ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -  

                       განძის კუნძული   

(ინგლ. Treasure Island) — შოტლანდიელი მწერლის, რობერტ ლუის სტივენსონის პირველი და ყველაზე გავრცელებული რომანი, რომელიც 1883 წელს გამოიცა. წიგნი მოგვითხრობს ჯიმ ჰოკინზის უჩვეულო თავგადასავალს გემის ეკიპაჟთან ერთად განძის კუნძულისაკენ. ეს მოგზაურობა აღსავსეა ხიფათებითა და ღალატით.

რომანი ქართულადაცაა ნათარგმნი და იგი ინგლისურიდან ალექსანდრე გამყრელიძემ თარგმნა.

სიუჟეტი

წიგნი პირველ პირშია მოთხრობილი და მას თავად ჯიმ ჰოკინზი გვიყვება. იგი არის ბავშვი, რომლის მშობლებსაც აქვთ ფუნდუკი „ადმირალი ბენბოუ“ მათი ცხოვრება მშვიდად მიდის ფუნდუკში ყოფილი მეკობრის ბილ ბონსის გამოჩენამდე. მას ჰყავს უამრავი მევალეები და ისინი მუდმივად აკითხავენ მას, ის რომის მოყვარულია, სწორედ ეს ხდება საბოლოოდ მისი სიკვდილის მიზეზი.

ექიმი ლივსი არის ადამიანი, რომელიც შეტევის დროს სიკვდილს გადაარჩენს ბილს, მაგრამ მას კვლავ არ აძლევენ მოსვენებას, ამიტომ მისი გადარჩენა ვეღარ მოხერხდება და იგი მეორე შეტევას შეეწირება.

მის ნივთებში კუთვნილი ფულის ძიებისას, ჯიმი და მისი დედა აღმოაჩენენ რუკას, რომელზეც აღნიშნულია რაღაც კუნძულზე (მწერალი მის გრძედსა და განედს შეგნებულად არ ასახელებს) განძის მდებარეობა. ისინი სასწრაფოდ გამოიქცევიან ფუნდუკიდან, სადაც მალევე ჩნდებიან აგრეთვე ყოფილი მეკობრეები და ბილის მევალეები, რომელთაც ასევე ამ განძის რუკის პოვნა სურთ, მაგრამ საწადელს ვერ მიაღწევენ.

სკვაირი, ექიმი ლივსი, ჯიმი და გემ „ისპანიოლას“ ეკიპაჟი მიემგზავრება კუნძულისკენ განძის იქიდან წამოსაღებად. ამ მოგზაურობისას ჯიმი აღმოაჩენს, რომ ყოფილი მეკობრე და მზარეული გემზე, ცალფეხა ჯონ სილვერი რომელსაც ჯიმი ხშირად „აყლაყუდა ჯონის“ სახელით მოიხსენიებს, ამზადებს შეთქმულებას და გადაბირებული ჰყავს გემის ეკიპაჟის დიდი ნაწილი. მათ გადაწყვეტილი აქვთ, როცა განძი გემზე იქნება, დანარჩენებს შეუტიონ, ხოლო შემდეგ გემით განძთან ერთად უკან დაბრუნდნენ.

იხ. ვიდეო - პროტოტიპი / რობერტ ლუის სტივენსონი / განძის კუნძული / 23 04 2015 - პროტოტიპების თემა მხატვრულ ლიტერატურაში განსაკუთრებული ინტერესის საგანია. ძალიან ხშირად ჩვენთვის კარგად ნაცნობი და საყვარელი პერსონაჟების უკან რეალური ადამიანები დგანან. სწორედ ამ ლიტერატურულ პერსონაჟებსა და მათ პროტოტიპებზე გიამბობთ გადაცემაში "პროტოტიპი". აჭარის ტელევიზიის ეთერში, ყოველ ხუთშაბათს, 20:35 საათზე.

კუნძულზე ჩასვლის შემდეგ იწყება კეთილსინდისიერი მეზღვაურების ბრძოლა მეკობრეთა წინააღმდეგ. ამ ბრძოლის დროს ჯიმი ძალიან დაეხმარება ექიმ ლივსსა და სკვაირს მეკობრეების დამარცხებაში.

მთავარი გმირები

ჯიმ ჰოკინსი (ინგლ. Jim Hawkins) - ახალგაზრდა კაცი, კაბინაში ბიჭი Hispaniola-ზე, მთავარი გმირი, რომლის სახელითაც (რამდენიმე თავის გამოკლებით დოქტორ ლაივსის სახელით) მოთხრობილია ამბავი. სწორედ მისი მოქმედებები ატრიალებენ სტივენსონის რომანის შეთქმულებას. ჯიმ ჰოკინსი აქტიურად არის ჩართული ყველა მოვლენაში: ეს იყო მეკობრე ბილი ბონსი, რომელიც დასახლდა მისი მშობლების ტავერნაში, სწორედ მან მოიპარა ამ მეკობრის მკერდიდან განძის კუნძულის რუკა, რომელიც მან გადასცა დოქტორ ლაივსისა და სკუაირს. ტრელაუნი; მან აღმოაჩინა შეთქმულება გემზე, იპოვა ბენ განნი, მოკლა ისრაელ ჰენდსი, წაიყვანა მეკობრეების გემი ჩრდილოეთის ავტოსადგომზე და გახდა კამათის საფუძველი ჯონ სილვერსა და მისი ბანდის ნარჩენების დაპირისპირებაში.

ბილი ბოუნსი არის კაპიტან ფლინტის ყოფილი ნავიგატორი, ძველი მეკობრე. კაპიტან ფლინტის გარდაცვალების შემდეგ მან მიიღო საგანძურის კუნძულის რუკა და გაიქცა ინგლისში, რითაც გახდა დანარჩენი მეკობრეების სამიზნე. ადმირალ ბენბოუს სასტუმროში ბილი ბონსის გამოჩენამ ფაქტობრივად დაიწყო ჯიმ ჰოკინსის ყველა თავგადასავალი. ბილი ბევრს სვამდა და ძალიან საზიზღარი და გამბედავი ხასიათი ჰქონდა. ტავერნაში მას "კაპიტანს" ეძახდნენ. მან დაიფიცა, უბრძანა დალევა მასთან და მოესმინა საშინელი ისტორიები მეკობრეების და მათი დანაშაულების შესახებ. ბილის ეშინოდა საჯაროობისა და ავტორიტეტის. ამიტომ, დოქტორმა ლაივსიმ სწრაფად დააყენა იგი თავის ადგილზე და დაემუქრა მანდატურებს. ბოუნსი ცხოვრობდა მუდმივი შიშით მისი ყოფილი ამხანაგების მიმართ, რომლებმაც საბოლოოდ იპოვეს იგი და მიიყვანეს შავი ლაქით ინსულტამდე, რისგანაც ბონსი გარდაიცვალა (თუმცა, მისი ქრონიკული ალკოჰოლიზმიც იმოქმედა ამაზე), რამაც გმირებს იმდენი შფოთვა და უზარმაზარი სიმდიდრე მოუტანა. წიგნის. ბილი ბონსის ისტორია დეტალურად არის აღწერილი სტივენ რობერტსის მიერ რომანში „Piastres, Piasters!!!“.

დოქტორი დევიდ ლაივზი არის ჯენტლმენი, ექიმი და მოსამართლე, საოცარი გამბედაობისა და გმირობის ადამიანი, მზადაა უყოყმანოდ შეასრულოს თავისი პროფესიული და ადამიანური მოვალეობა. ის ერთხელ მსახურობდა კუმბერლენდის ჰერცოგის ჯარში და დაიჭრა ფონტენოის ბრძოლაში (1745). ციხესიმაგრეში შტურმისა და კაპიტან სმოლეტის დაჭრის შემდეგ, იგი გახდა პატიოსანი ხალხის რაზმის ლიდერი.

