ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -  

                             დიასპორა

                     ბერძნული დიასპორები ჩვენს წელთაღრიცხვამდე დაახლოებით VI საუკუნეში

(ბერძ. διασπορά - „გაბნევა“) — დიასპორას იწვევს იძულებითი გადასახლება, გენოციდის საფრთხე, ეკონომიკური და გეოგრაფიული ფაქტორების ზემოქმედება. თავდაპირველად ტერმინ „დიასპორას“ იყენებდნენ პალესტინის გარეთ მცხოვრები ებრაელების მიმართ, განსაკუთრებით მას შემდეგ, რაც სამშობლოდან განდევნეს ჯერ ბაბილონის მეფე ნაბუქოდონოსორ II-მ (ძვ.წ. VI ს.), შემდეგ რომაელებმა ახ.წ. I-II სს-ში. შემდგომში იგი გავრცელდა სხვა ეთნიკური (მაგ. სომხები, ირლანდიელები, ჩინელები) და რელიგიური (მაგ. პირველი ქრისტიანები) ერთობების მიმართაც.

თანამედროვე პოლიტიკურ მეცნიერებაში ცნება „დიასპორა“ აღნიშნავს ეთნიკური უმცირესობის ჯგუფს, რომელიც გადასახლდა, ცხოვრობს და მოღვაწეობს მიმღებ ქვეყანაში, ამასთან აქვს ძლიერი სენტიმენტალური და მატერიალური კავშირები წარმოშობის ქვეყანასთან. დიაპორის პრობლემა წარმოადგენს საშინაო პოლიტიკის ობიექტს და საერთაშორისო ურთიერთობათა სუბიექტს, რომელიც ქვეყნის საშინაო და საგარეო პოლიტიკის შემაკავშირებული ძაფია.

ისტორიული დიასპორები

აკადემიურ კვლევებს დიასპორის საკითხზე საფუძველი ჩაეყარა XX საუკუნის მე-2 ნახევარში, რომლებიც ძირითადად შეეხებოდა იმ დროისათვის ცნობილ ისტორიულ დიაპორებს. მათ რიცხვს მიეკუთვნებოდა:

ებრაული დიასპორა: ისრაელის სახელმწიფოს შექმნის შემდეგ მისი ტერიტორიის გარეთ დარჩენილი ებრაული მოსახლეობა.

აფრიკული დიასპორა: აფრიკის კონტინენტიდან გამოყვანილი მონების შთამომავალნი.

ირლანდიური დიაპორა: პოლიტიკური შევიწროების თუ ეკონომიკური პირობების გამო ირლანდიიდან მილიონობით დევნილი.

თანამედროვე დიასპორები

XX საუკუნის ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი მახასიათებელი იყო ეთნიკურ დევნილთა მასობრივი ტალღები ომების, ეკონომიკური კრიზისების და მზარდი ნაციონალიზმისა და რასიზმის გამო. საუკუნის პირველ ნახევარში ასეთი მოძრაობები იყო ევროპაში, აზიაში და ჩრდილოეთ აფრიკაში. დევნილთა დიდმა ნაწილმა ამერიკის კონტინენტს შეაფარა თავი, რითაც სათავე დაუდო თანამედროვე დიასპორების წარმოქმნას. იმ ხალხებს შორის, რომელთაც ეს პროცესი ყველაზე მეტად შეეხო, აღსანიშნავია:

სომხები - 1880-1910 წლებში სომხებით დასახლებულ ტერიტორიებზე ოსმალეთის იმპერიის მიერ გატარებული გენოციდის პოლიტიკის გამო;

ებრაელები და ბოშები - მეორე მსოფლიო ომის წლებში მათ წინააღმდეგ განხორციელებული გენოციდის პოლიტიკის გამო;

რუსეთის იმპერიის ხალხები - რუსეთის რევოლუციების და სტალინის ეპოქის მასობრივი მიგრაციების გამო;

გერმანელები - მეორე მსოფლიო ომის შემდეგ ყოფილი გერმანიის იმპერიის განაპირა რეგიონებიდან მათი გადასახლების გამო;

პოლონელები - მეორე მსოფლიო ომის შემდეგ კერზონის ხაზის ფარგლებში პოლონეთის სახელმწიფოს ფორმირების გამო;

სამხრეთ-აღმოსავლეთ აზიელები - მეორე მსოფლიო ომისა და ვიეტნამის ომის შედეგად ამ რეგიონიდან განდევნილი მოსახლეობა.

პალესტინელები - 1948 წელს არაბულ-ებრაული ომის შედეგად განდევნილი მოსახლეობა.

ე.წ. ცივი ომის ეპოქაში გრძელდებოდა ხალხთა მასობრივი მიგრაციები კონფლიქტების ზონებიდან, განსაკუთრებით მესამე სამყაროდან, რომელიც მოიცავდა აფრიკას, სამხრეთ და ცენტრალურ ამერიკას, ახლო აღმოსავლეთს და სამხრეთ აზიას. კომუნისტური სისტემის რღვევამ და სსრ კავშირის დაშლამ, რასაც თან მოჰყვა სოციალურ-ეკონომიური პირობების საგრძნობი გაუარესება, გამოიწვია მიგრაციების ახალი ტალღა, რომელშიც ბევრი ხალხი მოჰყვა, მათ შორის ქართველებიც.

                                                 ქართული დიასპორა

 საქართველოს საზღვრებს მიღმა არსებულ ქართულ სათვისტომოთა საერთო სახელწოდება. დღეისათვის, ემიგრანტი ქართველების ყველაზე დიდი რაოდენობა ცხოვრობს რუსეთის ფედერაციაში.

სარჩევი

1 ზოგიერთი ქართული წარმოშობის ცნობილი უცხოელი

2 სათვისტომოები

2.1 ევროპა

2.2 ჩრდილოეთ ამერიკა

2.3 აზია

3 იხილეთ აგრეთვე

ზოგიერთი ქართული წარმოშობის ცნობილი უცხოელი

დავით ბაგრატიონ-მუხრანელი

ხორხე ბაგრატიონი

ჯორჯ ბალანჩინი

დავით ბარამიძე

დავით ჭავჭავაძე

მარიამ დ’აბო

ანა დოღონაძე

ვახტანგ ჯობაძე

მიხეილ გრიგორაშვილი

გიორგი ღონღაძე

ელისაბედ კნაპი

ციპი ხოტოველი

ალექსანდრე ქართველი

კოლა ქვარიანი

გიორგი ლაცაბიძე

გიორგი მაჩაბელი

ქეთი მელუა

გიორგი პაპაშვილი

ჯონ მალხაზ შალიკაშვილი

სტალინი

თამთა გოდუაძე

ომარ თეთრაძე

სათვისტომოები

ევროპა

ქართველები ბელარუსში

ქართველები ბელგიაში

ქართველები კვიპროსში

ქართველები დანიაში

ქართველები ესტონეთში

ქართველები საფრანგეთში

ქართველები გერმანიაში

ქართველები საბერძნეთში

ქართველები იტალიაში

ქართველები ლატვიაში

ქართველები ლიეტუვაში

ქართველები მოლდოვაში

ქართველები ნიდერლანდებში

ქართველები ნორვეგიაში

ქართველები პოლონეთში

ქართველები რუსეთში

ქართველები ესპანეთში

ქართველები უკრაინაში

ჩრდილოეთ ამერიკა

ქართველები კანადაში

ქართველები შეერთებულ შტატებში

აზია

ქართველები აზერბაიჯანში

ქართველები ირანში

ქართველები თურქეთში

ქართველები ისრაელში

იხ. ვიდეო - "ქართული დიასპორა საქართველოს ევროპული მომავლისათვის"

ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -  

                     ატლასი (რაკეტები)

Friendship 7 კოსმოსური ხომალდის გაშვება ჯონ გლენთან ერთად Mercury პროგრამის ფარგლებში

ამერიკული რაკეტა მატარებლების ოჯახი სამხედრო და კომერციული ტვირთამწეობისთვის, შემუშავებული პირველი ამერიკული Atlas ICBM-დან, რომელიც შეერთებულ შტატებში შევიდა 1950-იანი წლების ბოლოს. თავდაპირველად, პროექტი შემოგვთავაზა Convair-მა, ICBM-მა აიღო საბრძოლო მოვალეობა, როდესაც Convair ეკუთვნოდა General Dynamics-ს. ახლა მთელი ატლასის სერიების უფლებები ეკუთვნის Lockheed Martin-ს.

