეფექტურად (ეს ნიშნავს იმას რომ ის არ აკეთებს მოქმედებებს რომლებიც ართმევენ დიდ ენერგიას და დროს).

ტრეისერი (ინგლ. Traceur) — ეს არის ადამიანი რომელიც „პარკურობს“ და ებრძვის ქალაქურ ჯუნგლებს.

საქართველოში უკვე რამდენიმე ჯგუფია ჩამოყალიბებული.

პარკური დისციპლინაა და ადამიანს შეუძლია მოიხმაროს ნებისმიერი სიახლე გადაადგილებაში ექსტრემალურ სიტუაციაში. და რაღათქმაუნდა შედარებით ცნობილი წარმომადგენელი ამ დისციპლინისა არის-დავიდ ბეილი.

ამ ბოლო დროს გაჩნდა შეკითხვა, რა პრინციპებია (პირობებია) პარკურში და რა არ არის პარკური. უფრო ზუსტად რომ ვთქვათ ახალბედები ხშირად ურევენ როგორი მოძრაობა (ელემენტები) დამახასიათებელია პარკურისთვის და რომელი არა.

ძირითათად გაუგებრობა ჩნდება დისციპლინის პრაკტიკაში.

საქმე ისაა, რომ არის პარკური და არის მომზადება პარკურისთვის. ვეცდები უფრო ადვილად აგიხსნათ. მაგ: მეომარი უნდა ვარჯიშობდეს ყოველდღიურად რათა ბრძოლაში არ დამარცხდეს. მაგრამ აქედან გამომდინარე ჩვენ ხომ ვერ ვიტყვით რომ მისი ყოველდღიური ვარჯიში ბრძოლაა. ეს მხოლოდ მომზადებაა ბრძოლისთვის.

ასევეა პარკურში. საწყისი ვარჯიშების როლს აქ ასრულებს ფიზიკური ვარჯიშები.

(რომელიც საჭიროა ნებისმიერი ფიზიკური აქტიურობის დროს), საკუთარი სხეულის ფლობის უნარი, ნასესხები აკრობატიკიდან და გიმნასტიკიდან და რაღათქმაუნდა რეგულარული მთავარი ელემენტების (ილეთების) დახვეწა, ქუჩაში თუ შენობაში.

ეს ყველაფერი შეიძლება ჩაითვალოს მოსამზადებელ ვარჯიშებად პარკურში მონაწილეობის მისაღებად საკუთარი შესაძლებლობების განვითარებისათვის.

ბრძოლის როლს ამ ხელოვნებაში ასრულებს ქალაქური ცხოვრება და სიტუაცია, რომელშიც შეიძლება აღმოჩნდე თუ შენ ცხოვრობ ქალაქურ ჯუნგლებში. მაგალითად: თქვენ სადმე აგვიანებთ, ან რამე მოგპარეს ქუჩაში, ან ღმერთმა დაგიფაროთ დაგჭრეს. ყველა ამ სიტუაციაში და ამ დაგვარში დაგეხმარებათ თქვენივე ცოდნა და უნარები. და როდესაც თქვენ გამოიყენებთ მათ თქვენი მიზნების მისაღწევად ან სიტუაციიდან თავის დასაღწევად ეს იქნება პარკური.

იხ. ვიდეო ჰომ კონგი პარკური სახურავზე    

ხალგაზრდა ბიჭების ჯგუფს, მოძრაობა ჰქონდათ თამაშად ქცეული, რაღაც ექსკურსიის მაგვარი რომელიც წინააღმდეგობებითაა შეჩერებული. ყველას უყვარს სპორტი და ვარჯიში [ამ ჯგუფში, მარტო yann hnautra და david belle დარჩნენ].პარკურის ისტორია შეიძლება 5 მთავარ საფეხურად დაიყოს:

• შეხვედრა ლისში 1987*david და sebastien შეხვდნენ. ჯგუფის თავდაპირველმა წევრებმა დაკარგეს ერთმანეთი თვალთახედვიდან,მიუხედავად იმისა რომ ეს არის აკრობატიკის და საბრძოლო ხელოვნებების შეხამება, მათ გადაწყვიტეს ერთად შეკრებილიყვნენ იმისათვის რათა გაეგრძელებინათ ვარჯიში სპორტისა სახელად “parkour” (freerun) .

david მა და sebastien მა აიმაღლეს დონე. ამავდროულად აკეთებენ სტრუქტურას და არქმევენ ილეთებს სახელებს. თავიანთ საქმეში მათ ბევრი მეგობარი შეიძინეს მათ გარშემო.

