ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -  

                          ოქროს გლობუსი

(ინგლ. Golden Globe) — ამერიკული კინოპრემია, რომელსაც ჰოლივუდის უცხოური პრესის ასოციაცია აწესებს 1944 წლიდან კინო- და ტელეფილმებისთვის.

ისტორია

ოქროს გლობუსის ისტორია იწყება 1944 წლიდან, როდესაც ბევრი კინოვარსკვლავი იმყოფებოდა Fox Studios-ში, სადაც უცხოელი ჟურნალისტების მცირე რაოდენობამ განსაზღვრა საუკეთესო 1943 წლისთვის. პირველი ცერემონიის ხელსაყრელმა შედეგმა წინასწარ განსაზღვრა ჯილდოს შემდგომი განვითარება, როგორც დამოუკიდებელი ალტერნატივა ოსკარის ღირსეული ჯილდოსთვის.

კინოსა და სატელევიზიო მიღწევების ნაგულისხმევი დამოუკიდებელი და მიუკერძოებელი შეფასების მიუხედავად (ოსკარისგან განსხვავებით), დროთა განმავლობაში ოქროს გლობუსი გახდა „ოსკარის ინდიკატორი“. თუ ორი ჯილდოს ისტორიას მთლიანად ავიღებთ, აღმოჩნდება, რომ ოსკარის მფლობელი ფილმების ორ მესამედზე მეტი ადრე ოქროს გლობუსით იყო დაჯილდოვებული.

იხ. ვიდეო - ოქროს გლობუსის 79-ე დაჯილდოების ნომინანტები ცნობილია

რამდენიმე წლის შემდეგ, 1950 წელს, გამოჩნდა კატეგორია „საუკეთესო არაინგლისურენოვანი ფილმი“ – მისი პირველი გამარჯვებული იყო იტალიური ფილმი „ველოსიპედის ქურდები“.

1952 წელს ფუნდამენტური განსხვავება გაკეთდა ფილმებს შორის კატეგორიაში "წლის საუკეთესო ფილმი" დრამისა და კომედიისა და/ან მიუზიკლისთვის. მსგავსი განსხვავება ასევე შეეხო ნომინაციებს "საუკეთესო მსახიობი" და "საუკეთესო მსახიობი ქალი".

1956 წლიდან ოქროს გლობუსი დაჯილდოვდა სხვადასხვა კატეგორიაში სამუშაოსთვის და ტელევიზიისთვის.

ცერემონიის პირველი სატელევიზიო გადაცემა შედგა 1958 წელს, მაგრამ 1963 წლამდე, მხოლოდ ლოს-ანჯელესის ტელევიზიის მაყურებელს შეეძლო გამხდარიყო ჯილდოს მოწმე.

პირველი ოფიციალური ოქროს გლობუსის დაჯილდოება გაიმართა 1954 წელს 20th Century Fox-ში. ამის შემდეგ ჯილდომ ყოველწლიური ჯილდოს სტატუსი შეიძინა და დაჯილდოების ცერემონიალი მომდევნო ათწლეულის განმავლობაში სხვადასხვა ადგილას იმართებოდა. დაახლოებით იმავე პერიოდში ჰოლივუდის უცხოური პრესის ასოციაციამ გადაწყვიტა დაეარსებინა სპეციალური ჯილდო, რომელიც იქნება კინოინდუსტრიაში დიდი წვლილის აღიარების სიმბოლო. კერძოდ, უოლტ დისნეიმ მიიღო ასეთი ჯილდო.

როგორც წესი, დაჯილდოების ცერემონიას ზემოხსენებული ასოციაციის ჟურნალისტები ატარებდნენ. მიუხედავად ამისა, 1958 წელს სცენაზე ექსპრომტი ავიდა ფრენკ სინატრა, დინ მარტინი და სემი დევის უმცროსი. მაყურებელს იმდენად მოეწონა მათი შესრულება, რომ მომდევნო წელს ცერემონიის ჩატარება დაევალა.

1963 წელს შემოიღეს მის ოქროს გლობუსის ჯილდო. იმავე წელს ევა ექვსმა და დონა დუგლასმა მიიღეს კინოში და ტელევიზიაში შეტანილი წვლილისთვის.

ამჟამად ჯილდოს გამარჯვებულები კენჭისყრით დგინდება, რომლის მონაწილე ასზე მეტი ადამიანია, რომლებიც ჰოლივუდის უცხოური პრესის ასოციაციის (ლოს-ანჯელესის ჟურნალისტების ორგანიზაცია, რომლებიც მუშაობენ უცხოურ გამოცემებში) წევრები არიან.

აღიარა ანიმაციური ფილმების დიდი როლი ინდუსტრიაში, 2006 წლის დასაწყისში ჰოლივუდის უცხოური პრესის ასოციაციამ გამოაცხადა გადაწყვეტილება საუკეთესო ანიმაციური ფილმისთვის ჯილდოს დაწესების შესახებ. პირველი ასეთი ჯილდო 2007 წელს ოქროს გლობუსის 64-ე დაჯილდოებაზე გადაეცა მულტფილმ „მანქანებს“.

დაჯილდოების ცერემონია ამჟამად ლოს ანჯელესში (აშშ) მიმდინარეობს.

2021 წელს Netflix-მა და Amazon Studios-მა გამოაცხადეს ოქროს გლობუსის ბოიკოტი. კომპანიებმა უარი განაცხადეს ჯილდოზე თავიანთი ფილმებისა და სერიების წარდგენაზე იმის გამო, რომ ჰოლივუდის უცხოური პრესის ასოციაციის 86 წევრს შორის არ არის შავკანიანი ჟურნალისტი და ასოციაციის წევრთა რიგებში კორუფციის გამო. ბოიკოტს მხარი დაუჭირა სკარლეტ იოჰანსონმა და ტომ კრუზმა პროტესტის ნიშნად დაუბრუნა ასოციაციას თავისი სამი ოქროს გლობუსი.

