ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -  

                               მონტენეგრო

დროშა

ან ჩერნოგორიის რესპუბლიკა (სერბულ-ხორვატული ენის კირილურ ვარიანტზე Црна Гора / ლათინურ ვარიანტზე Crna Gora. წარმოითქმის როგორც [ცრნაგორა]) — ქვეყანა სამხრეთ-აღმოსავლეთ ევროპაში. დასავლეთიდან ესაზღვრება ადრიატიკის ზღვა და ხორვატია, ჩრდილოეთიდან — ბოსნიასა და ჰერცეგოვინა, აღმოსავლეთიდან — სერბეთი, ხოლო სამხრეთიდან — ალბანეთი. 13,812 კმ² ფართობის მქონე ქვეყნის მცხოვრებთა რიცხვი 2011 წლის აღწერის მიხედვით 620,079-ია. მონტენეგროს დედაქალაქი და უდიდესი ქალაქია პოდგორიცა, ხოლო ძველი დედაქალაქი ცეტინიე ქვეყნის კულტურული და ისტორიული ცენტრია.

1878 წელს, მონტენეგრო-ოსმალეთის ომის შემდეგ, ბერლინის კონგრესზე მონტენეგროს დე იურე დამოუკიდებლობა აღიარეს. 1905 წლიდან მონტენეგრო სამეფო იყო. პირველი მსოფლიო ომის შემდეგ, ქვეყანა იუგოსლავიის ნაწილი გახდა, ხოლო იუგოსლავიის დაშლის შემდეგ, სერბეთთან ერთად სერბეთისა და ჩერნოგორიის რესპუბლიკა ჩამოაყალიბა. 2003 წლის 21 მაისს ჩატარებული რეფერენდუმის შედეგების საფუძველზე ამავე წლის 6 მაისს მონტენეგრო დამოუკიდებელ სახელმწიფოდ გამოცხადდა.

2017 წლის 5 ივნისს მონტენეგრო ჩრდილოატლანტიკური ალიანსის 29-ე წევრი ქვეყანა გახდა. ქვეყანა ასევე გაეროს, მსოფლიო სავაჭრო ორგანიზაციის, ევროპის უშიშროებისა და თანამშრომლობის ორგანიზაციის და ევროსაბჭოს წევრია. მონტენეგრო ხმელთაშუა ზღვის კავშირის ერთ-ერთი დამფუძნებელი ქვეყანაა.

მსოფლიო ბანკის კლასიფიკაციის მიხედვით, მონტენეგრო საშუალოზე მაღალი შემოსავლის ქვეყანად მიიჩნევა.

იხ. ვიდეო მონტენეგროში ჩინეთისგან აღებული სესხით მსოფლიოში ერთ-ერთი ყველაზე ძვირდღირებული მაგისტრალი შენდება, რომელიც უკვე სკანდალში გაეხვა.  არსებობს ვარაუდი, რომ ამ სესხის დაბრუნება არ იქნება ადვილი. ისმის კითხვა - ხომ არ გაება მონტენეგრო ჩინური ვალის ხაფანგში?

ქვეყნის ორივე სახელწოდება (მონტენეგროცა და ჩერნოგორიაც) ერთსა და იმავეს, — „შავ მთას“ აღნიშნავს. ფორმა „ჩერნოგორია“ ქართულ ენაში რუსული ენის საშუალებით შემოვიდა და მონტენეგროს მიერ დამოუკიდებლობის მოპოვებამდე გამოიყენებოდა.

XX საუკუნის დასაწყისის ქართულ პრესაში იხმარებოდა სახელწოდება მთაშავეთი.

XIV საუკუნეში Crna Gora მხოლოდ ერთი ტომის პაშტროვიჩების ტერიტორიას ეწოდებოდა. XV საუკუნეში ზეტას სათავადოს ხელისუფლებაში ჩერნოევიჩების გვარის მოსვლის შემდეგ უკვე დღევანდელი მონტენეგროს დიდი ნაწილის დასახელებად გამოპიყენებოდა.

                                   ისტორია

                                                      ჩერნოგორია როგორც დამოუკიდებელი სახელმწიფო ჩამოყალიბდა XVIII საუკუნეში. იგი იყო პირველი ბალკანური სახელმწიფო, რომელიც გამოეყო ოსმალეთის იმპერიას. ქვეყნის დედაქალაქი იყო ცეტინე.

პირველი მსოფლიო ომის შემდეგ მონტენეგრო იუგოსლავიის სამეფოს შემადგენლობაში შევიდა.

