ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -
მარტინ ჰაიდეგერი
ფოტო 1960 წლის 10 მაისი
(გერმ. Martin Heidegger; დ. 26 სექტემბერი, 1889, მესკირხი, ბადენი — გ. 26 მაისი, 1976, იქვე) — გერმანელი ფილოსოფოსი, XX საუკუნის ეგზისტენციალიზმის ერთ-ერთი ფუძემდებელი. სწავლობდა იეზუიტების სკოლაში, შემდეგ ჰ. რიკერტთან ფრაიბურგის უნივერსიტეტში (ბრაისგაუ). 1916 იყო ე. ჰუსერლის ასისტენტი, პროფესორი მარბურგის (1922-1928), ფრაიბურგის (1928-1945) უნივერსიტეტებში. 1933-1934 ფრაიბურგის უნივერსიტეტის რექტორი. 1945 ნაცისტებთან თანამშრომლობის გამო უნივერსიტეტიდან გაათავისუფლეს. სიცოცხლის ბოლო წლებში ცხოვრობდა სოფელ ტოდტნაუბერგში. ჰაიდეგერის მოძღვრების ამოსავალია ს. კიერკეგორის ეგზიტენციალური განცდები და ფ. ნიცშეს ირაციონალიზმი, ხოლო მეთოდი - ე. ჰუსერლის ფენომენოლოგია და ვ. დილთაის ჰერმენევტიკა, საკუთარი ფილოსოფიის სახელმძღვანელო აზრთან მისვლას კი იგი ფ. ბრენტანოს უმადლის.
სახლი მესკირხეში. აქ დაიბადნენ მ.ჰაიდეგერი და მისი ძმა ფრიც
იხ. ვიდეო-- გერმანელი ფილოსოფოსის მარტინ ჰაიდეგერის ნაშრომების სრული კოლექცია თსუ ბიბლიოთეკას გადაეცა - თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის ბიბლიოთეკას XX საუკუნის უდიდესი მოაზროვნის, გერმანელი ფილოსოფოსის, ეგზისტენციალიზმის ერთ-ერთი ფუძემდებლის მარტინ ჰაიდეგერის (1889-1976) ნაშრომების სრული კოლექცია (99 ტომი) მარტინ ჰაიდეგერის ძმისშვილმა ჰაინრიხ ჰაიდეგერმა ანდერძით გადასცა.
გამოჩენილი ფილოსოფოსის ნაშრომების სრული კოლექციის გარდა, უნივერსიტეტის ბიბლიოთეკა თსუ პროფესორმა, ფილოსოფიის მეცნიერებათა დოქტორმა ლელა ალექსიძემ მარტინ ჰაიდეგერის მცირე კრებულებით დაასაჩუქრა, რომელსაც თან ახლავს ჰაიდეგერის ავტოგრაფი.
მოძღვრება
ჰაიდეგერის მოძღვრების სახელმძღვანელო აზრია ონტოლოგიური პრობლემა - ყოფიერების საზრისის გარკვევა. ჰაიდეგერის აზრით, ტრადიციულ ონტოლოგიას ეს პრობლემა არ ესმოდა. მისი შეხედულებით, ყოფიერების საზრისის გაგების ჰორიზონტია ეგზისტენციალური დრო - დროულობა (Zeitlichkeit), როგორც ნამყო-აწმყოობადი მომავალი (Gewesend-gegenwärtigende Zukunft). მას ეფუძნება ადამიანის ზრუნვითი ცხოვრება, მისი ისტორიულობა და ისტორია, საერთოდ სამყარო-დრო, როგორც "ვულგარული" დრო. დროულობის ტრანსცენდენტალური სტრუქტურა არის ეგზისტენცის ყოფნის "ზრუნვის" ონტოლოგიური საზრისი. ამგვარად, ჰაიდეგერის აზრით, ყოფიერების ნამდვილი საზრისის გარკვევის მისია უნდა შეასრულოს "ფუნდამენტალურმა ონტოლოგიამ", ე. ი. ადამიანის ყოფნის (Dasein) ეგზისტენციალურ-ფენომენოლოგიურ ანალიზზე დაყრდნობილმა ტრანსცენდენტალურმა ონტოლოგიამ.
ადმიანის არსებობაა ეგზისტენცია- ყოფიერებასთან ღია, დაუფარავი, ამავე დროს დაფარული მიმართება. ეგზისტენციალები მიუთითებენ ადამიანის არსებობის არანამდვილობასა (გაუცხოება, გადასროლილობა, Man და სხვ.) და ნამდვილობაზე (სინდისის ხმა, გადაწყვეტილობა, არჩევა და სხვ.). ინდივიდმა უნდა შეძლოს პირველიდან მეორემდე ამაღლება. საამისო იმანენტური ძალა მასშივეა: მარტოობისა და სიჩუმის დროს სინდისის უხმო ძახილი სწორედ ამას მოუწოდებს პიროვნებას. Man დაიძლევა მაშინ, როცა ინდივიდი გააცნობიერებს თავისი ყოფის სასრულობის განსაზღვრულობას; ნამდვილი პიროვნების ამოცანაა "ჩახედოს თავის გარდაუვალ ხვედრს თვალებში" და გახდეს "თავისი სიკვდილის გმირი", რადგან ადამიანის ყოფა "ნაპერწკალია წყვდიადში", არარასთან დგომაა, ამიტომ პიროვნებამ საკუთარი გადაწყვეტით, თავისუფლებით უნდა განახორციელოს თავისი ერთჯერადი ცხოვრების აზრი.
იხ. ვიდეო - Мартин Хайдеггер: философия присутствия
ჰაიდეგერის ადრინდელი თვალსაზრისი ეგზისტენციალურ ანთროპოლოგიად შეიძლება მივიჩნიოთ. მეორე პერიოდში კი იგი ყურადღებას ამახვილებს ყოფიერების იდუმალებაზე, ეგზისტენციის ყოფიერებით განსაზღვრულობაზე, ენაზე, როგორც "ყოფიერების სახლზე", ყოფიერების ჭეშმარიტებაზე, ამასთან, მისთვის მთავარია არა "შემობრუნება", ცალკეული პერიოდი, არამედ გზის ერთიანობა, გზაზე სვლა. ფილოსოფოსობა არის ძიება, გზაზე ყოფნა, რისთვისაც აუცილებელია დასავლეთის რაციონალური და აღმოსავლეთის არაცნობითი აზროვნების შეხვედრა. ევროპა ყოფიერების გახსენებით უნდა მივიდეს აღმოსავლეთთან. ბოლო პერიოდში ჰაიდეგერთან აღნიშნავენ რელიგიურ ტენდენციებს, მის მოძღვრებას სეკულარიზებულ თეოლოგიად მიიჩნევენ.
ჰაიდეგერის ფილოსოფია უჩვეულო ტერმინოლოგიის გამო დიდ აზრთა სხვადასხვაობას იწვევს. ხშირად თვით ეგზისტენციალისტებიც ვერ უგებენ ერთმანეთს (მაგ., ჰაიდეგერი და ჟ.პ. სარტრი).
ჰაიდეგერის მოძღვრება ხასიათდება ანტისციენტიზმით, ირაციონალიზმით, სუბიექტივიზმით, ლოგიკურის მიმართ ემოციურის პრიმატით.
მუნყოფიერება
სუბიექტის სუბიექტურობა ნათელს ხდის, ჰაიდეგერის აზრით, ადამიანის სრულ დამოკიდებულებას მისგან არსებითად განსხვავებულზე, საერთოდ ყოველგვარი არსებულისგან განსხვავებულზე, არარაზე; ნათელს ხდის,რადგან ყოველი არსებული, რასაც კი რაიმენაირი "არის"-ი მიეწერება აუცილებლობით გულისხმობს ადამიანს, როგორც სასრულობას, სასრულობა კი არ შეიძლება თვითმყოფი და თავის თავის საფუძველი იყოს, ამის გაცნობიერება მოხდა, ჰაიდეგერის აზრით ყოფიერება და დროში. ამ ნაწარმოებში წამოყენებული დებულება: "მუნყოფიერების "არსება" მის ეგზისტენცში ძევს", სხვას არაფერს ნიშნავდა. ეს არაა ესენციის და ეგზისტენციის ტრადიციული დაპირისპირება, ესეიგი სამყაროს გარეთ გასვლა ანუ ტრანსცენდენტის წყალობითაა არსებული. ეგზისტენცი როგორც ადამიანის არსება უპირისპირდება, არა მარტო ინ-სისცენცს, ე.ი. ადამიანის საყრდენის სამყაროშივე დანახვას, არამედ ეგზისტენციასაც. ეს უკანასკნელი ჰაიდეგერს მიაჩნია როგორც არამუნყოფიერებისნაირი, ე.ი. ადამიანისგან პრინციპულად განსხვავებულ ყოფიერთა, ობიექტთა დამახასიათებელი.
ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -
ლუდვიგ ვიტგენშტაინი
მორიც ნერას ფოტო პორტრეტი
(გერმ. Ludwig Wittgenstein დ. 26 აპრილი, 1889, ვენა — გ. 29 აპრილი, 1951, კემბრიჯი) — მეოცე საუკუნის ერთ-ერთი ყველაზე გავლენიანი ავსტრიელ-ინგლისელი ფილოსოფოსი, თანამედროვე ლოგიკის, ანალიტიკური ფილოსოფიის, ცნობიერების და ენის ფილოსოფიის უმნიშვნელოვანესი წარმომადგენელი. იგი ავტორია მოკლე პარაგრაფებისგან შემდგარი, კრიპტული წიგნისა ლოგიკურ-ფილოსოფიური ტრაქტატი (Tractatus Logico-Philosophicus, 1921), რომელშიც ვიტგენშტაინი ფრეგეს და რასელის მოსაზრებების ზეგავლენით აყალიბებს სამყაროს სურათული აღქმის თეორიას. მისი მომდევნო წლების მსოფლმხედველობა შეჯამებულია წიგნში ფილოსოფიური გამოკვლევები (Philosophical Investigations, 1953) რომელიც მისი გარდაცვალების შემდეგ გამოიცა და რომელშიც იგი უარყოფს „ტრაქტატის“ ზოგიერთ დებულებას და ავითარებს ენობრივი თამაშის (language-game) ახალ კონცეფციას.