Squire ჯონ Trelawney იყო მდიდარი, მფრინავი, არასერიოზული მიწის მესაკუთრე, რომელიც აფინანსებდა ფლინტის საგანძურ მოგზაურობას. სიმაღლე ექვს ფუტზე (183 სმ). თავდაპირველად აცხადებდა ლიდერობას; თუმცა, მისმა ლაპარაკმა და არაკომპეტენტურობამ განაპირობა ის, რომ ჰისპანიოლას ეკიპაჟის უმეტესობა კაპიტან ფლინტის მეკობრეები იყვნენ. მან ბრძანება გადასცა კაპიტან სმოლეტს, როდესაც შეიტყო მოსალოდნელი ამბოხის შესახებ. შესანიშნავი მსროლელი. მან გემზე წაიყვანა სამი მოწესრიგებული და ერთგული მსახური, რომლებიც კარგად აჩვენებდნენ თავს მძარცველებთან ბრძოლებში.

კაპიტანი ალექსანდრე სმოლეტი არის Hispaniola-ს მამაცი, მამაცი კაპიტანი. მომთხოვნი და მშრალი ადამიანია. სმოლეტი ექვსი ფუტის სიმაღლეა. კაპიტანი სმოლეტი დაიქირავა Squire Trelawny-მ. მან მოაწყო გემიდან ფრენა და ციხესიმაგრის დაცვა. დიდი ორგანიზატორი და ლიდერი. ის ცუდად ისვრის, მაგრამ საოცრად იბრძვის მელეული იარაღით. ფორტისთვის მეკობრეებთან ბრძოლის დროს მან მიიღო ორი ცეცხლსასროლი ჭრილობა და დამოუკიდებლად გადაადგილება ვერ შეძლო. ინგლისში დაბრუნებისთანავე კაპიტანი ტოვებს საზღვაო სამსახურს.

ჯონ სილვერი (ინგლისური ჯონ სილვერი) - ის არის ლონგ ჯონი (ლონგ ჯონი), ის არის ჰემი (ბარბეკი) - მზარეული Hispaniola-ზე, შემდეგ მეამბოხე მეკობრეების კაპიტანი. ასაკი - 50 წელი (თავად სილვერის თქმით). ამბობდნენ, რომ „ახალგაზრდობაში სკოლის მოსწავლე იყო და თუ მოინდომებს, წიგნივით ლაპარაკი შეუძლია“. ვალრუსზე ფლინტი ასრულებდა მეოთხედმეისტერის მოვალეობებს, რაც იმდროინდელ ხომალდზე ნიშნავდა "ოსტატს მეოთხედ გემზე", ანუ პანსიონის გუნდის ხელმძღვანელს. დაკარგა ფეხი კაპიტან ინგლისის ხელმძღვანელობით. მისი მარცხენა ფეხი თეძოს არეშია ამპუტირებული, ამიტომ სილვერი ყავარჯნით დადის. მან დაზოგა ფული და გახსნა საკუთარი ტავერნა "Spyglass" ქალაქ ბრისტოლში. ცოლი "თეთრი რასის არ არის". აიღო თუთიყუში სახელად კაპიტანი ფლინტი. რომანის დასასრულს, ის არა მხოლოდ ცოცხალი დარჩა, დროულად გადავიდა მოყვასის მხარეს, არამედ მიიმალა მათგან ერთ-ერთ პორტში, ბენ განნის დახმარების გარეშე, თან წაიღო ჩანთა ფული. სილვერის ცხოვრების შესახებ განძის კუნძულის მოვლენებამდე, დენის ჯუდმა დაწერა რომანი The Adventures of Lanky John Silver.

იხ. ვიდეო - Treasure Island - Chapter 7 of 34 - 

Treasure Island by Robert Louis Stevenson - The Complete Audiobook Chapter 7: I Go to Bristol. All characters portrayed by Star Wars voice actor Stephen Stanton & all 34 chapters are free to the listener. Used in classrooms around the world by AP English students, teachers, bibliophiles & more!

ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -  

              რობერტ ლუის სტივენსონი

(ინგლ. Robert Louis Balfour Stevenson; 13 ნოემბერი, 1850, ედინბურგი - 3 დეკემბერი, 1894, Upolu, სამოა) - შოტლანდიელი მწერალი და პოეტი, სათავგადასავლო რომანებისა და მოთხრობების ავტორი, ნეორომანტიზმის უდიდესი წარმომადგენელი.
  დაიბადა 1850 წლის 13 ნოემბერს ედინბურგში, თომას სტივენსონის (1818-1887) ოჯახში, მემკვიდრე ინჟინერი, შუქურების სპეციალისტი. ნათლობისას რომ მიიღო სახელი რობერტ ლუის ბალფური, 18 წლის ასაკში მან ჩამოაგდო ბალფური (დედის ქალიშვილობის სახელი) და ასევე შეცვალა ორთოგრაფიული ენა ლუისიდან ლუისით. ამბობენ, რომ კონსერვატორ თომას სტივენსონს არ მოსწონდა ლიბერალი, სახელად ლუისი და გადაწყვიტა თავისი შვილის (რომელსაც ოჯახში რობერტს თითქმის არასოდეს ეძახდნენ) სახელი ფრანგულად დაეწერა, მაგრამ ინგლისურად გამოეთქვა.

სამი წლის ასაკში კრუპით დაავადდა, რასაც სერიოზული შედეგები მოჰყვა. ბიოგრაფების უმეტესობის აზრით, სტივენსონს აწუხებდა ფილტვის ტუბერკულოზის მძიმე ფორმა (E. N. Caldwell-ის მიხედვით, რომელიც მიუთითებდა ექიმების მოსაზრებებზე, რომლებიც მკურნალობდნენ ან ამოწმებდნენ მწერალს, მძიმე ბრონქული დაავადება) 

                                                              

                                                    სტივენსონი 1865 წელს

. ბრონქო-ფილტვის დაავადების პროგრესირებას ხელი შეუწყო მოწევაზე ადრეულმა დამოკიდებულებამ, რომელიც წლების განმავლობაში მხოლოდ გაძლიერდა.

მან საშუალო განათლება მიიღო ედინბურგის აკადემიაში, ხოლო უმაღლესი განათლება ედინბურგის უნივერსიტეტში, სადაც პირველად ინჟინრად სწავლობდა. 1871 წელს მან მიიღო ვერცხლის მედალი შოტლანდიის აკადემიის კონკურსზე ნაშრომისთვის "ახალი ტიპის მოციმციმე შუქი შუქურებისთვის", რის შემდეგაც, ყველასთვის მოულოდნელად, გადავიდა იურიდიულ ფაკულტეტზე, რომელიც დაამთავრა 1875 წელს.

სტუდენტობის წლებში მას სურდა დაქორწინებულიყო ღამის ტავერნის მომღერალ კეტ დრამონდზე, მაგრამ ეს არ გააკეთა მამის ზეწოლის ქვეშ.

სტივენსონის პირველი პუბლიკაცია (1866) იყო ესე პენტლენდის აჯანყებაზე. ისტორიის გვერდი, 1666“ არის ბროშურა, რომელიც გამოქვეყნდა 100 ეგზემპლარად მამაჩემის ფულით. მაშინაც კი, სტივენსონმა დიდი ინტერესი გამოავლინა მშობლიური შოტლანდიის ისტორიით. 1873 წელს გამოქვეყნდა ნარკვევი „გზა“, რომელსაც უბრალოდ სიმბოლური სათაური ჰქონდა (მიუხედავად ავადმყოფობისა, სტივენსონმა ბევრი იმოგზაურა).

იხ. ვიდეო  - Robert Louis Stevenson documentary - Robert Louis Stevenson (born Robert Lewis Balfour Stevenson; 13 November 1850 – 3 December 1894) was a Scottish novelist, essayist, poet and travel writer. He is best known for works such as Treasure Island, Strange Case of Dr. Jekyll and Mr. Hyde, Kidnapped, and A Child's Garden of Verses.