• მოძრაობის ხელოვნების განვითარება 1995-1997*

ისინი შეხვდენენ სხვა მეგობრებს და გაუზიარეს მათი ძლიერი გრძნობა. ისინი იყვნენ ლისიდან, Evry-დან და Sarcelles-დან და მათ შექმნეს პარკური. მათ მოიარეს მთელი ქალაქი თავიდან ბოლომდე და იპოვეს ადგილები რომლებიც დაეხმარებოდათ მათ მათი დისციპლინის საფუძველის განვითარებაში. ეს მათი შეუპოვრობის და მზადყოფნის გამოა, რომ მათ გადაწყვიტეს გაეკეთებინათ ისეთი რამ, რაც მხოლოდ კარგად ნავაჯიშებ სპორცმენს შეეძლო.

• ჯგუფი Yamakasi ს შექმნა 1997*

david , sebastien, yann, charles, malik, guilan, chau და william, 8 მეგობარი, რომლებმაც გადაწყვიტეს შეექმნათ ჯგუფი Yamakasi. მათ სჯეროდათ მათი ტალანტის და ამიტომ გადაწყვიტეს რომ გახდომილიყვნენ პროფესიონალები და ეცხოვრათ თავიანთი ხელოვნებით.

ასოციაციის შექმნა (The Art Of The Movement Association) 31 მაისი 1997. sebastien ი ქმნის ასოციაციას და ლოგოს.სხვები (მათი მეგობრები და ოჯახი) ჩამოყალიბდნენ მათ გარშემო და დიდად დაინტერესებულნი იყვნენ იმაში რომ იამაკასი ცნობილი გამხდარიყო. ჯგუფმა გამოუშვა რამდენიმე რეკლამა და მათი პირველი რეპორტაჟი სპორტულ გადაცემაში “stade 2″ ფრანგულ ტელევიზიაში.

• ჯგუფი yamakasi ის დაშლა : თებერვალი 1998*

1998 წლის დასაწყისში ჯგუფ Yamakasi ს შესთავაზეს აკრობატიკული ილეთების შესრულება მიუზიკლში “Notre Dame de Paris”. ჯგუფში ხდება უთანხმოება და იშლება. yann, charles, guilan,chau და William მა გადაწყვიტეს გაეფორმებინათ კონტრაქტი 2 წლით. მათ სჯეროდათ რომ ეს კარგი შესაძლებლობაა იმისთავის რათა ენახებინათ თუ რისი გაკეთება შეუძლიათ და საცხოვრებელი ფულის შოვნისთვის.

David და sebastien დარჩნენ ერთგულნი თავიანთი ფილოსოფიის მიმართ და არ გააფორმეს 2 წლიანი კონტრაქტი, ეს ორი ფიქრობდა რომ მიუზიკლი გააქრობს მათ ინდივიდუალიზმს და მოწოდებებს (david ის მოწოდება – კინო და sebastien ის განათლება).

წარმოდგენები, ტელევიზია, კინო ეს არის ის რაზეც ისინი ყოველთვის ოცნებობდნენ, მაგრამ ისინი ყოველთვის მიისწრაფოდნენ თავიანთი ხელოვნების ინდივიდუალურობისთვის. ასოციაცია დაიშალა 17 თებერვალს 1998 და ჯგუფი გაიყო.

11 აპრილს, “notre dame de paris” ის მომავალმა აკრობატებმა თავიანთ ჯგუფს დაარქვეს yamakasi და იგივე სახელით ქმნიან ასოციაციას.

ამავდროულად ჯგუფი ახალგაზრდა ბავშვებისგან ყალიბდება. ზოგი მიდის, ზოგი რჩება რამდენიმე დემონსტრაციებზე აქ და იქ. Sebastien, თავის თავში დარწმუნებული იცდის ცოტა ხანს. ის ხვდება სხვა ხალხს რომლებიც იზიარებენ მის ხედვას.

• ასოციაციის შექმნა სახელად “Parkour” 31 მაისი 2000*

„for the love of the art“ ეს არის მათი დევიზი რომლითაც 31 მაისს 2000 წლისა ახლიდან დაიწყო პარკურის დისციპლინის ისტორია. ვითარდება ახალი ასოციაცია – პარკურის ასოციაცია (Parkour Association). Sebastien ასოციაციის პრეზიდენტია. Jerome, Stephane, Sebastien – ესენი არიან ფილოსოფიის ახალი მიმდევრები. David Belle აღარაა დაინტერესებული მაგ საქმეში.

