ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -  

                                ფეიერვერკი

ბასტიილის  დღის ფეიერვერკი (2013) პარიზის თავზე, ტრადიციულად მუსიკალური შოუს თანხლებით, რომელიც იწყება "La Marseillaise"-ით. Bastille Day fireworks (2013) over Paris, traditionally accompanied by a musical show that starts with "La Marseillaise"

გერმ.Feuerwerk, Feuer-დან - ცეცხლი და Werk - ბიზნესი, სამუშაო) - სხვადასხვა ფერის და ფორმის დეკორატიული ნათურები, მიღებული პიროტექნიკური კომპოზიციების დაწვით

ფეიერვერკი ჩინეთში მე-12 საუკუნეში გამოიგონეს. ძვ.წ. ევროპაში ფეიერვერკი პირველად იტალიაში გამოჩნდა. რუსეთში ფეიერვერკების ოსტატები გამოჩნდნენ 1545 წელს სტრელეცკის პოლკში, ხოლო პირველი ფართომასშტაბიანი ფეიერვერკი გაკეთდა 1674 წელს უსტიუგში. ფეიერვერკების ძირითადი კომპონენტებია: კორპუსი (მუყაოს, ქაღალდის, ალუმინის, პლასტმასისგან დამზადებული) მუხტები (გამომდევნი, აალებადი-ასაფეთქებელი და ხმა) შავი ფხვნილისგან, უკვამლო ფხვნილისგან და პიროტექნიკური კომპოზიციებისგან, როგორიცაა ფოტონარევები პიროელემენტები ვარსკვლავების, ჩირაღდნების, ტაბლეტების სახით სინათლის, კვამლისა და ხმოვანი პიროტექნიკური კომპოზიციებიდან აალების საშუალება - დაუკრავენ, ელექტრო ცეცხლგამჩენი წვის დროს, პიროტექნიკურ კომპოზიციებს შეუძლია განვითარდეს მაღალი ტემპერატურა (3000 ° C-მდე). ჯერ კიდევ ძველ დროში ადამიანები დიდ მნიშვნელობას ანიჭებდნენ ცეცხლს. მას იყენებდნენ როგორც კომუნიკაციის საშუალებად, ასევე საფრთხის გაფრთხილებად და სხვადასხვა რიტუალების, წმინდა რიტუალების შესაქმნელად. ბევრ ხალხს აქვს ტრადიციები, რომლებიც დაკავშირებულია ხანძრის გამოყენებასთან (რუსეთში ეს არის მასლენიცა, ივან კუპალას დღესასწაული), სანთლები, ჩირაღდნები და ა.შ. ეს იყო პირველი ფეიერვერკის პროტოტიპები. არსებობს ვარაუდი, რომ პირველი ფეიერვერკი იყო მწვანე ბამბუკის ნაჭრები, რომლებიც ცეცხლში ჩაგდებისას აფეთქდა. ფეთქებადი ბამბუკით ჩინელები აშინებდნენ ბოროტ სულებს ყველა დღესასწაულისთვის, სანამ არ გამოიგონეს დენთი. უკვდავების ელექსირის ძიებაში, ტაოისტმა მეცნიერებმა შეურიეს მარილი, ნახშირი და გოგირდი, რათა მიეღოთ შავი ფხვნილი, რომელიც იწვოდა ნელა, მაგრამ ძალიან სტაბილურად და კაშკაშა.
 იხ. ვიდეო ულამაზესი ფეირვერკი

იმპერატორ იუ-სონგის მეფობის დროს ახალი წელი ახლებურად აღინიშნა: შავი ფხვნილის ჩასხმა ბამბუკის ღეროებში და ათასობით ასეთი ნივთის ცეცხლში ჩაყრა იმპერატორის სიტყვებით: "ღამე დღედ იქცეს!" შემდეგ ცეცხლოვანი სანახაობები რელიგიური ცერემონიის ნაწილად გამოცხადდა და მათზე სახელმწიფო მონოპოლია შემოიღეს. დენთის გამოყენების უფლება მხოლოდ სპეციალურად გაწვრთნილ ბერებს ჰქონდათ. ეს იყო პირველი პიროტექნიკა. ერთ-ერთი ვერსიით, მარკო პოლომ იტალიაში ჩინური დენთი შემოიტანა, რამაც გავლენა მოახდინა ევროპაში ფეიერვერკების ხელოვნების განვითარებაზე. მე-15 საუკუნისთვის ყველა ევროპულ ქვეყანას ჰქონდა ფეიერვერკების საკუთარი ტრადიცია. იტალიასა და გერმანიაში პიროტექნიკური სკოლებიც კი შეიქმნა. XIX საუკუნის დასაწყისში ფეიერვერკების განვითარება ახალ ეტაპზე გადავიდა. ახლა პიროტექნიკოსებმა არა მარტო ტექნიკურ მხარეზე, არამედ ფეიერვერკების ფერების ცვალებადობაზეც დაფიქრდნენ. პალიტრა მნიშვნელოვნად გაფართოვდა და ახალი სპეცეფექტებიც გამოჩნდა

იხ. ვიდეო Best Fireworks Festival "Nagaoka" Nigata JAPAN

ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -  

                     ბოსფორის სახელმწიფო

                                                         ძვ.წ. 438–ახ.წ. 370

ან კიმერიელთა და ბოსფორელთა სამეფო (ბერძ. Βασίλειον τοῦ Κιμμερικοῦ Βοσπόρου, Basileion tou Kimmerikou Bosporou) აგრეთვე ტავრიდა — ანტიკური მონათმფლობელური სახელმწიფო ჩრდილოეთ შავიზღვისპირეთში. წარმოიქმნა ძვ. წ. V საუკუნის 80-იან წლებში ქერჩისა და ტამანის ნახევარკუნძულებზე არსებული ბერძნული კოლონია-პოლისების გაერთიანების შედეგად, რაც ნაკარნახევი იყო, მათი საერთო სავაჭრო-ეკონომიკური (ხორბლეულის ექსპორტი) და სამხედრო-თავდაცვითი (ირგვლივ მცხოვრები ტომების თავდასხმათა მოგერიება). გაერთიანების მოთავე იყო ქალაქი პანტიკაპეონი (ახლანდელი ქერჩი), რომელიც ბოსფორის სახელმწიფოს დედაქალაქი გახდა. ეს იყო პირვლი რეალური შემთხვევა, როდესაც ბერძნებმა შეძლეს ეთნიკურად ჭრელი მოსახლეობის მქონე, კულტურულად მრავალფეროვან რეგიონში პოლიტიკური შეღწევა და იქ ერთგვარი ბერძნულ-ნომადური კულტურის ჩამოყალიბება. ამ პერიოდიდან ეწოდა ყირიმს შავი ზღვის ციტადელი, რადგან რეგიონის მდებარეობა საშუალებას აძლევდა მის მმართვლებს ფაქტობრივად მთლიანად ეკონტროლებინათ ყველა საზღვაო გზა, რომლითაც შავიზღვისპირეთის კოლონიები, ბერძნები და მცირე აზიელი ტომების ნაწილი სარგებლობდნენ. ძვ.წ. II საუკუნის ბოლოს ბოსფორის სამეფო დაიპყრო პონტოს მეფე მითრიდატე VI ევპატორმა, რითაც დასრულდა სამეფოს პოლიტიკური დამოუკიდებლობა. ძვ.წ. 63 - ახ.წ 370 წწ.-ში კი ბოსფორი რომის იმპერიის მოკავშირე და მეგობარ სახელმწიფოს წარმოადგენდა, რომლის მმართველებიც ატარებდნენ გარკვეულ ავტონომიურ ნიშნებს რომის იმპერიის პროტექტორატის ქვეშ.