2022 წლის 10 იანვარს ოქროს გლობუსის დაჯილდოება გაიმართა პირდაპირი ტრანსლაციისა და ტრადიციული ცერემონიის გარეშე. ლაურეატების სახელები შეგიძლიათ იხილოთ ჯილდოს ვებსაიტზე და ოფიციალურ სოციალურ მედიაში. 2021 წლის საუკეთესო დრამატული ფილმი, ასოციაციის წევრების აზრით, იყო დასავლელი რეჟისორის ჯეინ კემპიონის "ძაღლის ძალა", ნომინირებული შვიდ კატეგორიაში და მიიღო სამი ჯილდო, ხოლო საუკეთესო მიუზიკლი - სტივენ სპილბერგის "West Side Story" ასევე მიიღო სამი ოქროს გლობუსი.

იხ. ვიდეო - Here Are The Nominations For 2023 Golden Globes

ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -  

                      მოჩვენება (ფილმი, 1990)

იხ. ბმულლზე რუსულ ენაზე კინო (სხვა სახელწოდებაა "Ghost", ინგლისური Ghost) არის მხატვრული ფილმი რეჟისორ ჯერი ცუკერის მიერ, რომელიც გამოვიდა 1990 წელს. ფილმმა მიიღო მრავალი ჯილდო და ნომინაცია, მათ შორის ხუთი ოსკარის ნომინაცია 1991 წელს, მათგან ორი გაიმარჯვა (საუკეთესო ორიგინალური სცენარი და საუკეთესო მეორეხარისხოვანი მსახიობი ქალი (ვუპი გოლდბერგი)). ფილმი 1990 წლის ყველაზე შემოსავლიანი ფილმი იყო, $217 მილიონი აშშ-ში და $290 მილიონი სხვაგან.

იხ. ვიდეო -  ПРИВИДЕНИЕ 1990 интересные факты о фильме («Призрак»)

სიუჟეტი - ბანკირი სემ უიტი და მისი მეგობარი გოგონა, პოტერი მოლი ჯენსენი, სემის მეგობრის, კარლ ბრუნერის დახმარებით, მანჰეტენის ახალ ბინას არემონტებენ. სემი კარლს ეუბნება, რომ საეჭვო საბანკო ანგარიშებზე უჩვეულოდ დიდი თანხა აღმოაჩინა. ის გადაწყვეტს დამოუკიდებლად გამოიძიოს, უარს ამბობს კარლის დახმარების შეთავაზებაზე. იმ ღამეს, უკაცრიელ ქუჩაზე, სემს და მოლის თავს დაესხნენ ყაჩაღი. სემი მასთან ჩხუბში შედის, გასროლის ხმა ისმის, ყაჩაღი გარბის. სემი მისდევს მისდევს, ენატრება და, დაბრუნებულს, ხედავს მოლის... ტირის მის დასისხლიანებულ სხეულზე. სემი ხვდება, რომ ის გახდა მოჩვენება, უხილავი და არ შეუძლია მოკვდავ სამყაროსთან ურთიერთობა. შემდეგ ის აღმოაჩენს, რომ შეუძლია კედლებში გავლა. სემი ბრუნდება სახლში თავის საყვარელთან, მიუხედავად იმისა, რომ იგი აღარ ხედავს და არც ესმის.

სემის დაკრძალვის მეორე დღეს კარლი მოდის მათ სახლში და ეპატიჟება მოლის, რომ გაისეირნოს. რამდენიმე წუთის შემდეგ ბინაში იგივე მძარცველი შემოდის და რაღაცის ძებნას იწყებს. მოლი ბრუნდება, მამაკაცი მასზე თავდასხმას აპირებს, მაგრამ მას კატა გაკაწრავს (რომელიც სემმა შეაშინა მისი მზერით) და ის იძულებულია გაიქცეს. სემი მას მიჰყვება, მაგრამ მეტროს ვაგონში ხვდება სხვა მოჩვენებას, რომელიც შეამჩნია "კონკურენტი", გაბრაზებული გადმოაგდებს მანქანიდან, ურტყამს მგზავრებს და მიფანტავს მათ ნივთებს. მიუხედავად ამისა, სემი მაინც ახერხებს ბრუკლინში კრიმინალის გასწრებას. ერთხელ თავის ბინაში სემი გაიგებს, რომ მკვლელს ვილი ლოპესი ჰქვია და ვიღაცამ დაიქირავა.

იხ. ვიდეო - Ghost (1990) Trailer #1 | Movieclips Classic Trailers

უილის სახლიდან გასვლის შემდეგ, სემი შედის ექსტრასენს ოდა მეი ბრაუნის სალონში, შარლატანის, რომელმაც, სავარაუდოდ, იცის როგორ დაუკავშირდეს მიცვალებულთა სულებს. მედიუმი შოკირებულია მისი ნამდვილი ფსიქიკური საჩუქრის აღმოჩენით, როდესაც ისმენს სემის ხმას, რომელიც მას დასცინის. სემი არწმუნებს მას გააფრთხილოს მოლი საფრთხის შესახებ. მოლის სკეპტიციზმის გასაქარწყლებლად, ოდა მეი, სემის მოწოდებით, გადასცემს ინფორმაციას, რომელიც მხოლოდ მას შეეძლო სცოდნოდა. მოლი ეუბნება კარლს ამის შესახებ და აძლევს მას უილის მისამართს. შემდეგ მოლი გაიგებს, რომ პოლიციას არ აქვს მონაცემები ვილი ლოპესის შესახებ, მაგრამ ოდა მეი ბრაუნის უკან ბევრი დანაშაულია.