სიმწიფის წლები

1876 ​​წელს სტივენსონმა, მეგობარ უილიამ სიმპსონთან ერთად, კაიაკით იმოგზაურა ბელგიისა და საფრანგეთის მდინარეებსა და არხებზე. საფრანგეთის სოფელ ბარბიზონში, რომელიც გახდა ბარბიზონის ხელოვნების სკოლის ცენტრი, რომელიც დააარსა მაშინდელ გვიანდელ თეოდორ რუსოს მიერ, სადაც ახალგაზრდა ინგლისელი და ამერიკელი მხატვრები ქალაქურ საზოგადოებაში მოვიდნენ პარიზიდან რკინიგზის წყალობით, სტივენსონი შეხვდა ფრენსის (ფანი) მატილდა ოსბორნი. ამ გათხოვილ ქალს, რომელიც სტივენსონზე ათი წლით უფროსი იყო, უყვარდა მხატვრობა და ამიტომ იყო მხატვრებს შორის. მასთან ერთად მოვიდნენ თექვსმეტი წლის ქალიშვილი (მომავალი დედინაცვალი იზაბელ ოსბორნი, რომელმაც მოგვიანებით სტივენსონის ნაწარმოებები კარნახით დაწერა) და ცხრა წლის ვაჟი (მომავალი შვილობილი და მწერალ ლოიდ ოსბორნის თანაავტორი). ბარბიზონი.

იხ. ვიდეო - რობერტ ლუის სტივენსონი/“კატოს საღამოები“/რადიო იმედი, Radio Imedi

ედინბურგში დაბრუნებულმა სტივენსონმა გამოსცა ესეების წიგნი, მოგზაურობა შიგნით (1878). ერთი წლის წინ მან გამოაქვეყნა თავისი პირველი მხატვრული ნაწარმოები ჟურნალ Temple Bar-ში, მოთხრობა "ფრანსუა ვილონის საწოლი და საუზმე". 1878 წელს, კვლავ საფრანგეთში ყოფნისას, სტივენსონმა დაწერა მოთხრობების ციკლები "თვითმკვლელთა კლუბი" და "რაჯას ბრილიანტი" გაერთიანებული ერთი გმირის მიერ, რომლებიც ივნისიდან ოქტომბრამდე სათაურით "თანამედროვე ათასი და ერთი ღამე" ქვეყნდება ლონდონის ჟურნალში. ოთხი წლის შემდეგ მოთხრობების სერია (სათაურით „ახალი ათასი და ერთი ღამე“) ახერხებს ცალკე წიგნის სახით გამოცემას.

დაასრულა მოთხრობები პრინც ფლორიზელზე (ფლორისელი, ბოჰემიის პრინცი - სხვათა შორის, შექსპირის ზამთრის ზღაპრის ერთ-ერთი გმირი), სტივენსონმა კიდევ ერთი მოგზაურობა გააკეთა - იმ ადგილებში, სადაც ფრანგმა პროტესტანტებმა მე -18 საუკუნეში აწარმოეს პარტიზანული ომი. 1879 წლის ივნისში მან გამოაქვეყნა წიგნი ვირით მოგზაურობა (ვირი, რომელსაც ბარგი ატარებდა, მისი ერთადერთი თანამგზავრი იყო). მე-20 საუკუნის დასაწყისში ახალგაზრდა მწერლებმა ამ წიგნს უწოდეს "მოგზაურობა სიდნი კოლვინთან" და არ მოიწონეს გარდაცვლილი სტივენსონის ახლო მეგობარმა გამოსაცემად მოამზადა ამ უკანასკნელის წერილების ოთხტომიანი გამოცემა, რომელიც მან დაუმორჩილა. რეალური ცენზურა.

1879 წლის აგვისტოში სტივენსონმა მიიღო წერილი კალიფორნიიდან ფანი ოსბორნისგან. ეს წერილი არ შემორჩენილა; ვარაუდობენ, რომ მან სერიოზული ავადმყოფობის შესახებ განაცხადა. როცა სან-ფრანცისკოში ჩავიდა, იქ ფანი ვერ იპოვა; ხანგრძლივი და რთული მოგზაურობით დაღლილ მწერალს მოუწია მონტერეიში წასვლა, სადაც გადავიდა საცხოვრებლად. 1880 წლის 19 მაისს სტივენსონი დაქორწინდა ფანიზე სან-ფრანცისკოში, რომელმაც მოახერხა ქმრის განქორწინება. აგვისტოში მას და მის შვილებთან ერთად ნიუ-იორკიდან ლივერპულში გაემგზავრა. გემზე სტივენსონმა დაწერა ესეები, რომლებმაც შეადგინა წიგნი „მოყვარული ემიგრანტი“, ხოლო როცა დაბრუნდა, დაწერა მოთხრობა „სახლი დიუნებზე“.

სტივენსონს დიდი ხანია სურდა რომანის დაწერა, დაწყებაც კი სცადა, მაგრამ მისმა ყველა გეგმამ და მცდელობამ ვერაფერი გამოიწვია. მამინაცვალი, როცა უყურებდა თავის დედინაცვალს, რომ რაღაცას ხატავდა, მამინაცვალი გაიტაცა და გამოგონილი კუნძულის რუკა შეადგინა. 1881 წლის სექტემბერში მან დაიწყო რომანის წერა, რომელსაც თავდაპირველად სურდა ეწოდებინა გემის მზარეული. მან წაიკითხა ის, რაც მისწერა ოჯახს. სტივენსონის მამამ შვილს შესთავაზა, რომ წიგნში ბილი ბონსის გულმკერდი და კასრი ვაშლი შეეტანა.

როდესაც საბავშვო ჟურნალის Young Folks-ის მფლობელი გაეცნო პირველ თავებს და ზოგად იდეას, ოქტომბრიდან დაიწყო რომანის გამოქვეყნება თავის ჟურნალში (ფსევდონიმით „კაპიტანი ჯორჯ ნორთი“ და არა პირველ გვერდებზე). 1882 წლის იანვარში დასრულდა Treasure Island-ის გამოცემა, მაგრამ ავტორს წარმატება არ მოუტანა. ჟურნალის რედაქციაში უამრავი აღშფოთებული წერილი მოვიდა. წიგნის პირველი გამოცემა (უკვე ნამდვილი სახელით) მხოლოდ 1883 წლის ნოემბერში გამოიცა. ტირაჟი მაშინვე არ გაიყიდა, მაგრამ მეორე გამოცემის წარმატება, ისევე როგორც მესამე, ილუსტრირებული, უდაო იყო. "განძის კუნძულმა" (Treasure Island) სტივენსონს მსოფლიო პოპულარობა მოუტანა (მაგალითად, პირველი რუსული თარგმანი გაკეთდა უკვე 1886 წელს), გახდა კლასიკური სათავგადასავლო რომანის მაგალითი. 1884-1885 წლებში სტივენსონმა Young Folks-ისთვის დაწერა ისტორიული სათავგადასავლო რომანი შავი ისარი (წიგნის გამოცემა გამოიცა 1888 წელს, რუსული თარგმანი - 1889). სტივენსონის რომანი "პრინცი ოტო" (პრინცი ოტო) გამოიცა წიგნის გამოცემაში 1885 წელს (რუსული თარგმანი - 1886) [5], იმავე წელს გამოიცა მოთხრობების კრებული "და კიდევ ათასი და ერთი ღამე" ("დინამიტი"). გამოქვეყნდა.