სახელწოდება "ატლასი" შემოგვთავაზა 1951 წლის დასაწყისში კარელ იან ბოსარტმა, განვითარების ჯგუფის ხელმძღვანელმა და ოფიციალურად დაამტკიცა თავდაცვის სამინისტრომ 1951 წლის აგვისტოში. სახელი ეწოდა ტიტანის ატლანტას (ძველი ბერძნული Ἄτλας, ინგლისური ატლასი) საპატივსაცემოდ ძველი ბერძნული მითოლოგიიდან, ასევე Atlas Corporation-ის პატივსაცემად, რომელიც მაშინ ფლობდა Conver-ს.

1962 წლის 25 ოქტომბერს, კარიბის ზღვის კრიზისის მწვერვალზე, SM-65 Atlas რაკეტები გადაიყვანეს DEFCON-2-ზე მაქსიმალურ საბრძოლო მზადყოფნასთან ახლოს.

ატლასის ICBM-ები დიდხანს არ მუშაობდნენ, ამიტომ ბოლო დანაყოფი ამოიღეს საბრძოლო მოვალეობიდან 1965 წელს, ისინი შეიცვალა Titan-2 და Minuteman რაკეტებით. არცერთი რაკეტა არ განადგურდა: ისინი ყველა გადაარჩინეს და შემდეგ გამოიყენეს თანამგზავრების ან პლანეტათაშორისი ზონდების გასაშვებად.

გადამზიდავის ოჯახს აქვს გაშვებების ვრცელი ისტორია, მათ შორის პილოტირებული გაშვებები, დაწყებული ჯონ გლენის პირველი ამერიკული ორბიტალური ფრენით 1962 წლის 20 თებერვალს. 1986 წელს, ჩელენჯერის კატასტროფის შემდეგ, შეერთებულ შტატებში, საკმაოდ მცირე ხნით, ასევე მოხდა ავარიები ერთჯერადი გამშვები მანქანებით Titan და Delta, წარმოქმნილი დეფიციტის გამო, 1965 წელს წარმოებული ატლასის რაკეტა ამოღებულია კონსერვაციიდან. წელი და წარმატებით დაიწყო 21 წლიანი შენახვის შემდეგ.

Atlas-2 გამშვები მანქანის სხვადასხვა კონფიგურაციამ 63-ჯერ გაფრინდა 1991-2004 წლებში. Atlas-3 გამოიყენებოდა მხოლოდ 6 გაშვებაში 2000-2005 წლებში. Atlas-5 ექსპლუატაციაშია, 2020 წლამდე იგეგმება გამშვები მანქანის ექსპლუატაცია. ოჯახის რაკეტები გამოიყენებოდა სხვადასხვა კონფიგურაციებში, კერძოდ, გამოიყენებოდა სხვადასხვა მეორე და ზედა საფეხური, როგორიცაა კენტავრი და აგენა.

300-ზე მეტი ატლასის გაშვება განხორციელდა კეიპ კანავერალის საჰაერო ძალების ბაზიდან ფლორიდაში და 285 კალიფორნიის ვანდენბერგის საჰაერო ძალების ბაზიდან.

იხ. ვიდეო - Боевая ракета на службе мирного космоса: Краткая история семейства ракет Atlas

SM-65 Atlas ICBM-ის მესამე და პირველი წარმატებული საცდელი გაშვება შედგა 1957 წლის 17 დეკემბერს. სულ დამზადდა დაახლოებით 350 საბრძოლო რაკეტა. მას შემდეგ, რაც Atlas ICBM-ს გაუქმდა, დაახლოებით 200 მათგანი გამოიყენებოდა კოსმოსური გამშვები სატრანსპორტო საშუალებების სახით.

ატლასების ადრეული ცვლილებები გაკეთდა არა მხოლოდ სამხედრო გამოყენებისთვის. ასე რომ, 1958 წლის 18 დეკემბერს, Atlas B No. 10B პირველად გამოიყენეს, როგორც კოსმოსური გამშვები მანქანა სატელიტის გასაშვებად, როგორც პროექტის SCORE (ინგლისური პროექტის SCORE) ნაწილი (ინგლისური სიგნალის კომუნიკაცია ორბიტული სარელეო აღჭურვილობით), რომელიც ითვლება პირველად. საკომუნიკაციო თანამგზავრის პროტოტიპი და უშუალოდ პრაქტიკული გამოყენებისთვის აგებული თანამგზავრის პირველი ტესტი. მეორე დღეს, SCORE-მა გადასცა პრეზიდენტი ეიზენჰაუერის საშობაო გზავნილი, რომელიც ჩაწერილი იყო რადიოთი სატელიტის საკომუნიკაციო მაგნიტოფონზე.

ატლასები იყენებდნენ იმ დროისთვის უჩვეულო ტექნოლოგიებს:

Atlas II სერიების ჩათვლით: ერთი და ნახევარი ნაბიჯის კონფიგურაცია გაყოფილი ნაბიჯების ნაცვლად. თხევადი ჟანგბად-ნავთის საწვავის წყვილით თხევადი სარაკეტო ძრავა გაშვებული იყო ბალიშზე, ხოლო ორი გარე ძრავა (გამაძლიერებელი) გამორთული იყო და ფრენის მეორე წუთში დაეცა ტრაექტორიის აქტიურ ნაწილზე. ცენტრალური (მთავარი) ძრავა, საწვავის ავზები და სხვა სტრუქტურული ელემენტები რაკეტის შემადგენლობაში რჩებოდა ტრაექტორიაზე ტვირთის გამოშვების დასრულებამდე და შემდეგ განაგრძობდა მასთან ფრენას.

Atlas III სერიის ჩათვლით: თხელკედლიანი (0,254-1,02 მმ) ავსტენიტური უჟანგავი ფოლადის საწვავის ავზების ტარება ელექტროენერგიის ნაკრების მინიმალური გამოყენებით, ხოლო რაკეტების ფრენისთვის საჭირო ტანკების სტაბილურობა და სიმტკიცე უზრუნველყოფილი იყო გაზის გამაძლიერებელი წნევით. . ამ ხსნარმა შესაძლებელი გახადა მნიშვნელოვნად დაზოგოს მონოკოკის სტრუქტურის მასა, მაგრამ ეს მოითხოვდა რაკეტის სპეციალურ დამუშავებას წარმოების, მოვლის, ტრანსპორტირებისა და გაშვების დროს. ავზების აზოტით ზეწოლა აუცილებელი იყო თუნდაც შეუვსებელ რაკეტაზე, რათა თავიდან ავიცილოთ მისი განადგურება საკუთარი წონის გავლენის ქვეშ .

PS შედგება ძირითადი LR-105-NA თხევადი სარაკეტო ძრავისგან, ორი LR-89-NA გამშვები სარაკეტო ძრავისგან და ორი ვერნიეს სარაკეტო ძრავისგან (თითოეული ბიძგით დედამიწაზე 1,4–5,5 კნ, მუშაობის დროით. 360 წ.). საწვავი 2-კომპონენტიანი (ოქსიდიზატორი - თხევადი ჟანგბადი, საწვავი - ნავთი). მიწოდების სისტემა არის ტურბოტუმბო. კონტროლი უზრუნველყოფილია ძირითადი და დამწყები სარაკეტო ძრავების გადახრით გიმბალებში, ასევე ვერნიეს სარაკეტო ძრავების დახმარებით. ხუთივე სარაკეტო ძრავა ჩართულია ერთდროულად. სახელმძღვანელო სისტემა არის რადიო ინერციული ან ინერციული. გაშვების წონა 115-118 ტონა, სიგრძე 25 მ, დიამეტრი 3 მ ვარიანტი SLV-3 სარაკეტო ძრავები ბიძგით 840 კნ და წაგრძელებული (1,35 მ) სატანკო განყოფილება. გაშვების წონა 120 ტონა, საწვავის ჩათვლით 112 ტონა, სიგრძე 22,9 მ, დიამეტრი 3 მ.