იხ. ვიდეო - Витгенштейн, Людвиг - philosophy marginal
ბიოგრაფია
დაიბადა 1889 წლის 26 აპრილს ვენაში, ებრაული წარმოშობის ფოლადსასხმელი მრეწველობის მაგნატის ოჯახში. მისი მშობლები კარლ და ლეოპოლდინა ვიტგენშტაინები იყვნენ. ის იყო ყველაზე უმცროსი რვა ბავშვიდან, რომლებიც ავსტრო-უნგრეთის იმპერიის ერთ-ერთ ყველაზე ცნობილ და მდიდარ ოჯახში დაიბადნენ. მამის მშობლები, გერმან ქრისტიან ვიტგენშტაინი ( 1802 - 1878 ) და ფანი ფიგდორი ( 1814 - 1890 ), დაიბადნენ ებრაულ ოჯახებში შესაბამისად კორბახიდან და კიტზედან, მაგრამ 1850-იან წლებში საქსონიიდან ვენაში გადასვლის შემდეგ წარმატებით იქნენ ასიმილირებულნი ვენის საზოგადოებრიობის პროტესტანტულ პროფესიულ წრეებში. ლუდვიგ ვიტგენშტაინის მამა , ინჟინერი კარლ ვიტგენშტაინი ( 1847 - 1913 ), უკვე XIX საუკუნის ბოლოსათვის იყო ევროპის ერთ-ერთი უდიდესი ინდუსტრიალისტი. დედა, ლეოპოლდინა ვიტგენშტაინი (ქალიშვილობის გვარით კალმუსი, 1850 - 1926 ) - მამის მხრიდან კალმუსების ცნობილი ებრაული ოჯახიდან, რომელიც პრაღაში სახლობდა,- იყო პიანისტი; მისმა მამამ დაოჯახების წინ კათოლიკობა მიიღო. ლუდვიგის ძმებს შორის იყო პიანისტი პაულ ვიტგენშტაინი, რომელმაც ომში მარჯვენა ხელი დაკარგა, თუმცა კი შეძლო პროფესიული მუსიკალური მოღვაწეობის გაგრძელება. ცნობილია მისი დის, მარგარეტ სტონბოროს ( 1882 - 1958 ) პორტრეტი, შესრულებული გუსტავ კლიმტის ( 1905 ) მიერ.არსებობს ვერსია, გადმოცემული ავსტრალიელი კიმბერლი კორნიშის წიგნში „ებრაელი ლინციდან“ (ინგლ.), რომლის თანახმადაც ვიტგენშტაინი არა მხოლოდ ადოლფ ჰიტლერის თანასკოლელი იყო, არამედ ერთ კლასშიაც კი სწავლობდა მასთან ერთად. საინჟინრო საქმის შესწავლა უკვე დაწყებული ჰქონდა, როცა გაეცნო ლოგიკოს გოტლობ ფრეგეს შრომებს, რომლებმაც მისი ინტერესი საფრენი აპარატების კონსტრუირებიდან (დაკავებული იყო საავიაციო პროპელერის კონსტრუირებით) მათემატიკის ფილოსოფიური საფუძვლებისკენ გადართეს. ვიტგენშტაინი იყო ნიჭიერი მუსიკოსი, მოქანდაკე და არქიტექტორი, თუმცა კი მხოლოდ ნაწილობრივ შეძლო თავისი მხატვრული შესაძლებლობების რეალიზება. ახალგაზრდობაში სულიერად ახლოს იყო ვენის ლიტერატურულ-კრიტიკულ ავანგარდთან, რომელიც დაჯგუფებული იყო პუბლიცისტისა და მწერლის კარლ კრაუსის გარშემო და ჟურნალ „ჩირაღდანს“ გამოსცემდა. 1911 წელს ვიტგენშტაინი კემბრიჯს გაემგზავრა, სადაც რასელის მოწაფე, თანაშემწე და მეგობარი გახდა. 1913 წელს ის ავსტრიაში დაბრუნდა და პირველი მსოფლიო ომის დაწყების შემდეგ მოხალისედ წავიდა ფრონტზე. 1917 წელს ვიტგენშტაინი ტყვეობაში აღმოჩნდა. საომარი მოქმედებებისა და სამხედრო ტყვეთა ბანაკში ყოფნის დროს ვიტგენშტაინმა პრაქტიკულად მთლიანად დაწერა თავისი სახელგანთქმული „ლოგიკურ-ფილოსოფიური ტრაქტატი“. წიგნი გამოვიდა გემანულ და ინგლისურ ენებზე შესაბამისად 1921 და 1922 წლებში. მისმა გამოჩენამ დიდი შთაბეჭდილება დატოვა ევროპის ფილოსოფიურ სამყაროზე, მაგრამ ვიტგენშტაინი, რომელიც ფიქრობდა, რომ „ტრაქტატში“ ყველა მთავარი ფილოსოფიური პრობლემა გადაწყვეტილია, უკვე სხვა საქმით იყო დაკავებული: სოფლის სკოლაში მასწავლებლად მუშაობდა. მაგრამ 1926 წლისათვის მისთვის ნათელი გახდა, რომ პრობლემები მაინც არსებობენ, რომ მისი ტრაქტატი არასწორად იქნა ინტერპრეტირებული, დასასრულ კი, რომ მასში შემავალი იდეებიდან ზოგიერთი მცდარია. 1929 წლიდან ვიტგენშტაინი დიდ ბრიტანეთში ცხოვრობს, 1939 - 1947 წლებში კემბრიჯში მუშაობს პროფესორის თანამდებობაზე. 1930-იან წლებში მოინახულა სსრკ.ამ დროიდან დაწყებული გარდაცვალებამდე ( 1951 წელი ), ვიტგენშტაინმა შეიმუშავა ენის პრინციპულად ახალი ფილოსოფია. აღნიშნული პერიოდის მთავარ შრომად გვევლინება „ფილოსოფიური გამოკვლევები“, გამოქვეყნებული მის მოწაფეთა მიერ სიკვდილის შემდეგ, 1953 წელს. ვიტგენშტაინის ფილოსოფიას ყოფენ ორ შემადგენლად: „ადრინდელ“, წარმოდგენილს „ტრაქტატით“, და „გვიანდელ“, გადმოცემულს „ფილოსოფიურ გამოკვლევებში“, აგრეთვე „ცისფერ“ და „ყავისფერ წიგნებში“ ( 1958 ).ლუდვიგ ვიტგენშტაინი გარდაიცვალა კემბრიჯში 1951 წლის 29 აპრილს პროსტატის კიბოსაგან. კათოლიკური ჩვეულების თანახმად დასაფლავებულია ადგილობრივ სასაფლაოზე წმინდა ეგიდიოსის სამლოცველოსთან.
სტრუქტურულად „ლოგიკურ-ფილოსოფიური ტრაქტატი“ წარმოადგენს შვიდ აფორიზმს, თანხლებულს განმარტებითი ფუნქციის მქონე წინადადებების განშტოებული სისტემით. შინაარსობრივად იგი გვთავაზობს თეორიას, რომელიც წყვეტს ძირითად ფილოსოფიურ პრობლემებს, გარდატეხილს ენისა და სამყაროს მიმართების პრიზმაში.
ენა და სამყარო - მთლიანობაში აღებული ვიტგენშტაინის ფილოსოფიის ცენტრალური ცნებებია. „ტრაქტატში“ ისინი წარმოგვიდგებიან როგორც „სარკული“ წყვილი: ენა ასახავს სამყაროს, იმიტომ რომ ენის ლოგიკური სტრუქტურა სამყაროს ონტოლოგიური სტრუქტურის იდენტურია.
ენა შედგება ფაქტებისაგან, და არა ობიექტებისაგან, როგორც ეს ფილოსოფიურ სისტემათა უმრავლესობაშია მიღებული. სამყარო წარმოაჩენს არსებული ფაქტების მთელ ნაკრებს. ფაქტები შეიძლება იყვნენ მარტივი და რთული.
ობიექტები არის ის, რაც ურთიერთობაში შესული, ქმნის ფაქტებს. ობიექტები ფლობენ ლოგიკურ ფორმას - თვისებათა ნაკრებს, რაც მათ საშუალებას აძლევთ შევიდნენ ერთმანეთთან ამა თუ იმ მიმართებაში.
ენის მარტივი ფაქტები აღიწერებიან მარტივი წინადადებებით. სწორედ ისინი, და არა სახელები, წარმოადგენენ ენის უმარტივეს ერთეულებს. რთულ ფაქტებს შეესაბამებათ რთული წინადადებები.
ენა მთლიანობაში - ეს არის სრული აღწერა იმისა, რაც არის სამყაროში, ანუ აღწერა ყველა ფაქტისა.
ენა იძლევა აგრეთვე შესაძლებელი ფაქტების აღწერის საშუალებას. ასეთნაირად წარმოდგენილი ენა მთლიანად ექვემდებარება ლოგიკის კანონებს და ფორმალიზებადია. წინადადებებს, რომლებიც ლოგიკის კანონებს არღვევენ ან დაკვირვებად ფაქტებს არ ეხებიან, ვიტგენშტაინი უაზრო წინადადებებად თვლის. ასე მაგალითად, უაზრო წინადადებებად გვევლინებიან ეთიკის, ესთეტიკის და მეტაფიზიკის წინადადებები. გაკეთებაც შეიძლება იმისა, რისი აღწერაც არის შესაძლებელი.
ერთობ მნიშვნელოვანია იმის გაგება, რომ ვიტგენშტაინს სულაც არ ჰქონდა განზრახული მნიშვნელობის არმქონედ გამოეცხადებინა ის სფეროები, რომლებიც პირადად მას მეტისმეტად აღელვებდნენ, ის მათთვის ენის უსარგებლობას ამტკიცებდა. “დუმილმა უნდა მოიცვას ის, რის შესახებაც საუბარი შეუძლებელია“.
ვენის წრის ფილოსოფოსებმა, რომელთათვისაც „ტრაქტატი“ სამაგიდო წიგნად იქცა, ეს უკანასკნელი თეზისი არ მიიღეს და შეიმუშავეს პროგრამა, რომლითაც „უაზრო“ „ელიმინაციას დაქვემებარებულის“ იგივური გახდა. ეს გახდა ერთ-ერთი მთავარი მიზეზი, რომელმაც ვიტგენშტაინს თავისი ფილოსოფიის გადახედვისკენ უბიძგა.
გადახედვის შედეგად გაჩნდა იდეათა კომპლექსი, რომელშიაც ენა გაგებულია როგორც კონტექსტების, „ენობრივი თამაშების“ მოძრავი სისტემა. ამ სისტემას აქვს მიდრეკილება წინააღმდეგობათა გაჩენისაკენ, რაც დაკავშირებულია სიტყვათა და გამოთქმათა ბუნდოვანებასთან, რომელიც აღმოფხვრილ უნდა იქნას ამ უკანასკნელთა ნათელყოფის გზით. სწორედ ენობრივი ერთეულების გამოყენებათა წესების ნათელყოფა და წინააღმდეგობათა აღმოფხვრა წარმოადგენს ფილოსოფიის ამოცანას. ვიტგენშტაინის ახალი ფილოსოფია წარმოადგენს უფრო მეტად მეთოდებისა და პრაქტიკების ნაკრებს, ვიდრე თეორიას. თვითონ ის ფიქრობდა, რომ მხოლოდ ასეთნაირად შეიძლება გამოიყურებოდეს დისციპლინა, რომელიც იძულებულია თავისი ცვალებადი საგნის მიმართ მუდმივი ადაპტაციის მდგომარეობაში იმყოფებოდეს. გვიანდელი ვიტგენშტაინის შეხედულებებმა მომხრეები უპირველეს ყოვლისა ოქსფორდსა და კემბრიჯში ჰპოვეს და საფუძველი ჩაუყარეს ლინგვისტურ ფილოსოფიას.
გავლენა
ვიტგენშტაინის იდეების მნიშვნელობა უზარმაზარია, მაგრამ მათი ინტერპრეტაცია, როგორც ამ მიმართულებით რამდენიმე ათწლეულის აქტიურმა მუშაობამ გვიჩვენა, ერთობ ძნელი საქმეა. ეს ეხება მის როგორც „ადრინდელ“, ასევე „გვიანდელ“ ფილისოფიას. შეხედულებები და შეფასებები მნიშვნელოვნად განსხვავდებიან ერთმანეთისაგან, რაც ვიტგენშტაინის შემოქმედების მასშტაბურობისა და სიღრმის ირიბი მტკიცებულებაა.
ვიტგენშტაინის ფილოსოფიაში დასმული და დამუშავებული იქნა ისეთი საკითხები და თემები, რომელთაც ფაქტობრივად განსაზღვრეს უახლესი ანგლო-ამერიკული ანალიზური ფილოსოფიის ხასიათი. იყო ცდები მისი იდეების დაახლოვებისა ფენომენოლოგიასა და ჰერმენევტიკასთან, აგრეთვე რელიგიურ (კერძოდ კი აღმოსავლურ) ფილოსოფიასთან. უკანასკნელ წლებში მისი ფართო ხელნაწერი მემკვიდრეობიდან მრავალი ტექსტი იქნა გამოქვეყნებული. ავსტრიის პატარა ქალაქ ში კირხბერგი-ვექსელზე ყოველწლიურად იმართება ვიტგენშტაინური სიმპოზიუმები, რომლებზედაც თავს იყრიან ფილოსოფოსები და მეცნიერები მსოფლიოს ყველა კუთხიდან.
ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет - შეიცანი თავი შენი და შეიცანი სამყაროს საიდუმლოება და კოსმოსი
განსაზღვრება
Juan de la Abadía El Viejo: წმიდა მაიკლ წონა სულებს
(ლათინური praedestinatio ან praedeterminatio) არის ღვთის ნებით მომდინარე ისტორიის მოვლენებისა და ადამიანთა ცხოვრების წინასწარ დამკვიდრების რელიგიური იდეა. რელიგიაში ეს არის ადამიანის სიცოცხლის წინასწარი დავალება, მისი გადარჩენა ან ღვთის ნებით მარადისობაში დაგმობა. წინასწარგანზრახვის იდეას განსაკუთრებული მნიშვნელობა ენიჭება მონოთეისტურ რელიგიებში, რადგან მონოთეისტების უმრავლესობის თვალსაზრისით, ყველაფერი, რაც არსებობს, განისაზღვრება ღმერთის ნებით (მათ შორის ბოროტება), ამიტომ წინასწარგანსაზღვრული პრობლემა პრობლემასთან კავშირშია. თეოდიკას. თუმცა, ყველა მონოთეისტი არ იზიარებს ამ პოზიციას. მსგავსი ცნებები: განჭვრეტა, განგებულება, ბედი, ღვთის განგებულება - ერთი მხრივ; თვითგამორკვევა, ნების სპონტანურობა, ადამიანის თავისუფლება – მეორე მხრივ. პრედესტინაცია არის ერთ-ერთი მთავარი რელიგიური კონცეფცია, რომელიც მოიცავს ღმერთის აბსოლუტური ნების და ადამიანის თავისუფლების წინააღმდეგობას.
იხ. ვიდეო - СУДЬБА ЧЕЛОВЕКА — ЭТО ПРОГРАММА | ЖИЗНЬ И ЕЁ СЦЕНАРИЙ | ЛЮДИ ПРЕДЧУВСТВУЮТ КАТАСТРОФЫ - ადამიანის ბედი არის პროგრამა | ცხოვრება და მისი სცენარი | ხალხი კატასტროფას გრძნობს - Судьба человека — это величайшая загадка над которой ломали голову величайшие умы человечества. Но ни одна наука не смогла дать внятного ответа на этот сложнейший вопрос мироздания. Говорят, что жизнь прописана до мельчайших подробностей еще до рождения человека и её нельзя изменить, но так ли это?
Многочисленные наблюдения и опыт исследователей показывает, что изменить сценарий жизни полностью невозможно, но есть определенная свобода выбора и в некоторых случаях поменять направление возможно. Очень похоже на то, что жизнь — это программа и она исполняется с точностью.
Как иначе объяснить то, что некоторые люди, которые должны были погибнуть, в последний момент избегают катастрофы и опаздывают на поезд или самолет, садятся не в то такси и так далее? Ответ прост. Всё предначертано свыше. Пушкин в своё время получил предсказание и оно сбылось, хотя у него был шанс.
Кстати именно пророчества и предсказания показывают некую предопределенность в судьбе людей и мира в целом. Означает ли это то, что нам не надо ни к чему стремиться и что-то делать? Нет и еще раз нет! У нас есть все шансы поменять дорогу, условия и некоторые контрольные точки. Об этом в видео. - ადამიანის ბედი ყველაზე დიდი საიდუმლოა, რომელზედაც კაცობრიობის უდიდესი გონება აწუხებს. მაგრამ ვერც ერთმა მეცნიერებამ ვერ შეძლო მკაფიო პასუხის გაცემა სამყაროს ამ ყველაზე რთულ კითხვაზე. ამბობენ, რომ ცხოვრება ადამიანის დაბადებამდეც წვრილმანამდე იწერება და მისი შეცვლა შეუძლებელია, მაგრამ ასეა?
არაერთი დაკვირვება და მკვლევართა გამოცდილება აჩვენებს, რომ ცხოვრებისეული სცენარის შეცვლა სრულიად შეუძლებელია, მაგრამ არსებობს არჩევანის გარკვეული თავისუფლება და ზოგ შემთხვევაში შესაძლებელია მიმართულების შეცვლა. ეს ძალიან ჰგავს იმას, რომ ცხოვრება არის პროგრამა და ის შესრულებულია სიზუსტით.
სხვაგვარად როგორ შეიძლება აიხსნას ის ფაქტი, რომ ზოგიერთი ადამიანი, რომელიც უნდა მოკვდეს, ბოლო მომენტში აიცილებს კატასტროფას და გამოტოვებს მატარებელს ან თვითმფრინავს, არასწორ ტაქსში ჯდება და ა.შ. პასუხი მარტივია. ყველაფერი ზემოდან არის წინასწარ განსაზღვრული. პუშკინმა ერთხელ მიიღო წინასწარმეტყველება და ის ახდა, თუმცა შანსი ჰქონდა.
სხვათა შორის, ეს არის წინასწარმეტყველებები და პროგნოზები, რომლებიც აჩვენებენ გარკვეულ წინასწარგანწყობას ადამიანებისა და მთლიანად სამყაროს ბედში. ნიშნავს ეს იმას, რომ არაფრისკენ სწრაფვა და რაღაცის გაკეთება არ გვჭირდება? არა და ისევ არა! ჩვენ გვაქვს ყველა შანსი, შევცვალოთ გზა, პირობები და საკონტროლო პუნქტები. ამის შესახებ ვიდეოში.
Ძველი სამყარო
წინასწარგანსაზღვრული კონცეფცია არსებობდა ძველ დროში. ძველ საბერძნეთში ოლიმპიელი ღმერთები ემორჩილებოდნენ უმაღლეს კანონს, რომლის პერსონიფიკაცია იყო ბედის ქალღმერთი მოირა.
ბერძნული გმირული ეპოსი და სოფოკლეს ტრაგედიები არის წინასწარ განსაზღვრის მთავარი პრობლემა - ადამიანი ეწინააღმდეგება ღმერთების ნებას და უცვლელად კარგავს. აქედან მომდინარეობს ანტიკური სამყაროს მსოფლმხედველობის ფატალიზმი.
წინასწარგანზრახვისა და ბედისწერის მაგალითი გვხვდება მეფე კიროს დიდის მოთხრობაში (მისი მომავალი სიზმარში იხილა ბაბუამ კიროს I). ამავდროულად, წინასწარგანზრახვის იდეა ბერძნებსა და რომაელებს შორის გაერთიანდა იმ აზრთან, რომ ადამიანის ცნობიერ საქმიანობას ჯერ კიდევ შეუძლია მნიშვნელობა. ასე რომ, პოლიბიუსი თავის "ზოგად ისტორიაში" გამუდმებით ხაზს უსვამს ბედის როლს, მაგრამ მაინც შესაძლებელია წრის გარღვევა, განსაკუთრებით იმ შემთხვევაში, თუ გამოჩენილი ადამიანი ადის ხელისუფლებაში. კორნელიუს ტაციტუსი თავის ერთ-ერთ წიგნში ასახავს პრობლემას: „ადამიანის საქმეები განისაზღვრება თუ არა ბედით და შეუქცევადი აუცილებლობით თუ შემთხვევით“, მოჰყავს სხვადასხვა მოსაზრებები ამ საკითხზე, რომელთაგან ერთ-ერთი ამბობს, რომ ღმერთებს ოდნავადაც არ აწუხებთ. მოკვდავებს, სხვას, რომ ცხოვრებისეული გარემოებები წინასწარ განსაზღვრულია ბედის მიერ, მაგრამ არა ვარსკვლავების მოძრაობის გამო, არამედ ბუნებრივი მიზეზების საფუძვლებისა და ურთიერთდაკავშირების გამო. მაგრამ მოკვდავების უმეტესობას სჯერა, რომ მათი მომავალი დაბადებიდან წინასწარ არის განსაზღვრული. ამრიგად, ბერძნებისა და რომაელების მსოფლმხედველობას ახასიათებდა ორმაგი და არა სრული პროვიდენციალიზმი.
იხ. ვიდეო - Путешествие во времени: парадокс предопределения и его решения - დროში მოგზაურობა: წინასწარ განსაზღვრის პარადოქსი და მისი გადაწყვეტა - Парадокс предопределения относится к феномену, в котором человек, путешествующий во времени, становится частью прошлых событий и, возможно, даже вызвал первоначальное событие, которое в первую очередь заставило этого человека отправиться в прошлое. Давайте обсудим парадокс предопределения и его решения в сегодняшнем видео DiscoverZen.
Спасибо за просмотр нашего видео о Парадоксе предопределения. Подпишитесь на наш канал, если вам нравится этот тип контента. Включите значок уведомления и получите уведомление, когда мы загрузим наше следующее видео. Нажмите кнопку «Нравится», чтобы помочь нам развиваться на алгоритме YouTube. Прокомментируйте свои мысли ниже. Вы также можете упомянуть свои идеи по тематике видео, и лучшие идеи будут выбраны для наших будущих видео. - წინასწარმეტყველების პარადოქსი ეხება იმ ფენომენს, რომელშიც დროულად მოგზაურობის მქონე ადამიანი ხდება წარსული მოვლენების ნაწილი და, შესაძლოა, საწყისი მოვლენაც კი გამოიწვია, რამაც, პირველ რიგში, ამ პიროვნებას წარსულში გადასცა. მოდით განვიხილოთ წინასწარმეტყველების პარადოქსი და მისი გადაწყვეტა დღევანდელ ვიდეო აღმოჩენებში.
მადლობას გიხდით ჩვენი ვიდეოს წინასწარ განსაზღვრის პარადოქსის შესახებ. გამოიწერეთ ჩვენი არხი, თუ მოგწონთ ამ ტიპის შინაარსი. ჩართეთ შეტყობინების ხატი და მიიღეთ შეტყობინება, როდესაც ჩამოტვირთავთ შემდეგ ვიდეოს. დააჭირეთ ღილაკს "Like", რომელიც დაგვეხმარება YouTube ალგორითმის განვითარებაში. კომენტარი გააკეთეთ ქვემოთ მოცემულ აზრებზე. თქვენ ასევე შეგიძლიათ ახსენოთ თქვენი იდეები ვიდეოს თემაზე, და საუკეთესო იდეები შეირჩევა ჩვენი მომავალი ვიდეოებისთვის.
წინასწარგანსაზღვრული ქრისტიანობაში
წინასწარ განსაზღვრა რელიგიური ფილოსოფიის ერთ-ერთი ყველაზე რთული წერტილია, რომელიც დაკავშირებულია ღვთაებრივი თვისებების, ბოროტების ბუნებისა და წარმოშობის, მადლის თავისუფლებასთან ურთიერთობის საკითხთან (იხ. რელიგია, თავისუფალი ნება, ქრისტიანობა, ეთიკა).
მორალურად თავისუფალ არსებებს შეუძლიათ შეგნებულად ამჯობინონ ბოროტება სიკეთეს; და მართლაც, ბევრის ჯიუტი და მოუნანიებელი დაჟინება ბოროტებაში უდავო ფაქტია. მაგრამ რადგან ყველაფერი, რაც არსებობს, მონოთეისტური რელიგიის თვალსაზრისით, საბოლოო ჯამში დამოკიდებულია ყოვლისმცოდნე ღვთაების ყოვლისშემძლე ნებაზე, ეს ნიშნავს, რომ ბოროტებაში გამძლეობა და ამის შედეგად ამ არსებების სიკვდილი იგივე ღვთაებრივი ნების შედეგია. , რომელიც ზოგს წინასწარ განსაზღვრავს სიკეთისა და ხსნისკენ, ზოგს - ბოროტებისა და სიკვდილისკენ.
ამ დავების გადასაჭრელად მართლმადიდებლური სწავლება უფრო ზუსტად განისაზღვრა რამდენიმე ადგილობრივ კრებაზე, რომლის არსი შემდეგში მდგომარეობს: ღმერთს სურს ყველა გადარჩეს და ამიტომ არ არსებობს ზნეობრივი ბოროტების აბსოლუტური განზრახვა ან განზრახვა; მაგრამ ჭეშმარიტი და საბოლოო ხსნა არ შეიძლება იყოს იძულებითი და გარეგანი, და ამიტომ ღვთის სიკეთისა და სიბრძნის ქმედება ადამიანის გადასარჩენად იყენებს ყველა საშუალებას ამ მიზნით, გარდა იმ შემთხვევებისა, რომლითაც მორალური თავისუფლება გაუქმდება; შესაბამისად, რაციონალური არსებები, რომლებიც შეგნებულად უარყოფენ მადლის ყოველგვარ დახმარებას მათი გადარჩენისთვის, ვერ გადარჩებიან და, ღვთის ყოვლისმცოდნეობის თანახმად, განწირულნი არიან ღვთის სასუფევლიდან გარიცხვისთვის ან დაღუპვისთვის. მაშასადამე, წინასწარგანზრახვა ეხება მხოლოდ ბოროტების აუცილებელ შედეგებს და არა თვით ბოროტებას, რაც მხოლოდ თავისუფალი ნების წინააღმდეგობაა მადლის გადარჩენის მოქმედებისადმი.