მონტენეგრო იუგოსლავიის ფედერაციული რესპუბლიკის შემადგენლობაში

1992 წელს იუგოსლავიის დაშლის შემდეგ მონტენეგროში რეფერენდუმი ჩატარდა, რომლის მონაწილეთა 96%-მა სერბეთთან გაერთიანებას დაუჭირა მხარი. რეფერენდუმს ბოიკოტი გამოუცხადეს ქვეყნის კულტურულმა უმცირესობებმა, მუსლიმებმა, ალბანელებმა და კათოლიკეებმა, რომლებიც მხარს მონტენეგროს დამოუკიდებლობას უჭერდნენ. მათ განაცხადეს, რომ გამოკითხვა არადემოკრატიულ პირობებში ჩატარდა. რეფერენდუმი მონიტორინგის გარეშე ჩატარდა, ამიტომაც მის სამართლიანობასთან დაკავშირებით არც ერთი მიუკერძოებელი განცხადება არ გაკეთებულა. მონტენეგრომ სერბეთთან ერთად იუგოსლავიის ფერედაციული რესპუბლიკა ჩამოაყალიბა.

1991-1995 წლებში მიმდინარე ბოსნიისა და ხორვატიის ომების დროს, მონტენეგროს შეიარაღებული ძალები სერბეთის ჯარებს ხორვატიის ქალაქ დუბროვნიკზე შეტევის დროს შეუერთდნენ. მათ მიერ ჩატარებული ოპერაციები ადამიანის უფლება მუდმივი და ფართომასშტაბიანი დარღვევებით ხასიათდებოდა. მონტენეგროელი გენერალი პავლე სტრუგარი დუბნროვნიკის დაბომბვაში მონაწილეობისთვის გაასამართლეს. მონტენეგროს პოლიციამ დააპატიმრა ბოსნიელი ლტოლვილები სერბთა ბანაკებში გადაიყვანა, სადაც ისინი სისტემატური წამების შემდეგ სიკვდილით დასაჯეს.

1996 წელს მონტენგროს მთავრობამ მილო დუკანოვიჩის ხელმძღვანელობით სერბეთთან ურთიერთობა გაწყვიტა, რომელსაც იმჟამად სლობოდან მილოშევიჩი მართავდა. მონტენეგროს მთავრობამ ეროვნულ ფულის ერთეულად ჯერ გერმანული მარკა, შემდეგ კი ევრო მიიღო, თუმცა არ გამხდარა ევროზონის ქვეყანა. ქვეყნის მომდევნო მთავრობები დამოუკიდებლობას ემხრობოდნენ, შესაბამისად მათი მმართველობის პერიოდში სერბეთთან დაძაბული ურთიერთობით ხასიათდებოდა.

2002 წელს სერბეთი და მონტენეგრო თანამშრომლობის შესახებ ხელშეკრულების გაგრძელებას დასთანხმდნენ. მათ აწარმოეს მოლაპარაკებები იუგოსლავიის ფედერაციული რესპუბლიკის სტატუსთან დაკავშირებით და გადაწყვიტეს, რომ ეს უკანასკნელი უფრო დეცენტრალიზებული სახელმწიფო ყოფილიყო. 2003 წელს მისი სახელწოდება სერბეთი და მონტენეგრო გახდა. ბელგრადში დადებული ხელშეკრულება მომდევნო სამი წლის მანძლზე მონტენეგროში დამოუკიდებლობის შესახებ რეფერენდუმის ჩატარებას კრძალავდა.

დამოუკიდებლობა და უახლესი ისტორია

მონტენეგროს დამოუკიდებლობის მხარდამჭერები 2006 წლის ივნისში ცეტინიეში

2006 წლის 21 მაისს მონტენეგროში სახელმწიფოებრივი დამოუკიდებლობის საკითხზე რეფერენდუმი ჩატარდა. რეფერენდუმში მონაწილეობა 419,240-მა ადამიანმა, სრული ელექტორატის 86.5%-მა მიიღო; მათგან 230,661 (55.5%) მხარს უჭერდა მონტენეგროს დამოუკიდებლობას, ხოლო 185,002 (44.5%) წინააღმდეგი იყო. 55%-იანი ბარიერის მცირედი ნიშნულით გადალახვით, სულ რაღაც 2,300 ხმით მოპოვებულ გამარჯვებას ევროკავშირის მიერ დადგენილი წესის მიხედვით ვალიდურობის შემოწმება სჭირდებოდა. მონტენეგროს დამოუკიდებლობა აღიარეს სერბეთმა, ევროკავშირისა და გაეროს უშიშროების საბჭოს მუდმივმა წევრმა ქვეყნებმა.

რეფერენდუმზე მონიტორინგს ხუთი საერთაშორისო სადამკვირვებლო მისია ახორციელებდა, რომელსაც ევროპის უშიშროებისა და თანამშრომლობის ორგანიზაცია ხელმძღვანელობდა. ჯამში სადამკვირვებლო პროცესში მონაწილეობა დაახლოებით 3,000-მა დამკვირვებლობა მიიღო.

მონტენეგროს დამოუკიდებლობა ქვეყნის პარლამენტმა 2006 წლის 3 ივნისს გამოაცხადა.