ატლასის გამშვები მანქანები ასევე გამოიყენებოდა პილოტირებული მისიებისთვის, როგორც პირველი ამერიკული პილოტირებული კოსმოსური პროგრამის, Mercury-ის ნაწილი. სულ 1962-1963 წლებში შესრულდა 4 პილოტირებული ორბიტალური ფრენა.

1960 წლიდან მოყოლებული, Atlas-ის გამშვებმა მანქანამ ფართოდ დაიწყო Agena-ს ზედა საფეხურის გამოყენება თვითმწვავის კომპონენტებზე. აშშ-ს საჰაერო ძალებმა, NRO-მ და CIA-მ გამოიყენეს ეს ნაკრები ელექტრონული სადაზვერვო თანამგზავრების გასაშვებად. ნასამ გამოიყენა გადამზიდავი რეინჯერის პროგრამაში, რათა გადაეღო მთვარის ზედაპირის პირველი სურათები ახლოდან და გაეშვა Mariner 2, პირველი ამერიკული კოსმოსური ხომალდი, რომელიც სხვა პლანეტაზე გაფრინდა. თითოეული Agena სამიზნე მანქანა, რომელიც გამოიყენება ტყუპების პაემნისა და დოკ მისიებში, ასევე გაშვებული იყო Atlas-ის გამშვებ მანქანაზე.

1966 წლიდან არაერთმა „ატლასმა“ დაიწყო თხევადი წყალბადით სავსე ზედა საფეხურის „კენტავრის“ საწვავად გამოყენება. ატლას-კენტავრის გამშვები მანქანის დახმარებით, ნასამ გამოუშვა ავტომატური მანქანები მთვარეზე დასაფრენად Surveyor პროგრამის ფარგლებში და მარსიან მეზღვაურთა უმეტესობა.

Atlas E/F ბალისტიკური რაკეტები გამოყენებული იქნა Block I მოდიფიკაციის NAVSTAR თანამგზავრების გასაშვებად 1978-1985 წლებში (სულ 11 გაშვება, მათგან 10 წარმატებული). ატლასის ბოლო გაშვება თავდაპირველ კონფიგურაციაში განხორციელდა 1995 წლის 24 მარტს ვანდენბერგის ბაზიდან - ორბიტაზე მეტეოროლოგიური თანამგზავრი USA-109 გაუშვა.

იხ. ვიდეო - How The Atlas Rocket Evolved Over 60 Years - A history of the design changes that brought the Atlas ICBM to the current generation of Atlas V. The first launch was 60 years ago and since then we've seen several iterations on the design leading to the current Atlas V

 

ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -  

               იოანე ღვთისმეტყველი

წმ. მოციქული იოანე ღვთისმეტყველი

(ებრ. יוחנן‎ — „იოხანან“, ბერძ. Ιωάννης, ლათ. Ioannes) — ქრისტეს თორმეტ მოციქულთაგანი. იოანეს სახარების, იოანეს გამოცხადების (აპოკალიფსი) და სამი ეპისტოლეს ავტორი. ხსენების დღე — 8 (21) მაისი.

                                                                           

წმინდა იოანე მახარებლის ანგელოზი

იოანე ღვთისმეტყველი იყო გალილეველი მეთევზის ზებედეს და სალომეს შვილი. იესო ქრისტემ გალილეის ზღვის ნაპირზე დაინახა იოანე და მისი ძმა იაკობი და მოუწოდა გაჰყოლოდნენ მას (მათ. 4:21). მართლმადიდებლური ეკლესია წმ. იოანე ღვთისმეტყველის ხსენების დღეს ახ. სტილით 21 მაისს, 13 ივლისს და 9 ოქტომბერს აღნიშნავს. კათოლიკურ და სხვა ეკლესიებში აღინიშნება 27 დეკემბერს. იოანე იყო ქრისტეს ერთ-ერთი ყველაზე დაახლოებული მოწაფე. წმ. იოანე, წმ. იაკობთან და წმ. პეტრესთან ერთად იყო იაიროს ქალიშვილის აღდგენის მოწმე (მარკ. 5:37. ლუკ. 9:51). მხოლოდ წმ. იოანე, წმ. იაკობი და წმ. პეტრე იმყოფებოდნენ თაბორის მთაზე ქრისტეს ფერიცვალებისას (მათ. 17:1; მარკ. 9:2; ლუკ. 9:28); ასევე გეთსიმანიის ბაღში ქრისტეს ლოცვისას (მარკ. 14:33). გოლგოთაზე, ჯვარცმულმა ქრისტემ წმ. იოანეს დაავალა ყოვლადწმინდა ღვთისმშობელზე ზრუნვა. საეკლესიო გადმოცემის თანახმად, ყოვლადწმინდა ღვთისმშობლის მიძინების შემდგომ, წმ. იოანე ღვთისმეტყველი გაემგზავრა ეფესოში და მცირე აზიის სხვადასხვა ქალაქში ქრისტიანობის საქადაგებლად. წმ. იოანე ღვთისმეტყველი მრავალ სასწაულს აღასრულებდა (მათ შორის აღადგენდა მკვდრებს), რამაც განაპირობა ქრისტიანობის სწრაფი გავრცელება მთელს რეგიონში.

წმ. იოანე ღვთისმეტყველი და წმ. პროხორი კუნძულ პატმოსზე. ხატი. XVII

გადასახლება

რომის იმპერატორ ნერონის დროს დაიწყო ქრისტიანთა მასიური დევნა. საეკლესიო გადმოცემით წმ. იოანე რომაელებმა შეიპყრეს და რომში გადაიყვანეს, სადაც მას სასიკვდილო განაჩენი გამოუტანეს და საწამლავით ავსებული თასი დაალევინეს. წმ. მოციქული უვნებელი გადარჩა. შემდეგ ის ადუღებულ ზეთში ჩააგდეს, მაგრამ, სასწაულებრივად, ცოცხალი და უვნებელი გადარჩა. რომაელები იძულებული გახდნენ წმ. მოციქული კუნძულ პატმოსზე გადაესახლებინათ. პატმოსზე, წმ. იოანემ მრავალი სასწაული აღასრულა და მრავალი ადამიანი მოაქცია ქრისტეს სჯულზე. შემდგომში, წმ. მოციქულ პროხორესთან (სამოცდაათ მოციქულთაგანი) ერთად განმარტოვდა მთაზე. სამდღიანი მარხვის დასრულებისას მთა შეზანზარდა და გაისმა მეხის შემზარავი ხმა. შეშინებულ პროხორეს წმ. იოანემ მოუწოდა ჩაეწერა სიტყვები რომლებსაც წარმოთქვამდა: ”მე ვარ ანი და ჰოე, იტყჳს უფალი ღმერთი, რომელი არს და რომელი იყო და რომელი მომავალ არს, ყოვლისა მპყრობელი” (გამ.1:8). ეკლესიის გადმოცემით ”იოანეს გამოცხადება” (აპოკალიფსი) დაიწერა სწორედ კუნძულ პატმოსზე ახ.წ. 67. ქრისტიანთა შეხედულებით, ”იოანეს გამოცხადებაში” გაიხსნა ეკლესიათა განგების და ბოლო ჟამის საიდუმლოებები.

წმ. მოციქული იოანე ღვთისმეტყველი (ნიურნბერგის ქრონიკა, 1493)

დაბრუნება

ხანგრძლივი გადასახლების შემდეგ წმ. იოანე გაათავისუფლეს. მოციქული დაბრუნდა ეფესოში და განაგრძო ქრისტიანობის ქადაგება. წმ. იოანე ქრისტიანებს აფრთხილებდა მწვალებლობათა (ერესის) შესახებ. დაახ. ახ.წ. 95 წმ. იოანემ დაწერა სახარება. შემდგომში მოციქულმა დაწერა სამი ეპისტოლე. წმ. იოანე ხალხს სიყვარულისკენ მოუწოდებდა და თავად იყო ქრისტესმიერი სიყვარულის უპირველესი მაგალითი გარშემომყოფთათვის.