წმინდა ავგუსტინე - Saint Augustine
აქ საკითხი დოგმატურად წყდება.
წინასწარ განსაზღვრა ბიბლიაში
ბიბლია შეიცავს უამრავ პასაჟს, რომლებიც, სხვადასხვა ხარისხით, ეხება წინასწარგანზრახვის იდეას. ასე რომ, ფსალმუნებში შეგიძლიათ წაიკითხოთ, რომ თითოეული ადამიანისა და მთელი კაცობრიობის ბედი წინასწარ არის განსაზღვრული: „შენს წიგნში დაწერილია ჩემთვის ყველა დღე, როცა ჯერ არც ერთი მათგანი არ ყოფილა“ (ფსალმ. 139:16). .
წინასწარგანზრახვის იდეა მნიშვნელოვან ადგილს იკავებს ახალ აღთქმაში მოციქულ პავლესთან, რომელიც ამბობს, რომ „ვინც მან წინასწარ იცნობდა, მან ასევე წინასწარ განსაზღვრა (ბერძნ. προώρισε), რათა დაემსგავსონ (συμμόρφους) მისი ძის ხატებას“ ( რომ. 8:29). პავლე შემდგომში წერს, რომ წინასწარ განსაზღვრას მოჰყვება მოწოდება (ἐκάλεσε), გამართლება (ἐδικαίωσε) და განდიდება (ἐδόξασε) (რომ. 8:30). აგრეთვე ქრისტეს შესახებ: „იგი თავიდანვე იყო წინასწარ განსაზღვრული თავის შესაწირავად“ (საქმეები 17:31).
ბერძნული ზმნა προορίζω (განსაზღვრული) მხოლოდ ახალ აღთქმაში ჩნდება: ერთხელ საქმეებში. 4:28, ხუთჯერ პავლე მოციქულის მიერ (რომ. 8:29, 30; 1 კორ. 2:7; ეფეს. 1:5, 11); რუსულ თარგმანში ორჯერ არის გადმოცემული ზმნით „განსაზღვრული“ - (1 კორ. 2:7; ეფეს. 1:11).
არსად არსებითი სახელი „წინასწარმეტყველება“ არ გამოიყენება, თუმცა არის ტერმინები: „დიზაინი“, „სურვილი“ (πρόθησις, βουλή), წინასწარი ცოდნა (πρόγνωσις), მაგალითად: „რჩეული მამა ღმერთის წინასწარმეტყველების მიხედვით“ (1). პეტრე 1:1); არჩევა (ჲკლოგები) - „ღმერთმა თავიდანვე აირჩია…“ (2 თეს. 2:13). თუმცა, პავლე მოციქულისთვის ღვთის ეს ქმედება მნიშვნელოვანი ელემენტია შემოქმედის გეგმის გაგებაში. მოციქული პავლე წერს: „შიშითა და კანკალით იმუშავეთ თქვენი ხსნით, რადგან ღმერთი მოქმედებს თქვენში, როგორც ნებაზე, ასევე მის ნებაზე მოქმედად“ (ფილიპელები 2:12).
პრედესტინაცია ადრეულ ქრისტიანობაში
წინასწარგანზრახვის იდეა მჭიდრო კავშირშია ხსნის დოქტრინასთან, ანუ საკითხთან, თუ როგორ მონაწილეობს ადამიანი მის ხსნაში - საკუთარი ნებით თუ მხოლოდ ღვთაებრივი მადლის მიღებით. აბსოლუტური წინასწარგანზრახვის იდეა პირველად ჩნდება ნეტარ ავგუსტინეში, როგორც რეაქცია პელაგიანიზმის წინააღმდეგ, რომელმაც ადამიანის თავისუფლებას ისეთი ფართო მნიშვნელობა მისცა, რომელშიც ღმერთის მხრიდან არა მხოლოდ მოქმედებისთვის, არამედ წინასწარი შეცნობის ადგილიც არ იყო. თავად ავგუსტინე ახლდა თავის მოძღვრებას წინასწარ განსაზღვრის შესახებ სხვადასხვა შემამსუბუქებელი პუნქტებით. ავგუსტინეს მთავარი ტექსტი წინასწარგანზრახვის შესახებ არის „წმინდანთა წინასწარმეტყველების შესახებ“.
ნეტარი ავგუსტინე თვლიდა, რომ პირველქმნილმა ცოდვამ ძირეულად დაამახინჯა ადამიანის სულიერი ძალები, რომ ბოროტება მისთვის დაუმარცხებელი იყო ღვთის დახმარების გარეშე. ავგუსტინე მივიდა დასკვნამდე, რომ გადარჩენის საკითხში ადამიანის თავისუფალი ნება არ თამაშობს არსებით ან თუნდაც რაიმე როლს. თავისუფალი ნება ადამიანში დაცემის შემდეგ მკაცრი გაგებით საერთოდ არ არსებობს. ხსნა მიიღწევა მხოლოდ ღვთაებრივი მადლის ყოვლისშემძლე აქტით. ავგუსტინემ უარყო ნახევრად პელაგიელთა მთავარი თეზისი, რომ ადამიანი რწმენას ღმერთთან თანამშრომლობით იძენს. რწმენის ასეთი გაგება ავგუსტინესთვის ნიშნავდა იმას, რომ ადამიანი თავისთვის ითვისებდა იმას, რაც ღმერთს ეკუთვნის. ვისაც სურს იმოქმედოს როგორც „ღმერთთან თანამშრომელი“, ამცირებს ღვთის მადლს და სურს დაიმსახუროს იგი. რწმენა ღვთის საჩუქარია. და თუ ადამიანს არ ძალუძს საკუთარი თავის დაჯერება, მაშინ ღმერთმა თავად უნდა აირჩიოს, ვის მისცეს რწმენა და ვის გადაარჩინოს. ეს ნიშნავს, რომ არჩევა არ არის განპირობებული იმით, რაც ღმერთს შეეძლო ადამიანში განჭვრეტა, ღვთის ნების გარდა. ავგუსტინეს თვალთახედვით, არჩევა არ მდგომარეობს იმაში, რომ ღმერთმა იწინასწარმეტყველა, ვინ უპასუხებდა სახარების ცნობას.
მოუწოდა და წინასწარ განსაზღვრა ისინი ხსნისათვის, მაგრამ იმით, რომ ღმერთმა წინასწარ განსაზღვრა ცოდვილები, რომლებსაც არ შეეძლოთ სარწმუნოება, მისცეს მათ რწმენა და ამით გადაარჩინა ისინი.
პელაგიის ერესს მისი დამაარსებლის, ბერი პელაგიუსის სახელი ეწოდა, წარმოშობით ბრეტანიდან. იგი წარმოიშვა IV საუკუნის ბოლოს. პელაგიუსმა დაწერა მრავალი ნაწერი, სადაც ამტკიცებდა, რომ არ არსებობს დაუძლეველი ცოდვა. მართლმადიდებელი ეკლესიის აზრით, პელაგიელები ქადაგებდნენ თავისუფალ ნებასა და არჩევანს, რითაც ამცირებდნენ ღვთაებრივი მადლის როლს. მათ უარყვეს ღვთაებრივი განზრახვა. ითვლებოდა, რომ თავდაპირველი ცოდვა არ შეიძლება იყოს ფუნდამენტური მნიშვნელობის მქონე კაცობრიობისთვის, რადგან ის თავად ადამის პირადი საქმეა, ამიტომ დაცემა მთლიანად არ ამახინჯებს ადამიანის პოზიტიურ თვისებებს და, ამრიგად, ადამიანის ბუნება თავდაპირველად არ არის ცოდვილი. . პელაგიანობამ V საუკუნეში დასავლეთის ეკლესიაში დიდი დაპირისპირება გამოიწვია.
419 წლის კართაგენის კრებაზე მიღებულ იქნა 8 წესი „პელაგიუსის და კელესტიუსის ერესის წინააღმდეგ“ (წესები 123-130 წმიდა მოციქულთა, წმიდა საეკლესიო და ადგილობრივი კრებებისა და წმიდა მამათა წესთა წიგნში) და პელაგიანიზმი. საბოლოოდ ერესად იქნა აღიარებული. თუმცა, კამათი ადამიანის ნებასა და მადლს შორის ურთიერთობის შესახებ არ შეწყვეტილა. V საუკუნის 20-იან წლებში. სამხრეთ გალიაში, მარსელში, გაჩნდა ეგრეთ წოდებული ნახევრად პელაგიანიზმი - მოძღვრება მადლისა და თავისუფლების შესახებ, რომელიც უფრო მეტად ესაზღვრება არა პელაგიუსს, არამედ ეკლესიის მასწავლებლებს ავგუსტინემდე და უახლოვდება მართლმადიდებლებს. ნახევრად პელაგიანიზმი განსაკუთრებით ფართოდ იყო გავრცელებული ბერებში, რომლებისთვისაც პირადი ასკეტიზმით მადლის მოპოვების საკითხი უფრო აქტუალური იყო. ამ სწავლების წარმომადგენლები იყვნენ ბერები ვინსენტი ლერინელი და იოანე კასიანი, რომლებიც ასწავლიდნენ, რომ ზოგის ღვთაებრივი განზრახვა გადარჩენისაკენ, ზოგის დაღუპვისკენ ემყარება არა ღვთის უპირობო ნებას, არამედ ღვთაებრივ წინასწარმეტყველებას, მიიღებენ თუ არა ადამიანებს მადლს. არა, ანუ ღმერთი ირჩევს ადამიანებს გადარჩენისთვის წინასწარ შეცნობილი რწმენის საფუძველზე. ამრიგად, იოანე კასიანმა სცადა ავგუსტინესა და პელაგიუსს შორის პოზიცია დაეკავებინა.
ნახევრად პელაგიელები ამტკიცებდნენ, რომ მადლი არ იყო საჭირო რწმენის თავდაპირველი აქტისთვის. პირვანდელი ცოდვა აუარესებდა ადამიანის პირვანდელ ბუნებას, მაგრამ არა იმდენად, რომ დაცემის შემდეგ ვერ მოისურვოს და ვერ შეძლოს სიკეთის კეთება. ამავე დროს, ნახევრად პელაგიელები არ აძლევდნენ საშუალებას, რომ ადამიანის გადარჩენა მადლის გარეშე შეიძლებოდა. მადლი ეცნობება ადამიანს მხოლოდ მაშინ, როცა ის ყველა ღონეს ხმარობს მის ღირსი გახდეს. ამგვარმა სწავლებამ მონაზვნობას განსაკუთრებული სტატუსი მიანიჭა, განსაკუთრებით მისი ასკეტური მოღვაწეობის თვალსაზრისით.
სინამდვილეში ეს სწავლება არის მართლმადიდებლური სწავლება სინერგიის შესახებ, მე-13 ინტერვიუ წმ. კასიანი მის კლასიკურ გამოხატულებად ითვლება.
მეხუთე საუკუნის ბოლო ათწლეულებში ნახევრად პელაგიანიზმი წარმოადგენდა სამხრეთ გალიის ყველაზე გამოჩენილ მასწავლებელს, ფაუსტუს რიცელს, რომელიც აჯანყდა როგორც პელაგიუსის წინააღმდეგ, ასევე ავგუსტინეს წინასწარგანზრახვის დოქტრინის სახიფათო ცდომილების წინააღმდეგ. ფაუსტუსი თავის სწავლებაში კიდევ უფრო ნაკლებად არის დამოკიდებული ავგუსტინეზე, ვიდრე იოანე კასიანე. ის ასწავლიდა, რომ რწმენაში, როგორც ცოდნაში და თვითსრულყოფისკენ ნების სწრაფვაში მდგომარეობს პირველადი მადლით განპირობებული დამსახურება; გადამრჩენი მადლი მას ეცნობება და მისი ერთობლივი ნებისყოფა ქმნის ჭეშმარიტ ღვაწლს. რწმენა, როგორც მთავარი დამსახურება. 475 წელს არლის კრებაზე ნახევრად პელაგიანიზმი მართებულად იქნა აღიარებული, მაგრამ 529 წლის ნარინჯისის კრებაზე, ავგუსტინეს სწავლების დამტკიცების პარალელურად, ნახევრად პელაგიანიზმი განისაზღვრა როგორც მატერიალური ერესი, ანუ უნებლიე შეცდომა. რწმენის მნიშვნელოვან საკითხებში.