სტივენსონი დიდი ხნის განმავლობაში სერიოზულად არ უყურებდა თავის ლექსებს და არ შესთავაზა გამომცემლებს. თუმცა, დაქორწინების შემდეგ, შეერთებული შტატებიდან სამშობლოში დაბრუნების შემდეგ, მან შეადგინა 48 ლექსი, გამოწვეული ბავშვობის მოგონებებით, შეადგინა კრებული "სასტვენები" (Penny Whistles), დაბეჭდა რამდენიმე ეგზემპლარი მეგობრებისთვის სტამბაში (სტივენსონის მეგობრებს შორის. იყვნენ ჰენრი ჯეიმსი, შოტლანდიელი მწერალი სამუელ კროკეტი) და იქ გაჩერდა. ის პოეზიას რამდენიმე წლის შემდეგ დაუბრუნდა, როცა მძიმედ იყო ავად, გადახედა კრებულს და 1885 წელს სხვა სახელით გამოუშვა. კრებული, რომელიც გამოქვეყნდა რუსეთში 1920 წელს (და შემოკლებული ფორმით) როგორც "ლექსების საბავშვო ყვავილების ბაღი" (არსებობს სათაურის სხვა რუსული თარგმანი), გახდა ინგლისური პოეზიის კლასიკა ბავშვებისთვის. ორი წლის შემდეგ, სტივენსონმა გამოუშვა მეორე პოეტური კრებული (უკვე მოზრდილებისთვის) და უწოდა მას "Underwood" (Underwoods), რაც ასესხა ეს სახელი ბენ ჯონსონისგან. ”ჩემი ლექსები არ არის ტყე, არამედ ქვეტყე”, - განმარტა.

თვითონ, მაგრამ მათ აქვთ მნიშვნელობა და იკითხება“.

1885 წელს სტივენსონმა წაიკითხა ფ.მ.დოსტოევსკის რომანი დანაშაული და სასჯელი ფრანგული თარგმანით. შთაბეჭდილება აისახა მოთხრობაში „მარკემი“, საიდანაც არც თუ ისე შორს იყო მომდევნო წლის იანვარში გამოცემულ ფანტასტიკურ-ფსიქოლოგიურ მოთხრობამდე „დოქტორი ჯეკილისა და მისტერ ჰაიდის უცნაური შემთხვევა“.

უკვე მაისში Young Folks-ის გვერდებზე გამოჩნდა ახალი სათავგადასავლო რომანის გატაცების (რუსული თარგმანი - 1901) პირველი თავები. სტივენსონის მკვლევარი სტივენ გვინი წერს: „ორი ნამუშევარი, თავისი არსით ასე განსხვავებული, იშვიათად გამოდიოდა ერთი და იმავე ავტორის კალმიდან, თუნდაც დროის გაცილებით დიდ პერიოდებში. იმავე 1886 წელს გამოიცა წიგნის გამოცემა. „გატაცების“ მთავარი გმირია დევიდ ბალფური (დედის წინაპრების ხსოვნა, რომლებიც ოჯახური ტრადიციის მიხედვით მაკგრეგორის კლანს ეკუთვნოდნენ, უოლტერ სკოტის რობ როის მსგავსად).

1887 წელს გამოიცა მოთხრობების კრებული, მხიარული კაცები და სხვა ზღაპრები, რომელიც მოიცავდა 1881-1885 წლების მოთხრობებს, მათ შორის „მარკეიმი“ და პირველივე შოტლანდიური მოთხრობა „დაწყევლილი ჟანეტი“ .

მომდევნო წელს სტივენსონი და მისი ოჯახი გაემგზავრნენ სამხრეთის ზღვებში. პარალელურად დაწერა რომანი „ბალანტრეის ოსტატი“, რომელიც 1889 წელს გამოიცა (The Master of Ballantrae, რუსული თარგმანი - 1890).

                     სტივენსონი ოჯახთან და მეგობრებთან ერთად ვაალიმაში, უპოლუზე, სამოა

1890 წლიდან სტივენსონი ცხოვრობდა სამოას კუნძულებზე. შემდეგ გამოჩნდა კრებული „ბალადები“. სტივენსონს ჰქონდა საკუთარი ორსართულიანი ხის სახლი სოფელ ვაილიმაში (ინგლისური) რუსული .. ადგილობრივებმა სახლამდე ბილიკი გაუხსნეს და მას "მოყვარე გულების ბილიკი" უწოდეს. შემდგომში სახლი ადგილობრივი ხელისუფლების რეზიდენცია იყო.

სამოაში იწერებოდა მოთხრობები, რომლებმაც შეადგინეს კრებული „საღამოს საუბრები კუნძულზე“ (Island Night's Entertainments, 1893, რუსული თარგმანი 1901); „გატაცების“, „კატრიონას“ გაგრძელება (კატრიონა, 1893, ჟურნალის გამოცემაში - „დევიდ ბალფური“, რუსული თარგმანი - 1901 წ.); სენტ აივზი (სენტ აივზი, დაასრულა სტივენსონის გარდაცვალების შემდეგ არტურ კვილერ-კუჩის მიერ, 1897, რუსული თარგმანი - 1898 წ.). ყველა ეს (ისევე როგორც წინა) რომანი გამოირჩევა ამაღელვებელი სათავგადასავლო სიუჟეტების კომბინაციით, ისტორიაში ღრმა ჩახედვით და პერსონაჟების დახვეწილი ფსიქოლოგიური შესწავლით. სტივენსონის ბოლო რომანი, ჰერმისტონის ვერცხლისწყალი (1896), რომელსაც ავტორი მის საუკეთესო წიგნად მიიჩნევდა, დაუმთავრებელი დარჩა.

თავის დედინაცვალთან, ლოიდ ოსბორნთან ერთად, სტივენსონმა დაწერა რომანები თანამედროვე ცხოვრებიდან „არასწორი ყუთი“ (1889, რუსული თარგმანი - 2004); „გემი დაღუპული“ (The Wrecker 1892, რუსული თარგმანი - 1896, ეს რომანი განსაკუთრებით დააფასა ხორხე ლუის ბორხესმა); "Ebb-Tide" (The Ebb-Tide, 1894).

სტივენსონი გარდაიცვალა 1894 წლის 3 დეკემბერს სამოას კუნძულ უპოლუზე ინსულტის შედეგად. დილიდან საღამომდე წერდა "Weir Hermiston", თითქმის შუამდე. მერე კი მისაღებში ჩავიდა და ცდილობდა გაერთოს პირქუშ გუნებაზე მყოფი ცოლი. სადილზე შეკრებილმა სტივენსონმა შინდისფერი ბოთლი მოიტანა. უცებ ხელი მოჰკიდა და დაიყვირა: „რა მჭირს? მეცხრე წლის დასაწყისისთვის ის ცოცხალი აღარ იყო.

სამოელებმა, რომლებიც სტივენსონ ტუსიტალას უწოდებდნენ („მთხრობელი“; მწერალმა უამბო მათ, მაგალითად, სატანის ბოთლის ამბავი, რომელიც მოგვიანებით აისახა ზღაპარში კრებულიდან „საღამოს საუბრები კუნძულზე“), გაზარდეს იგი, დაფარეს. ბრიტანეთის დროშით, ვეას მთის წვერამდე (ინგლ. ) რუსული, სადაც დაკრძალეს. საფლავი შემორჩენილია, მის ზემოთ არის სწორკუთხა ბეტონის საფლავი, რომელზედაც დაწერილია რვა სტრიქონი სტივენსონის „რეკვიემიდან“.

იხ. ვიდეო -  Роберт Льюис Стивенсон / Robert Louis Stevenson. Гении и злодеи. - Гении и злодеи. Кому обязано человечество нынешним своим существованием в третьем тысячелетии? Гениям или злодеям? Чей вклад больше? Чье влияние сильнее? Отчего «магнитное поле» первых так привлекает вторых? Зависть или объективная необходимость? Страшный вопрос: как связаны гениальность и злодейство и насколько допустимо думать, что они дополняют друг друга?

ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -  

                         სანდრა (მომღერალი)

ნამდვილი სახელი სანდრა ენ ლაუერი

დაბ. თარიღი 18 მაისი, 1962 (60 წლის)

დაბ. ადგილი ზაარბრიუკენი, ზაარლანდი, დასავლეთი გერმანია

ჟანრ(ებ)ი სინთპოპი, ევრო-დისკო, სოფისტი-პოპი

საქმიანობა მომღერალი

ინსტრუმენტ(ებ)ი ვოკალი

აქტიური 1975–დღემდე

ლეიბლ(ებ)ი Virgin

ასოციაციები მიხაელ კრეტუ, Basshunter, ენიგმა, Arabesque

ჯილდოები Q113062373?

უფრო მეტად ცნობილი ფსევდონიმით სანდრა (გერმანული წარმოთქმა: [ˈzandʁa], დ. 18 მაისი, 1962) — გერმანელი პოპ-მომღერალი, უფრო მეტად პოპულარული 1980-იან წლებში და 1990-იანების დასაწყისში. ცნობილია მთელი რიგი ევროპაში წარმატებული ჰიტ-სინგლებით, რომლებიც დაიწერა მის ყოფილ მეუღლე მიხაელ კრეტუსთან, მათ შორის სიმღერებით „(I'll Never Be) Maria Magdalena“ (1985), „In the Heat of the Night“ (1985), „Everlasting Love“ (1987), „Secret Land“ (1988), „Hiroshima“ (1990) და „Don't Be Aggressive“ (1992).წარმოშობა

სანდრა ლაუერი დაიბადა ზაარბრიუკენში, საფრანგეთის საზღვარზე, რობერტ და კარინე ლაუერების ოჯახში. მამამისი ალკოჰოლური სასმელების მაღაზიის მფლობელი იყო, დედა ფეხსაცმლის მაღაზიაში მუშაობდა. უფროსი ძმა გასტონი 1995 წელს გარდაიცვალა დამბლისგან. 7 წლის ასაკიდან დაიწყო მუსიკალურ სკოლაში, ცეკვის სკოლაში, ასევე გიტარის კურსებზე სიარული. 13 წლის ასაკში სანდრამ ყურადღება მიიპყრო ზაარბრიუკენის ახალგაზრდა ვარსკვლავების ფესტივალზე გამოსვლისას. 1976 წლის აგვისტოში მან გამოუშვა სინგლი სახელწოდებით "Andy, mein Freund" ("ენდი, ჩემი მეგობარი") მისი საყვარელი ცხოველის, ლეკვი ენდის შესახებ (სინგლში ასევე შედიოდა სიმღერა "Ich bin noch ein Kind" ("I'm still ბავშვი") ). სინგლი არ იყო ფართოდ ცნობილი.

პირადი ცხოვრება

პირველი ქმარი - მაიკლ კრეტუ (1988 - ნოემბერი 2007), რუმინულ-გერმანელი მუსიკოსი და მუსიკალური პროდიუსერი, მუსიკალური პროექტის შემოქმედი და იდეოლოგიური ინსპირატორი. ტყუპი ვაჟები - ნიკიტა კრეტუ და სებასტიან კრეტუ (1995).

მეორე ქმარი - ოლაფ მენგესი (2010 - აგვისტო 2014), მუსიკალური პროდიუსერი.

იხ. ვიდეო - Клип Sandra - Maria Magdalena

ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -  

                         სემ უოლტონი

(ინგლ. Samuel Moore "Sam" Walton; დ. 29 მარტი, 1918 - 5 აპრილი, 1992) იყო ამერიკელი ბიზნესმენი, Walmart და Sam's Club მაღაზიების ქსელის დამფუძნებელი. 1985 წლიდან 1988 წლამდე, ჟურნალმა Forbes-მა სემ უოლტონი აღიარა ამერიკის უმდიდრეს ადამიანად.

ადრეული წლები

სემ უოლტონი დაიბადა 1918 წლის 29 მარტს კინგფიშერში, ოკლაჰომა, ფერმერების ოჯახში, თომას გიბსონ უოლტონსა და ნან უოლტონში. 1923 წელს, ხუთი წლის ასაკში, ის გადავიდა ქალაქ სპრინგფილდში (მისური), სადაც დაიწყო სკოლაში სიარული.

დიდი დეპრესიის დროს სემ უოლტონმა მონაწილეობა მიიღო საოჯახო რძის ბიზნესში, მისი მოვალეობები მოიცავდა ძროხების წვენს და რძის მიწოდებას მომხმარებლებისთვის.

ჩვენ გვყავდა ათი-თორმეტი კლიენტი, რომლებიც გალონში ათ ცენტს იხდიდნენ. ყველაზე კარგი ის იყო, რომ დედამ ნაღები გადააწურა და ნაყინი მოამზადა.

შვიდი წლის ასაკში სემ უოლტონმა ჟურნალების ხელმოწერების გაყიდვა დაიწყო და მეშვიდე კლასიდან კოლეჯის დასრულებამდე სახლში გაზეთებს აწვდიდა. ასევე სწავლის პერიოდში უოლტონი გასაყიდად ზრდის კურდღლებს და მტრედებს.

ოჯახი მოგვიანებით გადადის პატარა ქალაქ მარშალში, მისურის შტატი, სადაც სემი ზედიზედ რამდენიმე წლის განმავლობაში აირჩევა კლასის პრეზიდენტად. მარშალში სკაუტებთან შეერთების შემდეგ, სემი სხვა ბიჭებთან ერთად დებს ფსონს იმაზე, თუ ვინ იქნება პირველი, ვინც მიიღებს არწივის ხარისხს. ცამეტი წლის ასაკში სემ უოლტონი ხდება ყველაზე ახალგაზრდა არწივი მისურის სკაუტინგის ისტორიაში იმ დროისთვის.

უოლტონი და პრეზიდენტი ჯორჯ ბუში 1992 წლის მარტში; სემ უოლტონი ამ ფოტოს გადაღებიდან 18 დღის შემდეგ უნდა გარდაცვლილიყო. Walton and President George H. W. Bush in March 1992; Sam Walton was to pass away 18 days after this photo was taken.

შელბინა დემოკრატიდან, 1932 წლის ზაფხული:

სკაუტების რიგებში შეძენილი ვარჯიშის წყალობით, სემ უოლტონმა, მისტერ და მისს უოლტონ შელბინის ვაჟმა, გადაარჩინა დონალდ პეტერსენს, პროფესორისა და ქალბატონი პეტერსონის ჩვილი, როდესაც ის დაიხრჩო მდინარე მარილიანში. ხუთშაბათს ნაშუადღევს...

უოლტონები შემდეგ ცხოვრობენ სელბინში, მისური, სადაც სემი საშუალო სკოლაში შედის, მოგვიანებით კი კოლუმბიაში, მისური. იქ უოლტონმა დაამთავრა ჰიკმანის საშუალო სკოლა. სკოლის დამთავრების შემდეგ სემი საუკეთესო სტუდენტების სიაშია. ხდება თვითმმართველობის სტუდენტური საბჭოს თავმჯდომარე და აქტიურად მონაწილეობს მრავალი ინტერესთა კლუბის მუშაობაში, კერძოდ, ორატორულ კლუბში და აირჩევა ყველაზე მრავალმხრივ ბიჭად.

შემდეგ სემი შედის მისურის უნივერსიტეტში, სადაც მიიღება საუკეთესო სტუდენტური საზოგადოების წევრად "Beta Theta Pi [en]", რომელიც მრავალი წლის განმავლობაში ლიდერობს უნივერსიტეტის სპორტულ ლიგაში. მეორე კურსზე ბეტა თეტა პის წევრებმა აირჩიეს სემ უოლტონი მთავარ რეკრუტორად. ამ დროის განმავლობაში სემი მიზნად ისახავს გახდეს უნივერსიტეტის თვითმმართველობის სტუდენტური საბჭოს პრეზიდენტი. იგი აირჩიეს ბაკალავრიატის საპატიო საზოგადოების პრეზიდენტად, სტუდენტური საბჭოს წევრად და უფროსი კურსის პრეზიდენტად, ის იყო აშშ-ს რეზერვის ოფიცერთა მომზადების სამსახურის ელიტარული სამხედრო ორგანიზაციის, Sheath and Blade-ის კაპიტანი და პრეზიდენტი.