იოანე მახარებელი მდუღარე ზეთში (ჰანს ფრიზი, 1514)

აღსასრული

წმ. იოანე ღვთისმეტყველმა 100 წელზე მეტხანს იცოცხლა. როდესაც მოციქულმა იგრძნო, რომ ახლოვდებოდა მისი ამქვეყნიური ცხოვრების დასასრული, შვიდ მოწაფესთან ერთად გავიდა ეფესოდან და მიწაში ჯვრის ფორმის საფლავი გაათხრევინა, შიგ ჩაწვა და მოწაფეეს უბრძანა მისთვის მიწა დაეყარათ. მოწაფეები ქვითინით ეალერსებოდნენ მასწავლებელს, მაგრამ იძულებულნი იყვნენ აღესრულებინათ წმ. მოციქულის თხოვნა. როდესაც დანარჩენმა მოწაფეებმა შეიტყვეს წმ. იოანე ღვთისმეტყველის გარდაცვალების ამბავი, ეფესოში ჩავიდნენ და საფლავი გათხარეს, მაგრამ სხეული ვერ აღმოაჩინეს. გადმოცემის მიხედვით, ყოველ წელს 8 (21) მაისს წმ. იოანე ღვთისმეტყველის საფლავიდან ამოდიოდა მიწის მტვერი, რომელსაც მორწმუნეები იყენებდნენ სხვადასხვა ხორციელი, თუ სულიერი დაავადების განსაკურნებლად. ქრისტეს მოციქულებიდან იოანემ ყველაზე მეტ ხანს იცოცხლა და მათ შორის იყო ერთადერთი, რომელიც მოწამეობრივი სიკვდილით არ აღესრულა, არამედ მშვიდად მიიცვალა ეფესოში 26 სექტემბერს, დაახლოებით ახ.წ. 110. დასაფლავებულია ეფესოში.

გადმოცემით, იოანე ღვთისმეტყველი იესო ქრისტესა და ღვთისმშობლის მსგავსად ხორციელად ზეცად ამაღლდა. ამდენად, მისი წმინდა ნაწილები (მსგავსად სხვა წმიდანების) ეკლესიას არ გააჩნია.

იხ. ვიდეო - იოანე ღვთისმეტყველი

ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -  

                  ფრეიზერ სტოდარტი

დაბ. ადგილი ედინბურგი, შოტლანდია, გაერთიანებული სამეფო

მოქალაქეობა აშშ, გაერთიანებული სამეფო

საქმიანობა supramolecular chemistry

მუშაობის ადგილი ქვინსის უნივერსიტეტი (1967–70)

შეფილდის უნივერსიტეტი (1970–1990)

ბირმინგემის უნივერსიტეტი (1990–1997)

კალიფორნიის უნივერსიტეტი (ლოს-ანჯელესი) (1997–2008)

ჩრდილოდასავლეთის უნივერსიტეტი (2008– )

ახალი სამხრეთ უელსის უნივერსიტეტი (2019– )

ალმა-მატერი ედინბურგის უნივერსიტეტი, კალიფორნიის უნივერსიტეტი და Stewart's Melville College

სამეცნიერო ხარისხი ფილოსოფიის დოქტორი

ჯილდოები ალბერტ აინშტაინის მსოფლიო სამეცნიერო ჯილდო, King Faisal International Prize in Science, ნობელის პრემია ქიმიაში, დევის მედალი , სამეფო საზოგადოების წევრი, Fellow of the Royal Society of Chemistry, ედინბურგის სამეფო საზოგადოების წევრი, რაინდი-ბაკალავრი, Arthur C. Cope Award, ISNSCE Nanoscience Prize , ასწლეულის პრემია, ბირმინგემის უნივერსიტეტის საპატიო დოქტორი, ამერიკის ხელოვნებისა და მეცნიერების აკადემიის წევრი და Feynman Prize in Nanotechnology

(ინგლ. James Fraser Stoddart; დ. 24 მაისი, 1942) — შოტლანდიელი ქიმიკოსი. აშშ-ის ჩრდილოდასავლეთის უნივერსიტეტის ქიმიის დეპარტამენტის სტოდარტის მექანოსტერეოქიმიის ჯგუფის ხელმძღვანელი. მეცნიერეის საკვლევი სფეროები მოიცავს სუპრამოლეკულურ ქიმიასა და ნანოტექნოლოგიას. სტოდარტმა განავითარა მექანიკურად შიდაჩაკეტილი მოლეკულური არქიტექტურების ეფექტიანი სინთეზი, როგორიცაა ბორომეოს მოლეკულური ბეჭდები, კატენანი და როტაქსანი, რომლებიც მოლეკულური ხელახლა შემეცნებისა და მოლეკულური თვითშეკრების პროცესებისთვის გამოიყნება. ეს სტრუქტურები სტოდარტის ჯგუფმა ნანოელექტრონული მოწყობილობებისა და ნანოელექტრომექანიკური სისტემების გამოყენებით შეიმუშავა. მეცნიერის მიღწევები არაერთი საერთაშორისო ჯილდოთია აღიარებული, მათ შორის მეფე ფეისალის საერთაშორისო პრიზით მეცნიერებაში (2007). 2016 წელს სტოდარტმა ბერნარდ ფერინგასთან და ჟან-პიერ სავაჟთან ერთად მოლეკულური მანქანების შექმნისა და სინთეზისთვის ნობელის პრემია მიიღო ქიმიის დარგში.

იხ. ვიდეო - Интервью с сэром Джеймсом Фрейзером Стоддартом — Нобелевским лауреатом по химии - Big Time

ფრეიზერ სტოდარტი 1942 წლის 24 მაისს ედინბურგში დაიბადა. ის ფერმერმა ედჯლოუ ფერმმა პატარა თემში აღზარდა, რომელიც 3 ოჯახისაგან შედგებოდა. დაწყებითი განათლება ადგილობრივ სოფლის სკოლაში, კერინგტონში მიიღო, შემდეგ კი სწავლა ედინბურგში, მელვილის კოლეჯში განაგრძო. 1964 წელს მეცნიერების ბაკალავრის ხარისხი მიიღო, ხოლო 1967 წელს ფილოსოფიის დოქტორის ხარისხი - ედინბურგის უნივერსიტეტში.

კარიერა

1967 წელს სტოდარტი როგორც კვლევის ეროვნული საბჭოს წევრი კანადაში, ქვინსის უნივერსიტეტში პოსტდოქტორანტ წევრად გაემგზავრა. 1978 წელს Imperial Chemical Industries-ის ლაბორატორიაში პირველად დაიწყო მექანიკურად შიდაჩაკეტილი მოლეკულების შესწავლა, რომლებიც საბოლოოდ მოლეკულურ მანქანებად აქცია. იმავე წელს როგორც სამეცნიერო კვლევების საბჭოს უფროსი წევრი, კალიფორნიის (ლოს-ანჯელესი) უნივერსიტეტს ეწვია. 1981 წელს სტოდარტი შეფილდში დაბრუნდა, სადაც 1982 წელს დააწინაურეს.

1980 წელს ედინბურგის უნივერსიტეტში მეცნიერების დოქტორის ხარისხი მოიპოვა მოლეკულების მიღმა სტერეოქიმიური კვლევებისთვის. 1993-1997 წლებში ის ბირმინგემის უნივერსიტეტის ქიმიის სკოლის ხელმძღვანელი იყო.

35 წლის მანძილზე სტოდარტმა 300-მდე ფილოსოფიის დოქტორსა და პოსტდოქტორანტ მკვლევარს უხელმძღვანელა.

პირადი ცხოვრება

სტოდარტი ამერიკისა და ბრიტანეთის მოქალაქეა. 1968 წელს იქორწინა ნორმა აგნეს სქოლანზე. მეუღლე 2004 წელს კიბოთი გარდაეცვალა.[19] ჰყავს ორი ქალიშვილი. ნორმა სტოდარტი ბიოქიმიის ფილოსოფიის დოქტორი იყო და ქმარს შეფილდის, ბირმინგემისა და ლოს-ანჯელესის უნივერსიტეტებში კვლევებში ეხმარებოდა.