ბოსფორის სამეფოს ძირითადი შემოსავალი მონების, ხორბალისა და თევზის ექსპორტი იყო, მოგვიანებით კი მას დაემატა სკვითური ოქროს ნაკეთობები. ვაჭრობის სწრაფმა ზრდამ, ხელი შეუწყო სამეფოს ელიტური კლასის კეთილდღეობას, რაც გამოიხატა დიდ სიმდიდრესა და ქალაქების სწრაფ აღორძინებაში. ეს ყველაფერი ნათლად ჩანს ბოსფორის მეფეების სამეფო ყორღანებში, რომლებიც მიმოფანტულია ყირიმის სამხრეთ ტერიტორიებზე. სამარხებში მრავლადაა ნაპოვნი სკვითური ტიპის ოქროს სამკაულები, ძვირფასი ქვები, ოქროს ვაზები ათენელი ოსტატებისგან, ტერაკოტა შორეული ქვეყნებიდან, აბრეშუმის ქსოვილების ნაშთები და ბარელიეფური სტილით გაკეთებული უზარმაზარი ოქროს ქანდაკებები.

იხ. ვიდეოოსფორის სამეფო. უძველესი ცივილიზაციის ზღვარზე  Боспорское царство. Hа краю античной цивилизации

Боспорское царство, выросшее из греческих колоний северного Причерноморья, было окружено варварскими в понимании греков племенами. Казалось, оно должно было быть стерто с лица земли при первой же серьезной войне. Тем не менее, это государство оказалось на удивление живучим и просуществовало более 800 лет, пережив и Римскую империю, и Великое переселение народов.

რეგიონში არსებული ბერძნული კოლონიებიდან აღსანიშნავია: პანტიკაპეონი (დღევ. ქერჩი) — რეგიონის ყველაზე დიდი, მდიდარი და ცნობილი ქალაქი. ქერსონესი, ნიმფეონი და ნირმეკიონი; ფანაგორია (პანტიკაპეიონის აღოსავლეთით, ტამანის ნახევარკუნძულის დას, სანაპიროზე), რომელიც ბოსფორის ქალაქებს შორის დიდიდთ მეორე იყო. კეპოი, ჰერმონასი, პორტუს სინდიკა და გორგიპეა.

ამ კოლონიების უმრავლესობა დაარსეს მილეტელებმა ძვ.წ. VII-V სს-ში. ფანაგორია დააარსეს თეოსელებმა ძვ.წ. 540 წელს, ხოლო ნიმფეონი - ათენელებმა. ეს კოლონიები ძვ.წ. V საუკუნის მანძილზე შედიოდნენ დელოსის ლიგაში.

ყველაზე გვიან რეგიონში დაარსდა ქალაქი ტანაისი (ძვ.წ. IIIს), რომელიც მალევე იქცა სამეფოს ძირითად ქალაქად და პლაცდარმად აზოვის ზღვის რეგიონში.

ძვ.წ. IV ს-ში ასევე დაარსდა სკვითიის ნეაპოლისი - ბოსფორის სამეფოში მცხოვრები სკვითების მთავარი ქალაქი

                                                                    

ბოსფორული ოქროს ფიალა ძვ. წ. აღ. IV საუკუნე

სახელმწიფოს ტერიტორია ძირითადად მოიცავდა ყირიმის ტერიტორიის ძირითად ნაწილს, ტამანის ნახევარკუნძულს და აზოვის ზღვის აღმოსავლეთ სანაპიროს.

არქაენაქტიდები (ბერძ. Αρχαιανακτίδαι) იყვნენ თრაკიული წარმოშობის მეფეები ბოსფორის სამეფოში. ბერძენი ისტორიკოსის დიოდორე სიცილიელის გადმოცემით ეს დინასტია ბოსფორს მართავდა ძვ.წ. 480-438 წწ-ში. მათ ჩაანაცხვლეს ნახევრადლეგენდარული კიმერიელი მეფეების დინასტია. დინასტიის დამფუძნებელი არქაენაქსი იყო ქალაქ-სახელმწიფოთა ლიგის სტრატეგოსი, რომელიც მეთაურობდა პოლისების გაერთიანებსა საერთო საფრთხის წინაამღდეგ სკვითების და მეოტების თვდახმებისაგან. მათთან გამარჯვებებში მოხვეჭილი სახელი არქაენაქსმა გამოიყენა ძალაუფლების მოსაპოვლებლად და დაისაკუთრა ქალაქი პანტიკაპეონი, ეკურთხა მეფედ და თავი ბოსფორის მმართველად გამოაცხადა, არქაენაქტიდების მმართველობის ხანაში ჩაეყარა საფუძველი ერთიან მონარქიულ სახელმწიფოს ბოსფორში და გაიზარდა მისი საერთაშორისო პრესტიჟი. აიგო ახალი სავაჭრო ფაქტორიები და ტაძრები, ასევე რეგიონის ცენტრად საბოლოოდ იქცა ქალაქი პანტიკაპეონი. დინასტიის უკანასკნელი მმართველი საურგუსი ტახტიდან ჩამოაგდო ტირანმა სპარტოკმა, რომელიც იყო თრაკის სამეფო დინასტიის სპარტოკიდებს წარმომადგენელი.

დინასტია დაარსა თრაკიული სამეფო ოჯახის ერთ-ერთმა წამომადგენელმა ტირანმა სპარტოკ I-მა, თუმცა აჯანტების დეტალების შესახებ ცნობები არ მოგვეპოვება, დინასტია ბოსფორის სამეფოს მართავდა ძვ.438-110 წწ-ში და წარმოადგენს ყველაზე ცნობილ და ძლევამოსილ დინასტიას სამეფოს ისტორიაში. სწორედ ამ დინასტიის ადრეულმა წარმომადგენლებმა მიიღეს პირველად ბასილევსის ტიტული. ასევე ბოსფორის ყველა ქალაქის არქონტი-ს ტიტული და ადგილობრივი ტომების მეფის ტიტულები სინდების, სკვითების და მეოტების მეფე. არქეოლოგიურად აღმოჩენილი მატერიალური (მონეტები, ტექსტები, წარწერები ძეგლებსა და სამარხებში) არ გვაწვდის სრულ ინფორმაციას რეგიონის მმართველების სრული და ზუსტი ქრონოლოგიისთვის.