სემი მიჰყვება კარლს, რომელიც მივა უილის ბინაში და შეშინებულია იმის გაგებით, რომ ისინი თანამზრახველები არიან. კარლი ათეთრებდა ფულს ნარკოდილერებისთვის. საბანკო ანგარიშებში ჩარჩენილი 4 მილიონი დოლარით, კარლმა დაიქირავა ვილი, რომ აეღო ბინის გასაღები, სადაც პაროლები ინახება სემისგან. კარლი გეგმავს თანხის გადარიცხვას ანგარიშზე ფიქტიური სახელით „რიტა მილერი“.

სემი მეტროში იპოვის იმავე მოჩვენებას, რომელმაც ის მატარებლიდან გადააგდო, და ის უხალისოდ თანახმაა ასწავლოს სემს ობიექტებთან ურთიერთობა. შემდეგ სემი არწმუნებს ოდა მეის, რომ დაეხმაროს მას კარლის შეჩერებაში. ოდა მეი პოზირებს როგორც რიტა მილერი, ხურავს ანგარიშს და იძულებით გადასცემს 4 მილიონი დოლარის ჩეკს ქველმოქმედებაში. შოკირებული კარლი ანგარიშებში ფულს ეძებს და სემი ამტკიცებს მის ყოფნას კომპიუტერის კლავიატურაზე მისი სახელის აკრეფით. მოლი ეუბნება კარლს, რომ მან დაინახა, რომ ოდა მეი დახურა მისი საბანკო ანგარიში. კარლი და ვილი მიდიან ოდა მეის სანახავად, მაგრამ სემი აფრთხილებს მას და მის დებს დამალონ. შემდეგ ის აშინებს ვილის და ის, გაქცევით, მანქანის ბორბლების ქვეშ ვარდება. ლოპესი ვერ ხვდება, რომ მკვდარია, სანამ სემი გვამზე მიუთითებს. ბნელი აჩრდილი არსებები (სავარაუდოდ დემონები) გამოდიან ჩრდილებიდან და მიათრევენ უილის სულს.

სემი და ოდა მეი მიდიან მოლისთან და ერთად მუშაობენ, რათა დაარწმუნონ იგი, რომ სემის სული მართლაც დადის ქალაქში. ოდა მეი ეხმარება წყვილს, რომ უკანასკნელად იყვნენ ერთად და ნებას რთავს სემს, მოკლედ დაეპატრონოს მის სხეულს. უეცრად კარლი იარაღით ხელში შეიჭრა ბინაში, მაგრამ სხვის ცხედრის ხელში ჩაგდების შემდეგ სემი ზედმეტად გამოფიტულია მასთან საბრძოლველად. ქალები სახანძროდან სხვა სართულზე გარბიან, მაგრამ კარლი მოლის ხელში აიყვანს და იარაღის მუქარით აკავებს და შემოწმებას ითხოვს. სემი განაიარაღებს კარლს, დამარცხებული კრიმინალი უბიძგებს კაბელებზე დაკიდებულ კაუჭს სემში და ცდილობს ფანჯრიდან გასულიყო სახანძრო ზოლზე. თუმცა, კაუჭი, რომელიც უკან დაბრუნდა, ამტვრევს ფანჯარას და ჩამოვარდნილი შუშის ნატეხი ხვრეტავს კარლს. მოჩვენება რომ გახდა, კარლმა შეამჩნია სემი, რომელიც მოპირდაპირედ დგას და ცდილობს ესაუბროს მას, მაგრამ დემონები თავს დაესხნენ და თან წაიყვანეს.

სემი ეკითხება მოლის და ოდა მეის, კარგად არიან თუ არა. მოლის ესმის მისი ხმა, ზეციური შუქი ანათებს სემს. მიხვდა, რომ წასვლის დროა, სემი ემშვიდობება მოლის, მადლობას უხდის ოდა მეის დახმარებისთვის და მიემართება ზეცაში სინათლისკენ.

ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -  

ური პაუზა - Ghost • Unchained Melody • The                             Righteous Brothers

💖💖Soundtrack from the 1990, Jerry Zucker film, "Ghost," with Patrick Swayze, Demi Moore, Whoopi Goldberg, Tony Goldwyn, Vincent Schiavelli, Rick Aviles & Phil Leeds 

პს . ძალიან მაგარი კონოდანააა უცილებლად დავდებ რეზუმეს ამ კინოზე💕💕

Unchained Melody

(ინგლისურიდან - "განთავისუფლებული მელოდია") არის 1955 წლის სიმღერა ალექს ნორტის მუსიკით და ჰუი ზარეტის სიმღერები. ჩრდილოეთმა დაწერა მუსიკა, როგორც თემა ციხის ფილმის Unchained (1955), შესაბამისად, სიმღერის სათაური. ტოდ დანკანმა ფილმის საუნდტრეკისთვის ვოკალი უზრუნველყო . მას შემდეგ გახდა სტანდარტული და მე -20 საუკუნის ერთ -ერთი ყველაზე ჩაწერილი სიმღერა, განსაკუთრებით კი მართალი ძმები 1965 წელს. სიმღერის გამომცემლობის ადმინისტრატორის თქმით, 1,500 -ზე მეტი დაუღალავი მელოდიის ჩანაწერი გაკეთდა 670 -ზე მეტმა მხატვარმა მრავალ ენაზე.

იხ. ვიდეო - Righteous Brothers - Unchained Melody [Live - Best Quality] (1965)

1955 წელს, სიმღერის სამმა ვერსიამ (ლეს ბაქსტერი, ალ ჰიბბლერმა და როი ჰამილტონმა) ბილბორდის ტოპ 10 შეადგინა შეერთებულ შტატებში, და ოთხი ვერსია (ალ ჰიბბლერი, ლეს ბაქსტერი, ჯიმი ახალგაზრდა და ლიბერასი) გააკეთეს ტოპ 20 დიდ ბრიტანეთში. სიმღერა 21 -ე საუკუნეში ჩარტების ზევით გაგრძელდა და იყო ერთადერთი ნომერ პირველი სიმღერა, რომელზეც ოთხი განსხვავებული ჩანაწერი იყო დიდ ბრიტანეთში, სანამ მას შეუერთდებოდა Band Aid 30 -ის "მათ იციან ეს შობა?" 2014 წელს.