ფრეიზერ და ნორმა სტოდარტების პრიზი ფილოსოფიის დოქტორთათვის მათმა ალმა მატერმა, ედინბურგის უნივერსიტეტმა დააწესა. პრიზი პირველად 2013 წელს გაიცა.

ჯილდოები

2006 წელს სტოდარტი ელიზაბეთ II-მ რაინდ-ბაკალავრად დანიშნა. 2007 წელს სტოდარტი მეცნიერებაში ალბერტ აინშტაინის მსოფლიო ჯილდოს მფლობელი გახდა.

ფრეიზერ სტოდარტი უამრავი საერთაშორისო ჯილდოსა და პრიზის მფლობელია. 2004 წელს მან ნაგოიას ოქროს მედალი მოიპოვა ორგანულ ქიმიაში, 2007 წელს კი ტეტრაჰედრონის პრიზი გადაეცა. იმავე წელს შოტლანდიელი მეცნიერი მეცნიერებაში ალბერტ აინშტაინის მსოფლიო ჯილდოსა და ნანოტექნოლოგიაში ფეინმენის პრიზის მფლობელი გახდა. 2008 წელს ამერიკის ქიმიის საზოგადოებისგან არტურ კოუპის ჯილდო გადაეცა, ხოლო ლონდონის სამეფო საზოგადოებისგან დეივის მედალი. 2 წლის შემდეგ მეცნიერი ედინბურგის სამეფო საზოგადოების სამეფო მედლით დაჯილდოვდა.

წევრი

მეცნიერების ეროვნული აკადემია, აშშ, 2014

ხელოვნებისა და მეცნიერების ამერიკის აკადემია, აშშ, 2012

ქიმიის სამეფო საზოგადოება, საპატიო წევრი, გაერთიანებული სამეფო, 2011

ედინბურგის სამეფო საზოგადოება, საპატიო წევრი, გაერთიანებული სამეფო, 2008

ნიდერლანდების ხელოვნებისა და მეცნიერების სამეფო აკადემიის სამეცნიერო განყოფილება, უცხოელი წევრი, ჰოლანდია, 2006

მეცნიერების წინსვლის ამერიკის ასოციაცია, აშშ, 2005

ლეოპოლდინას მეცნიერებათა აკადმია, გერმანია, 1999

ლონდონის სამეფო საზოგადოება, გაერთიანებული სამეფო, 1994

იხ. ვიდეო - Sir J. Fraser Stoddart: “It went far beyond the class room” - Nobel Prize in Chemistry 2016

  

ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -  

                  არნო ალან პენზიასი

დაბ. თარიღი 26 აპრილი, 1933 (89 წლის)

დაბ. ადგილი მიუნხენი, გერმანია

მოქალაქეობა Flag of the United States.svg აშშ

საქმიანობა ფიზიკა და კოსმოლოგია

მუშაობის ადგილი Bell Labs

ალმა-მატერი კოლუმბიის უნივერსიტეტი, ნიუ-იორკის საქალაქო კოლეჯი და Brooklyn Technical High School

ჯილდოები ნობელის პრემია ფიზიკაში, ჰაროლდ პენდერის პრემია, ჰენრი დრეიპერის მედალი, ჰერშელის მედალი, ამერიკის ფიზიკის საზოგადოების წევრი, IRI-ის მედალი, ამერიკის ხელოვნებისა და მეცნიერების აკადემიის წევრი და George E. Pake Prize

(ინგლ. Arno Allan Penzias; დ. 26 აპრილი, 1933, მიუნხენი, გერმანია) — ამერიკელი ასტროფიზიკოსი. განათლება მიიღო ნიუ-იორკის „სიტი-კოლეჯში“ და კოლუმბიის უნივერსიტეტში. 1961 წლიდან მუშაობდა ნიუ-ჯერსიში „ბელ-ტელეფონ ლაბორატორისში“. რელიქტური გამოსიხივებისათვის რობერტ უილსონთან ერთად მიენიჭა ნობელის პრემია (1978).

იხ. ვიდეო - Арно Пензиас, лауреат Нобелевской премии по физике 1978 г .: интервью, записанное в 2004 г. - Arno Penzias, Nobel Prize in Physics 1978: interview recorded in 2004

ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -    ჩვენ ვიკლევთ სამყაროს ჰიპოთეზა სამყაროს შესახებ, -We explore the universe hypothesis about the universe, -  Исследуем вселенскую гипотезу о Вселенной, 

                         ჰიპოთეზა 

ანდრეას ცელარიუსის ჰიპოთეზა, პლანეტების მოძრაობა ექსცენტრულ და ეპიციკლურ ორბიტებზე

(ძველ ბერძ. ὑπόθεσις – ვარაუდი) — მეცნიერული ვარაუდი, რომელიც წამოყენებულია გარკვეული მოვლენების ასახსნელად და მოითხოვს დამოწმებას.

ჰიპოთეზის საშუალებით, გარკვეული ფაქტების საფუძველზე, კეთდება დასკვნა ცალკეული ობიექტის, კავშირის ან მოვლენის მიზეზის შესახებ. ჰიპოთეზას ალბათური ხასიათი აქვს, ამიტომ განსხვავებით აქსიომისა და პოსტულატისგან საჭიროა მისი შემოწმება და დასაბუთება. როგორც წესი, ჰიპოთეზა გამოითქმება მის დამადასტურებელ მთელი რიგი დაკვირვებების საფუძველზე. ჰიპოთეზას შემდგომში ან საბოლოოდ ამტკიცებენ და მას იღებენ როგორც დადგენილ ფაქტს (იხ. თეორემა, თეორია), ან უარყოფენ (მიუთითებენ კონტრმაგალითზე) გადაიქცევა რა მცდარ მტკიცებულებად.

დაუმტკიცებელ და არაუარყოფილ ჰიპოთეზას უწოდებენ ღია პრობლემას.

ჰიპოთეზა დიდ როლს ასრულებს მეცნიერული ცოდნის განვითარებაში. ის ნებისმიერი მეცნიერული კვლევა-ძიების აუცილებელი შემადგენელი ნაწილია.

ჰიპოთეზებს განსაკუთრებული მნიშვნელობა ენიჭება ემპირიულ მეცნიერებებში. ჰიპოთეზა არის ვარაუდი ფაქტების ორ ჯგუფს შორის მიზეზობრივი კავშირის შესახებ.

სოციოლოგიურ გამოკვლევებში ჰიპოთეზა ერთ-ერთი მთავარი მეთოდოლოგიური ინსტრუმენტია, რომელიც განსაზღვრავს კვლევის დაგეგმვას, კვლევის მეთოდების სწორ შერჩევას, მთელი პროცესის ორგანიზებას.

სოციოლოგიურ გამოკვლევებში ჰიპოთეზა წარმოადგენს დასაბუთებულ ვარაუდს შესასწავლი სოციალური ობიექტების, მათი სტრუქტურის, თავისებურებების, სოციალურ მოვლენებს შორის არსებული კავშირების არსისა და ხასიათის, ამ კავშირების განმაპირობებელი ფაქტორების შესახებ.

იხ. ვიდეო - გია მაჩაბელი და ანდრია როგავა - სამყაროთა მრავლობითობის ჰიპოთეზა, მულტივერსი -   გია მაჩაბლის ტელეგადაცემა „საუბრები სტუდიაში", 2020 წლის 11 ივნისი. სტუმარი - ანდრია როგავა. გადაცემის თემა: სამყაროთა მრავლობითობის ჰიპოთეზა, მულტივერსი. „საუბრები სტუდიაში" გადის მედია-კავშირ „ობიექტივის" ეთერში, ხუთშაბათობით, სამის ნახევარზე.