2015 წელს ჟურნალისტური გამოძიების კავშირმა სახელწოდებით ორგანიზებული დანაშაულისა და კორუფციის მხილების პროექტი მონტენეგროს ყოფილი პრეზიდენტი და იმჟამინდელი პრემიერ-მინისტრი მილო დუკანოვიჩი „ორგანიზებულ დანაშაულში ჩართულ წლის ადამიანად“ გამოაცხადა. ამ მოვლენის შემდეგ მონტენეგროს ქუჩებში დუკანოვიჩის გადადგომის მოთხოვნით დემონსტრაციები დაიწყო.

2012 წლიდან მონტენეგრო ევროკავშირთან მოლაპარაკებებს აწარმოებს. 2018 წელს ქვეყნის ევროკავშირში ინტეგრაცია 2022-დან^[13] 2025 წელს გადაიდო.

2019 წელს მონტენეგროში დაიწყო სახალხო პროტესტი მოქმედი პრეზიდენტი მილო დუკანოვიჩისა და პრემიერ-მინისტრი დუსკო მარკოვიჩის მიმართ, რომლებიც სოციალ-დემოკრატთა პარტიის წევრები არიან და ხელისუფლებაში 1991 წლიდან იმყოფებიან.

გეოგრაფია

კოტორის ყურე

მონტენეგრო ჩ. გ. 41° და 44° და ა. გ. 18° და 21°-ს შორის მდებარეობს. მისი მოსაზღვრე ქვეყნებია: ხორვატია, ბოსნია და ჰერცოგოვინა, სერბეთი, კოსოვო და ალბანეთი.

მონტენეგრო დუნაის დაცვის საერთაშორისო კომისიის წევრია. ქვეყანაში მდინარის 2,000 კილომეტრიანი მონაკვეთია მოქცეული.

გეოგრაფიული რეკორდები:

• უმაღლესი მწვერვალი — ზლა კოლატა — 2,535 მ
• უდიდესი ტბა — სკადარი — 391 კმ²
• უღრმესი კანიონი — მდინარე ტარას კანიონი — 1,300 მ
• უდიდესი ყურე — კოტორის ყურე

პოლიტიკა

მილო დუკანოვიჩი პრეზიდენტი	დუსკო მარკოვიჩი პრემიერ-მინისტრი

მონტენეგრო დამოუკიდებელი და სუვერენული რესპუბლიკაა, რომელშიც 2007 წლის 22 ოქტომბერს მიღებული კონსტიტუცია მოქმედებს. ამ უკანასკნელის მიხედვით, მონტენეგრო „დემოკრატიულ, სოციალური სამართლიანობის მქონე, კანონის უზენაესობაზე დაუძნებულ სახელმწიფოა“.

სახელმწიფოს მეთაურია პრეზიდენტი, რომელსაც ხუთ წელიწადში ერთხელ პირდაპირი არჩევნების შედეგად ირჩევენ. პრეზიდენტს გასცემს განკარგულებებს, ნიშნავს საპარლამენტო არჩევნების თარიღს, წარადგენს პრემიერ მინისტრობისა და საკონსტიტუციო სასამართლოს მოსამერთლეობის კანდიდატურებს, ნიშნავს რეფერენდუმს, ასევე მას აქვს ამნისტიის უფლება. პრეზიდენტის რეზიდენცია ქალაქ ცეტინიეში მდებარეობს.

ქვეყნის ხელისუფლების აღმასრულებელი ორგანოა მთავრობა, რომელსაც პრემიერ-მინისტრი ხელმძღვანელობს.

მონტენეგროს საკანონმდებლო ორგანოა ერთპალატიანი პარლამენტი, რომელიც იღებს კანონებს, ახდენს ხელშეკრულებების რატიფიკაციას, ნიშნავს მინისტრებსა და მოსამართლეებს და ასრულებს კონსტიტუციით დადგენილ ყველა სხვა ვალდებულებას. პარლამენტის წევრობისთვის არჩევნებში 6,000 ხმის მოპოვებაა საჭირო. მონტენეგროს დღევანდელი პარლამენტი 81 წევრისგან შედგება.

მონტენეგროს პრემიერ-მინისტრი დუსკო მარკოვიჩი და აშშ-ს სახელმწიფო მდივანი მაიკ პომპეო

2020 წელს Freedom House-მა პრეზიდენტი მილო დუკანოვიჩის მიერ სახელმწიფოს მიტაცებასა და ძალაუფლების ბოროტად გამოყენებაზე განცხადება გააკეთა. 2003 წლის შემდეგ პირველად მონტენეგრო არა დემოკრატიულ, არამედ ჰიბრიდული რეჟიმის ქვეყნად მიიჩნევა.