ბერძნული კოლონიები შავ ზღვის სანაპიროზე

სატირუსმა (ძვ.წ. 431-387წწ), სპარტოკის მემკვიდრემ, გააფართოვა დინასტიის გავლენა რეგიონში. ბრძოლით დაიკავა ქალაქი ნიმფეონი, ალყა შემოარტყა თეოდოსიას, რომელიც რეგიონში მეორე იყო სიმდიდრით და ჰქონდა ყველაზე ხელსაყრელი მდებარეობის მქონე პორტი რეგიონში. სხვა ქალაქებისგან განსხვავებით მისი აკვატორია მთელი წლის განმავლობაში არ იყინებოდა. სატირუსმა დაამარცხა სკვითები და აჯანყებული სინდები. გააფართოვა ვაჭრობა საბერძნეთის მსხვილ მეტროპოლიებთან, თუმცა თეოდოსიის აღებას ვერ მოესწრო.

სატირუსის ვაჟმა ლეუკონ I -მა (ძვ,წ, 387-347წწ) დაასრულა მამის დაწყებული საქმე და ხანგრძლივი ალყის შემდეგ დაიკავა ქალაქი თეოდოსია. გაიმყარა პოზიციები ყირიმში. დაიკავა დასავლეთ ყირიმი და ტამანის დაპყრობის შემდეგ დაიწყო სამხედრო ექსპედიციები აზოვის ზღვის აღმოსავლეთ სანაპიროებზე, ლეუკონის დროს სამეფომ მაღწია თავისი ადრეული პერიოდის განვითარების პიკს. სიმდიდრისა და კეთილდღეობის მწვერვალს. ამ დროს მოიჭრა პირველად ბოსფორული ვერცხლის მონეტები სამეფო ინიციალებით. ლეუკონი ითვლება ბოსფორის სამეგოს აპრტოკიდების დინასტიის უდიდეს მმართველად.

                                                               

ქალღმერთ აფროდიტეს ბიუსტი. ათენური სტილი. აღმოჩენილია ფანაგორიაში, ტამანის ნახევრკუნძულზე ძვ. წ. IV საუკუნე. დაცულია ერმიტაჟიში.

ლეუკონის გარდაცვალების შემდეგ ტახტი ლეუკონის უფროსმა ვაჟმა სპარტოკ II-მ დაიკავა, თუმცა იგი 342 წელს გარდაიცვალა და ტახტზე ავიდია მისი უმცროსი ძმა პერსიდესი, რომელმაც იმეფა ძვ.წ. 310 წლამდე, პერსიდესის მმართველობის პერიოდში დადგა ელინისტური ეპოქა, რამაც ძირფესვიანად შეცვალა რეგიონის კულტურული და ეკონომიკური ასპექტები. შავი ზღვის ქალაქები და სახელმწიფოები განიცდიდნენ ეკონომიკურ კრიზისს, რაც აისახა ბოსფორის სამეფოზეც, ამ პერიოდში იწყება ხორბლის დეფიციტიც, რაც ძირითადად გამოწვეული უნდა ყოფილიყო ბოსფორში მიმდინარე კრიზისით. სამეფოში შექმნილ კრიზისს ცხადყოფს ასევე სამოქალაქო ომი, რომელიც დაიწყო მეფე პერსიდესის გარდაცვალებისთანავე. პერსიდესის ორმა ვაჟმა ევმელიუსმა და სატირუსმა ტახტისთვის სამოქალაქო ომი წამოიწყეს. საბოლოოდ ევმელიუსმა მოიშველია სარმატული კავალერია მეფე არიფარნესის მეთაურობით, რითაც რიცხობრივი უპირატესობა მოიპოვა ძმაზე, თუმცა მდინარე თეტისთან გამართულ გადამწყვეტ ბრძოლაში უპირატესობა ვერ მოიპოვა და დამარცხდა. ევმელიუსი გარდაუვალ სიკვდილს გადარჩა, რადგან სატირუსი ბრძოლაში მიღებული ჭრილობით გარდაიცვალა და მიუხედავად დამარცხებისა ტახტზე ევმელიუსი ავიდა.

                                                                    

პანტიკაპეონის ნანგრევები. ქერჩი, უკრაინა

ევმელიუსის მემკვიდრე იყო სპარტოკ III (ძვ,წ, 303-284წწ), ხოლო მის შემდეგ პერსიდეს II (ძვ.წ. 284-245წწ) გამეფდა. მათი მმართველობის პერიოდში ბოსფორი ინარჩუნებს მოპოვებულ გავლენასა და სიმდიდრეს რეგიონში. მათი მმართველობის პერიოდის შემდეგ კი იწყება მომთაბარე ტომების მომძლავრება და დინასტიის ძალაუფლების დაცემა. მონათმფლობელი ზედაფენა, რომელიც განუზომელ სიმდიდრეს ფლობდა აღმოჩნდა მეთემეთა აჯანყებების ზღვარზე. სამეფოში დაიწყო სოციალური კრიზისი. უკანასკნელი მეფეების პერიოდში მომძლავრებულმა სკვითებმა, მეოტებმა და აზოვის განაპირა ტომებმა ნელ-ნელა შეავიწროვეს ბოსფორის სამეფო, სპარტოკიდების დინასტიის უკანასკნელი მმართველი პერსიდეს V (ძვ.წ. 125-108წწ) დაუკავშირდა პონტოს მეფე მითრიდატე VI ევპატორს და სთხოვა ნომადურ ტომებთან ბრძლაში დახმარება, რადგან ისინი უკვე მთავარ ქალაქებს ესხმოდნენ თავს. მითრიდატემ ბოსფორში გაგზავნა გენერალი დიოფანტე, რომელიც ჩავიდა პანტიკაპეონში და პერსიდესს ტახტის დათმობა მოსთხოვა მითრიდატეს სასარგებლოდ. უკიდურეს კრიზისში ჩავარდნილი ბოსფორის ელიტარული წრეების ხელშეუხებლობის გარანტიით დათანხმდნენ ძალაუფლების გადაცემაზე, რამაც აღაშფოთა ადგილობრივი სკვითი მეთაურები. მათმა ბელადმა სავმაკმა პერსიდესისა და მისი მომხრე დიდებულების წინააღმდეგ წამოიწყო აჯანყება. სავმაკმა დაიპყრო ქალაქი პანტიკაპეონი და თავი ბოსფორის ახალ მეფედ გამოაცხადა ძვ,წ, 108 წელს პერსიდესი გაიქცა და ამით დასრულდა ბოსფორში სპარტოკიდების დინასტიის მმართველობა.