კოლეჯის დამთავრებამდე ცოტა ხნით ადრე სემი იღებს სამუშაოს შეთავაზებას J.C Penney Company-სგან და 1940 წლის 3 ივლისს გადადის დეს მოინსში, აიოვაში და იწყებს მუშაობას საცალო მაღაზიაში სტაჟიორის მენეჯერად თვეში 75 დოლარის ანაზღაურებით.

1942 წლის დასაწყისისთვის სემი ტოვებს ჯ.სი პენს და გაემგზავრება ტულსის სამხრეთით, სადაც გაიცნობს თავის მომავალ მეუღლეს, ჰელენ რობსონს.

მათი შეხვედრიდან მალევე, 1942 წელს, სემი გაიწვიეს აშშ-ს არმიაში, მაგრამ გულის პრობლემების გამო მას ბრძოლის უფლება არ მისცეს და ლეიტენანტის, შემდეგ კი კაპიტნის რანგში სემი ზედამხედველობას უწევს საჰაერო ხომალდის ქარხანაში და პატიმარს. ომის ბანაკები კალიფორნიაში და მთელ ქვეყანაში.

ზარიდან დაახლოებით ერთი წლის შემდეგ, 1943 წლის 14 თებერვალს, სემ უოლტონმა და ჰელენ რობსონმა დაქორწინდნენ კლერმორში, ოკლაჰომა.

იხ.ვიდეო -  История успеха Wal-mart / Как торговец Сэм Уолтон стал богатейшим человеком в США

პირველი მაღაზიები

ომის დასრულების შემდეგ უოლტონებმა გადაწყვიტეს საცალო ვაჭრობაზე წასვლა. სემმა იქირავა 25000 დოლარიანი მაღაზია ნიუპორტში, არკანზასი. ქალაქის მოსახლეობა მაშინ 7000 ადამიანს შეადგენდა. ჰელენის მამამ წყვილს სესხი მისცა 20000 დოლარი მაღაზიის შესაძენად.მაღაზია ფუნქციონირებდა ბენ ფრანჩაიზის ქვეშ, რომელსაც ფლობდა Butler Brothers. მაღაზიამ მუშაობა დაიწყო 1945 წლის 1 სექტემბერს. წინა მფლობელის დროს მაღაზიას წელიწადში $72,000 შემოსავალი მოჰქონდა. უოლტონმა მუშაობის პირველ წელს გამოიმუშავა $105,000, მეორე წელს $140,000 და მესამე წელს $175,000.

ნიუპორტის პირველ მაღაზიაში სემ უოლტონმა დაიწყო მუშაობა ტექნოლოგიებზე, რომლებიც მოგვიანებით Wal-Mart-ს გახადა წარმატებული: საქონლის დაბალ ფასებში გაყიდვა, საქონლის დაბალ ფასებში ყიდვა პირდაპირ მწარმოებლისგან და არა შუამავლებისგან, მაღაზიის საათების გახანგრძლივება არდადეგებზე. და ა.შ. დ.

ფუნქციონირების მეხუთე წელს Walton's მაღაზია იყო ყველაზე გაყიდვადი ბენ ფრანკლინის ქსელი ექვს შტატში. მაღაზიის წარმატებამ მიიპყრო ყურადღება და შენობის მფლობელმა იჯარა არ განაახლა, მაღაზიის ფართი შვილს დაუქირავა.

1950 წლის გაზაფხულზე უოლტონის ოჯახი საცხოვრებლად გადავიდა ქალაქ ბენტონვილში, არკანზასი. უოლტონის ოჯახში უკვე ოთხი შვილი იყო: ბობი, ჯონი, ჯიმი და გოგონა ალისა. ბენტონვილის მოსახლეობა შეადგენდა 3000 ადამიანს. ჰელენ უოლტონს მიაჩნდა, რომ 10000-იანი ქალაქები ძალიან დიდი იყო.

ბენტონვილში უოლტონმა გახსნა საკუთარი მაღაზია სახელწოდებით "Walton's Five and Dime". პირველ წელს მაღაზიის შემოსავალი იყო $32000.1952 წელს უოლტონმა გახსნა კიდევ ერთი მაღაზია ქალაქ ფაიეტვილში. 1962 წლისთვის უოლტონმა და მისმა უმცროსმა ძმამ ბადმა გახსნეს 16 მაღაზია არკანზასში, მისურისა და კანზასში. უოლტონი იწყებს პარტნიორობას მაღაზიების დირექტორებთან, რაც მათ საშუალებას აძლევს, განახორციელონ საკუთარი ფული მაღაზიებში. მაღაზიებს შორის უოლტონი მოგზაურობდა თვითმფრინავით, რომლითაც თვითონ დაფრინავდა.

                                                           

უოლტონის პირველი მაღაზია ბენტონვილში

პირველი Wal-Mart მაღაზია გაიხსნა 1962 წლის 2 ივლისს როჯერსში, არკანზასი. სემ უოლტონი უკვე 44 წლის იყო. სახელწოდება Wal-Mart აირჩიეს ასოების სიმცირის გამო, რადგან ნიშნები უფრო იაფი იყო. მაღაზიის მენეჯმენტის ფილოსოფიის დაგეგმვისას უოლტონი შთაგონებული იყო ჩინური ქსელით Ruifuxian.

1979 წლისთვის Wal-Mart-ის მაღაზიების რაოდენობა გაიზარდა 230-მდე და მათი წლიური შემოსავალი 1 მილიარდ დოლარს აღემატებოდა.

დროთა განმავლობაში Wal-Mart-ის მაღაზიათა ქსელი ყველაზე დიდი გახდა შეერთებულ შტატებში. 1985 წლიდან 1988 წლამდე ჟურნალმა Forbes-მა სემ უოლტონი ამერიკის უმდიდრეს ადამიანად დაასახელა. ბილ გეითსი 1992 წელს, ანუ სემის გარდაცვალების შემდეგ, აშშ-ის უმდიდრეს ადამიანად დასახელდა. სემ და ჰელენ უოლტონებმა ფინანსური დახმარება გაუწიეს საგანმანათლებლო, რელიგიურ და სათემო ორგანიზაციებს. მათ დააფინანსეს ზოოპარკების, ბიბლიოთეკების, სპორტული ობიექტების მშენებლობა.

სემ უოლტონი გარდაიცვალა 1992 წლის 5 აპრილს მრავლობითი მიელომით. ჟურნალმა Forbes-მა 1992 წელს უოლტონის ქონება 58,6 მილიარდ დოლარად შეაფასა.

სემ უოლტონმა კომპანიაში თავისი წილი უანდერძა თავის მეუღლეს ჰელენ უოლტონს და ოთხ შვილს (რობ, ჯონ, ჯიმ და ალისს), რომელთა ღირებულება 2021 წლისთვის 200 მილიარდი დოლარია. რობ უოლტონი Wal-Mart-ის დირექტორთა საბჭოს თავმჯდომარე გახდა. ჯონი გარდაცვალებამდე კომპანიის დირექტორი იყო, 2005 წელს ის ავტოკატასტროფაში გარდაიცვალა. ჯიმმა დააარსა Arvest Bank, რომელსაც დღემდე ფლობს, ფინანსური ინსტიტუტის აქტივები $17 მილიარდია. რობი და ალისი მსახურობენ Walton Family Foundation-ის საბჭოში. უოლტონების ოჯახი 2005 წლამდე შეერთებული შტატების უმდიდრესი ადამიანების ათეულში ხუთეულს იკავებს.