საერთაშორისო ურთიერთობები

მონტენეგროს საგარეო პოლიტიკის მთავრი სტრატეგიული მიზანი ევროკავშირში გაერთიანებაა. ქვეყნისათვის ასეთივე მნიშვნელოვანი მიზანი იყო ნატოში გაერთიანება, როგორც სტაბილურობისა და უსაფრთხოების გარანტია, რაც მონტენეგროს სხვა სტრატეგიული მიზნების მიღწევას კიდევ უფრო შეუწყობდა ხელს. ქვეყანა ნატოს წევრი 2017 წლის 5 ივნისს გახდა. მონტენეგროს მთავრობის აზრით, ნატოში ინტეგრაცია ევროკავშირში ინტეგრაციას კიდევ უფრო დააჩქარებს.

ადმინისტრაციული დაყოფა

მონტენეგრო 23 მუნიციპალიტეტადაა დაყოფილი, მათ შორის 21 რაიონული, ხოლო 2 ურბანული მუნიციპალიტეტია.

მოსახლეობა

მონტენეგროს ეთნიკური ჯგუფები მუნიციპალიტეტების მიხედვით (2011).

მონტენეგროს ენობრივი ჯგუფები მუნიციპალიტეტების მიხედვით (2011).

მონტენეგროს რელიგიური ჯგუფები მუნიციპალიტეტების მიხედვით (2011).

2018 წლის აღწერის მიხედვით, მონტენეგროში დაახლოებით 622 ადამიანი ცხოვრობს,^[21] ხოლო მოსახლეობის სიმჭიდროვე კმ²-ზე 45 ადამიანია.

მონტენეგრო ეთნიკურად მრავალფეროვანი ქვეყანაა. ძირითადი ეთნიკური ჯგუფები არიან მონტენეგროელები, სერბები, ბოსნიელები, ალბანელები და ხორვატები.

მონტენეგროს ოფიციალური ენაა ჩერნოგორიული. ასევე გამოიყენება სერბული, ბოსნიური და ხორვატული ენები.

საუკუნეთა მანძილზე მონტენეგრო კულტურულ გზაგასაყარზე იმყოფებოდა. დღეისათვის ქვეყანაში მუსლიმური და ქრისტიანული კულტურების უნიკალურ თანაარსებობას ვხვდებით.

რელიგიებს შორის მონტენეგროში ყველაზე ფართოდ მართლმადიდებლური ქრისტიანობაა გავრცელებული. ისტორიულად მონტენეგროელები სერბეთის მართლმადიდებლური ეკლესიის წევრები იყვნენ. 1993 წელს მონტენეგროს მართმადიდებლური ეკლესია დაარსდა, თუმცა მას ოფიციალური აღიარება არ მოუპოვებია.

მეორე უდიდესი რელიგიაა ისლამი, რომელსაც ქვეყნის მოსახლეობის 19% აღიარებს. 2004 წლის აღწერის მიხედვით, ალბანელთა ერთი მესამედი კათოლიციზმის, ხოლო ორი მესამედი სუნიტური ისლამის მიმდევრები არიან.

ეკონომიკა

მონტენეგროს ცენტრალური ბანკი.

მონტენეგრო გარდამავალი ეკონომიკის ქვეყანაა და მისი ეკონომიკა ძირითადად მომსახურების სფეროზეა ორიენტირებული. საერთაშორისო სავალუტო ფონდის მონაცემების მიხედვით, 2019 წელს მონტენეგროს მშპ $5.424 მილიარდი, მშპ მსყიდველობითი უნარის პარიტეტთან მიმართებით $12.516 მილიარდი, ხოლო მშპ ერთ სულ მოსახლეზე $20.083 იყო.

2007 წელს მონტენეგროს მშპ 10.7%-ით, ხოლო 2008 წელს 7.5%-ით გაიზარდა. 2007 წელს სერვისის სექტორმა მშპ-ს 72.4% აწარმოა, ინდუსტრიულმა სექტორმა – 17.6%, ხოლო სოფლის მეურნეობამ – 10%. მონტენეგროში 50,000 შინამეურნეობა აღირიცხება, შესაბამისად სწორედ ამდენი ოჯახის შემოსავალი სოფლის მეურნეობას ეყრდნობა.

2012 წელს მონტენეგრომ 182,3 მილიონი ევროს ღირებულების საქონლის ექსპორტი მოახდინა. მისი უმსხვილესი საექსპორტო პარტნიორებია: ხორვატია, სერბეთი, ბოსნია და ჰერცოგოვინა და უნგრეთი. ამავე წელს მონტენეგროს იმპორტმა 864,9 მილიონი ევრო შეადგინა. ქვეყნის უმსხვილესი იმპორტიორები არიან: სერბეთი, საბერძნეთი, ბოსნია და ჰერცოგოვინა.