სპარტოკიდების დინასტია ძველ სამყაროში ცნობილი იყო როგორც ერთ ერთი ყველაზე ძლევამოსილი დინასტია ბერძნულ სამყაროში, რომლებიც ცნობილი იყვნენ საკუთარი სიბრძნითა და ავანტიურიზმით. მიუხედავად იმისა, რომ ბერძნული წყაროები ვერ უარყოფენ მათი მმართველობის ტირანულ სახეს, მაინც ისინი მოხსენიებულები არიან როგორც ძლიერ დინასტებად და მმართველებად. მათ შეძლეს ნახევრად ველური რეგიონის სამხედრო-პოლიტიკურ ძალად გადაქცევა, მჭიდრო კავშირები შეინარჩუნეს ათენთან, რომელიც ბოსფორული ხორბლის ყველაზე დიდი მომხმარებელი იყო; მეფე ლეუკონ I - მა მიანიჭა პრივილეგიები ათენურ ხომალდებს ბოსფორის პორტებში, ამის საპასუხოდ ათენელებმა მოქალაქეობა მიანიჭეს ლეუკონს და დიდი შეღავათები დაუწესეს მასაც და მის შვილებსაც ატიკაში.

                                                                      

პონტოს სამეფო ძლიერების ზენიტში. მეფე მითრიდატე VI ევპატორის მმართველობის დასაწყისში.

სავმაკის აჯანყების შემდეგ მითრიდატე VI-მ ხანგრძლივი მზადება დაიწყო ყირიმის სამხედრო გზით დასაპყრობად. ძვ.წ. 108 წელს მან გაგზავნა დიდი დამსჯელი ექსპედიცია, დიოფანტეს მეთაურობით, მათ დაიკავეს ფეოდოსია, პანტიკაპეონი. აჯანყება ჩაახშეს, სავმაკი დაატყვევეს, ხოლო ბოსფორის სახელმწიფო მითრიდატე VI-ის ძალაუფლების ქვეშ მოექცა.

                                                            

მარმარილოს სტელა. აღმოჩენილია ტამანის ნახევარკუნძულზე. ელინური კულტურისთვის დამახასიათებელი მეომრები ბოსფორის ამეფოდან. ძვ.წ. IV საუკუნე

მითრიდატეს მმართველობის პერიოდში ყირიმში სტაბილურობა აღსდგა, მან სკითებთან სამოკავშირეო ხელშეკრულება დადო და ყირიმის სამხედრო ელიტის ძირითადი ნაწილი სწორედ მათი ბელადებით დააკომპლექტა, ასევე შეამჩინა მონათმფლობელთა გავლენა რეგიონში, დაიბრუნა ქალაქი ტანაისი და ასეთივე სამოკავშირეო ხელშეკრულება დადო აზოვის ზღვის სანაპიროზე მცხოვრები ტომების ბელადებთან, მათ შორის ყვლაზე ცნობილია ოლთაკე, რომელიც შემდგომში კოლხეთის სატრაპიც გახდა,

მითრიდატემ აღადგინა სამოქალაქო ომის და აჯანყებების შედეგად დაკნინებული პანტიკაპეონი და აქ საკუთარი სასახლეც ააგო. მან სკვითებისაგან შექმნა ძლიერი კავალერია და რომთან ომების პერიოდში სწორედ ყირიმიდან გადმოყავდა ნომადური საომარი რესურსების უმრავლესი ნაწილი. ასევე აქედან მარაგდებოდა პონტოს სამეფო ფლოტის დიდი ნაწილი, მითრიდატემ შექმნა პერეცენდენტი ბოსფორის და კოლხეთის სატრაპიების საერთო მმართველობითი სისტემის, რომელიც ამ ორ რეგიონს შორის ბევრად არეულ მჭიდრო კავშირებს უნდა უკავშირდებოდეს. მითრიდატეს ოცნებას შავი ზღვის გარშემო შექმნა იმპერია მთავარ როლს სწორედ ბოსფორის სამეფო ასრულებდა,

რომთან დამარცხებული მითრიდატე ძვ.წ. 66 წელს მცირე მხედრობით, ჯერ კოლხეთში გადავიდა, სადაც ქალაქ დიოსკურიაში საკუთარ რეზიდენციაში გამოიზამთრა, ხოლო აქედან კოლხეთ-მეოტიდას გზით გადავიდა პანტიკაპეონში, სადაც ისევ შეუდგა მზადებას რომზე კიდევ ერთი თავდასხმის განსახორციელებლად. ყირიმის მმართველს მაქარესს არ სურდა მამის დახმარება და რომთან ახალი ომის წამოწყება, რის გამოც მითრიდატემ მოკლა შვილი და თვითონ გახდა ყირიმის ერთპიროვნული მმართველი. ამის შემდეგ გააძლიერა სამხედრო მზადება და მოიხმო მოკავშირე მომთაბარე ტომების ბელადები, ასევე დაიწყო ადგილობრივი სამხედრო გაწვევა, ძვ.წ. 63 წელს მითრიდატეს უფროსმა ვაჟმა ფარნაკემ რომაელთა დახმარებით მითრიდატეს წინააღმდეგ მოასწყო აჯანყება. მან მოულოდნელი თავდასხმით მარტივად დაამარცხა სამზადისში მყოფი მამის სამხედრო ძალები. მითრიდატე პანტიკაპეონს შეეფარა, დამარცხებისთვის განწირულმა მეფემ თავი მოიკლა. ერთ ერთი ვერსიით მითრიდატე ბოსფორის მეფეთა ყორღანშია დარკძალული

                                                            

ტანიასის ნქალაქარი  აზოვის ზღვის სანაპიროზე.