გაკეთებული ასობით ჩანაწერიდან, მართალი ძმების ვერსია ბობი ჰატფილდის სოლო ერთად გახდა JukeBox სტანდარტი მისი გამოშვების შემდეგ. ჰატფილდმა შეცვალა სიმღერა საბოლოო ლექსში და სიმღერის მრავალი შემდგომი გარეკანი ემყარება მის ვერსიას. მართალი ძმების ჩაწერა მიაღწია დიდ პოპულარობას მეორე ტალღას, როდესაც იგი 1990 წლის ფილმში Ghost- ში იყო ნაჩვენები. 2004 წელს იგი AFI– ს 100 წლის 100 უდიდეს ამერიკულ ფილმზე #27 ადგილზე იყო.

ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -  

                          აბოლიციონიზმი

"არ ვარ კაცი და ძმა?", 1787 წელს ბრიტანეთის მონობის საწინააღმდეგო კამპანიისთვის ჯოზაია უეჯვუდის მიერ დამზადებული მედალიონი

(ინგლ. abolitionism < ლათ. abolitio — „გაუქმება“) — შავკანიანების მონობის წინააღმდეგ მიმართული მოძრაობა XVIII-XIX საუკუნეების აშშ-ში. ის ჩაისახა XVIII საუკუნის 70-იან წლებში. მის განვითარებას ძლიერი ბიძგი მისცა შავკანიანი მონების აჯანყებებმა (1800 წლის გაბრიელის აჯანყებამ და 1832 წლის ნატ ნერის აჯანყება). მოძრაობას ფართო ეროვნული ხასიათი მიეცა 1833 წლის შემდეგ, როდესაც ამერიკაში დაარსდა მონობის წინააღმდეგ მებრძოლი საზოგადოება. აბოლიციონიზმი აერთიანებდა მოწინავე ინტელიგენციას, ფერმერთა და მუშათა ფართო წრეებს, თავისუფლებისთვის მებრძოლ შავკანიანთა ორგანიზაციებს და ბურჟუაზიის იმ ნაწილს, რომელიც მიიჩნევდა, რომ მონობა აფერხებდა კაპიტალიზმის განვითარებას. აბოლიციონიზმის მემარჯვენე ფრთის წარმომადგენლები უილიამ ლოიდ გარისონის მთაურობით ბრძოლის მხოლოდ მორალურ საშუალებებს ცნობდნენ, ხოლო მემარცხენე, რევოლუციურ-დემოკრატიული ფრთის წარმომადგენლებს ფრედერიკ დუგლასის მეთაურობით აუცილებლად მიაჩნდათ შეიარაღებული ბრძოლა. აბოლიციონიზმის განვითარებაზე დიდი გავლენა იქონია აჯანყებამ ჯონ ბრაუნის ხელმძღვანელობით (1859). სამოქალაქო ომის პერიოდში აბოლიციონისტები გამოვიდნენ მონათმფლობელობის წინააღმდეგ ბრძოლის რევოლუციური მეთოდების მომხრეებად და „ამერიკელ იაკობინელთა“ სახელი დაიმსახურეს. სამოქალაქო ომმაც ვერ გაათავისუფლა შავკანიანები. აბოლიციონისტებს ბრძოლა ომის შემდეგაც არ შეუწყვეტიათ. ომის შემდეგ მათ შავკანიანთა თანასწორუფლებიანობის მიღწევა დაისახეს მიზნად. აბოლიციონიზმა დიდი გავლენა მოახდინა აბრაამ ლინკოლნის პოლიტიკაზე. აშშ-ის პროგრესიული ძალები დღესაც იყენებენ აბოლიციონიზმის რევოლუციურ-დემოკრატიულ ტრადიციებს რასობრივი დისკრიმინაციის წინააღმდეგ ბრძოლაში.

იხ. ვიდეო - Рабство и аболиционизм в США (рус.) Новая история

აბოლიციონიზმი ბრიტანეთის იმპერიაში

მთავარი სტატია: აბოლიციონიზმი ბრიტანეთში

ბატონობის უკანასკნელი ნაშთები ბრიტანეთის იმპერიაში გაქრა ჯერ კიდევ მე-17 საუკუნის დასაწყისში, მაგრამ ასევე განათლებულ მე-18 საუკუნეში. მონები აფრიკიდან, აზიიდან და ამერიკიდან კვლავ მსახურობდნენ ლონდონისა და ედინბურგის მდიდარ სახლებში, როგორც შინამოსამსახურეები. ამერიკულ კოლონიებში გადასვლისას, ბრიტანელებმა ხშირად მიჰყავდათ მსახურები და მონები ინდოეთიდან. ვინაიდან ისინი დიდ ბრიტანეთში მონებად არ გაყიდეს, მათი სამართლებრივი სტატუსი 1772 წლამდე გაურკვეველი რჩებოდა.

1765 წელს ლონდონელმა ექიმმა გრანვილ შარპმა გადაარჩინა შავკანიანი მონა, რომელიც მფლობელმა ბარბადოსიდან ჩამოიყვანა, ნახევრად სცემეს და ქუჩაში გადააგდეს. როდესაც, ორი წლის შემდეგ, მეპატრონე შეხვდა ყოფილ მონას და გამოკეტა სახლში, შარპმა უზრუნველყო მისი პაციენტის გათავისუფლება სასამართლოს მეშვეობით, ამტკიცებდა, რომ მონობა იყო ამორალური და ეწინააღმდეგებოდა ინგლისურ კანონს.