ინფრასტრუქტურა

მონტენეგროს სარკინიგზო ქსელის ძირითადი ხაზი ბელგრადი-ბარის სარკინიგზო ხაზია, რომელიც ქვეყანას სერბეთთან აკავშირებს. მონტენეგროს მთავარი შიდა სარკინიგზო ხაზია ნიკსიში-პოდგორიცა, რომელიც რეკონსტრუქციის შემდეგ 2012 წელს გაიხსნა.

მონტენეგროში ორი საერთაშორისო აეროპორტია, ესენია: პოდგორიცას აეროპორტი და ტივატის აეროპორტი. 2008 წელს ორივე აეროპორტი ერთად 1.1 მილიონ მგზავრს მოემსახურა.

მონტენეგროს მთავარი პორტია ბარის ნავსადგური, რომელიც 1906 წელს აშენდა, ხოლო მეორე მსოფლიო ომის პერიოდში თითქმის სრულად დაინგრა, რის შემდეგაც 1950 წელს რეკონსტრუქციის შედეგად აღადგინეს. პორტს წელიწადში 5 მილიონი ტონა ტვირთის მიღება შეუძლია.

იხ. ვიდეო

ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -  

                           ბრძოლია თევზი

 (ლათ. Betta splendens) — ლაბირინთიანი თევზების ქვერიგის სახეობა. 8 სმ-მდე სიგრძის ლამაზი თევზია, განსაკუთრებით ლამაზია მამალი გამრავლების პერიოდში. გავრცელებულია სამხრეთ-აღმოსავლეთ აზიის მტკნარ წყლებში. მამალი ბრძოლია თევზი მოჩხუბარია, სამხრეთ-აღმოსავლეთ აზიის ქვეყნების მოსახლეობა მათ ორთაბრძოლასაც კი აწყობს ხოლმე. მამალი ბრძოლია თევზი ჰაერის ბუშტუკებისაგან (ქაფისაგან) წყლის ზედაპირზე აკეთებს ბუდეს, სადაც პირით გადააქვს დედლის მიერ ფსკერზე დაყრილი ქვირითი. ბრძოლია თევზი ადვილად მრავლდება აკვარიუმებში (t° — 25-30). გამოყვანილია მისი ფორმები: მარაოკუდა, წითელი, ლურჯი, მწვანე და სხვა.

იხ. ვიდეო Бойцовая рыбка - "Петушок" (Betta Splendens) Уход, содержание и размножение - მებრძოლი თევზი - "Cockerel" (Betta Splendens) მოვლა, მოვლა და გამრავლება Аквариумная рыбка петушок, еще её называют бойцовая рыбка, сиамский петушок, бетта (Betta splendens). В этом видео поговорим про общие сведения по уходу, содержанию, кормлению, размножению этой аквариумной рыбки и с кем она совместима.

მისი არსებობის შესახებ პირველად ნახსენებია დაახლოებით 1800 წ-ს არის. ამ დროს სიამის (ახლანდელი ტაილანდი) მცხოვრებლებმა ყურადღება მიიპყრეს პატარა თევზებზე, რომლებსაც ერთმანეთის მიმართ აგრესიული ქცევა ახასიათებთ. აღმოჩენილ პირებს ჰქონდათ მოკლე ფარფლები და არააღწერილი ყავისფერი სხეული. სიამებმა დაიწყეს ველური ბეტას შეჯვარება და გამოუშვეს თევზი, სახელად Pla Kat, რაც ნიშნავს "თევზს კბენს". 1840 წელს სიამის მეფემ თავისი ძვირფასი ასლები გადასცა დოქტორ თეოდორ კანტორს, ექიმს ბანგკოკიდან. ცხრა წლის შემდეგ, მიღებული თევზის დახასიათებაზე მუშაობისას, ექიმმა კანტორმა მათ დაარქვა Macropodus pugnax. თუმცა, 1909 წელს, ბრიტანელმა იქთიოლოგმა ჩარლზ ტეიტ რეგანმა, რომელმაც თევზის კლასიფიკაცია მოახდინა, დაარქვა მათ Betta splendens და აღნიშნა, რომ სახეობა Macropodus pugnax უკვე არსებობდა. სავარაუდოდ, რეგანმა სახელი ისესხა ბეტას არსებული მებრძოლი ტომისგან. შესაძლო თარგმანი: Bettah (მეომარი) ბრწყინვალე (ლამაზი). პირველი Betta შემოიტანეს პარიზში 1892 წელს და გერმანიაში 1896 წელს. 1910 წელს იგი გამოჩნდა აშშ-ში. ძვირფასი ტვირთის მფლობელი იყო ფრენკ ლოკი სან-ფრანცისკოდან (კალიფორნია). შერჩევისას მან მიიღო თევზი, რომელსაც ბეტა კამბოჯა დაარქვა. სინამდვილეში, ის იყო ერთ-ერთი პირველი, ვინც მიიღო ახალი Betta splendens ფერის ვარიანტი. რუსეთში Betta splendens-ის გამოჩენას რამდენიმე ვერსია აქვს. ერთ-ერთი მათგანი ასოცირდება V.M. Desnitsky-ის (XIX საუკუნის ბოლოს - XX საუკუნის დასაწყისის აკვარიანტის) სახელთან. 1896 წელს მან სინგაპურიდან ჩამოიტანა თევზისა და მცენარეების ეგზოტიკური სახეობები, მაგრამ არ არსებობს სანდო ინფორმაცია, იყო თუ არა მათ შორის გვარი Betta splendens. თუმცა, კიდევ ერთი მოყვარული აკვარიანტი, ვ. მის ხსოვნას დაწესდა კონკურსი საუკეთესო მებრძოლი თევზისთვის. სხვა ვერსიაში ნათქვამია, რომ Betta splendens შემოიტანა ფრანგმა გ.სეიზელმა და მისი თევზიდან მოვიდა არა მარტო რუსული, არამედ ევროპული მებრძოლი თევზის ყველა შთამომავალი