რომაელთა მხარდაჭერით ტახტზე ასული ფარნაკე რომის მეგოვარი და მოკავშირე ქვეყნის სტატუსით დაჯდა ბოსფორის ტახტზე. ამ პერიოდიდან რეგიონი საბოლოოდ ხდება რომაელთა პოლიტიკური ინტერესის საგანი. ფარნაკე II (ძვ.წ. 63-47წწ) მალე განუდგა პომპეუსს. იულიუს კეისრის სამოქალაქო ომისას სცადა მამისეული სამფლობელოების დაბრუნება და ყირიმიდან უზარმაზარი ნომადური არმიით დაიძრა სამხრეთისკენ. გაანადგურა კოლხეთის რომაული პროვინცია და მოკლა მისი მმართველი არისტარქე. შემდეგ კი შეიჭრა პონტოში, თუმცა იულიუს კეისარმა ელვისებური დარტყმით გაანადგურა ფარნაკეს არმია პონტოში, ზილესთან. საიდანაც ფარნაკემ გაქცევით უშველა თავს. კეისარი დაუკავშირდა ფარნაკეს უახლოეს მეგობარს და ბოსფორის გუბერნატორს ასანდრე-ს, რომელიც აუჯანყდა ფარნაკეს და მოკლა იგი. ამის შემდეგ ტახტზე ავიდა ასანდრე, (ძვ.წ. 47-17წწ) რომელმაც ცოლად შეირთო ფარნაკეს ასული დინამია, რომელიც ცნობილი იყო თავისი სილამაზით, პოლიტიკური გამჭრიახობითა და ხასიათის სიმტკიცით. კეისრის მმართველობის პერიოდში ასანდრე და დინამიას თანამმართველობისას შეიქმნა ბოსფორ-კოლხეთის სამეფო. ამ ორი რეგიონის ერთიან პოლიტიკურ სივრცეში გაერთიანება განპირობებული იყო არამარტო პოლიტიკური ნებით, არამედ ამ ორ რეგიონს შორის ადრეული პერიოდიდან არსებული მჭიდრო ეკონომიკური და კულტურული კავშირებით. დინამიამ მიიღო ბოსფორისა და კოლხეთის დედოფლის ტიტული. ასანდრეს გარდაცვალების შემდეგ დინამია ძალით შერთეს ცოლად რომაელ უზურპატორს სკრიბონს, რომელიც მალევე გარდაიცვალა. ძვ.წ. 16 წელს იგი ცოლად გაყვა მაღალი წარმომავლობის რომაელ დიდგვაროვანს პოლემონ I-ს, რომელიც ოქტავიანეს რეფორმის წყალობით იყო ერთდროულად ყირიმის, პონტოს, კოლხეთის და კილიკიის მეფე. იგივე სამეფოების დედოფლის ტიტულები მიიღო დინამიამ, რომელიც რეალურად მართავდა ამ პროვინციებს. პოლემონის გარდაცვალების შემდეგ (ძვ.წ. 8წ.) დინამია სიკვდილამდე (ახ.წ. 8წ.) მართავდა ამ სამეფოებს. მას მეტსახელად უწოდეს Philoromaios - რომის მეგობარი. დინამიას სიკვდილით დასრულდა მითრიდატიდების მმართველობა ყირიმში.

      

სავრომაკ II-ის მიერ მოჭრილი ბოსფორული მონეტა. ახ.წ. 172-211წწ

                                                                          ბოსფორის სახელმწიფოს მჭიდრო სავაჭრო-ეკონომიკური და კულტურული ურთიერთობა ჰქონდა კოლხეთთან. პანტიკაპეონის, ნიმფეონის, მირმეკიონის, ტირიტაკეს გათხრებისას მრავლადაა ნაპოვნი ძვ. წ. VI-IV საუკუნეების კოლხური კერამიკის ფრაგმენტები, კოლხური ვერცხლის მონეტები (კოლხური თეთრი), აგრეთვე თიხის ჭრაქი, რომელზეც ამოკაწრულია სახელი „კოლხოს“. მეორე მხრით, კოლხეთში ნაპოვნია ბოსფორული ამფორები და ქალქების პანტიკაპეონისა და ნიმფეონის მონეტები.^[1] რგიონებს შორის მჭიდრო სავაჭრო-ეკონომიკური და კულტურული კავშირების გამოვლინებაა ასევე ძვ.წ. 44 წელს შექმნილი პონტოს, ყირიმის და კოლხეთის ერთიანი სამეფო, რომელსაც მართავდა დედოფალი დინამია ძვ.წ. 47-ახ.წ. 8 წწ-ში).

ხაბიზგინა

ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -  

          ხაბიზგინა - ოსური ხაჭაპური

 ცნობილი ოსური ხაჭაპურია. ის ტრადიციული ხაჭაპურისგან იმით განსხვავდება, რომ შიგთავსად ყველთან ერთად მოხარშულ კარტოფილს, ხახვს და ნიორს ამატებენ. ეს არის კერძი, რომლის მომზადებაც საკმაოდ მარტივია, რადგან ის ინგრედიენტები რაც მოსამზადებლად გვჭირდება, ადვილად იშოვება.

კერძოდ, მიდის კამათი იმის შესახებ, რომ ოსური ხაჭაპური მშრალად უნდა გამოცხვეს და არა – ერბოში. თუმცა, ამასაც ერთი მნიშვნელოვანი საფუძველი აქვს: ძველ დროს, ჯერ კიდევ მაშინ, როდესაც ოსური ტომები (სარმატები, ალანები, სკვითები) აზიაში ცხოვრობდნენ, ხორბლის ფქვილის დეფიციტი იყო და სიმინდის ფქვილით იკვებებოდნენ. ერთგვარად, ამითაც აიხსნება ის, რომ ოსურ ხაჭაპურს ნახევარჯერ ნაკლები ცომი სჭირდება, ვიდრე – შიგთავსი. ჰოდა, ეკონომიის მიზნით, ცომი რომ ძალიან არ გათხელებულიყო, ოსი დიასახლისები ერბოში აცხობდნენ. ამით ნოყიერების შეგრეძნებაც იზრდებოდა და კალორიების რაოდენობაც, რაც ასე მნიშვნელოვანი იყო მათი ჯანმრთელობისთვის. ბოლოსდაბოლოს, სულ ომში იყვნენ და ნოყიერი საკვები ყველას განსაკუთრებით სჭირდებოდა.

იხ. ვიდეო

ოსურ ეთნოსში ხაჭაპურს ძალიან დიდი მნიშვნელობა და დატვირთვა აქვს. ეს არ არის მხოლოდ გასტრონომიული შემთხვევა, ესაა ერთგვარად საკრალური მოვლენა, რომელიც მზის, წყლისა და მიწის სიმბოლოებს აღნიშნავს. მზისა და წყლის სიმბოლოებზე (ხებიჟნ, ცახარაჯინ) უკვე მოგახსენეთ რაც შეეხება მიწის სიმბოლოს, ოსურ ეთნოსში მას фыдджын-ს უწოდებენ და ხორციანი შიგთავსი აქვს. ეს ოსური სამზარეულოს ნამდვილი მარგალიტია.

ინგრედიენტები: ფქვილი - 600 გრამი; საფუარი - 1 ჩაის კოვზი; შაქარი - 1 ჩაის კოვზი; მარილი - 1/2 ჩაის კოვზი;კვერცხი - 1 ცალი; კეფირი - 200 გრამი; არაჟანი - 2 სუფრის კოვზი; რძე - 100 გრამი; მოხარშული კარტოფილი - 350 გრამი; ყველი - 450 გრამი; კარაქი - 50 გრამი და მარილი.