XVIII საუკუნის ბოლოს. დიდ ბრიტანეთში ჩატარდა რამდენიმე ხმაურიანი სასამართლო პროცესი, რომლებმაც შეარყია მონობის კანონიერების იდეა და გახდა პრეცედენტი სასამართლო სისტემაში აბოლიციონისტების შემდგომი ბრძოლისთვის. ასე რომ, 1772 წელს ვიღაც ჩარლზ სტიუარტმა სცადა დაეპყრო თავისი გაქცეული მონა ჯეიმს სომერსეტი და გადაასახლა იამაიკაში შაქრის პლანტაციებზე სამუშაოდ. ლონდონში ყოფნისას სომერსეტი მოინათლა და მისმა ნათლიებმა სასამართლოში გაასაჩივრეს მონა მფლობელის გადაწყვეტილება და მოითხოვეს ჰაბეას კორპუსის ბრიტანული კანონის დაცვა. მოსამართლე მიურეიმ 1772 წლის 22 ივნისის გადაწყვეტილებაში განაცხადა:

მონობის მდგომარეობა ისეთია, რომ ამჟამად შეუძლებელია მისი გამართლება სასამართლოში უბრალო საღი აზრის ან ბუნების ან პოლიტიკის ზოგადი მოსაზრებების საფუძველზე; მას უნდა ჰქონდეს სამართლებრივი საფუძველი; ...ვერც ერთი ბატონი ვერასოდეს ვერ აიყვანს აქ მონას ძალით და მიჰყიდის საზღვარგარეთ, რადგან ის თავს არიდებს თავის მოვალეობებს ან რაიმე სხვა მიზეზის გამო; ვერ ვიტყვით, რომ ეს დაშვებულია ან გამართლებულია ამ სამეფოს რომელიმე კანონით, ამიტომ ეს ადამიანი უნდა გათავისუფლდეს.

- ციტირებულია სტატიიდან General Evening Post-ში, 1772 წლის 21-23 ივნისი

იგნატიუს სანჩო (დაახლოებით 1729-1780 წწ.), მეტსახელად "არაჩვეულებრივი ზანგი". მე-18 საუკუნის ბრიტანელი აბოლიციონისტებისთვის. ის გახდა სიმბოლო იმისა, რომ აფრიკელები არიან ადამიანები, როგორც ყველა, ხოლო მონებით ვაჭრობა ამორალურია.

მიუხედავად იმისა, რომ იურიდიულად ეს გადაწყვეტილება საკმაოდ ბუნდოვნად ჟღერს, თანამედროვეებმა ის მონობის გმად მიიჩნიეს, როგორც ადამიანის არალეგალური სახელმწიფო, რამაც გამოიწვია 10 ათასზე მეტი მონის ემანსიპაცია დიდ ბრიტანეთში და საფუძველი გახდა მოსაზრებისა, რომელმაც შემდგომში განავითარა ეს მონობა, ლეგალური. ბრიტანეთის სხვა სამფლობელოებში (კერძოდ, ჩრდილოეთ ამერიკაში), ბრიტანეთის კუნძულების ტერიტორიაზე აღარ მოქმედებს. ლონდონის ქუჩებიდან, რეკლამები: „იყიდება ვერცხლის საკიდი შავკანიანთა და ძაღლებისთვის“.

სომერსეტის საქმემ ასევე ხელი შეუწყო აბოლიციონისტური მოძრაობის ჩამოყალიბებას მთელს ინგლისურენოვან სამყაროში. მონებმა სათითაოდ დაიწყეს ბატონების დატოვება და სასამართლოში თავისუფლების უფლების დადასტურება. თუმცა, იმ დროს შოტლანდიაში ასევე არსებობდა კანონიერი მემკვიდრეობითი მონობა და მხოლოდ 1799 წელს შეწყვიტა არსებობა ბრიტანეთის პარლამენტის მიერ მიღებული სპეციალური კანონით.

თუმცა, თავად ინგლისში მონობა არ იყო ისეთი გავრცელებული, როგორც დიდი ბრიტანეთის კოლონიებში, სადაც მე-18 საუკუნეში მონები წაიყვანეს აფრიკიდან პლანტაციებზე შაქრის, ჩაის, ყავის, თამბაქოს და ბამბის მოსაგროვებლად. კარიბის ზღვის აუზის ბრიტანულმა კოლონიებმა ისეთი მოგება მოიტანა, რომ მონებით ვაჭრობის გაუქმება თითქმის შეუძლებელი ჩანდა. თუმცა, 1780 წელს ინტელექტუალთა ჯგუფმა წამოიწყო დაპირისპირება ამ საკითხზე და 1785 წელს ოქსფორდის უნივერსიტეტმა ჩაატარა ესეების კონკურსი "კანონიერია თუ არა კაცის მონად ქცევა მისი ნების საწინააღმდეგოდ?" იგი გაიმარჯვა 25 წლის თეოლოგიის სტუდენტმა თომას კლარკსონმა, რომელიც შემდეგ დაუკავშირდა დოქტორ შარპს და კვაკერთა წრეს, რომელიც მან ჩამოაყალიბა მონობის გაუქმების კომიტეტის შესაქმნელად.

კლარკსონმა გადაწყვიტა შეესწავლა მონების უფლებების მდგომარეობა უმსხვილეს ნეგრო პორტებში, ბრისტოლსა და ლივერპულში და კინაღამ გახდა მონების მფლობელების მიერ დაქირავებული ავაზაკების მსხვერპლი ლივერპულში თავდასხმის დროს.

1787 წელს ცნობილმა ბრიტანელმა ქველმოქმედმა უილიამ უილბერფორსმა, მდიდარი მიწის მესაკუთრე ოჯახის შთამომავალი კონსერვატიული შეხედულებების რეპუტაციით, ხელმძღვანელობდა პარლამენტში კამპანიას მონებით ვაჭრობის გაუქმების მიზნით. თუმცა ახალგაზრდა თანატოლმა თავის მოვალეობად მიიჩნია მონობის დასრულება, რადგან ეს ეწინააღმდეგება ქრისტიანულ დოგმატებს. მისი წინააღმდეგობა პლანტატორების არგუმენტებთან დაკავშირებით, რომ ისინი შავკანიანებს აცნობენ ცივილიზაციას, რადგან აფრიკაში ისინი ცხოვრობენ ველურ პირობებში, ისტორიაში დაეცა: ”როგორც არ უნდა იყოს, ჩვენ არ გვაქვს უფლება გავახაროთ ადამიანი მისი ნების საწინააღმდეგოდ”.