პაპ ბონიფაციუს II-ის დამტკიცებამ გაზარდა ნარინჯისფერი საბჭოს დადგენილებების უფლებამოსილება, რასაც ტრენტის საბჭოც ითვალისწინებდა. იქ წამოყენებული პუნქტები შეესაბამება ავგუსტინეს სწავლებას, მაგრამ არ არსებობს წინასწარგანზრახვის მკაფიო დოქტრინა (ცოდვისადმი განზრახვა უარყოფილია და ანათემირებულია) და საკმარისი ადგილი არ ეთმობა მადლით განხორციელებულ შინაგან პროცესს, რასაც ავგუსტინე უსვამდა ხაზს. ყველა. ამრიგად, თეოლოგიის ერთ-ერთი ყველაზე რთული და ორაზროვანი კონცეფცია დასრულდა. თუმცა, ასეთმა გაურკვევლობამ აიძულა თეოლოგები განეხორციელებინათ ახალი მცდელობები განევითარებინათ წინასწარ განსაზღვრული თემა. შუა საუკუნეებში გაჩნდა დოქტრინა ორმაგი წინასწარგანზრახვის შესახებ. გოტშალკი (დ. 868) ასწავლიდა, რომ არსებობდა ორმაგი წინასწარგანზრახვა, არა მხოლოდ ხსნის, არამედ დაღუპვის (praedestinatio gemina ad vitam et ad mortem), საიდანაც მოჰყვა, როგორც მისი ოპონენტები ადანაშაულებდნენ, საიდუმლოების, კეთილი საქმეების უძლურება. და ეკლესიისადმი მორჩილების უაზრობა და მისი რუტინები. მისი სწავლება ერესად გამოცხადდა.
პრედესტინაცია პროტესტანტიზმში, კათოლიციზმსა და მართლმადიდებლობაში
მთავარი სტატია: პრედესტინაცია პროტესტანტიზმში
პრედესტინაციის კონცეფციამ ახალი განვითარება მიიღო რეფორმაციის ეპოქაში. ლუთერისთვის წინასწარგანზრახვის იდეა იყო გამართლების დოქტრინის მეორე მხარე და ხსნის გარანტიის გამართლება. ლუთერს, ისევე როგორც სხვა რეფორმატორებს, სჯეროდა, რომ შეიძლება დარწმუნებული იყო თავის ხსნაში. და ეს ნდობა არის მგზნებარე რწმენის ნიშანი, რადგან ხსნა დაფუძნებულია არა ადამიანის შესაძლებლობებზე, არამედ ღვთის ერთგულება მისი მოწყალე დაპირებების მიმართ. „თანხმობის ფორმულა“ მოუწოდებს მორწმუნეებს „მართებულად და მომგებიანად იფიქრონ ან ისაუბრონ ღვთის შვილების მარადიულ არჩევაზე ან წინასწარგანსაზღვრაზე და განზრახვაზე მარადიულ სიცოცხლეზე“.
კიდევ ერთი დიდი რეფორმატორი მელანქტონი XVI საუკუნის 30-იან წლებში. მიატოვა ხისტი დეტერმინიზმის იდეა წინასწარგანწყობაში. ის ამტკიცებდა, რომ ადამიანმა უნდა მიიღოს ღვთაებრივი სიყვარული, როგორც ღმერთის უფასო საჩუქარი. ის ასახელებს მოქცევის სამ აქტიურ მიზეზს - ღვთის სიტყვას, სულიწმიდას და ადამიანურ ნებას. ამ კონცეფციას ხშირად აკრიტიკებდნენ, რადგან განიხილებოდა, როგორც იდეა, რომ ადამიანს შეუძლია თავისი წვლილი შეიტანოს თავის გადარჩენაში.
მოგვიანებით ლუთერანობამ გვერდი აუარა ლუთერის შეხედულებებს ღვთაებრივი წინასწარგანსაზღვრულობის შესახებ, რომელიც მან გამოავლინა 1525 წელს და ამჯობინა განვითარებულიყო ღმერთისადმი თავისუფალი ადამიანის პასუხის ფარგლებში, ვიდრე კონკრეტული ადამიანების სუვერენული ღვთაებრივი არჩევა. ლუთერანიზმისთვის მე-16 საუკუნის ბოლოს. „არჩევა“ ნიშნავდა ადამიანურ გადაწყვეტილებას ღმერთის სიყვარულის შესახებ და არა ღვთიური გადაწყვეტილებას გარკვეული ადამიანების არჩევის შესახებ.
რეფორმაციის მთავარი იდეა კაცობრიობის უძლურებისა და ღმერთის ყოვლისშემძლეობის შესახებ აბსოლუტირებული იყო ჯონ კალვინის მიერ. კალვინის მოძღვრება წინასწარგანზრახვის შესახებ არის მისი ხსნის დოქტრინის ერთ-ერთი ასპექტი, რომელიც მან ავგუსტინეის შეხედულებების განვითარებად მიიჩნია. კალვინი ასახავს თავის მოძღვრებას წინასწარ განსაზღვრის შესახებ 1559 წლის ქრისტიანული რწმენის ინსტრუქციების მესამე წიგნში, როგორც ქრისტეს მეშვეობით გამოსყიდვის დოქტრინის ერთ-ერთი ასპექტი. წინასწარგანსაზღვრული, კალვინის აზრით, უნდა განიხილებოდეს მის შესაბამის კონტექსტში. ის არ არის "ადამიანური აზროვნების პროდუქტი, არამედ ღვთაებრივი გამოცხადების საიდუმლო" ("ინსტრუქციები ქრისტიანულ რწმენაში" I.ii.2; III.xxi.1-2). კალვინი წარმოიშვა ღმერთის მიერ ადამიანის არჩევის კონცეფციიდან (შდრ. ეფ. 1:4). რწმენა, სიწმინდისაკენ აქტიური სწრაფვა, მთლიანად განისაზღვრება არა ადამიანის არჩევანის თავისუფლებით, არამედ გაუგებარი და მოწყალე ღვთაებრივი არჩევით. „არჩევნების ბუნება ისაა, რომ ღვთის წმინდა სიკეთემ ხსნა ჩვენთვის მიუწვდომელი გახადა“ („ჟენევის კატეხიზმი“). და რაკი ღმერთი მარადიულია, ეს არჩევნებიც მარადიულია. მაშასადამე, ზოგს განწირული აქვს მარადიული ნეტარება, ზოგს მარადიული წყევლა. ღმერთის აბსოლუტური ძალაუფლების დადასტურებისას კალვინი ხაზს უსვამს ღმერთის აქტიურ მონაწილეობას ადამიანის მომავალი მდგომარეობის შექმნაში. მაშასადამე, წინასწარ განსაზღვრა არის „ღვთის მარადიული ბრძანება, რომლითაც ის განსაზღვრავს იმას, რაც სურს თითოეული ინდივიდისთვის. ის ყველას არ უქმნის თანაბარ პირობებს, მაგრამ ზოგს საუკუნო სიცოცხლეს უმზადებს, ზოგს კი მარადიულ წყევლას. ადამიანი, ცოდვილი და ურჩი არსება, არ არის უარყოფილი ღმერთის მიერ, მაგრამ უნდა ჰქონდეს მარადიული ხსნის იმედი, რომელიც არ შეიძლება დაფუძნდეს ადამიანის ღვაწლზე. ადამიანს არაფრის გაკეთება არ შეუძლია მისი გადარჩენისთვის. თუმცა, დაღუპვის წინასწარ განზრახვის არსებობის მიუხედავად, ადამიანმა არ იცის, ვინ არის არჩეული დასაღუპად.
ფენომენოლოგიურად, მხოლოდ გადარჩენის დანახვა შეიძლება - მათ, ვისაც სწამს ქრისტესი, რადგან თითოეული ინდივიდისთვის ხსნის დრო ინდივიდუალურია. გარდა ამისა, არ არსებობს ქრისტეს მიღების მკაფიო კრიტერიუმი, ამიტომ ხსნის გარანტია რჩეულობის ინდივიდუალური რწმენიდან მოდის. ერთის მხრივ, თავისუფალი ნება აქ არის ნიველირებული, მეორე მხრივ, ადამიანი (ქრისტეს მიღების შემთხვევაში) იღებს ნდობას თავის ხსნაში და ამავდროულად სუსტდება პასუხისმგებლობის გრძნობა თითოეული კონკრეტული ქმედების მიმართ. ერთადერთი, რაც შეუძლია და უნდა გააკეთოს ადამიანმა (ქრისტეს მიღების შემდეგ) არის ქრისტეს ქადაგება, სასიხარულო ცნობის გატარება, რომლის დახმარებითაც ვლინდება ღვთის ხალხის შემადგენელი სხვა რჩეული. რეფორმირებული დოქტრინა არჩევისა და წინასწარ განსაზღვრის შესახებ იყო მამოძრავებელი ძალა რეფორმირებული ეკლესიის გაფართოების უკან მეჩვიდმეტე საუკუნეში. კალვინის დოქტრინა წინასწარგანზრახვის შესახებ ასევე პასუხობდა სოციალური წესრიგის კითხვებს. მაგალითად, ადამიანთა შორის მატერიალური და სულიერი საჩუქრების განაწილებისას უსამართლობის პრობლემა მოგვარდა ღვთიური წინასწარგანსაზღვრულობის შემცირებით, რომელიც დაფუძნებულია ღმერთის სუვერენულ და ადამიანური გაგების მიღმა ნებაზე.
მოგვიანებით, პროტესტანტულ გარემოში კალვინის სწავლება სადავო და კრიტიკული იყო, მაგრამ პრობლემებისა და კონცეფციების ძირითადმა დიაპაზონმა დღემდე შეინარჩუნა აქტუალობა (კ. ბარტი, რ. ნიბუჰრი). მოგვიანებით, კალვინის სწავლება შეიმუშავეს ისეთმა თეოლოგებმა, როგორებიც არიან პეტრე მოწამე ვერმიგლი და თეოდორ ბეზა, რომლებიც ხაზს უსვამდნენ „რჩეულობის“ თემას.
XVII საუკუნის დასაწყისში. კალვინის მთავარ თეზისებს ეწინააღმდეგებოდა ჰოლანდიელი ღვთისმეტყველი იაკობ არმინიუსი (1560-1609). 1610 წელს არმინელები საეკლესიო ხელისუფლებას მიმართეს პრეზენტაციით (remonstratia), რომელიც მიჩნეულია არმინიანების, ანუ რემონსტრანტების მოძღვრების ექსპოზიციად. ისინი დაუპირისპირდნენ ჰოლანდიის ეკლესიის სწავლების ხუთ პუნქტს: 1) ორმაგი წინასწარგანზრახვის შესახებ - ხსნას ან დაღუპვას - ღვთიური ნების თავისუფალი მოქმედების შედეგად; 2) რომ რჩეული აუცილებლად გადარჩება და მსჯავრდებული დაიღუპება; 3) რომ ქრისტე მოკვდა მხოლოდ გადარჩენისთვის არჩეულთა გულისთვის; 4) რომ ღმერთი მადლს ანიჭებს მხოლოდ გადარჩენისთვის რჩეულებს; 5) რომ ვინც მიიღო მხსნელი მადლი, არასოდეს დაკარგოს იგი. 1618-1619 წლებში დორდრეხტის რეფორმირებული სინოდმა ოფიციალურად დაგმო არმინიანი. ამ პერიოდის რეფორმირებული სოციალური მსოფლმხედველობა ეფუძნებოდა ღვთის რჩეული ხალხის კალვინისტურ კონცეფციას და „მადლის შეთანხმებას“. რეფორმირებული კრებები თავს ახალ ისრაელად, ღვთის ახალ ხალხად თვლიდნენ, რომლებსაც განსაკუთრებული ურთიერთობა ჰქონდათ ღმერთთან - შეთანხმების ურთიერთობა. აღთქმის კონცეფცია, როგორც ხელშეკრულება პიროვნებასა და ღმერთს შორის, რასაც მოჰყვება პასუხისმგებლობის გაყოფა (ადამიანის ერთგულება ღმერთისადმი და ღმერთის ერთგულება მისი დაპირებებისადმი) ფართო საფუძველს იძლევა პროტესტანტული საზოგადოების შემდგომი სოციალურ-პოლიტიკური გარდაქმნებისთვის (მაგალითად, კონცეფცია ჰობსის სოციალური კონტრაქტის და სხვ.).