ხაბიზგინას ძალიან უხდება ალკოჰოლური სასმელი, განსაკუთრებით კი თეთრი მშრალი ღვინო.

იხ. ვიდეო ხაბიძგინა და გემრიელი სალათა

2-3 ჭიქა ფქვილში შევურიოთ მშრალი საფუარი. თბილ წყალში გავხსნათ მარილი და შაქარი, დავასხათ საფუვრიან მასას და კარგად მოვურიოთ. თანდათანობით ვუმატოთ ფქვილი, შევაზილოთ ზეთი და დავდგათ ასაფუებლად. უნდა მივიღოთ ნაზი ცომი. საშუალო ზომის კარტოფილები კანიანად მოვხარშოთ და გავფცქვნათ. ხორცსაკეპ მანქანაში გავატაროთ ჯერ ყველი, შემდეგ კარტოფილი, შევურიოთ ერბო, მარილი და კარგად ავზილოთ. ცომისა და გულსართისგან თანაბარი ზომის გუნდები მოვამზადოთ. ცომი ოდნავ გავაბრტყელოთ, ზედ მოვათავსოთ გულსართი, შევკრათ და გავაბრტყელოთ. ხაბიძგინები გაცხელებულ ტაფაზე ორივე მხრიდან გამოვაცხოთ. მეორე მხარეს რომ გადმოვატრიალებთ, ერბო წავუსვათ.

ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -  

                         ჯერარდ ბატლერი

 (ინგლ. Gerard James Butler; დ. 13 ნოემბერი, 1969, პეიზლი, შოტლანდია) — შოტლანდიელი მსახიობი და კინოპროდიუსერი, რომელმაც სახელი გაითქვა ჰოლივუდურ ფილმებში მონაწილეობით.

ჯერარდ ჯეიმზ ბატლერი დაიბადა 1969 წლის 13 ნოემბერს პეისლში, შოტლანდიაში, მარგარეტ და ედვარდ ბატლერების ოჯახში. ექვსი თვის იყო, როდესაც მისი ოჯახი საცხოვრებლად მონრეალში გადავიდა. ერთი წლის შემდეგ, ბატლერის მშობლები ერთმანეთს გაშორდნენ. გლაზგოს უნივერსიტეტის დამთავრების შემდეგ სტაჟირებას გადიოდა ედინბურგის ერთ-ერთ იურიდიულ ფირმაში.

სამსახიობო კარიერა დაიწყო 1990-იან წლებში, როდესაც შეუდგა მცირე როლების შესრულებას ფილმებში, როგორებიცაა „მისის ბრაუნი“ (1997), ჯეიმზ ბონდის ფილმი „ხვალინდელი დღე არასოდეს მოკვდება“ (1997) და „მუმია: ეგვიპტის პრინცი“ (1998). 2000 წელს განასახიერა გრაფ დრაკულას როლი გოთიკურ საშინელბათა ფილმში „დრაკულა 2000“, სადაც აგრეთვე მონაწილეობდნე კრისტოფერ პლამერი და ჯონ ლი მილერი.

2001 წელს ითამაშა ატილა ჰუნის როლი მინისერიალში „ატილა“, ხოლო მომდევნო წელს გამოჩნდა ფილმებში — „ცეცხლის ძალა“, „ლარა კროფტი: სამარხების მძარცველი — სიცოცხლის აკვანი“, „დროის ხაფანგში“ — მაიკლ კრაიტონის ამავე სახელწოდების კინოადაპტაცია. 2004 წელს მოირგო ერიკის როლი ჯოელ შუმახერის ფილმში „ოპერის მოჩვენება“, რომელიც დაფუძნებულია ენდრიუ ლოიდ უებერის ამავე სახელწოდების მიუზიკლზე,^[რომელმაც მოუტანა სატელიტის ჯილდოს ნომინაცია საუკეთესო მამაკაცი მსახიობისთვის.

საყოველთაო აღიარება მოიპოვა მეფე ლეონიდასის როლით ზაკ სნაიდერის 2006 წლის ფილმში „300 სპარტანელი“, რისთვისაც მიიღო იმპერიისა და სატურნის ჯილდოების ნომინაციები საუკეთესო მამაკაცი მსახიობის კატეგორიაში. 2010-2019 წლებში გაახმოვანა ანიმაციური ფილმების სერიის „როგორ მოვარჯულოთ დრაკონის“ პერსონაჟი სტოიკი. 2010-იან წლებში განასახიერა საიდუმლო აგენტის, მაიკ ბეინიგის როლი მოქმედებითი-თრილერის ჟანრის ტრილოგიაში — „ოლიმპის დაცემა“, „ლონდონის დაცემა“ და „ანგელოზის დაცემა“. 2011 წელს შეასრულა სამხედრო ლიდერის, ტულუს აუფიდუსის როლი ფილმში „კორიოლანი“, რომელიც წარმოადგენს უილიამ შექსპირის ამავე სახელწოდების ტრაგედიის თანამედროვე კინოადაპტაციას. იმავე წელს მონაწილეობდა ფილმში „მოქადაგე იარაღით“.