მეთოდოლოგიური თვალსაზრისით, ჰიპოთეზები შემაკავშირებელი რგოლია თეორიულ კონცეფციასა და კვლევის ემპირიულ ბაზას შორის. არსებობს ჰიპოთეზათა კლასიფიკაცია სხვადასხვა კრიტერიუმის მიხედვით: 1. კვლევის ამოცანათა მიხედვით – ძირითადი და არაძირითადი ჰიპოთეზები. 2. საგნობრივი სფეროს შესახებ ვარაუდების შინაარსის მიხედვით – აღწერითი და ახსნითი ჰიპოთეზები. 3. დამუშავებისა და დასაბუთებულობის ხარისხის მიხედვით – პირველადი და მეორადი ჰიპოთეზები. 4. ვარაუდების ერთიანობის ხარისხის მიხედვით, ჰიპოთეზები – საფუძვლები და ჰიპოთეზები – შედეგები (ანუ საფუძველჩამყრელი და გამომდინარეობითი ხასიათის ჰიპოთეზები).

მეცნიერულ მეთოდოლოგიაში განასხვავებენ თეორიულ ჰიპოთეზებსა და ჰიპოთეზებს, როგორც ემპირიულ ვარაუდებს, რომლებიც ექვემდებარებიან ექსპერიმენტალურ შემოწმებას. აქედან პირველი შედის თეორიის სტრუქტურაში ძირითადი ნაწილის სახით.

თეორიული ჰიპოთეზების წამოყენება ხდება თეორიაში შინაგანი წინააღმდეგობების აღმოსაფხვრელად ან თეორიისა და ექსპერიმენტალურ შედეგებს შორის სხვადასხვაობის დასაძლევად და წარმოადგენს თეორიული ცოდნის სრულყოფის ინსტრუმენტს.

სამეცნიერო ჰიპოთეზა უნდა აკმაყოფილებდეს ფალსიფიცირებისა (თუკი ცდას საფუძველზე მოხდა მისი უარყოფა) და დამოწმების (თუ ექსპერიმენტალურად მოხდა მისი დადასტურება) პრინციპებს.

ჰიპოთეზების მეორე ტიპი - ვარაუდები, რომლებიც წამოყენებულია ექსპერიმენტალური კვლევის მეთოდით პრობლემის გადასაწყვეტად, განეკუთნებიან ექსპერიმენტალურ ჰიპოთეზებს. არ არის აუცილებელი ექსპერიმენტალური ჰიპოთეზები ეფუძნებოდნენ თეორიას. წარმომავლობის მიხედვით ექსპერიმენტალური ჰიპოთეზები თავის მხრივ კიდევ შეიძლება დაიყოს სამი ტიპად:

პირველი - ჰიპოთეზები, რომლებიც ეფუძნება თეორიებს ან რეალობის მოდელებს და წარმოადგენენ ამ თეორიის ან მოდელების შედეგების პროგნოზებს (ე.წ თეორიულად დასაბუთებული ჰიპოთეზები). ისინი ემსახურებიან კონკრეტული თეორიის ან მოდელის შედეგების შემოწმებას.

მეორე - სამეცნიერო ექსპერიმენტალური ჰიპოთზები, რომლებიც ასევე წამოყენებულია ამა თუ იმ თეორიის, კანონების, ადრე აღმოჩენილი კანონზომიერებების ან მოვლენებს შორის მიზეზობრივი კავშირების დასადასტურებლად ან უარსაყოფად, მაგრამ რომლებიც არ ეფუძნებიან უკვე არსებულ თეორიებს, არამედ ფორმულირებულია ფეიერაბენდის პრინციპით „ყველაფერი ნებადართულია“ („anything goes“).

მესამე - ემპირიული ჰიპოთეზები, რომლებიც წამოყენებულია ყოველგვარი თეორიის ან მოდელის გარეშე, ანუ ფორმულირებულია მოცემული კონკრეტული შემთხვევისთვის. ექსპერიმენტალური შემოწმების შემდეგ ასეთი ჰიპოთეზა გადაიქცევა ფაქტად, მაგრამ კვლავ მოცემული შემთხვევისათვის.

ამასთან ნებისმიერი ექსპერიმენტალური ჰიპოტეზის ძირითადი თავისებურება მდგომარეობს იმაში, რომ ისინი ოპერაციონალიზირებადნი არიან. მარტივად რომ ვთქვათ, ისინი ფორმულირებულია კონკრეტული ექსპერიმენტალური პროცედურის ტერმინებში. ყოველთვისაა შესაძლებელი ჩატარდეს ცდა მათ შესამოწმებლად.

ჰიპოთეზები შინაარსის მიხედვით შეიძლება დაიყოს ჰიპოთეზებად, რომლებიც შეიცავენ: ა) მოვლენას; ბ) მოვლენებს შორის კავშირებს; გ)მოვლენებს შორის მიზეზობრივ კავშირებს.

მკვლევარები განასხვავებენ სამეცნიერო და სტატისტიკურ ჰიპოთეზებს. სამეცნიერო ჰიპოთეზები ფორმულირებულია როგორც პრობლემის სავარაუდო გადაწყვეტა. სტატისტიკური ჰიპოთეზა - მტკიცებულება უცნობი პარამეტრის მიმართ, ფორმულირებულია მათემატიკური სტატისტიკის ენაზე.

ნებისმიერი სამეცნიერო ჰიპოთეზა საჭიროებს სტატისტიკის ენაზე გადაყვანას. ცდას ორგანიზებისას ჰიპოთეზების რაოდენობას შემოსაზღვრავენ ორამდე: ძირითადი და ალტერნატიული, რისი ხორცშესხმა ხდება სწორედ მონაცემთა სტატისტიკური დამუშავების პროცედურისას. ეს პროცედურა დაიყვანება მსგავსება და განსხვავების შეფასებამდე. სტატისტიკური ჰიპოთეზების შემოწმებისას გამოიყენება მხოლოდ ორი ცნება: H1 (ჰიპოთეზა განსხვავებაზე) და H0 (ჰიპოთეზა მსგავსებაზე).

ამრიგად, ექსპერიმენტალური ჰიპოთეზა ემსახურება ცდას ორგანიზირებას, ხოლო სტატისტიკური - რეგისტრირებადი პარამეტრების შედარების პროცედურის ორგანიზირებას. ანუ სტატისტიკური ჰიპოთეზა აუცილებელია ექსპერიმენტალური კვლევების მონაცემების მათემატიკური ინტერპრეტაციის ეტაპზე.

ჰიპოთეზები, რომლებიც არ იქნენ უარყოფილნი ექსპერიმენტალურად, გადაიქცევიან რეალობის შესახებ თეორიული ცოდნის კომპონენტებში: ფაქტები, კანონზომიერებები, კანონები.

ამრიგად დასკვნის სახით შეიძლება ითქვას, რომ თეორიის უშუალო შემოწმება ექსპერიმენტში არ შეიძლება. თეორიული გამონათქვამები წარმოადგენენ უნივერსალურს; მათგან გამომდინარეობენ კერძო დასკვნები, რომლებსაც უწოდენენ სწორედ ჰიპოთეზებს. ისინი უნდა იყოს შინაარსიანი, ოპერაციონალური (პოტენციურად უარყოფადი) და ფორმულირებული ორი ალტერნატივის სახით. თეორიის უარყოფა ხდება მაშინ, როდესაც მისგან გამომდინარე კერძო დასკვნები არ დასტურდება ექსპერიმენტში.

დასკვნები, რომლის გაკეთების საშუალებას ცდა იძლევა ასიმეტრიულია: ჰიპოთეზა შეიძლება უარყოფილი იქნას, მაგრამ უარყოფილი ჰიპოთეზა არასოდეს შეიძლება მიღებული იქნას საბოლოოდ. ნებისმიერი ჰიპოთეზა ღიაა შემდგომი შემოწმებისთვის.