1788 წლისთვის 60000-ზე მეტი ხელმოწერა შეგროვდა მონობის გაუქმებისთვის.

1807 წელს კამპანია დასრულდა მონებით ვაჭრობის აკრძალვის აქტის მიღებით, რომელიც თავდაპირველად მიზნად ისახავდა საფრანგეთის ეკონომიკური ინტერესების შეზღუდვას, რომელთანაც დიდი ბრიტანეთი ომში იყო, შემდეგ კი გავრცელდა თავად საფრანგეთში.

იხ. ვიდეო - video - The Abolitionist Movement

ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -  

                         მართა ნასბაუმი

(Martha Craven Nussbaum; დაიბადა 1947 წლის 6 მაისს, ნიუ-იორკი) - ამერიკელი ფილოსოფოსი, ანტიკური ფილოსოფიის სპეციალისტი; საზოგადოებრივი ინტელექტუალი[a]. ფილოსოფიის დოქტორი (1975), ჩიკაგოს უნივერსიტეტის ემერიტუს პროფესორი, ამერიკის ფილოსოფიური საზოგადოების წევრი (1995), ბრიტანეთის აკადემიის წევრ-კორესპონდენტი (2008).

იხ. ვიდეო - A conversation with Martha Nussbaum - Prof. Dr. Martha C. Nussbaum highlights the importance of music in education and democracy and the vital function of philanthropy within it. This conversation with Twan Huys took place on March 10, 2020 during an event of Het Concertgebouw Fonds in which Martha talked about the role of music in her personal life.

ბიოგრაფია

დაიბადა ადვოკატ ჯორჯ კრეივენისა და ინტერიერის დიზაინერის ბეტი უორენის ოჯახში.

დაამთავრა ნიუ-იორკის უნივერსიტეტი (ხელოვნების ბაკალავრიატი, 1969). 1972 წელს დაამთავრა ჰარვარდის უნივერსიტეტის მაგისტრატურა, 1975 წელს იქ მიიღო დოქტორის ხარისხი. მისივე თქმით, ის იყო სექსუალური შევიწროების ობიექტი მისი ხელმძღვანელის მიერ.

ასწავლიდა ჰარვარდში (1970-იანი წლების ბოლოს - 1982), შემდეგ ბრაუნის (1990-იანი წლების შუა პერიოდებამდე) უნივერსიტეტებში. ის ასევე ასწავლიდა ოქსფორდში. 1986-93 წლებში განვითარების ეკონომიკის კვლევის მსოფლიო ინსტიტუტის სამეცნიერო მრჩეველი[en].

წიგნმა სიკეთის სისუსტე, რომელიც გამოიცა 1986 წელს და მიეძღვნა ძველი საბერძნეთის ეთიკას, გახადა იგი ცნობილი ჰუმანიტარული მეცნიერებების სპეციალისტებს შორის. ახლა ის არის 20-ზე მეტი წიგნის ავტორი და კიდევ 21-ის რედაქტორი.

2003 წელს ინდოელ ეკონომისტ ამარტია სენთან და მკვლევართა ჯგუფთან ერთად მართამ დააარსა ადამიანის განვითარებისა და შესაძლებლობების ასოციაცია. მან თავისი წვლილი შეიტანა სენის მიერ დაარსებული მიდგომის შემუშავებაში, რომელსაც ეწოდა შესაძლებლობების მიდგომა და შთაგონებული იყო ადამიანის განვითარების ინდექსის (2013 წლიდან - ადამიანური განვითარების ინდექსი) გაჩენა.

ახლა ჩიკაგოს უნივერსიტეტის სამართლისა და ეთიკის პერსონალური დამსახურებული პროფესორი (ერნსტ ფროუნდის გამორჩეული სამსახურის პროფესორი). ამერიკის ხელოვნებისა და მეცნიერების აკადემიის წევრი (1988)

იხ. ვიდეო - How a Philosopher Looks at Our Political Crisis with Martha Nussbaum | IVY Digital Event - Martha C. Nussbaum is the Ernst Freund Distinguished Service Professor of Law and Ethics at The University of Chicago, a distinguished philosopher, and noted author of "The Monarchy of Fear".

Nussbaum speaks about the current political crisis marked by partisanship, divisive rhetoric, and the inability of two halves of a country to communicate with one another. She believes that at the heart of the problem: the political is always emotional. Globalization has played a part in producing feelings of powerlessness in millions of people in the West, leading to resentment and blame

პირადი ცხოვრება

შეგნებულ ასაკში იგი იუდაიზმზე გადავიდა. ქორწინებამ აიძულა იგი გადაეყვანა რეფორმატორულ იუდაიზმზე.

ის იყო დაქორწინებული ალან ნუსბაუმზე (განქორწინებული 1987 წელს), ქალიშვილ რეიჩელზე (დაიბადა 1972 წელს).

რომანტიკულ ურთიერთობაში იყო ამართია სენთან და ხვდებოდა კ.სანშტაინთან

ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -  

                        ჯუდით ბატლერი

(ინგლ. Judith Butler; დ. 23 თებერვალი, 1956, კლივლენდი, ოჰაიო, აშშ) — ამერიკელი ფილოსოფოსი, პოსტსტრუქტურალიზმის წარმომადგენელი, რომელმაც შეიტანა დიდი წვლილი ფემინიზმის საკითხების შესწავლაში, ასევე კვირ-თეორიაში, პოლიტიკურ ფილოსოფიასა და ეთიკაში.