იხ .ვიდეო

ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -  

                            აკრობატიკა

აკრობატიკის საერთაშორისო ფედერაცია

ბერძნ. ἀκρο-βᾰτω - ,, ზღვარზე სიარული''  ტანვარჯიშის სახეობა, რ-იც მოიცავს ვაჯიშს სისწრაფის, მოქნილობის, ნახტომის, სიძლიერისა და წონასწორობის. 2016წ-იდან აკრობატიკა შედის ოლიმპიური სპორტში.

ტანვარჯიშის სახეობა ფიზიკური ვარჯიშები, როგორიც არის ტანვაჯიშის საცირკო ხელოვნებაის ჟანრები: ძალოვანი აკრობატიკა, ნახტომი, საჰაერო დ ა ა. შ 

ოლიმპიური სპორტის სახეობის.

1. სახეობა ფიზიკური ვარჯიშების ტანვარჯიშის

2 ჟინროს საციკრო ხელოვნების: ძალოვანი აკრობატიკა, ნახტომები, საჰაერო და სხვ.

3. სპორტის სახეობა

იხ. ვიდეო  აკრობატიკის მსოფლიო ჩემპიონატი

სპორტულის აკრობატიკა

ორი სპორცმენი

გამოყოფენ სპორტულის აკრობატიკას, შეჯიბრი აკრობატული ვარჯიშების შესრულებაში, რ-იც უკავშირდება წონსწორობის შენარჩუნებასა და (დაბალანსება) სხეულის მოძრაობა დაყრდნობით და დაყრდნობის გარეშე.

კონკურსში შედის ვარჯიში ქალებისა და მამაკაცების წყვილების და შერეული ჯგუფური სავარჯიშოები ქალებისთვის (სამი) და მამაკაცებისთვის (ოთხი). თითოეული ტიპის პრიგრამაში სპორტცმენები ასრულებენ ორ ან სამ სავალებულო და თავისუფალი სავარჯიშოები: აკრობატულ ნახტომებში - ტემპი (მოიცავს სალტეს არაუმეტეს 180 ° შემობრუნებით) და ბრუნვა (მოიცავს სალტოებს, მინიმუმ 360 ° ბრუნვით) ; წყვილთა და ჯგუფურ სავარჯიშოებში - სტატიკური (დაბალანსებით) და ტემპი (სარდაფით). სპორტსმენთა გამოსვლები ფასდება მხატვრული ტანვარჯიშში მიღებული სისტემის შესაბამისად. წყვილი ან ჯგუფის ყველა პარტნიორი უნდა ეკუთვნოდეს რომელიმე ასაკობრივ კატეგორიას: 11-16 წლის, 12-18 წლის, 13-19 წლის, 14 წლის და უფროსი (უფროსების კატეგორიები).

როგორც ოლიმპიური სპორტული აკრობატიკა შექიმნა 1932წ-ს მე-10 ოლიმპიური თამასების დროს მაშინ მამაკაცების აკრობატული ხტომები (ტამლინგი) შევიდა პროგრამაში შეჯიბრი ტანვარჯისში როგორც ცალკეული სახეობა სპორტის.

იხ. ვიდეო

ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -  

                           ლარა ფაბიანი

ფრ. Lara faibian

სრული სახელი ლარა სოფი კეტი კროკარტი, პრფესია - მომღერალი ავტორი სიმღერების, კოპოზიტორი, მსახიობი, ხმა - სოპრანო, ქტიურობის ქლები - 1998 დღევანდელ დღემდე, ინსტრუმენტი - ფორტეპიანო, ჟანრი - პოპი, ფოლკ, პოპ-როკი, ფსევდომინი - ლარა ფაიბიანი, 

(ფრანგ. Lara Fabian; დ. 9 იანვარი, 1970, ეტერბეკი, ბელგია, ნამდვილი სახელი „ლარა კროკერი“) — ბელგიურ–იტალიური წარმოშობის ფრანგულენოვანი მომღერალი, რომელიც ცნობილია ძლიერი ვოკალით და კარგი ტექნიკით. სიმღერებს ასრულებს ფრანგულ, ინგლისურ, იტალიურ, ესპანურ, პორტუგალიურ და სხვა ენებზე

პირადი ცხოვრება - სამაქაალოქო ქორწინებაში იყო  ჟერარ პულიჩინოსთან ( 2012წ) რეჟისორი და პროდიუსერი, კომპოზიტორი, ყავს ქალიშვილი - ლუ პულიჩინო (დაბ. 2007წ-ის 20 ნოემბერი). ლარამ სახელი ქალიშვილს დაარქვა თავისი დედის საპატივცემულოდ. 