კათოლიკური რეაქცია პრედესტინაციის პროტესტანტულ დოქტრინაზე გამოვლინდა ტრენტის კრებაზე. 1547 წელს ტრენტის საბჭოს მეექვსე სხდომაზე დამტკიცდა ბრძანებულება გამართლების შესახებ. ტრენტის კრება დაჟინებით ამტკიცებდა, რომ „არავის არ შეუძლია დარწმუნებით იცოდეს დაუცემელი რწმენის შესახებ, მიიღეს თუ არა მათ ღვთის მადლი“. წინასწარ განსაზღვრულ თემაზე, საბჭომ ზოგადად დაადასტურა ნარინჯისფერი საბჭოს განმარტებები 529 წელს.
აღმოსავლურმა (მართლმადიდებლურმა) ეკლესიამ წინასწარგანსაზღვრული დაპირისპირება გაიარა. წმინდა იოანე ოქროპირმა „წინასწარმეტყველების“ ცნების ნაცვლად გამოიყენა ღმერთის „წინასწარ შეცნობის“ ცნება, შემდეგ იოანე დამასკელი ასწავლიდა, რომ „ღმერთი განჭვრეტს ყველაფერს, მაგრამ არ განსაზღვრავს ყველაფერს“. მართლმადიდებლურ ტრადიციაში დაფიქსირებულია მოსაზრება, რომ ღმერთს სურს ყველა ადამიანის ხსნა, მაგრამ ის არ განსაზღვრავს მათ გადარჩენისთვის, რითაც ადგილი უტოვებს ადამიანის თავისუფალ ნებას.
თანამედროვე კათოლიკური თეოლოგია მიდრეკილია წინასწარ განსაზღვროს „ბედისწერის“ კონცეფციასთან. მაგალითად, იოანე პავლე II: „ეს სიტყვები მნიშვნელოვანი და საიმედო გზით ხსნის იმას, რასაც ქრისტიანობის ენაში ჩვენ ვუწოდებთ „წინასწარმეტყველებას“ ან „წინასწარმეტყველებას“ (ლათ. praedestinatio)“ („მე მწამს მამა ღმერთის“). „ბედისწერის“ კონცეფციაში აქცენტი გადადის ღვთის მოწოდებაზე ხსნისკენ. ზარი, რომელიც შეიძლება უპასუხოდ დარჩეს პირის მიერ. ეს ხაზს უსვამს ადამიანის თავისუფალ ნებას მისი მარადიული ბედის განსაზღვრაში.
იხ. ვიდეო - Существует ли СУДЬБА с точки зрения физики? არსებობს თუ არა ბედისწერა ფიზიკის მიხედვით
ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -
მომავალი
მომავალი, მე-20 საუკუნის დასაწყისის გერმანელი მხატვრის მიხედვით: ჰილდებრანდის შოკოლადი სერიიდან გერმანია 2000 წელს - მფრინავი მანქანები
დროის ხაზის ჰიპოთეზური ნაწილი, უმეტესი მოვლენა, რომელიც ჯერ კიდევ არ მომხდარა, მაგრამ შეიძლება მოხდეს. იმის გათვალისწინებით, რომ მოვლენა წარმოიქმნება დროით და ადგილმდებარეობით, მომავალი იკავებს სივრცე-დროის კონტინუუმს.
მომავალი, პარიზი, 1902 წლის ნახატი
მომავალს ყოველთვის განსაკუთრებული ადგილი ეკავა ფილოსოფიაში და ზოგადად ადამიანის გონებაში. ერთ-ერთი თეორიის მიხედვით (ინდეტერმინიზმი) მომავალი არ არის წინასწარ განსაზღვრული და ადამიანებს შეუძლიათ მისი შექმნა თავად. სხვა თეორიის მიხედვით, მომავალი წინასწარ არის განსაზღვრული (იხ. დეტერმინიზმი). ასევე შესაძლებელია, რომ ადამიანები თავად ქმნიან მომავალს, მაგრამ მათი გადაწყვეტილებები და მოქმედებები მომავლის შესაქმნელად წინასწარ არის განსაზღვრული. დროის ციკლური მოდელის (სამყაროს) ფარგლებში მომავალში მეორდება ის, რაც უკვე მოხდა წარსულში.
დრო
მრავალი რელიგია გვთავაზობს წინასწარმეტყველებებს სიკვდილის შემდეგ სიცოცხლისა და სამყაროს აღსასრულის შესახებ. ქრისტიანობაში არსებული კონფლიქტი ღვთის მიერ მომავლის ცოდნასა და ადამიანის თავისუფალ ნებას შორის, მივყავართ, მაგალითად, წინასწარგანსაზღვრული დოქტრინამდე.
მომავლის მნიშვნელობას ხაზს უსვამს ის ფაქტი, რომ ადამიანებს ძალიან სჭირდებათ პროგნოზები და პროგნოზები, თუ რა მოუვა მათ. შესაძლებელია, რომ ადამიანის ტვინის განვითარება დიდწილად არის მომავლის პროგნოზირებისთვის საჭირო შემეცნებითი შესაძლებლობების განვითარება, ანუ წარმოსახვა, ლოგიკა და ინდუქცია.
ანტონიო სანტ ელია, ქალაქური ნახატი ფუტურისტულ სტილში, 1914 წ
პროგრესის კონცეფცია
ადამიანური მომავლის კონცეფცია ცივილიზაციების გონებაში, რომელიც წარმოადგენს დროს, როგორც წარსულიდან მომავლის ხაზს, მჭიდრო კავშირშია პროგრესის კონცეფციასთან. ობიექტურად, პროგრესის რაოდენობრივი შეფასება რთულია. სამრეწველო პროგრესი შეიძლება შეფასდეს ენერგიის მოხმარების დონის გაზრდით. ეს არის ქარდაშევის ცივილიზაციების მასშტაბის საფუძველი.
ინფორმაციის ეპოქაში მიკროპროცესორების სიჩქარე (იხ. მურის კანონი) შეიძლება იყოს საზომი - ცივილიზაციების მსგავსი კლასიფიკაცია წამოაყენა კარლ სეგანმა. ეს კრიტერიუმი, ისევე როგორც წინა, შეიძლება ჩაითვალოს ტექნოკრატიულად.
იარაღის შემუშავებითა და გაუმჯობესებით კაცობრიობა ხელში ჩავარდა განადგურების უფრო მძლავრი საშუალებებით, მიუხედავად იმისა, რომ მე-20 საუკუნეში 100 მილიონზე მეტი ადამიანი დაზარალდა პირველ, მეორე მსოფლიო ომებსა და სხვა კონფლიქტებში და მასობრივი იარაღი. განადგურება არსებობს და ვითარდება, შეიძლება ეჭვი შეგეპაროს, რომ პროგრესი მხოლოდ ტექნოლოგიების განვითარებაშია. პროგრესის ყველაზე მნიშვნელოვანი ფაქტორია ადამიანის პოტენციალი.
Zeitpyramide არის დაუმთავრებელი ბეტონის პირამიდა. იმის გამო, რომ ბლოკი განთავსდება მხოლოდ ყოველ 10 წელიწადში ერთხელ, იგი დასრულდება 3183 წელს.
ჰუმანიზმის კონცეფციის შესაბამისად (ლათინური humanitas - კაცობრიობა) - "ცენტრში არის პიროვნების იდეა, როგორც უმაღლესი ფასეულობა თავად ადამიანთან მიმართებაში და ნათესავი მთელ რიგ სხვა ფასეულობებში. სამყარო და საზოგადოება“, პროგრესი ასევე შეიძლება შედგებოდეს მაღალი მორალური და მორალური სტანდარტების გავრცელებაში.
ინდუსტრიული ხანიდან ინფორმაციის ეპოქაზე გადასვლის მიუხედავად, მოხმარებული რესურსების რაოდენობა ყოველწლიურად იზრდება. ამასთან დაკავშირებით, ამტკიცებენ, რომ კოსმოსური კოლონიზაცია გარდაუვალია, ვინაიდან პლანეტა დედამიწაზე არსებობს მხოლოდ შეზღუდული რაოდენობის ხელმისაწვდომი რესურსები და ადგილები სიცოცხლისთვის.
მომავალი ასევე შეიძლება ჩაითვალოს როგორც პროექტების ერთობლიობა და ჩვენ შეგვიძლია და უნდა ვისაუბროთ მის მშენებლობაზე.
იხ. ვიდეო - Мир будущего // Каким будет мир в 2050? // Города будущего // Еда будущего // Будущее цивилизации -
მომავლის სამყარო // როგორი იქნება სამყარო 2050 წელს? // მომავლის ქალაქები // მომავლის საკვები // ცივილიზაციის მომავალი
მომავლის და ფუტუროლოგიის პროგნოზირება
წარმოსახვა საშუალებას გვაძლევს "დავინახოთ" მოცემული სიტუაციის დამაჯერებელი მოდელი, რისკის გარეშე, მისი რეალური განსახიერება. ლოგიკური დასაბუთება შესაძლებელს გახდის პროგნოზირდეს გარკვეული მოქმედებების გარდაუვალი შედეგები სხვადასხვა სიტუაციებში და, შესაბამისად, სასარგებლო ინფორმაცია მიაწოდოს მომავალი მოვლენების შესახებ. ინდუქცია საშუალებას გვაძლევს დავადგინოთ ურთიერთობები შედეგებთან მიზეზებს შორის და წარმოადგენს ფუნდამენტურ კონცეფციას მომავალი მოვლენების პროგნოზის შესაქმნელად.
მიუხედავად ამ შემეცნებითი ინსტრუმენტების არსებობისა, რომლებიც სასარგებლოა მომავლის გასაგებად, მრავალი ბუნებრივი და სოციალური პროცესის სავარაუდო ბუნებამ შეასრულა მომავალი კომპლექსის პროგნოზირება, მაგრამ საუკუნეების განმავლობაში მრავალი ადამიანის და კულტურის სასურველი მიზანი .
ხალხი ყოველთვის ცდილობდა მომავლის სურათების ნახვას. ამრიგად, წინასწარმეტყველებს და პროგნოზებს ყოველთვის ჰქონდათ დიდი საზოგადოებრივი მნიშვნელობა. მომავლის ბიბლიური იდეა პროგნოზირებულია აპოკალიპსისის დაწყებით, რომელიც მოიცავს ანტიქრისტეს დაბადებას, იესო ქრისტეს მეორედ მოსვლას, სამყაროს დასასრული და ბოლო განსჯა.
მომავლის პროგნოზირების მიზნით, წარმოიშვა ეზოთერული სწავლებები, ასტროლოგია, პალმია და ცრურწმენები. ფიზიკის უმეტესობის განვითარება ასევე მარტივია ახსნა, როგორც ობიექტური პროგნოზების გაკეთების მცდელობა მომავალი მოვლენების შესახებ. ფანტასტიკური წარმოიშვა, როგორც სუპერდალის პროგნოზის საშუალება მხატვრული წარმოსახვის გამოყენებით .
ამასთან, სამეცნიერო და ტექნოლოგიური პროგრესის თანამედროვე სიჩქარემ მიაღწია ისეთ დონეს, რომ ფუნდამენტური ცვლილებები განმეორებით ხდება ერთი თაობის მთელი ცხოვრების განმავლობაში, შესაბამისად, მომავლის ხედვა აგებულია სრულიად განსხვავებულ შუქზე და, შესაბამისად, პროგნოზირების ამოცანა შემდგომი განვითარების გზები. ამ დრომდე, ხალხი ცხოვრობდა ტრადიციული ცხოვრებით და იმ მუდმივ, უცვლელ სამყაროში დაგეგმვის პრობლემა ნორმალური, სწორი ამოცანა იყო. იგი განთავსდა და გარკვეულწილად ალბათობის ალბათობით იქნა გადაწყვეტილი. ახლა ჩვენ დავამთავრეთ იმ მხარეში, სადაც გრძელვადიანი განვითარების პროგნოზის პრობლემა არასწორია, აშკარაა ნებისმიერი საიმედო პროგნოზირების ჰორიზონტი. ამასთან, სწორედ ეს არაპროგნოზირებადია, რაც რაიმე საიმედო პროგნოზს ხდის განსაკუთრებით მოთხოვნილებას, ამიტომ ამ ახალ სიტუაციაშია, რომ მინიმალური სწორი პროგნოზირება ხდება კრიტიკულად .