                                                                          ბიოგრაფია

იგი დაიბადა რუსული და უნგრული წარმოშობის ებრაულ ოჯახში. სწავლობდა ბენინგტონის კოლეჯში, შემდეგ კი ფილოსოფიას სწავლობდა იელის უნივერსიტეტში, სადაც მიიღო ბაკალავრის ხარისხი 1978 წელს და დოქტორის ხარისხი 1984 წელს. 1984-1993 წლებში ასწავლიდა ვესლეანის უნივერსიტეტში, ჯორჯ ვაშინგტონის უნივერსიტეტსა და ჯონს ჰოპკინსის უნივერსიტეტში. 1993 წლიდან ბერკლის კალიფორნიის უნივერსიტეტის რიტორიკისა და შედარებითი ლიტერატურის პროფესორი. ამერიკის ხელოვნებისა და მეცნიერების აკადემიის წევრი (2019).

მუშაობს პოსტსტრუქტურალისტურ ტრადიციაში, ავითარებს ფემინიზმისა და სექსუალობის საკითხებს. მისი ინტერესების სფეროში - პოლიტიკური თეორია, ბოლო ნაშრომებში იგი მიმართავს ებრაულ ფილოსოფიას.

                                                         ძირითადი იდეები

ჯუდიტ ბატლერმა ჩამოაყალიბა გენდერული იდენტობის გაგება, როგორც „შემსრულებლური მიღწევა, რომელიც აიძულა სოციალური სანქციებითა და ტაბუებით“.

გენდერს როგორც პერფორმატიულს განიხილავს, მაგრამ მაინც აღნიშნავს, რომ მისი ნამუშევარი არ უნდა მივიჩნიოთ იმას, რომ გენდერული თვითაღქმა არარეალურია, ან რომ სქესი არ შეიძლება იყოს პიროვნების არსებითი და მდგრადი ნაწილი.

ეწინააღმდეგება ტრანს-ექსკლუზიურ რადიკალურ ფემინიზმს, ახასიათებს მას, როგორც ზღვრულ მოძრაობას, რომელიც ცდილობს ისაუბროს მეინსტრიმის სახელით

                                                          კრიტიკა

1999 წელს ამერიკელმა ფილოსოფოსმა მართა ნუსბაუმმა გააკრიტიკა ბატლერი სტატიაში, რომელიც ბევრმა ფემინისტმა განიხილა. ნუსბაუმმა დაადანაშაულა ორგანიზებული პოლიტიკური ბრძოლის მიტოვებაში ინდივიდუალური „სპექტაკლების“ და წერის შეგნებულად დამაბნეველი სტილის სასარგებლოდ.

იხ. ვიდეო - Гендер и политика в работах Джудит Батлер - Кирилл Мартынов

ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -  

                          ნორმა ოპერა

(იტალიური ნორმა) არის ლირიული ტრაგედია ორ მოქმედებად იტალიელი კომპოზიტორის ვინჩენცო ბელინის მიერ. ფელიჩე რომანის იტალიური ლიბრეტო ალექსანდრე სუმეტის ტრაგედიის "ნორმა, ანუ ჩვილების მოკვლა" ("Norma, ossia L'infanticidio") შემდეგ.

პრემიერა შედგა მილანში, Teatro alla Scala-ში 1831 წლის 26 დეკემბერს.

ეს არის ბელ კანტოს ტრადიციის შესანიშნავი მაგალითი. სათაური ნაწილი ერთ-ერთი ყველაზე რთულია სოპრანოს რეპერტუარში. ეს დაიწერა ჯიუდიტა პასტასთვის, მის ვილაში. მან ასევე იმღერა ამინა პირველად Sleepwalker-ში. ნორმას როლის აღიარებული შემსრულებელი ზინკა მილანოვაა. მე-20 საუკუნეში ოპერა ნორმაში სათაური როლის ერთ-ერთი ყველაზე ცნობილი შემსრულებელი იყო მარია კალასი. მის გარდა ამ ნაწილში ცნობილი გახდნენ ლეილა გენგერი, ჯოან საზერლენდი, შირლი ვერეტი. ყველაზე ცნობილი (არსებულებიდან) ვიდეო ჩანაწერები არის ნარინჯისფერი ანტიკური თეატრი (1974 წლის 20 ივლისი), როგორც ნორმა - მონსერატ კაბალიე.

იხ. ვიდეო - Maria Callas sings "Casta Diva" (Bellini: Norma, Act 1)

ვინჩენცო ბელინი

ლიბრეტო

პირველი აქტი

კორომში დრუიდები მოდიან მღვდელმთავარი ოროვესოს ხელმძღვანელობით. ის ღმერთებს სთხოვს დალოცონ ხალხი რომაელთა წინააღმდეგ ომისთვის და დაეხმარონ გალიას გადააგდონ მჩაგვრელთა საძულველი უღელი. მღვდლების წასვლის შემდეგ კორომში ჩნდება რომაელი პროკონსული პოლიო თავის ასისთავ ფლავიუსთან ერთად. პოლიო აღიარებს მეგობარს, რომ მას შეუყვარდა მღვდელმთავარი, მაღალი დრუიდის ნორმას ქალიშვილი, რომელმაც მისი გულისთვის შეცვალა რელიგია, დაარღვია უბიწოების აღთქმა და შეეძინა ორი ვაჟი. ახლა პოლიოს გული აიღო ახალგაზრდა მღვდელმთავარმა ადალგისამ, რომელიც მან ახლახან ნახა ტაძარში. საყვირების ხმა რომ გაიგონეს, რომლებიც კელტებს წმინდა ქვას უწოდებდნენ, რომაელები ტოვებენ. საზეიმოდ შემოდიან მღვდლები და მღვდლები. ნორმა ადგება პლატფორმაზე, რათა მსხვერპლი შესწიროს ღმერთებს. იგი საჯაროდ მიმართავს ღმერთებს და უწინასწარმეტყველებს რომაელთა ძალაუფლების დაცემას - ეს არის ღმერთების ნება (Casta Diva cavatina). დრუიდები ქედს იხრიან წმინდა ქვის წინაშე. Ყველა მიდის. რომ ტოვებს ადალგისას. იგი ევედრება ღმერთებს, რომ მისცენ ძალა დაივიწყოს პოლიო, რომელიც მან ტაძარში შენიშნა. ამასობაში პოლიო და ფლავიუსი ბრუნდებიან. პოლიო სიყვარულს შეჰფიცავს ადალგისას და შესთავაზებს მასთან ერთად წასვლას რომში. ადალგისა დაბნეულია, მაგრამ ხვდება, რომ უყვარს პოლიო და ამ სიყვარულის გულისთვის მზადაა უარი თქვას ტაძარში მსახურებაზე, რათა ბედნიერი იყოს, თანახმაა.