იხ. ვიდეო 10 ფილმი სადაც ჯერარდ ბატლერი მონაწიელობს

1997 წ-ს, როდესაც მისი თეატრალური კარიერა უკვე ჩამოყალიბებული იყო, ბატლერმა დებიუტი შეასრულა ბილ კონოლისთან და ჯუდი დენჩთან ერთად ჯონ მედენის ქალბატონ ბრაუნში. ბატლერის თითქმის მთელი როლი შემცირდა ყინულის წყალში შიშველი ცურვით - შედეგად, მსახიობი ჰიპოთერმიით საავადმყოფოში გადაიყვანეს. ერთ დღეს, როდესაც ის ამ ფილმის გადაღებებიდან ბრუნდებოდა, დაინახა ბიჭი, რომელიც მდინარე ტეიში იხრჩობოდა. ბატლერი წყალში ჩავარდა და გადაარჩინა იგი, მიიღო გამბედაობის სერთიფიკატი დახრჩობის გადარჩენის სამეფო საზოგადოებისგან. იმავე წელს მან მიიღო მეზღვაურის პაწაწინა როლი ბონდის შემდეგ ეპიზოდში - "Tomorrow Never Dies", ისევე როგორც პატარა როლი რასელ მულკაჰის ფილმში "The Mummy: Prince of Egypt", რომელიც გამოვიდა 1998 წელს. 1990-იანი წლების ბოლოს ბატლერი გამოჩნდა სატელევიზიო კომიქსების სერიალში, ლუსი სალივანი, რომელიც გათხოვდება, იმავდროულად ითამაშა თეატრში სპექტაკლში ერთხელ გასულ ზაფხულს შეილა გიშისა და რეიჩელ ვაისის წინააღმდეგ. ბატლერმა ახალი ათასწლეული დაიწყო მეორეხარისხოვანი როლებით განგსტერულ სამოქმედო ფილმში Arrows (2000) და სამხედრო დრამაში Harisson's Flowers (2000). შემდეგ მან ერთდროულად მიიღო ნამდვილი, სრულფასოვანი მთავარი როლები უეის კრეივენის ფილმში დრაკულა 2000, ასევე ამერიკულ სატელევიზიო სერიალში Attila the Conqueror (2001), გადაღებისთვის, რომელშიც პირველად მოუწია მონაწილეობა საბრძოლო სცენებში. ასევე მოიშორეთ მისი შოტლანდიური აქცენტი. აქ ბატლერი კვლავ თანამშრომლობდა ბირკოფთან, რომელიც ატილას ბიძას თამაშობდა. ამ ორი როლის შემდეგ ბატლერი პოპულარული ხდება. მამაცი პერსონაჟების ტიპმა ბატლერმა CNN-ის კომენტატორები მიიყვანა იმ აზრამდე, რომ მას შეეძლო წარმატებით შეეცვალა პირს ბროსნანი ბონდის სხვა ფილმში. თუმცა, დრაკულა 2000 წარუმატებელი აღმოჩნდა კინოთეატრებში და ატილა, მიუხედავად იმისა, რომ მეორე ყველაზე პოპულარული სატელევიზიო მინისერიალი იყო, მალევე დავიწყებას მიეცა. 007 ფილმში მისი მონაწილეობის შესახებ ჭორები შეწყდა, როდესაც ბროსნანმა დაადასტურა, რომ იგი ბონდის სულ მცირე ორ მომავალ ფილმში ითამაშებდა. ბატლერმა გააფორმა ხელშეკრულება ახალ სააგენტოსთან. ის დაბრუნდა ბრიტანულ ტელევიზიაში, რათა ითამაშა ფილმში The Jury (2000), რომელშიც ასევე მონაწილეობდნენ დერეკ ჯეკობი და ენტონი შერი. ამავდროულად, ის გამოჩნდა რობ ბოუმანის ფილმში "ცეცხლის ძალა" (2002), გადაღებებში ასევე მონაწილეობდნენ მეთიუ მაკკონაჰი და კრისტიან ბეილი. გარდა ამისა, მთავარი როლი რიჩარდ დონერის ფილმში "დროში ხაფანგში" (2003). მსახიობის შემდეგი მთავარი და წარმატებული პროექტი იყო ფილმი "Lara Croft: Tomb Raider 2 - Cradle of Life" (2003). 2004 წელი მსახიობისთვის სიცოცხლის შესაცვლელი წელი იყო: მან ითამაშა მიუზიკლში The Phantom of Opera, თეატრის ისტორიაში ერთ-ერთი ყველაზე წარმატებული სპექტაკლის ადაპტაცია, რომელმაც მსოფლიო მასშტაბით 154 მილიონ დოლარზე მეტი შემოსავალი მოიპოვა და მეტი მოიგო. ათზე მეტი ჯილდო, მათ შორის სამი ოსკარის ნომინაცია. ... მისი ოდნავ როკ-ენ-როლის ხმა მოეწონა მიუზიკლის ავტორს, ენდრიუ-ლოიდ ვებერს, რომელმაც ის მთავარ როლში მიიღო. Phantom-ის ყველა ვოკალი შესრულდა თავად ბატლერის მიერ. ბატლერისთვის გადაღება იოლი არ იყო – მას ყოველდღიურად 4-6 საათის გატარება უწევდა, სანამ მაკიაჟს იკეთებდნენ, რაც ჩვეულებრივზე ბევრად რთული იყო სიმღერა. მაგრამ საბოლოო პროდუქტმა უდავოდ გაამართლა მასში ჩადებული ყველა ძალისხმევა და სამართლიანად შეიძლება ჩაითვალოს ბოლო დროის ერთ-ერთ საუკეთესო ეკრანულ მიუზიკლად. შემდეგ იყო ბეოვულფის როლი ფანტასტიკურ ფილმში „ბეოვულფი და გრენდელი“, ფილმმა დიდი წარმატება არ მოიპოვა. ჟერარდი ფართოდ გახდა ცნობილი სპარტის მეფის ლეონიდასის როლით ზაკ სნაიდერის ეპიკურ სამოქმედო ფილმში "300 სპარტანელი", ფრენკ მილერის ამავე სახელწოდების კომიქსების ფილმის ადაპტაცია. ნახევარი წლის განმავლობაში ბატლერმა იმატა წონაში, გააუმჯობესა სხეული სპორტდარბაზში და ისწავლა ხმლებით ბრძოლა. შედეგად, სურათი იმდენად რეალისტური აღმოჩნდა, რომ ბატლერმა MTV Movie Awards-ზე საუკეთესო მებრძოლის ნომინაციაში მოიგო. ჟერარდის მიერ შექმნილი ცარ ლეონიდასის იმიჯი აქტიურად გამოიყენებოდა ფილმის სარეკლამო კამპანიაში, პლაკატებზე და DVD გარეკანებზე (და ასევე მოგვიანებით გახდა ცნობილი ინტერნეტ მემე). ბატლერის შემოქმედებით ბიოგრაფიაში კიდევ ერთი მნიშვნელოვანი ეტაპი იყო გაი რიჩის ფილმი "როკ-ენ-როლი" (2008), რომელშიც მან ითამაშა უიღბლო ბანდიტი One-Two. 2009 წელს ფილმმა მოიპოვა Empire Magazine-ის ჯილდო წლის საუკეთესო ბრიტანული ფილმისთვის. ჟერარდი ცდილობდა ეთამაშა სხვადასხვა როლებში და არ მიეპყრო რომელიმე როლს და გამოუვიდა. კომედიაში The Naked Truth (2009), თანამედროვე ისტორია სქესთა ბრძოლის შესახებ, ბატლერმა კიდევ ერთხელ აჩვენა, რომ ის არ არის მხოლოდ სამოქმედო გმირი. ფილმში "Gamer" (2009) მონაწილეობისას მან დარეგისტრირდა მხოლოდ მაშინ, როდესაც შემქმნელებმა დაარწმუნეს ის, რომ ფილმი ასახავს უახლოეს მომავალში ერთ-ერთ შესაძლო ვარიანტს. ჟერარდის ცხოვრებაში მნიშვნელოვანი მოვლენა იყო პროდიუსერული კომპანიის "Evil Twins" (Evil Twins) გახსნა მეგობართან და ყოფილ მენეჯერთან ალან სიგელთან ერთად. მისი პირველი პროექტია ფილმი კანონის მორჩილი მოქალაქე, რომელშიც ბატლერმა ითამაშა ჯეიმი ფოქსთან ერთად. ამ ფილმზე მუშაობაში ბატლერმა მრავალი თვისება მიიღო - მან არა მხოლოდ ერთ-ერთი მთავარი როლი შეასრულა, არამედ იყო დაკავებული პროდიუსერით, მუშაობით.