მომავლის პროგნოზირებადი ვარიანტები მოიცავს მომავლის პესიმისტურ სურათებს (ეკოლოგიური კატასტროფა, მესამე მსოფლიო ომი, ნანოტექნოლოგიური კატასტროფა ) და უტოპიური მომავალი, რომელშიც ღარიბი ხალხი ცხოვრობს იმ პირობებში, რომლებიც დღეს შეიძლება ჩაითვალოს მდიდარ და კომფორტულ, და თუნდაც კაცობრიობის ტრანსფორმაცია მშობიარობის შემდგომი ცხოვრების ფორმად.
ელვინ ტოფლერი აფრთხილებს ახალ სირთულეებს, სოციალურ კონფლიქტებსა და გლობალურ პრობლემებს, რომლებსაც კაცობრიობა შეხვდება XX და XXI საუკუნეების გასწვრივ, ცივილიზაციის სუპერ -ინდუსტრიულ (პოსტ -ინდუსტრიულ) ფაზაში გადასვლის გამო.
ცვლილებების ტემპის დაჩქარებამ ღრმად შევიდა ჩვენს პირად ცხოვრებაში, გვაიძულა ახალი როლების შესრულება და ახალი საფრთხეების ფონზე. ეს ყველაფერი შეიძლება აღწერილი იყოს ტერმინით "Futuroshok". Futuroshok, ან მომავლის შოკი, არის განსაცვიფრებელი დაბნეულობა, რომელიც გამოწვეულია მომავლის ნაადრევი დაწყებით.
შეუსრულებელი პროგნოზების მაგალითები
რუსი მწერალი და მეცნიერი კირილ იკკოვი წერდა დაუსრულებელ სოციალურ პროგნოზებზე მის ესეში "ჩვენი პასუხი ფუკუიამაზე":
D. I. Mendeleev მიიჩნევს მეოცე საუკუნის ყველაზე რთულ ტექნიკურ პრობლემად უზარმაზარი manure (ყოველივე ამის შემდეგ, ცხენების პირუტყვი, გასაგები, კვლავაც იზრდება იმავე ტემპით);
ა. აინშტაინმა ჰიროშიმამდე ათეული წლით ადრე განაცხადა, რომ ატომური ენერგიის პრაქტიკულ გამოყენებამდე, საქმე ასი წელიწადში მოვა - ადრე არა;
ბერნარდის შოუში დაინახა მომავალი ევროპის პოლიტიკური რუკა შემდეგნაირად: ”საფრანგეთი და გერმანია? ეს არის მოძველებული გეოგრაფიული სახელები ... გერმანიის პირობებში, თქვენ აშკარად გულისხმობთ საბჭოთა ან თითქმის საბჭოთა რესპუბლიკას, რომელიც მდებარეობს ურალის ქედსა და ჩრდილოეთ ზღვას შორის. ”
მომავლის ოპტიმისტური სცენარები
ბევრმა ცნობილმა მარქსისტმა, ცივილიზაციის განვითარების ხედვის ფარგლებში, არაერთხელ გამოაქვეყნა კომუნიზმის დაწყება, როგორც გარდაუვალი სოციალური მომავალი.
სამეცნიერო ფანტასტიკაში განვითარდა მომავლის იმიჯი, რომელშიც არის ადამიანური ცივილიზაცია, რომელიც ზოგჯერ შედის სხვა გონივრული რასების ცივილიზაციების უფრო რთულ სისტემაში.
ვარსკვლავური ბილიკის სამყარო ტკივილს აყენებს ჰუმანისტურ და ოპტიმისტურ მომავალს. მან შექმნა ინტერპლანეტარული ფედერაცია, რომელიც ასახელებს ტოლერანტობისა და არა -ჩარევის პრინციპებს. მართალია, სამყაროში, ვარსკვლავური ბილიკი, არსებობს დედამიწის დაუსრულებელი კოსმიური ომები ბორგებთან, კარდაზიანებთან და ა.შ., დევიდ ვებერის სამყაროში არსებობს დედამიწის შთამომავლების უწყვეტი ომები
იხ. ვიდეო - The World in 2050 - The world in 2050 is a future filled with amazing technology. By 2050, artificial intelligence and virtual reality will be ubiquitous. Quantum computing and advanced prosthetics will rise. We will move around the world with Hyperloop technology, evtols, electric cars, self driving vehicles, and electric/supersonic airplanes. Our packages will be delivered by drones and our power will come from renewable energy. There will be a permanent base on the Moon, humans on Mars, and space hotels in orbit. While our food consumption transforms, vertical farming and biotechnology will rise. Stem cells and CRISPR technologies will regenerate injuries and cure diseases. Lastly, we will battle climate change by removing carbon directly from the atmosphere. The future is exciting! - 2050 წელს სამყარო საოცარი ტექნოლოგიით სავსე მომავალია. 2050 წლისთვის ხელოვნური ინტელექტი და ვირტუალური რეალობა ყველგან იქნება. გაიზრდება კვანტური გამოთვლები და მოწინავე პროთეზირება. ჩვენ გადაადგილდებით მთელს მსოფლიოში Hyperloop ტექნოლოგიით, ევტოლებით, ელექტრო მანქანებით, თვითმართვითი მანქანებით და ელექტრო/ზებგერითი თვითმფრინავებით. ჩვენი პაკეტების მიწოდება მოხდება დრონებით და ჩვენი სიმძლავრე იქნება განახლებადი ენერგიიდან. იქნება მუდმივი ბაზა მთვარეზე, ადამიანები მარსზე და კოსმოსური სასტუმროები ორბიტაზე. სანამ ჩვენი საკვების მოხმარება გარდაიქმნება, ვერტიკალური მეურნეობა და ბიოტექნოლოგია გაიზრდება. ღეროვანი უჯრედები და CRISPR ტექნოლოგიები აღადგენს დაზიანებებს და განკურნავს დაავადებებს. და ბოლოს, ჩვენ ვებრძვით კლიმატის ცვლილებას ატმოსფეროდან პირდაპირ ნახშირბადის ამოღებით. მომავალი საინტერესოა!
წარუმატებელი პროგნოზების მაგალითები
რუსი მწერალი და მეცნიერი კირილ ესკოვი წერდა წარუმატებელი სოციალური პროგნოზების შესახებ თავის ესეში „ჩვენი პასუხი ფუკუიამას“:
დ.ი.მენდელეევმა მეოცე საუკუნის ურთულეს ტექნიკურ პრობლემად მიიჩნია დიდი რაოდენობით სასუქის გამოყენება (ცხენების რაოდენობა, რა თქმა უნდა, იგივე ტემპით გაიზრდება);
ა.აინშტაინმა ჰიროშიმამდე ათი წლით ადრე განაცხადა, რომ მატერია ატომური ენერგიის პრაქტიკულ გამოყენებას ას წელიწადში - არა უადრეს;
ბერნარდ შოუმ მომავალი ევროპის პოლიტიკური რუკა ასე დაინახა: „საფრანგეთი და გერმანია? ეს მოძველებული ადგილების სახელებია... გერმანიაში, ცხადია, გულისხმობთ საბჭოთა თუ მიმდებარედ საბჭოთა რესპუბლიკებს, რომლებიც მდებარეობს ურალის მთებსა და ჩრდილოეთ ზღვას შორის“.
ოპტიმისტური სცენარები მომავლისთვის
ბევრმა ცნობილმა მარქსისტმა, ცივილიზაციის განვითარების ხედვის ფარგლებში, არაერთხელ ასახელებს კომუნიზმის დაწყებას, როგორც გარდაუვალ სოციალურ მომავალს.
სამეცნიერო ფანტასტიკამ შეიმუშავა მომავლის სურათი, რომელშიც არის ვარსკვლავთშორისი ადამიანური ცივილიზაცია, რომელიც ზოგჯერ შედის სხვა გონიერი რასების ცივილიზაციების უფრო რთულ სისტემაში.
Star Trek სამყარო ასახავს ჰუმანისტურ და ოპტიმისტურ მომავალს. მასში შეიქმნა პლანეტათაშორისი ფედერაცია, რომელიც ასწავლის ტოლერანტობისა და ჩაურევლობის პრინციპებს. მართალია, ვარსკვლავური გზის სამყაროში არის მიწიერი კოსმოსური ომები ბორგებთან, კარდასიანებთან და ა.შ. დევიდ ვებერის სამყაროში უწყვეტი ომებია მიწიერი შთამომავლების ერთმანეთთან.
ტექნოლოგიური სინგულარობა
”მომდევნო ოცდაათი წლის განმავლობაში ჩვენ გვექნება ტექნიკური შესაძლებლობა, შევქმნათ ზეადამიანური ინტელექტი. ამის შემდეგ მალევე დასრულდება ადამიანური ეპოქა“.
ზეადამიანური ინტელექტის ფორმირების შესაძლო გზები:
ხელოვნური ინტელექტის განვითარება,
ადამიანის ბიოლოგიური შესაძლებლობების გაზრდა,
ადამიანურ-კომპიუტერული სისტემები.
ტექნოლოგიური სინგულარულობა არის წინასწარმეტყველური მომენტი მომავალში, როდესაც ადამიანის გონების ევოლუცია, ნანოტექნოლოგიის, ბიოტექნოლოგიისა და ხელოვნური ინტელექტის განვითარების შედეგად, დაჩქარდება იმდენად, რომ შემდგომი ცვლილებები გამოიწვევს გონების გაჩენას. გაცილებით მაღალი დონის სიჩქარე და აზროვნების ახალი ხარისხი.
ზოგიერთი ავტორის აზრით, რომლებიც იცავენ ამ თეორიას, ტექნოლოგიური სინგულარობა შეიძლება მოხდეს დაახლოებით 2030 წელს. თუმცა, მისი დაწყება არ ნიშნავს ისტორიის დასასრულს, პირიქით, დასრულდება კაცობრიობის პრეისტორია და დაიდება მისი რეალური ისტორიის დასაწყისი.
არსებობს ჰიპოთეზა, რომ არ იქნება მკაფიოდ გამოხატული სინგულარობის წერტილი, მწვავე კრიზისით. განვითარება მიმდინარეობს S- ფორმის მრუდის გასწვრივ და დამუხრუჭება უახლოეს მომავალში დაიწყება. ხოლო „სინგულარობის“ წერტილი არის განვითარების გრაფიკის ისეთი წერტილი, რომლის დროსაც მისი სიჩქარე მაქსიმალურია (S-მრუდის შუა). S-მრუდის განვითარებისთვის იხილეთ აგრეთვე:
ხელოვნური ინტელექტის გაჩენა
ხელოვნური ინტელექტი ან შეიქმნება ადამიანების მიერ, ან ის სპონტანურად წარმოიქმნება ქსელში (განვითარებული ევოლუცია). მომავლის ხელოვნურ ინტელექტს შემდეგი უპირატესობები ექნება ადამიანის ინტელექტთან შედარებით:
ნეირონებს შორის სიგნალის გავრცელების სიჩქარეა 100 მ/წმ, ხოლო მიკროსქემებს შორის - 300000 კმ/წმ (შუქის სიჩქარე), ხოლო ადამიანის ტვინის ნეირონების რეაგირების დრო დაახლოებით მილიარდჯერ ნაკლებია სილიკონის ელემენტებთან შედარებით (დღეს) და ეს. უფსკრული აგრძელებს გაფართოებას;
ადამიანის ტვინში ნეირონების რაოდენობაა ~ 86 მილიარდი, AI-ში ის პრაქტიკულად შეუზღუდავია;
AI-ს ფუნქციონირების ვადა შეუზღუდავია, კერძოდ, მაგალითად, ცნობიერების შესაძლო გადაწერის გამო - AI პროგრამა ერთი ელექტრონული გარემოდან მეორეში;
ცივილიზაციის მართვისას „ადამიანური ფაქტორი“ არ იმოქმედებს (ნებისმიერ ადამიანს ყოველთვის აქვს ნაკლოვანებები და ასევე, შესაძლოა, განვითარების პრიორიტეტების გაუგებრობა);
ხელოვნური ინტელექტის პირდაპირი „იმპლანტაცია“ ელექტრონულ-კომპიუტერულ ქსელებში, რომლებიც სულ უფრო მეტად ახვევენ პლანეტას (ანუ მილიარდობით არხის მყისიერი ერთდროული დამუშავება და კონტროლი).