იხ. ვიდეო - Непознанная реальность Самые шокирующие гипотезы 28 02 2022

როდესაც გამოკვლეულია შესაძლო კორელაცია ან მსგავსი კავშირი ფენომენებს შორის, მაგალითად, ეფექტურია თუ არა შემოთავაზებული საშუალება დაავადების სამკურნალოდ, ჰიპოთეზა, რომ კავშირი არსებობს, არ შეიძლება განიხილებოდეს ისე, როგორც შეიძლება შეისწავლოს შემოთავაზებული ბუნების კანონი. ასეთ გამოკვლევაში, თუ ტესტირებადი საშუალება არ აჩვენებს ეფექტს რამდენიმე შემთხვევაში, ეს აუცილებლად არ აყალბებს ჰიპოთეზას. ამის ნაცვლად, სტატისტიკური ტესტები გამოიყენება იმის დასადგენად, თუ რამდენად სავარაუდოა, რომ მთლიანი ეფექტი შეინიშნება, თუ ჰიპოთეზირებული კავშირი არ არსებობს. თუ ეს ალბათობა საკმარისად მცირეა (მაგ., 1%-ზე ნაკლები), შეიძლება ვივარაუდოთ, რომ კავშირის არსებობა. წინააღმდეგ შემთხვევაში, ნებისმიერი დაფიქსირებული ეფექტი შეიძლება გამოწვეული იყოს შემთხვევითობით.

სტატისტიკური ჰიპოთეზის ტესტირებისას შედარებულია ორი ჰიპოთეზა. მათ ეწოდება ნულოვანი ჰიპოთეზა და ალტერნატიული ჰიპოთეზა. ნულოვანი ჰიპოთეზა არის ჰიპოთეზა, რომელიც ამტკიცებს, რომ არ არსებობს კავშირი იმ ფენომენებს შორის, რომელთა მიმართებაც გამოძიების პროცესშია, ან ყოველ შემთხვევაში არ არსებობს ალტერნატიული ჰიპოთეზის მიერ მოცემული ფორმის მიმართ. ალტერნატიული ჰიპოთეზა, როგორც სახელწოდება გვთავაზობს, არის ნულოვანი ჰიპოთეზის ალტერნატივა: ის აცხადებს, რომ არსებობს რაიმე სახის მიმართება. ალტერნატიულ ჰიპოთეზას შეიძლება ჰქონდეს რამდენიმე ფორმა, რაც დამოკიდებულია ჰიპოთეზირებული ურთიერთობის ბუნებაზე; კერძოდ, ის შეიძლება იყოს ორმხრივი (მაგალითად: არის რაიმე ეფექტი, ჯერ კიდევ უცნობი მიმართულებით) ან ცალმხრივი (ჰიპოთეზირებული მიმართების მიმართულება, დადებითი თუ უარყოფითი, წინასწარ არის დაფიქსირებული).

ჰიპოთეზების შესამოწმებლად ჩვეულებრივი მნიშვნელობის დონეები (ჭეშმარიტი ნულოვანი ჰიპოთეზის არასწორად უარყოფის მისაღები ალბათობა) არის .10, .05 და .01. მნიშვნელოვნების დონე იმის გადასაწყვეტად, უარყოფილია თუ არა ნულოვანი ჰიპოთეზა და მიიღება თუ არა ალტერნატიული ჰიპოთეზა, წინასწარ უნდა განისაზღვროს დაკვირვების შეგროვებამდე ან შემოწმებამდე. თუ ეს კრიტერიუმები მოგვიანებით დადგინდება, როცა შესამოწმებელი მონაცემები უკვე ცნობილია, ტესტი არასწორია.

ზემოაღნიშნული პროცედურა რეალურად დამოკიდებულია იმ მონაწილეთა რაოდენობაზე (ერთეულები ან ნიმუშის ზომა), რომლებიც ჩართულია კვლევაში. მაგალითად, იმისათვის, რომ თავიდან იქნას აცილებული ნიმუშის ზომა ძალიან მცირე, რათა უარვყოთ ნულოვანი ჰიპოთეზა, რეკომენდებულია, რომ თავიდანვე მიუთითოთ ნიმუშის საკმარისი ზომა. მიზანშეწონილია განისაზღვროს მცირე, საშუალო და დიდი ეფექტის ზომა თითოეული რიგი მნიშვნელოვანი სტატისტიკური ტესტისთვის, რომლებიც გამოიყენება ჰიპოთეზების შესამოწმებლად.

იხ. ვიდეო - The Multiverse Hypothesis Explained by Brian Cox - The multiverse hypothesis has been gaining ground over the recent years in public discourse. Some even regard the multiverse concept as a valid scientific theory rather than a hypothesis. Brian Cox explains that the multiverse does not only belong in the realm of science fiction. However the lack of physical evidence for the multiverse has accumulated much criticism and some worry it could damage trust of physical sciences in public opinion. 

Brian Cox also explains inflationary theory and how it could provide indication that the multiverse exists.

Some scientists are now suggesting that the Big Bang is just one moment in an eternal cycle of cosmic creation and dissolution. Scientists are working on different theories to try and explain how the universe could have come into existence.

The multiverse idea has arisen in many versions, primarily in cosmology, quantum mechanics, and philosophy, and often asserts the actual physical existence of different potential configurations or histories of the known observable universe. 

Many modern physicists think about a multiverse in the context of the “many worlds” theory of quantum mechanics. According to this theory, when a particle is measured, it can result in either just one outcome or multiple outcomes. The universe splits into different universes in one of the outcomes. Each being a separate reality. According to Brian Cox, the theory could also answer the question as to why our universe seem to be fine tuned for life.

Multiverse theories have been widely criticized as speculation or philosophy rather than science, which again, is indeed a legitimate concern. Multiverse defenders however, contend that a description of the observable universe as one part of a multiverse can be much simpler than a description of the observable universe as the only universe at all.

ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -  

                       ალან გრინსპენი

შობლიური სახელი Alan Greenspan

დაბ. თარიღი 6 მარტი, 1926 (96 წლის)

დაბ. ადგილი ნიუ-იორკი

მოქალაქეობა აშშ

მეუღლე ანდრეა მიტჩელი

საქმიანობა ეკონომისტი, banker , პოლიტიკოსი, მეწარმე და ჯაზმენი

მოღვაწეობის სფერო ეკონომიკა

საერთაშორისო ორგანიზაცი(ებ)ის წევრობა ამერიკის ფილოსოფიური საზოგადოება და Group of Thirty

ჯილდოები ბრიტანეთის იმპერიის ორდენის რაინდი კომანდორი, თავისუფლების საპრეზიდენტო მედალი, საპატიო ლეგიონის ორდენის კომანდორი, ფრენისის ბოიერის პრემია, ამერიკის სტატისტიკის ასოციაციის წევრი , Paul A. Volcker Lifetime Achievement Award for Economic Policy, honorary doctor of the Hofstra University და Honorary doctor of the Katholieke Universiteit Leuven

ალმა-მატერი ნიუ-იორკის უნივერსიტეტი, კოლუმბიის უნივერსიტეტი, ნიუ-იორკის უნივერსიტეტის შტერნის ბიზნეს სკოლა, ჯულიარდის სკოლა და George Washington Educational Campus

პოლიტიკური პარტია

 ამერიკელი ეკონომისტი, მეცნიერებათა დოქტორი, ბრიტანეთის სამეფო ორდენის მფლობელი და 1987 წლის 11 აგვისტოდან 2006 წლის 31 იანვრამდე ამერიკის ფედერალური რეზერვის (ამერიკის ცენტრალური ბანკი, შემოკლ. ფედი) მმართველთა საბჭოს თავმჯდომარე. ფედერალური რეზერვის თავმჯდომარის თანამდებობიდან გადადგომის შემდეგ ბრიტანეთის ხაზინის მეთაურის საპატიო (გასამრჯელოს გარეშე) პოსტზე დათანხმდა.

თავდაპირველად ფედის თავმჯდომარის პოსტზე რონალდ რეიგანმა დანიშნა 1987 წელს და მას შემდეგ რამდენიმე ოთხწლიანი ინტერვალებით ხელახლა იქნა დანიშნული 2006 წლის 31 იანვარს პენსიაზე გასვლამდე. ამჟამად პოსტი ბენ ბერნანკემ დაიჭირა. გრინსპენის პირველი წარმატება პოსტზე მისი დანიშვნიდან მცირე ხანში მომხდარი სააქციო ბირჟის კრახის (შავი ორშაბათი) შედეგების შემსუბუქება და 1990-იან წლებში ინტერნეტის სწრაფი გავრცელებით შექმნილი "დოტ-კომ" ეკონომიკური ბუმის (რომლის კულმინაცია 2000 წლის მარტში სააქციო ბაზრის კრახი გახდა) მართვა იყო.