მეოერე ორი. მღვდელმთავრის პალატები

ნორმა ღრმა მწუხარებაშია. ის თავის შეშფოთებას უზიარებს მეგობარს კლოტილდას. პოლიო აპირებს ქვეყნიდან გასვლას, რადგან ის ბრუნდება რომში, თუმცა რატომღაც მას ეს არ დაუტოვებია. ნორმამ გამოიცნო, რომ პოლიომ ის სხვაზე დატოვა, მაგრამ მან არ იცის მისი კონკურენტის სახელი. შედი ადალგისაში. იგი აღიარებს ნორმას კრიმინალურ სიყვარულში, ინანიებს, რომ მისი გულისთვის მზად არის დაარღვიოს უბიწოების აღთქმა. ნორმა, რომელიც ხვდება, რომ პირველმა ჩაიდინა იგივე დანაშაული, მზად არის აპატიოს ადალგისას და ითხოვს ვინ შეიყვარა. შეიყვანეთ პოლიო. ადალგისა მასზე მიუთითებს. დაბნეულია, მაგრამ ნორმას უცხადებს, რომ მათ შორის ყველაფერი დასრულდა და ადალგისას წაყვანა სურს. მაგრამ ადალგისა ღალატისგან შეძრწუნებულია და რომაელს შორს უბიძგებს. ის ზედმეტად პატივს სცემს მღვდელმთავარს, რათა გახდეს მისი მოტყუებულის საყვარელი.

მოქმედება მეორე

სურათი ერთი. მღვდელმთავრის პალატები

სასოწარკვეთილი ნორმა შვილების აკვანზე დაიხარა. ის მათ სიცოცხლეს გეგმავდა. მაგრამ დედობრივი სიყვარულის გრძნობა სჭარბობს მამის სიძულვილს. შედიან კლოტილდა და ადალგისა. ნორმა მზადაა დათმოს პოლიო. ის ადალგისას სთხოვს, რომ მისი და პოლიოს შვილების დედობა და წაყვანა რომში. მაგრამ ადალგისას მოღალატე არ უნდა. ის წავა პოლიოში და შეახსენებს მას ნორმასთან დაკავშირებულ ვალს.

სურათი ორი. წმინდა დრუიდების გროვი

გალიელი მეომრები ელიან სიგნალს რომაელთა წინააღმდეგ აჯანყების დასაწყებად. ოროვესოს ჩამოსვლა მათ შთააგონებს.

სურათი სამი. ირმინსულის სამლოცველო დრუიდების ტაძარში

ნორმა ადალგისას დაბრუნებას ელის. მაგრამ კლოტილდა მოდის მის ნაცვლად. ადალგისას საუბარს პოლიონთან დადებითი შედეგი არ მოჰყოლია. რომაელი მტკიცეა - ის სამუდამოდ ტოვებს თავის ყოფილ საყვარელს. ნორმა თვლის, რომ ახალგაზრდა მეტოქემ დაარღვია დაპირება, რომ დაეხმარებოდა პოლიოსთან დარჩენით და გადაწყვეტს შურისძიებას. მეომრები და ოროვესო ტაძარში შედიან. ნორმა ხმლით ურტყამს ბრინჯაოს ფარს, რითაც აჯანყების დაწყებას მიანიშნებს. კედლებს მიღმა ხმაური და ყვირილი. ტაძარში მოჰყავთ პოლიო. მან სცადა სჯულის ჩადენა - ტაძრიდან ქალწული მღვდელმსახურის გატაცება. მას სიკვდილით ემუქრება. ნორმა მარტო დარჩენას ითხოვს. ის პოლიოს ხსნას სთავაზობს, თუ ის უარს იტყვის ადალგისაზე, თუმცა ის ნორმაში არ ბრუნდება. მაგრამ პოლიო სიკვდილს ამჯობინებს. ბრუნდება ოროვესო მეომრებთან ერთად. ნორმა ბრძანებს კოცონის დადებას - აღთქმის დამრღვევი, ყველაფრის ნამდვილი დამნაშავე, მასზე მოკვდება. მეომრები მის დასახელებას ითხოვენ. ნორმა ავლენს სიმართლეს - სწორედ მან, მღვდელმთავარმა დაარღვია უბიწოების აღთქმა. იგი სთხოვს მამას, ოროვესოს, აპატიოს მას, მოუაროს ვაჟებს და გაიხსენოს, რომ ისინი მისი სისხლი და ხორცი არიან. ტაძრის გარეთ კოცონი ანათებს. ნორმა დაემშვიდობა მამას. პოლიო ცდილობს მის შეჩერებას, მაგრამ მღვდელი მტკიცეა. შემდეგ პოლიო, ხვდება, რომ მას ყოველთვის უყვარდა, გადაწყვეტს გაიზიაროს ნორმას ბედი. ორივენი ცეცხლთან მიდიან.

იხ. ვიდეო -Montserrat Caballé; Casta Diva; Norma; Bellini; Liverpool 1992