ბოლო ათწლეულების განმავლობაში, მსოფლიოში ვითარდება ხელოვნური ინტელექტის ახალი გამოყენებითი სფერო, რომელიც სპეციალიზირებულია ხელოვნურ ნერვულ ქსელებში , რომელიც უკვე იძლევა შედეგების აპლიკაციებს რეალურ აპლიკაციებში. ნერვული ქსელები ძალიან ეფექტურია დროის თანმიმდევრობის პროგნოზირებისთვის (როგორიცაა, მაგალითად, გაცვლითი კურსი ან აქციების ფასი), რისკის ანალიზისა და შეფასებისთვის და ქალაქების საცხოვრებელ ადგილებში ელექტროენერგიის მოხმარების პროგნოზირებისთვის].
საინვესტიციო ამოცანების გარდა, ხელოვნური ნერვული ქსელები ფართოდ გამოიყენება სამედიცინო დიაგნოსტიკაში. მიმდინარეობს ინტენსიური კვლევა და ნეიროკომპიუტერული ტექნოლოგიის გამოყენება სამხედრო ტექნიკის შექმნაში.
მომზადების შემდეგ, ნერვული ქსელი იქცევა მოდელად, რომელიც შეიძლება გამოყენებულ იქნას ახალ მონაცემებზე პროგნოზების გასაკეთებლად.
ორბიტალური კოლონიის პროექტი "სტენფორდ ტორი"
იწინასწარმეტყველა კოსმოსის დაპყრობა, როგორც ადამიანის განვითარების მომავალი ეტაპი. ასევე იხილეთ სტატია კოსმოსური კოლონიზაცია.
პესიმისტური სცენარები მომავლისთვის
დასავლური ცივილიზაციის სიკვდილის თეორიები სულაც არ შეიცავს მომავლის პესიმისტურ სცენარს, რადგან ისინი შეიძლება სხვა ცივილიზაციებისა და კულტურების ტრიუმფზე მიუთითებდეს.
ნანოტექნოლოგიის განვითარებასთან დაკავშირებით პრესაში ცოტა ხნის წინ პოპულარული გახდა „ნაცრისფერი გუის“ სცენარი, რომლის მიხედვითაც კონტროლიდან გასული თვითგანმეორებადი ნანორობოტები შთანთქავენ დედამიწის მთელ ბიომასას. თუმცა, ასეთი სცენარი ნაკლებად სავარაუდოა, თუ საკონტროლო წყარო მდებარეობს ამ რობოტების მახლობლად, ანუ მიიღება შესაბამისი სიფრთხილის ზომები.
ენერგეტიკული კრიზისის პესიმისტური სცენარის მიხედვით, უბრალოდ არ იქნება საკმარისი ენერგია ჩვენი მაღალტექნოლოგიური ცივილიზაციის მხარდასაჭერად და მსოფლიო დაუბრუნდება პრეინდუსტრიულ მდგომარეობას.
ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -
პათოგენის გადაცემა
ზოოანთროპონური ინფექციების განხორციელების სქემა ფეკალურ-ორალური გადაცემის მექანიზმით (მაგალითად, სალმონელოზი), ფერადი ფიგურები მიუთითებს ზომებზე, რომლებიც მიმართულია გადაცემის მექანიზმის დარღვევაზე. ინფექციის გადაცემის მექანიზმი არის ევოლუციურად განსაზღვრული, რომელიც განსაზღვრავს პათოგენური მიკროორგანიზმის არსებობას და ცირკულაციას, ინფექციური ან პარაზიტული დაავადების გამომწვევის გადაადგილების გზას ინფიცირებული ორგანიზმიდან მგრძნობიარე ორგანიზმზე. იგი მოიცავს ინფექციური აგენტის სამი ეტაპის თანმიმდევრულ ცვლილებას:
დაავადების გამომწვევი პათოგენის შეყვანა საწყისი ორგანიზმიდან (პაციენტი, ადამიანი ან ცხოველი) გარემოში;
პათოგენის დარჩენა გარემოს აბიოტურ ან ბიოტურ ობიექტებში;
პათოგენის შეყვანა მგრძნობიარე ორგანიზმში.
იხ. ვიდეო - Способы передачи инфекций! -
არსებობს ინფექციური აგენტის გადაცემის ექვსი ძირითადი მექანიზმი, რომელთაგან თითოეული მოიცავს ინფექციური აგენტის გადაცემის მარშრუტს:
აეროგენული
კონტაქტი
გადამდები
ფეკალურ-ორალური
ტრანსპლაცენტური
სისხლის კონტაქტი
ჯანმრთელობის განათლების პლაკატი 1939-1945 წწ ჯანდაცვის სამინისტრო იუწყება: ხველა და ცემინება ავრცელებს დაავადებას. დაიჭირეთ მიკრობები ცხვირსახოცით. დაეხმარეთ ერის ბრძოლის ფორმის შენარჩუნებას“. ნეტერფილდი[en], ნოტინჰემი. მიზნად ისახავს აგზნებას და განათლებას ინფექციის გადაცემის აეროზოლური მექანიზმის დარღვევისთვის
აეროგენული
ინფექციის გადაცემის აეროგენული მექანიზმი არის ინფექციის გადაცემის მექანიზმი, რომლის დროსაც პათოგენები გამოიყოფა ინფიცირებული ორგანიზმის სასუნთქი გზების ლორწოვანი გარსიდან და ჰაერში გადადის მაკროორგანიზმში.
იგი ხორციელდება გადაცემის 3 გზით:
საჰაერო ხომალდი;
ჰაერ-მტვერი;
წვეთოვანი-ნუკლეოლარული.
საჰაერო ხომალდის გადაცემის მარშრუტით, გამომწვევი ჰაერში შედის ხველების, ცემინების და ა.შ., რჩება მასში აეროზოლის სახით და შეჰყავს ადამიანის ორგანიზმში დაბინძურებული ჰაერის ჩასუნთქვით. ინფექციის ჰაერ-მტვრის მარშრუტით, პათოგენი მაკროორგანიზმში მტვრის ნაწილაკებით ხვდება (თუ შესაძლებელია მისი შენახვა გარე გარემოში დიდი ხნის განმავლობაში, მაგალითად, ტუბერკულოზით).
პათოგენის გადაცემის უპირატესი, მთავარი, აეროზოლური მექანიზმის მქონე ინფექციები პირობითად ერწყმის აეროზოლურ (ჰაერთან) ინფექციებს.
იხ. ვიდეო - Pathogens and Transmission
აგრეთვე იხილე: სქესობრივი გზით გადამდები დაავადებები
ინფექციის გადაცემის კონტაქტური მექანიზმი არის ინფექციის გადაცემის მექანიზმი, რომლის დროსაც პათოგენები იზოლირებულია კანზე და მის დანამატებზე, თვალების ლორწოვან გარსზე, პირის ღრუსზე, სასქესო ორგანოებზე, ჭრილობების ზედაპირზე, მათგან მოდის. მის სხეულში შეჰყავთ სხვადასხვა საგნების ზედაპირი და მგრძნობიარე პირის მიერ მათთან შეხებისას (უფრო ხშირად მიკროტრავმების არსებობისას).
ინფექციის გადაცემის კონტაქტური მექანიზმი იყოფა პირდაპირ (ხელის ჩამორთმევა, ჩახუტება, ჩახუტება და ა.შ., ანუ კონტაქტი ინფექციის წყაროსთან) და არაპირდაპირი ან შუამავლობით (ავეჯის, საყოფაცხოვრებო ტექნიკის, სათამაშოების, ჭურჭლის, დანაჩანგალის საშუალებით. , კარის კალმები, ჰიგიენური საშუალებები და ა.შ.).
კოღოს (იაპონური) ენცეფალიტის გადამდები გზის სქემა
გადაცემის მექანიზმი მწერების მეშვეობით ხორციელდება. იგი იყოფა ინოკულაციად (დაკბენისას) და დაბინძურებად (დაზიანებულ კანზე შეზელვისას).
ფეკალურ-ორალური
ინფექციის გადაცემის ფეკალურ-ორალური მექანიზმი არის ინფექციის გადაცემის მექანიზმი, რომლის დროსაც ინფექციური აგენტი ლოკალიზებულია ძირითადად კუჭ-ნაწლავის ტრაქტში, განსაზღვრავს მის გამოყოფას ინფიცირებული ორგანიზმიდან განავლით (განავალი, შარდი) ან ღებინება. მგრძნობიარე ორგანიზმში შეღწევა ხდება პირის ღრუს მეშვეობით, რის შემდეგაც იგი კვლავ ლოკალიზდება ახალი ორგანიზმის საჭმლის მომნელებელ ტრაქტში.
ფეკალურ-ორალური მექანიზმი ხორციელდება 3 გზით:
წყალი;
საკვები (ან საკვები);
კონტაქტურ-საყოფაცხოვრებო (ძირითადად ბავშვებში, თითების, სათამაშოების და ა.შ. პირდაპირი წოვით და ლოკვით)
პათოგენის გადაცემის უპირატესი, ძირითადი, ფეკალურ-ორალური მექანიზმის მქონე ინფექციები პირობითად გაერთიანებულია ნაწლავურ ინფექციებში.
ტრანსპლაცენტური
ინფექციის ტრანსპლაცენტური (ინტრაუტერიული) გადაცემა – რომლის დროსაც ინფექციური აგენტი ორსულობისას დედიდან ნაყოფზე გადადის.
ინფექციის გადაცემის ვერტიკალურ მექანიზმად განიხილება აგრეთვე პათოგენის დედიდან ნაყოფზე გადაცემა სამშობიარო არხის გავლისას.
ჰემოკონტაქტი
ინფექციის გადაცემის სისხლით გადამდები მექანიზმი არის ინფექციის გადაცემის მექანიზმი, ინფიცირებული ადამიანის სისხლთან კონტაქტის გამო. იგი იყოფა ბუნებრივ (ვერტიკალურ, სექსუალურ, არაპირდაპირ) და ხელოვნურად, ასოცირდება სამედიცინო მანიპულაციებთან, ინტრავენურ ინექციებთან, ტატუირებასთან.
ზოგიერთი ანთროპონოზური ინფექციის გადაცემის სქემა ფეკალურ-ორალური გადაცემის მექანიზმით (მაგალითად, დიზენტერია), ლურჯი ვერტიკალური ხაზები მიუთითებს ზემოქმედების დონეებზე, რომელიც მიმართულია გადაცემის მექანიზმის დარღვევაზე.
კონკრეტული ინფექციური დაავადების დროს გადაცემის მექანიზმისა და გზების ცოდნა საშუალებას იძლევა მიზანმიმართული და ეფექტური პრევენციული და ეპიდემიის საწინააღმდეგო ღონისძიებები. გადაცემის მექანიზმის დარღვევა არის ეპიდემიური პროცესის პრევენციისა და შეჩერების ერთ-ერთი მთავარი გზა და იყოფა სანიტარულ და ჰიგიენურ (სანიტარულ და ვეტერინარულ), სადეზინფექციო და სადეზინფექციო ღონისძიებებად. კონკრეტული ინფექციური დაავადების გადაცემის გზების ცოდნა ასევე საშუალებას გაძლევთ შეაფასოთ კონკრეტული ეპიდემიოლოგიური სიტუაციის შესაძლო განვითარება და გეხმარებათ ავადმყოფ ადამიანში კლინიკური დიაგნოზის იდენტიფიცირებასა და დადგენაში. ინფექციების გადაცემის მექანიზმები ინფექციური დაავადებების ეპიდემიოლოგიისა და ინფექციოლოგიის შესწავლის ერთ-ერთი ობიექტია.