2001 წლიდან მას მწვავედ აკრიტიკებდნენ ფედის ტრადიციული მონეტარული პოლიტიკიდან გადახრისა და პრეზიდენტ ჯორჯ ბუშის გადამეტებული მხარდაჭერისთვის. მიუხედავად ამისა, გრინსპენი მაინც ითვლება წამყვან ავტორიტეტად ამერიკის შიდა ეკონომიკასა და მონეტარულ პოლიტიკაში.

გრინსპენი დაიბადა ებრაულ ოჯახში ნიუ-იორკში. სწავლობდა კლარნეტს ჯულიარდის სკოლაში 1943–1944 წლებში და ცნობილია, როგორც ნიჭიერი საქსოფონისტი. შემდეგ ის ნიუ-იორკის უნივერსიტეტში სწავლობს, ბაკალავრის ხარისხს იღებს ეკონომიკაში (summa cum laude) 1948 წელს, ხოლო მაგისტრისას კი 1950 წელს. მოგვიანებით, 1977 წელს, იგივე უნივერსიტეტი მას ეკონომიკის მეცნიერებათა დოქტორის ხარისხს ანიჭებს. 2005 წლის 14 დეკემბერს მას ნიუ-იორკის უნივერსიტეტმა კომერციულ მეცნიერებათა საპატიო დოქტორის ხარისხი მიანიჭა, რომელიც მისი მეოთხე ხარისხი გახდა ამ უნივერსიტეტისგან.

გრინსპენი 1997 წლიდან დაქორწინებულია ენ-ბი-სი-ს სატელევიზიო ჟურნალისტ ანდრეა მიჩელზე.

1950-1960-იან წლებში გრინსპენი მეგობრობდა მწერალ-ფილოსოფოს ეინ რანდთან და მისი ობიექტივისტური მოძრაობის პროპონენტი იყო. ამ მოძრაობის ეფუძნებოდა თავისუფალ კაპიტალიზმს, როგორც სოციალურ და ეკონომიკურ ფილოსოფიას. ის წერდა სტატიებს ობიექტივისტური გამოცემებისთვის, ასევე რამდენიმე ესსე აქვს დაწერილი რანდის 1966 წლის წიგნისთვის: "კაპიტალიზმი: უცნობი იდეალი". თუმცა მოგვიანებით ის თავად ობიექტივისტთა კრიტიკის ქვეშ ექცევა.

1948–1953 წლებში გრინსპენი ეკონომიკურ ანალისტად მუშაობს Conference Board-სთვის - ბიზნეს-ინდუსტრიული ორიენტაციის კვლევითი გუნდი ნიუ-იორკში. 1955–2005 წლებში გრინსპენი ნიუ-იორკის ეკონომიკურ-საკონსულტაციო ფირმის "ტაუნსენდ-გრინსპენ და კომპანიის" თავმჯდომარე და შემდეგ პრეზიდენტი ხდება. ამავე დროს 1974–1977 წლებში გრინსპენი ეკონომიკურ მრჩეველთა საბჭოს თავმჯდომარეა პრეზიდენტ ჯერალდ ფორდთან. ასევე მას კორპორაციულ დირექტორად უმსახურია შემდეგ კერძო დაწესებულებებში: Aluminum Company of America (Alcoa); Automatic Data Processing, Inc.; Capital Cities/ABC, Inc.; General Foods, Inc.; J.P. Morgan & Co., Inc.; Morgan Guaranty Trust Company of New York; Mobil Corporation; და The Pittston Company.

იხ. ვიდეო - Карта и территория. Алан Гринспен / Обзор книги

პოლიტიკური შეხედულებები და თანამდებობის სავარაუდო პოლიტიზაცია

გრინსპენი საკუთარ თავს აღწერს, როგორც "სიცოცხლის ლიბერტარიანელ რესპუბლიკელს".

2005 წლის მარტში, გრინსპენის მხარდაჭერის პასუხად პრეზიდენტ ბუშის გეგმის ნაწილობრივი პრივატიზების შესახებ, სენატის მაშინდელი დემოკრატიული უმცირესობის ლიდერი ჰარი რიდი თავს დაესხა გრინსპენს, როგორც „ერთ-ერთი ყველაზე დიდი პოლიტიკური ჰაკი, რომელიც ვაშინგტონში გვაქვს“ და გააკრიტიკა იგი მხარდაჭერისთვის. ბუშის 2001 წლის გადასახადების შემცირების გეგმა. მაშინდელი დემოკრატიული პალატის უმცირესობის ლიდერმა ნენსი პელოსიმ დაამატა, რომ გრინსპენის საჯარო განცხადებების შედეგად არსებობდა სერიოზული კითხვები Fed-ის დამოუკიდებლობასთან დაკავშირებით. გრინსპენმა ასევე მიიღო კრიტიკა დემოკრატიული კონგრესმენის ბარნი ფრანკის და სხვებისგან ბუშის სოციალური უზრუნველყოფის გეგმების მხარდაჭერისთვის, რომლებიც ხელს უწყობდნენ კერძო ანგარიშებს. გრინსპენმა თქვა, რომ ბუშის მოდელს აქვს "სრული დაფინანსების განვითარების თესლი თავისი ბუნებით. როგორც უკვე ვთქვი, მე ყოველთვის მხარს ვუჭერდი სრულ დაფინანსებაზე გადასვლას კერძო ანგარიშის კონტექსტში".

სხვები, როგორიცაა რესპუბლიკელი სენატორი მიჩ მაკკონელი, არ ეთანხმებოდნენ, რომ გრინსპენი ბუშის მიმართ ზედმეტად პატივცემული იყო და აცხადებდა, რომ გრინსპენი "დიდი ხნის განმავლობაში იყო დამოუკიდებელი მოთამაშე Fed-ში ორივე მხარის პირობებში და უზარმაზარი დადებითი წვლილი შეიტანა".

ეკონომისტი პოლ კრუგმანი წერდა, რომ გრინსპენი იყო "სამკარტიანი მაესტრო" "გულწრფელობის ნაკლებობით", რომელიც "არაერთგზის შილინგით რაც უნდოდა ბუშის ადმინისტრაციას, უღალატა ნდობას Fed-ის თავმჯდომარის მიმართ".

რესპუბლიკელი სენატორი ჯიმ ბუნინგი, რომელიც ეწინააღმდეგებოდა გრინსპენის მეხუთე ხელახალი დადასტურებას, ბრალი დასდო, რომ გრინსპენმა კომენტარი უნდა გააკეთოს მხოლოდ მონეტარული პოლიტიკაზე და არა ფისკალურ პოლიტიკაზე. გრინსპენმა გამოიყენა თავისი, როგორც ფედერალური ბანკის თავმჯდომარე, ფისკალური პოლიტიკის შესახებ კომენტარისთვის ჯერ კიდევ 1993 წელს, თუმცა, როდესაც მან მხარი დაუჭირა პრეზიდენტ კლინტონის დეფიციტის შემცირების გეგმას, რომელიც მოიცავდა გადასახადების გაზრდას და ბიუჯეტის შემცირებას.

2011 წლის ოქტომბერში ლექციაში, რომელიც ეხებოდა მოძრაობა Occupy-ს,  ნოამ ჩომსკიმ დაახასიათა გრინსპენის 1997 წლის თებერვლის ჩვენების ნაწილი აშშ-ს სენატში, როგორც ეგრეთ წოდებული 1%-ის თავმოყვარეობის დამოკიდებულების მაგალითი. ამ ჩვენებაში გრინსპენმა განაცხადა, რომ მზარდი მუშაკთა დაუცველობა არის მნიშვნელოვანი ფაქტორი, რომელიც აფერხებს ინფლაციას და ინფლაციურ მოლოდინს, რაც ხელს უწყობს გრძელვადიან ინვესტიციებს.

იხ. ვიდეო - Former Fed chairman Alan Greenspan on the risk of recession -  Alan Greenspan, former chairman of the Federal Reserve, joins "Squawk on the Street" to discuss the spread of negative interest rates around the world, the risk of recession in the U.S. and more.