იხ. ვიდეო - Betta / Siamese Fighting Fish Care, Info and Advice -

ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -  

                               GBU-39

კომლექტი ოთხი ბომბი GBU-39

 (англ. Guided Bomb Unit) SDB (англ. Small Diameter Bomb) — ამერიკული ზუსტი მართვადი ბომბი, რომელიც შექმნილია გაფრენაზე დარტყმის სამიზნეების რაოდენობის გაზრდის მიზნით, უფრო მცირე მასის საბრძოლო მასალის გამოყენებით დარტყმის მაღალი სიზუსტით. ის 2006 წლის სექტემბრიდან შეიარაღებაშია აშშ-ს საჰაერო ძალებში.

დიზაინს აქვს ფრთები, რომლებიც იშლება ჰაერში, რაც მნიშვნელოვნად ზრდის განადგურების დიაპაზონს - ბომბს შეუძლია დაგეგმოს. GBU-39-ის საწყისი ჰორიზონტალური სიჩქარე უდრის თვითმფრინავის სიჩქარეს თვითმფრინავიდან ბომბის გაშვების მომენტში. ამრიგად, ჩქაროსნულ თვითმფრინავს შეუძლია 2000 კმ/სთ-ზე მეტი სიჩქარით (ანუ ზებგერითი სიჩქარით - M>2) მიმართოს ეს სასრიალო ბომბი სამიზნისკენ. GBU-39 ბომბის გამოყენება შესაძლებელია F-22 Raptor, F-15E Strike Eagle, Panavia Tornado, JAS-39 Gripen და Lockheed AC-130W თვითმფრინავებიდან. მიმდინარეობს მუშაობა ან იგეგმება მისი გამოყენება F-16 Fighting Falcon, F-35 Lightning II, A-10 Thunderbolt II, B-1 Lancer, B-2 Spirit და B-52 Stratofortress. შესაძლოა, ამ ბომბის გამოყენება აშშ-ს დამრტყმელ უპილოტო საფრენ აპარატებსაც შეეძლებათ. GBU-39 SDB UAB-ის ხელმძღვანელობის და აფეთქების საბოლოო ეტაპი GPS კორექტირებით, ფოტო 2006 წ. აფრენამდე თვითმფრინავის GBU-39 ბომბებით აღჭურვისას, ოთხი SDB შეჩერებულია მისი სტანდარტული სხივის დამჭერიდან BRU-61 / A, რომელიც განკუთვნილია ორი ათასი ფუნტიანი ბომბისთვის. GBU-39 ქობინი შეუძლია შეაღწიოს 90 სმ რკინაბეტონს, ხოლო დეტონაციის სისტემა საშუალებას აძლევს პილოტს ასევე აირჩიოს ჰაერის აფეთქება და აფეთქების დაყოვნება დარტყმის შემდეგ გაშვებამდე. სიზუსტის გარდა, GBU-39-ის მთავარი უპირატესობა არის სტელსი: 1,8 მ სიგრძით და სხეულის დიამეტრით 0,19 მ, ბომბს აქვს EPR დაახლოებით 0,015 მ2, რაც ართულებს მასიური დარტყმის მოგერიებას. ასეთი საშუალებები საჰაერო თავდაცვის სისტემების გამოყენებით

იხ. ვიდეო - Америка испытывает самую опасную бомбу StormBreaker на истребителе-невидимке F-35