იხ.ვიდეო Что стало с Джерардом Батлером, актером фильма 300 спартанцев?

ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -  

                      გრელანდია (ფილმი)

ინგლ. Greenland - არის 2020 წლის ამერიკული კატასტროფის ფილმი, რეჟისორი რიკ რომან უო და სცენარის ავტორი კრის სპარლინგი, რომელიც მოგვითხრობს მთავარი გმირის ოჯახის გადარჩენის ძიებაზე გიგანტური კომეტის ფრაგმენტის დედამიწაზე დაცემის წინა დღეს.

სიუჟეტი - არსკვლავთშორისი კომეტა, რომელსაც მისი აღმომჩენი კლარკი ეწოდა, დედამიწას უახლოვდება. ფლორიდადან მშენებლის ჯონ გარიტის ოჯახი მშვიდად ელოდება კომეტის ფრაგმენტის დაცემას, რადგან ის თავდაპირველად ბერმუდის მახლობლად ოკეანეში უნდა ჩავარდნილიყო. თუმცა, გამოთვლები არაზუსტი აღმოჩნდა, კომეტის ფრაგმენტი შლის უახლოეს ქალაქ ტამპას. კოსმოსური სხეული დედამიწაზე სიცოცხლის არსებობის შეწყვეტას ემუქრება. ჯონი იღებს შეტყობინებას სპეციალურ ბორტზე ასვლის შესახებ, რათა მოსახლეობის შერჩეული ნაწილი ევაკუირდეს გრენლანდიის მიწისქვეშა ბუნკერებში. საცობების გარღვევისას და გზებზე პანიკის გამო, მათ რადიოთი ესმით, რომ კომეტის ფრაგმენტმა გაანადგურა კოლუმბიის დედაქალაქი ბოგოტა. ჯონმა ცოლი ელისონი და ვაჟი ნათანი მიიყვანა Robins AFB-ში, უორნერ რობინსის მახლობლად, ჯორჯია. შაქრიანი დიაბეტით დაავადებულმა ნათანმა დაკარგა ინსულინის მარაგი. ჯონი ჩქარობს სამკურნალო საპოვნელად.

იხ. ვიდეო კინო რუსულ ენაზე

ამასობაში ელისონსა და ნათანს ასვლაზე უარი ეთქვათ, რადგან ელისონი, ქმრის მოლოდინში და ანერვიულებული, ცდილობს გასასვლელისკენ წასვლას. სამხედრო ოფიცერი ცდილობს მის შეჩერებას, მაგრამ ელისონი ამბობს, რომ მის შვილს აქვს I ხარისხის დიაბეტი და სჭირდება ინსულინი. ელისონი და ნიუტონი წაიყვანეს, რადგან მხოლოდ სრულიად ჯანმრთელი ადამიანები გადარჩებიან. სასოწარკვეთილი მაცხოვრებლების ბრბო შეიჭრება აეროდრომში. პანიკისა და ჩახშობის დროს ერთ-ერთი თვითმფრინავი ფეთქდება. ჯონი, როცა ხვდება, რომ მისი ოჯახი ბორტზე არ იმყოფება, იძულებულია გაქცევა. ის ცოტა ხნით კარგავს საყვარელ ადამიანებს და ელისონის ჩანაწერის პოვნისას მათ მანქანაში გაიგო, რომ ისინი სახლში წავლენ ელისონის მამასთან. ამასობაში, თავად ელისონი, შვილთან ერთად, თანახმა არიან ორი ადამიანის დაშვებაზე, მაგრამ მათ ხელებზე სამაჯურები ხედავენ, რაც თავშესაფარში შესვლის საშუალებას აძლევს. ელისონის ვაჟს წაართმევენ, სამაჯურს ართმევენ, მანქანიდან აგდებენ და ნათანს აეროპორტში ატარებენ. მაგრამ ნათანი ეუბნება ჯარისკაცს, რომ წყვილი მისი მშობლები არ არიან და ის აეროპორტის მახლობლად ბანაკში გაგზავნეს. იქ ელისი პოულობს მას და ისინი მამასთან მიდიან. ჯონი გაიგებს, რომ გრენლანდიის დანიშნულება ტულეს საჰაერო ძალების ბაზაა, სადაც ოსგუდიდან რამდენიმე კერძო თვითმფრინავი უნდა აფრინდეს. Garrity-ს მხოლოდ 24 საათი აქვს გადარჩენისთვის. ის პოულობს ოჯახს და ისინი კანადაში მიდიან. მეტეორთა წვიმის გადალახვის შემდეგ სხვა ლტოლვილებთან ერთად ადიან პატარა თვითმფრინავში და მიფრინდებიან გრენლანდიაში. საჰაერო ბაზასთან მიახლოებისას, კომეტის ფრაგმენტი ეცემა თვითმფრინავთან და აფეთქების ტალღით აზიანებს მას. პილოტები მძიმე დაშვებას ახორციელებენ. ბოლო კილომეტრები ჯონი და მისი ოჯახი თოვლიან უდაბნოს ტერიტორიას ფარავს. როდესაც კომეტის უდიდესი ფრაგმენტის ზემოქმედებამდე ბოლო წამები გადის, ისინი თავშესაფარს მიაღწევენ. ეს ნამსხვრევები დასავლეთ ევროპის მახლობლად დილის 9 საათზე ეცემა, რამაც გამოიწვია ცუნამი 305 მეტრის (1000 ფუტი) სიმაღლით. 9 თვის შემდეგ გადარჩენილები ტოვებენ თავშესაფარს და აკვირდებიან უკაცრიელ, თითქმის უსიცოცხლო დედამიწას. თუმცა, ისინი მალე ახერხებენ რადიოსიგნალის დაჭერას მოკლე ტალღებზე სხვა გადარჩენილი ქალაქებიდან, მათ შორის სიდნეი (ერთ-ერთი ქალაქი, რომელიც მთლიანად დაზიანებულია), მოსკოვი, ჰელსინკი, ფეირბენქსი, ბუენოს აირესი და ბეირუთი. ფილმის ბოლოს ნაჩვენებია დედამიწა მთლიანად დაფარული დარტყმის კრატერებით. ბევრი კონტინენტი გაიყო. ჩრდილო ატლანტიკაში კომეტის შეჯახების ადგილზე უზარმაზარი ასტრობლემა გამოჩნდა