იხ. ვიდეო -   video -  Sam Walton Receives Presidential Medal of Freedom

ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -  

                                Walmart

კომპანია დაარსდა 1962 წლის 2 ივლისს როჯერსში, არკანზასში, სემ მურ უოლტონის მიერ. მან თავისი პირველი მაღაზია 1945 წელს შეიძინა ბენ ფრანკლინის ქსელის ფრენჩაიზის სახით, 1950-იანი წლების ბოლოს ის და მისი ძმა ჯეიმს ლოურენს უოლტონი ფლობდნენ ამ ქსელის 9 მაღაზიას. მან ქსელის მფლობელებს შესთავაზა პატარა ქალაქებში დიდი სავაჭრო ცენტრების გახსნის იდეა საბითუმო ვაჭრობასთან მიახლოებული ფასებით. უარის თქმის შემდეგ, 1962 წელს მან გახსნა თავისი პირველი მაღაზია, რომელსაც უწოდა Wal-Mart Discount City. მაღაზიის სახელწოდებაში "Wal" არის გვარის "Walton" (Walton) შემოკლება, ხოლო "Mart" არის სიტყვის "market" (მაღაზია, მაღაზია, ბაზარი) საერთო აბრევიატურა. 1960-იანი წლების ბოლოს გაიხსნა 18 Wal-Mart სავაჭრო ცენტრი, 1969 წლის ოქტომბერში Wal-Mart Stores, Inc. დარეგისტრირდა, საჯარო გახდა 1970 წელს და ჩამოთვლილი იყო ნიუ-იორკის საფონდო ბირჟაზე 1972 წელს. 1970-იანი წლების დასაწყისში კომპანიამ დაიწყო საკუთარი საწყობების მშენებლობა, რამაც დაბალ სარეკლამო ხარჯებთან ერთად, კონკურენტებთან შედარებით დაბალი ფასები შეინარჩუნა. 1977 წელს შეიძინა 16 Mohr-Value მაღაზია, ხოლო მომდევნო წელს ბიზნესი გაფართოვდა Hutchenson Shoe Company ფეხსაცმლის მაღაზიების ქსელის შეძენით და ფარმაცევტული პროდუქტების, სერვისის სადგურებისა და სამკაულების დაარსებით. 1979 წლისთვის კომპანიას ჰქონდა 276 სავაჭრო ცენტრი 11 შტატში, ბრუნვით 1,25 მილიარდი დოლარი.

1983 წელს გაიხსნა პირველი სამი Sam's Club საბითუმო სავაჭრო ცენტრი, 1991 წლისთვის მათი რიცხვი 148-ს მიაღწია. 1987 წელს კომპანიამ გახსნა პირველი Hypermart USA ფორმატის სავაჭრო ცენტრი, რომელიც სუპერმარკეტის გარდა მოიცავდა რესტორნებს, ბანკებს, საბავშვო ცენტრებს. სათამაშო მოედნები და ა.შ. თუმცა, ეს ფორმატი არაეფექტური აღმოჩნდა და 1990-იან წლებში კომპანია გადავიდა პატარა Wal-Mart Supercenters ფორმატზე (დაახლოებით 10000 მ² ფართობით). 1988 წლისთვის, როდესაც დევიდ გლასმა შეცვალა დამფუძნებელი პრეზიდენტის თანამდებობაზე, კომპანიას წარმოადგენდა 24 შტატში, 1182 სავაჭრო ცენტრში და 90 საბითუმო კლუბში. ამავდროულად, კომპანიას აკრიტიკებენ მომწოდებლებთან მკაცრი ურთიერთობების გამო, მცირე კონკურენტების გაძევებისა და იმპორტირებული საქონლის მაღალი წილისთვის (25-30%).

1990 წელს Wal-Mart გახდა უმსხვილესი საცალო ქსელი აშშ-ში და განაგრძო სწრაფი გაფართოება. 1990 წელს იყიდეს ტეხასური კომპანია Western Merchandise, Inc., რომელიც აწვდიდა წიგნებს, მუსიკასა და ვიდეო პროდუქტებს და McLane Company, Inc. 1991 წელს საბითუმო კლუბების ქსელი The Wholesale Club, Inc. შეიძინა და გაერთიანდა სემის კლუბთან. ასევე 1991 წელს შეიქმნა ერთობლივი საწარმო მექსიკის უმსხვილეს საცალო ქსელთან Cifra, S.A. de C.V. სემ უოლტონის გარდაცვალების შემდეგ, მისმა უფროსმა ვაჟმა, რობსონ უოლტონმა დაიკავა საბჭოს თავმჯდომარე. 1993 წელს NBC-ის მოხსენებამ დაადანაშაულა Wal-Mart იმაში, რომ ბანგლადეშში დაბალი ხელფასის მქონე ბავშვთა შრომას იყენებდა საქონლის დასამზადებლად, რომელიც ეტიკეტირებული იყო შეერთებულ შტატებში.

1990-იანი წლების შუა პერიოდისთვის კომპანიამ მიაღწია ზრდის ზღვრებს შიდა ბაზარზე და დაიწყო გაფართოება საზღვარგარეთ. 1994 წელს კანადამ იყიდა Woolco-ს 122 მაღაზია Woolworth Corporation-ისგან 335 მილიონ დოლარად. მომდევნო წლებში ერთობლივი საწარმოები დაარსდა არგენტინაში, ბრაზილიასა და ჩინეთში; 1997 წელს მექსიკელი პარტნიორი Cifra-ს საკონტროლო პაკეტი 1,2 მილიარდ დოლარად იყიდა. ევროპის განვითარება დაიწყო გერმანიით, სადაც 1997 წლის დეკემბერში 880 მილიონ დოლარად იყიდეს Wertkauf-ის ქსელი, რომელიც შედგებოდა 21 ჰიპერმარკეტისგან. ერთი წლის შემდეგ, SPAR Handels AG-სგან იყიდეს კიდევ ერთი ქსელი, Interspar, რომელიც შედგებოდა 74 ჰიპერმარკეტისგან. 1999 წელს ASDA Group plc დიდ ბრიტანეთში 10,8 მილიარდ დოლარად შეიძინა, რომელიც 229 სავაჭრო ცენტრს მართავდა და 13,2 მილიარდი დოლარის ბრუნვა ჰქონდა. 1990-იანი წლების ბოლოს ასევე განვითარდა აზიაში, მეტი სავაჭრო ცენტრი ჩინეთში და ნაკლებად წარმატებული შესვლა კორეისა და ინდონეზიის ბაზრებზე. 1998 წლისთვის საზღვარგარეთმა ოპერაციებმა შეადგინა ბრუნვის 6,4% (7,5 მილიარდი დოლარი), ამ დროს (1997 წლიდან) Wal-Mart Stores იყო ერთ-ერთი იმ 30 კომპანიადან, რომლებიც ქმნიან Dow Jones Industrial Average-ს. აშშ-ს ბაზარზე კომპანიამ დაიწყო მინი-მარკეტის (ინგლისური სამეზობლო ბაზრის) ფორმატის შემუშავება, რომლის გასაყიდი ფართობი არ აღემატება 4000 მ²-ს.