ქმარი - გაბრიელ დი ჯორჯიო (2013წ) ილუზიონისტი

იხ. ვიდეო 

Lara Fabian - Je t'aime - Live in Paris, 2001 - HQ || Emotional Performance

მისი მესამე ალბომი ,,pure" 1996 წლის სექტემბერში კანადაში გამოვიდა და ორი კვირის განმავლობაში, ის გახდა პლატინა. კითხვაზე, თუ რატომ უწოდებდა მას ბოლო ალბომს "pure", ლარამ უპასუხა: "ეს სიტყვა საუკეთესოდ აღწერს ჩემს გზას, რომ ყველა გულწრფელობას გამოხატოს. სუფთა ... როგორც წყალი, ისევე როგორც საჰაერო, ეს არის განუყოფელი ჩემი შემოქმედების. " ამ ალბომში 1997 წელს ლარმა მიიღო ფელიქს ნომინაციაში "ალბომი წლის ალბომი". 1997 წელი ევროპის კონტინენტზე დაბრუნების წელია. ლარა მონაწილეობს "ემილი ჯოლი", სვეტის სიმღერა "ლა პეტიტი ფლუური ტრისტი", რომელიც ფილიპ ჩატელით დაწერილია. ალბომი "სუფთა" საფრანგეთში 1997 წლის 19 ივნისს გამოვიდა. წარმატება არ დაელოდა და 18 სექტემბერს ლარმა თავისი პირველი ევროპული ოქროს დისკი მიიღო. 1997 წლიდან, გამოჩნდება ყველა სატელევიზიო პროგრამაში და ყველაზე დიდი ფრანგული ჟურნალების მოიცავს. იმავე წელს ლარა ფაბიანმა ხელი მოაწერა კონტრაქტს Sony Music- თან, რათა მისი ინგლისური ალბომები ჩაიწეროს. 1998 წლის 3 ნოემბრიდან, დიდი ტური დაიწყო, რომელიც მოიცავდა საფრანგეთში, მონაკოსა და შვეიცარიაში კონცერტებს. ეს იყო ტრიუმფი. 1999 წლის თებერვალში ლარმა გაათავისუფლა ორმაგი ცოცხალი. გათავისუფლების შემდეგ 24 საათის შემდეგ, ეს ალბომი საფრანგეთის სქემების დაპყრობა გაიზარდა, მუსიკალურ "ნოტრე-დემ დე პარიზს" უწოდა. შემდეგ იგი ნომინირებული იყო როგორც "მომღერალი წლის" Victoires de la Musique- ში. 1999 წლის 5 მაისს, მონაკოში მსოფლიო მუსიკის ჯილდოები დაჯილდოების ცერემონიალზე, ლარ ფაბიანმა ნომინაციაში მოიპოვა "ბენილიუკების საუკეთესო შემსრულებელი

იხ. ვიდეო

ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -  

                               პლანეტა

პლანეტების სხეული  ზომების შედარება. ზემოთ რიგი : ურანი და ნეპტუნი, საშუალო რიგი : დედამიწა, თეთრი ჯუჯა სირიუს ბ, ვენერა 

 (უძველესი ბერძნულიდან: ἀστὴρ πλανήτης (astēr planētēs), რომელიც „მოხეტიალე ვარსკვლავს“ ნიშნავს; ქართული სახელწოდებაა ცთომილი) — ციური სხეული, რომელიც ვარსკვლავის ან ვარსკვლავური ნარჩენის ირგვლივ ბრუნავს და რომელიც/რომელმაც:

• საკმარისად მასიურია, რომ საკუთარი გრავიტაციით მრგვალი ფორმა მიიღოს;
• იმდენად მასიური არაა, რომ თერმობირთვული სინთეზი შეძლოს;
• თავისი სამეზობლო გაასუფთავა

(მზის სისტემის) პლანეტები 1930–2006

1 მერკური

2 ვენერა

3 დედამიწა

4 მარსი

5 იუპიტერი

6 სატურნი

7 ურანი

8 ნეპტუნი

9 პლუტონი

1992 წელს ასტრონომებმა ალექსანდრე ვოლსჩანმა და დეილ ფრეილმა გამოაცხადეს პირველი პლანეტის აღმოჩენა პულსარის, PSR B1257+12-ის,^[41] გარშემო. ეს აღმოჩენა მიჩნეულია სხვა ვარსკვლავის გარშემო პლანეტის პირველ სრულყოფილ აღმოჩენად. შემდგომში, 1995 წლის 6 ოქტომბერს, მაიკლ მეიორმა და დიდიე ქიულოზმა. ჟენევის უნივერსიტეტიდან, გამოაცხადეს, რომ მათ აღმოაჩინეს ეგზოპლანეტა, რომელიც ჩვეულებრივი მთავარი მიმდევრობის (51 Pegasi) ვარსკვლავის გარშემო ბრუნავდა.