Boeing-მა და Lockheed Martin-მა მიიღეს კონტრაქტი მცირე დიამეტრის ზუსტი ბომბის შესაქმნელად 2001 წლის ოქტომბერში. 2002 წელს აშშ-ს საჰაერო ძალების პირველმა მოადგილემ დარლენ დრუინმა გამორიცხა მოძრავი სამიზნეების დარტყმის შესაძლებლობა შემუშავებული სისტემის მოთხოვნების სიიდან, რამაც გაზარდა ბოინგის შანსები გამარჯვების კონკურსში. მიუხედავად იმისა, რომ მოგვიანებით დრუინმა მიიღო პატიმრობა ამ და მსგავსი ქმედებებისთვის კორპორაციის ინტერესებიდან გამომდინარე, ბოინგი კონკურსის გამარჯვებულად გამოცხადდა. ერთი ბომბის ღირებულება 70 ათასი აშშ დოლარი იყო. 2005 წლის სექტემბერში დაიწყო პირველი ტესტები და 2006 წლის ოქტომბერში GBU-39 ბომბი მზად იყო საბრძოლო გამოყენებისთვის F-15E თვითმფრინავიდან. პირველი საბრძოლო გამოყენება მოხდა იმავე თვეში ერაყში.

GBU-39 SDB UAB-ის ხელმძღვანელობის და აფეთქების საბოლოო ეტაპი GPS კორექტირებით, ფოტო 2006წ-ს

2006 წლის სექტემბერში Boeing-მა მიიღო კონტრაქტი SDB-ის მოდიფიკაციის შექმნაზე მინიმალური გირაო ზიანით, SDB FLM (Eng. Focused Lethality Munition). მასში, ფოლადის კორპუსის ნაცვლად, გამოიყენება მსუბუქი კომპოზიციური მასალა (ნახშირბადის ბოჭკოვანი), რამაც შესაძლებელი გახადა სახიფათო ფრაგმენტების რაოდენობის შემცირება და მიმართული ქობინი, რომელიც დაფუძნებულია მძიმე ინერტული მეტალით სავსე ასაფეთქებელ ნივთიერებაზე (მაგალითად, ვოლფრამი) ასევე გამოიყენება. ნათქვამია, რომ ბომბის გამოყენება შესაძლებელი გახდება ურბანულ გარემოში ბრძოლების დროს პირდაპირი მხარდაჭერისთვის, განადგურების რადიუსის შემცირების გამო. 2010 წლის აგვისტოში აშშ-ს საჰაერო ძალებმა აირჩიეს პროგრამის შემდგომი განვითარების ნაწილი, მცირე დიამეტრის ბომბი II, GBU-53 / B ვარიანტი, რომელიც შემოთავაზებულია Raytheon-ის მიერ. ბომბის ახალმა ვერსიამ მიიღო ახალი სამზოლიანი მაძიებელი, რომელიც აერთიანებს ინერციულ ხელმძღვანელობას GPS-ის, ინფრაწითელი და აქტიური სარადარო ჰომინგის გამოყენებით. 2014 წელს დაიწყო მუშაობა SDB-ის ვერსიაზე, რომელიც მიზნად ისახავს GPS სისტემის ჩარევის წყაროს. 2015 წლის მაისში SDB II შევიდა F-15E-ით

2008 წლის თებერვლისთვის, 1000-ე SDB ბომბი და 50-ე SDB FLM გადაეცა აშშ-ს ჯარებს. იმავე წლის სექტემბერში ისრაელმა აშშ-ს კონგრესისგან მიიღო ნებართვა ათასი SDB-ის შესყიდვის შესახებ, ხოლო 2010 წლის ივნისში ნიდერლანდებმა ხელი მოაწერეს კონტრაქტს 44 მილიონი დოლარის ოდენობით 603 ბომბისა და აღჭურვილობის შესყიდვის შესახებ. 2011 წელს აშშ-ის საჰაერო ძალებმა შეიძინა 2785 ბომბი 100 მილიონ დოლარზე მეტი ღირებულების, 2012 წელს — 100 ბომბი 20 მილიონი დოლარის ღირებულების, ხოლო 2013 წელს — 144 42 მილიონი დოლარის ღირებულების. ტაქტიკური და ტექნიკური მახასიათებლები კალიბრი (წონა) - 130 კგ. განადგურების მაქსიმალური დიაპაზონი არის 110 კმ (დაახლოებით 10 კმ სიმაღლეზე საკიდების დატოვებისას). დარტყმის სიზუსტე - 5 ... 8 მეტრი (1 მეტრამდე SDB II მოდიფიკაციისთვის). მართვის სისტემა - ინერციული, სატელიტური (SDB II ვერსიაში ასევე ინფრაწითელი და აქტიური რადარი). განადგურების ობიექტი არის ზუსტად ცნობილი კოორდინატები (SDB II ვერსიაში, ასევე მობილური სამიზნეები).

ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -  

20 ფაქტი ქალის სხეულზე, რომელიც                                    ქალებმაც კი არ იციან 

ქალი - გამოცანა არის.  რამდენჯერ გვსმენია ეს გამოთქმა, მაგრამ სიმართლე ის არის, რომ ქალის სხეული ნამდვილად არ არის ბოლომდე გამოკვლეული. ჩვენ აღმოვაჩინეთ საინტერესო ფაქტები, რომლებიც თავად გოგონებმაც კი არ იცოდნენ. იხ. ბმულზე

1. ქალის თმის დიამეტრი მამაკაცის თმის დიამეტრის ნახევარია. 2. ქალებიც ორჯერ უფრო სწრაფად ახამხამებენ თვალებს. 3. ქალის გული უფრო სწრაფად ცემს, ვიდრე მამაკაცის. 4. ქალები უფრო მეტად არიან მიჯაჭვული მამაკაცზე, ვიდრე მამაკაცი ქალზე. დაადანაშაულეთ ჰორმონი ოქსიტოცინი. 5. ქალის ორგანიზმი დღეში წვავს დაახლოებით 50 კალორიას, რაც უფრო ნელა ვიდრე მამაკაცის

6. ქალებს უფრო ძლიერი იმუნიტეტი აქვთ. 7. ქალებს უფრო მეტი გემოვნების კვირტები აქვთ ენაზე. 8. ქალის სხეულში უფრო მეტი ტკივილის რეცეპტორებია, მაგრამ ესტროგენის გამო ისინი უკეთ იტანენ ტკივილს. 9. ქალის კანი 10-ჯერ უფრო მგრძნობიარეა, ვიდრე მამაკაცის

10. ქალის მკერდი არ შეიცავს კუნთოვან ქსოვილს. 11. კუნთებსა და ლიგატებს აქვთ მეტი ელასტინი, ვიდრე კოლაგენი, ამიტომ ისინი უფრო მოქნილები არიან ვიდრე მამაკაცები. 12. ის ტკბილი გემოს ჩრდილებს მასზე უკეთ გამოარჩევს. 13. მას ბუნებრივად უკეთესი ყნოსვა აქვს. 14. ქალებს კარგად აქვთ განვითარებული პერიფერიული მხედველობა. მამაკაცებში - გვირაბი. 15. მაღალი ტემპერატურისგან ქალის მკერდი უფრო რბილი ხდება

16. ორი X ქრომოსომის არსებობის გამო ქალებში გართულებები და ქრონიკული დაავადებები ნაკლებად გვხვდება. 17. ორსულთა 30%-ს უჭმელად მადისაღმძვრელად მიაჩნია. 18. ქალის მიერ მოპოვებული ყოველი კილოგრამი მკერდის წონას 20 გრამით ზრდის. 19. მამაკაცებში სიმელოტე დედის მემკვიდრეობითი თვისებაა. 20. ქალის კისერი უფრო მოძრავია. თუ დაუძახებ, ის კისერს შეაქცევს, თუ დაუძახებ, მთელ სხეულს მოაქცევს

იხ. ვიდო - 20 Фактов о Женском Теле, в Которые Сложно Поверить с Первого Раза - 20 ფაქტი  ქალის სხეულზე, რომლის დაჯერებაც პირველად..შეუძლებელია -Все мы знаем о деторождении — невероятной способности женского организма производить на свет детей. Это, пожалуй, самая удивительная, но в то же время лишь одна из немногих интересных и необычных особенностей и способностей женского тела, которое просто поражает своими невероятными возможностями и интересными фактами. Стоит познакомиться с ними получше. В этом выпуске все самые лучшие, невероятные, удивительные, необычные, интересные и познавательные в мире факты о женском теле, о которых вы не знали. От необычного восприятия цвета, вкуса и звуков до удивительных особенностей речи и невероятного болевого порога. С вами tophype, и интересная и познавательная топ подборка 20 фактов о женском теле, в которые сложно поверить с первого раза. -ჩვენ ყველამ ვიცით მშობიარობის შესახებ - ქალის სხეულის წარმოუდგენელი უნარი შვილების გაჩენის შესახებ. ეს არის ალბათ ყველაზე გასაოცარი, მაგრამ ამავე დროს ქალის სხეულის რამდენიმე საინტერესო და უჩვეულო თვისებათა და შესაძლებლობებიდან მხოლოდ ერთი, რომელიც უბრალოდ აოცებს თავისი წარმოუდგენელი შესაძლებლობებითა და საინტერესო ფაქტებით. ღირს მათი უკეთ გაცნობა. ამ ნომერში არის მსოფლიოში ყველა საუკეთესო, წარმოუდგენელი, საოცარი, უჩვეულო, საინტერესო და ინფორმაციული ფაქტი ქალის სხეულის შესახებ, რომლის შესახებაც თქვენ არ იცოდით. ფერის, გემოსა და ბგერების უჩვეულო აღქმიდან დაწყებული მეტყველების საოცარი თვისებებით და წარმოუდგენელი ტკივილის ზღურბლით დამთავრებული. Tophype არის თქვენთან ერთად, და საინტერესო და ინფორმატიული ტოპ 20 ფაქტი ქალის სხეულის შესახებ, რომელთა დაჯერება პირველად ძნელია