ეგზოპლანეტების აღმოჩენამ პლანეტების განმარტება სხვა ორაზროვნება წარმოშვა: წერტილი, რომელზეც პლანეტა ვარსკვლავი ხდება. მრავალი ეგზოპლანეტა იუპიტერს ბევრჯერ აღემატება მასით და უახლოვდება ვარსკვლავურ ობიექტებს, რომელთაც „ყავისფერი ჯუჯები“ ეწოდება. ყავისფერი ჯუჯები ვარსკვლავებადაა მიჩნეული, რადგან მათ შეუძლიათ დეიტერიუმის (წყალბადის მძიმე იზოტოპი) სინთეზი. მიუხედავად იმისა, რომ წყალბადის სინთეზი იუპიტერზე 75-ჯერ მასიურ სხეულებს შეუძლია, დეიტერიუმის სინთეზი მხოლოდ 13 იუპიტერის მასის ობიექტებს ძალუძს. თუმცა, დეიტერიუმი საკმაოდ იშვიათია და ყავისფერ ჯუჯათა უმეტესობა შეწყვეტდა მის სინთეზს აღმოჩენამდე დიდი ხნით ადრე, რაც მათ ხდის თითქმის განურჩეველს ზემასიური პლანეტებისაგან,

იხ. ვიდეო

მზის სისტემაში არსებულ რამდენიმე პლანეტას ან ჯუჯა პლანეტას (მაგალითად, პლუტონსა და ნეპტუნს) ისეთი ორბიტალური პერიოდები აქვს, რომლებიც ერთმანეთთან ან უფრო პატარა სხეულებთან (ეს ასევე გავრცელებულია თანამგზავრულ სისტემებში) რეზონანსშია. მერკურისა და ვენერას გარდა ყველა პლანეტას ჰყავს ბუნებრივი თანამგზავრი, რომელსაც ხშირად „მთვარესაც“ უწოდებენ. დედამიწას ერთი ჰყავს, მარსს - ორი, ხოლო გაზურ გიგანტებს რთულ პლანეტური ტიპის სისტემებში მრავლად ჰყავს. გაზური გიგანტების უამრავ მთვარეს კლდოვანი პლანეტებისა და ჯუჯა პლანეტების დამახასიათებელი თვისებები აქვს, ხოლო ზოგიერთზე კი მეცნიერები სიცოცხლის არსებობასაც ეჭვობენ (განსაკუთრებით ევროპაზე).

                                                                   

სატურნის რგოლები

ოთხი გაზური გიგანტის გარშემო ასევე ბრუნავს ცვალებადი ზომისა და კომპლექსურობის პლანეტური რგოლები. რგოლები ძირითადად შედგება მტვრისგან ან კორპუსკულარული მატერიისგან, თუმცა, შეიძლება შეგვხვდეს პაწაწინა „მთვარუკები“, რომელთა გრავიტაცია ფორმას აძლევს და ინარჩუნებს მათ სტრუქტურას. მიუხედავად იმისა, რომ პლანეტური რგოლების წარმომავლობა ზუსტად არაა ცნობილი, მიჩნეულია, რომ ისინი ბუნებრივი თანამგზავრების შედეგია, რომლებიც დედაპლანეტას შეეჯახა და გრავიტაციის ძალით გაიხლიჩა შუაზე.

ეგზოპლანეტების გარშემო არანაირი მეორეული მახასიათებელი არ აღმოჩენილა. თუმცა, სუბ-ყავისფერი ჯუჯის, Cha 110913-773444-ის გარშემო, რომელიც აღწერილია „თაღლით პლანეტად“, ბრუნავს პატარა პროტოპლანეტური დისკო. მეცნიერებმა აღმაჩინეს, რომ სუბ-ყავისფერ ჯუჯა OTS 44-ს გარს აკრავს პროტოპლანეტური დისკო, რომელიც დედამიწაზე 10-ჯერ მასიურია.