იხ. ვიდეო - Walmart Valentine's Day Gifts/Plushes Walk-Through 2023

2000 წელს ლი სკოტი დაინიშნა კომპანიის პრეზიდენტად, რომლის ხელმძღვანელობით Wal-Mart Stores განაგრძობდა ზრდას. 2002 წელს შეიძინა იაპონური კომპანია Seiyu, Ltd.-ის 35 პროცენტი. 2003 წელს კომპანიის ბრუნვამ 244,52 მილიარდ დოლარს მიაღწია და Wal-Mart Stores, Inc. გახდა მსოფლიოში უმსხვილესი კომპანია, ასევე უმსხვილესი არასამთავრობო დამსაქმებელი. Wal-Mart-ი შეადგენდა აშშ-ის იმპორტის 10%-ს ჩინეთიდან და კომპანიის ფოკუსირება დაბალ ფასებზე მნიშვნელოვანი როლი ითამაშა აშშ-ს დაბალ ინფლაციაში. თუმცა, უმსხვილესი კომპანიის სტატუსმა ასევე გამოიწვია საკმაოდ დიდი კრიტიკა იმის თაობაზე, თუ როგორ მიაღწია ასეთ წარმატებას. კერძოდ, გაჩნდა კითხვები თანამშრომლებთან ურთიერთობასთან დაკავშირებით: დასაქმებულთა ბრუნვის მაჩვენებელი საათობრივ მუშაკებს შორის იყო 44% წელიწადში, ჩვეულებრივი თანამშრომლების საშუალო ხელფასი იყო ფედერალურ საარსებო მინიმუმზე დაბალი, თანამშრომლები იძულებულნი იყვნენ ემუშავათ ზეგანაკვეთურად, იყო დისკრიმინაცია სქესის მიხედვით.  კომპანიის წინააღმდეგ არაერთი, როგორც კოლექტიური, ისე ინდივიდუალური სარჩელი იყო წარდგენილი. Wal-Mart ასევე დაადანაშაულეს აშშ-ს ანტიკორუფციული კანონების დარღვევაში მექსიკაში, ბრაზილიასა და აზიაში თავისი ყოფნის გაფართოებისას. 2005 წლისთვის Wal-Mart-ის იმპორტმა ჩინეთიდან მიაღწია ამ ქვეყნის მშპ-ს 1%-ს.

სავაღეო  ცენტრი Wal-Mart აშშის სიღრმეში

2006 წელს დაიხურა სამხრეთ კორეის და გერმანული Wal-Mart პროექტები. სამხრეთ კორეის ბაზარზე ფუნქციონირებდა 11 დიდი საცალო მაღაზია. Wal-Mart-ი რამდენიმე წლის განმავლობაში ცდილობდა გადაელახა ბაზრის ზღვარი, მაგრამ ქსელის ადმინისტრაცია იძულებული გახდა ეღიარებინა დამარცხება და მიყიდა მაღაზიები კონკურენტს. გერმანიაში Interspar-ისა და Wertkauf-ის ქსელები ყოველწლიურად 100 მილიონ დოლარს კარგავდნენ. 2006 წლის 27 ივლისს გამოჩნდა ოფიციალური განცხადება Wal-Mart 85 მაღაზიების გაყიდვის შესახებ, სადაც დასაქმდა 11 ათასზე მეტი ადამიანი, მთლიანი ბრუნვა იყო 2 მილიარდი ევრო წელიწადში. მყიდველი იყო Metro Group.

2011 წელს სამხრეთ აფრიკის კომპანია Massmart Holdings Ltd-ის 51%-იანი წილი, რომელიც ფლობდა სუპერმარკეტების ქსელს სამხრეთ აფრიკაში, ისევე როგორც აფრიკის რამდენიმე სხვა ქვეყანაში, 4 მილიარდ დოლარად იყიდა.

2016 წელს კალიფორნია დაჯარიმდა 1 მილიონი დოლარით პლასტიკური ჩანთების, როგორც ბიოდეგრადირებადი გაყიდვისთვის, მიუხედავად იმისა, რომ ტესტებმა აჩვენა, რომ ისინი არ იყო 100% ბიოდეგრადირებადი ნიადაგში.

2016 წლის 8 აგვისტოს Walmart-მა გამოაცხადა, რომ შეიძინა Jet.com, ერთ-ერთი ყველაზე სწრაფად მზარდი ონლაინ ბაზრის კომპანია, 3 მილიარდ დოლარად, და გარიგების პირობების მიხედვით, დამფუძნებელი და აღმასრულებელი დირექტორი მარკ ლორი[en] და Jet.com-ის უფროსი მენეჯმენტი. შეუერთდება Walmart-ის გუნდს და რამდენიმე წლის განმავლობაში უხელმძღვანელებს საცალო ვაჭრობის ონლაინ გაყიდვების განყოფილებას.

2018 წლის 9 მაისს Walmart-მა გამოაცხადა, რომ შეიძინა ინდოეთის ელექტრონული კომერციის ლიდერის Flipkart-ის 77% 16 მილიარდ დოლარად. ეს იყო ყველაზე დიდი შენაძენი Walmart-ის ისტორიაში და ყველაზე დიდი ტრანზაქცია ელექტრონული კომერციის ისტორიაში. ინვესტორები უარყოფითად გამოეხმაურნენ Walmart-ის ანგარიშს Flipkart-თან გარიგების შესახებ, სკეპტიკურად უყურებდნენ კომპანიის პერსპექტივებს ინდოეთის ბაზარზე. Walmart-ის აქციები დაეცა 3.1%-ით გარიგების შემდეგ.

2020 წლის 2 ოქტომბერს გამოცხადდა დიდ ბრიტანეთში დაფუძნებული ASDA შვილობილი კომპანიის ახალ მფლობელზე 6,8 მილიარდ ფუნტად გაყიდვა. 2021 წელს ქსელი გაიყიდა არგენტინაში, ხოლო 2022 წელს იაპონიაში.

2021 წლის 3 ივნისს კომპანიამ გამოაცხადა Samsung Galaxy XCover Pro სმარტფონების უფასო დისტრიბუცია თავის თანამშრომლებზე. წლის ბოლომდე 740 ათასმა ადამიანმა უნდა მიიღოს. Me@Walmart სამუშაო აპლიკაცია დაინსტალირდება სმარტფონებზე, რომელიც დაეხმარება თანამშრომლების მუშაობის მონიტორინგს.

მფლობელები და მენეჯმენტი

კომპანიის უმსხვილესი აქციონერები არიან დამფუძნებლის სემ უოლტონის მემკვიდრეები Walton Enterprises LLC (43%) და Walton Family Holdings Trust-ის (5.3%) მეშვეობით. სემ უოლტონის შვილები, რობი, ალისა და ჯიმი, რომელთა ქონება დაახლოებით 60 მილიარდი დოლარია, შეერთებული შტატების უმდიდრეს ოჯახებს შორის არიან.

გრეგ პენერი (ინგლ. გრეგ პენერი), ბ. 1969 წლის 18 დეკემბერი ატერტონში (კალიფორნია) - საბჭოს თავმჯდომარე 2015 წლიდან, დირექტორთა საბჭოს წევრი 2008 წლიდან. რობსონ უოლტონის სიძე (დაიბადა ს. რობსონ უოლტონი), რომლის გადადგომის შემდეგ დაიკავა ეს პოსტი. განათლება: ჯორჯთაუნის უნივერსიტეტი და სტენფორდის ბიზნესის სამაგისტრო სკოლა.

დუგლას მაკმილონი (ინგლ. დუგ მაკმილონი), ბ. 1966 წლის 17 ოქტომბერი მემფისში, ტენესი - პრეზიდენტი და აღმასრულებელი დირექტორი 2014 წლიდან, 2009 წლიდან 2014 წლამდე იყო კომპანიის ვიცე პრეზიდენტი და საერთაშორისო განყოფილების ხელმძღვანელი, 2005 წლიდან 2009 წლამდე ხელმძღვანელობდა სემის კლუბის განყოფილებას; კომპანიასთან 1984 წლიდან. დაამთავრა არკანზასის უნივერსიტეტი და ტულზას უნივერსიტეტი.

ჰილარი კლინტონი, აშშ-ს პრეზიდენტის ბილ კლინტონის მეუღლე, იყო Wal-Mart-ის საბჭოს წევრი 1986-1992 წლებში.

იხ. ვიდეო - АМЕРИКАНСКИЙ МАГАЗИН WALMART, ЦЕНЫ НА ПРОДУКТЫ США

აქტივობა

Walmart არის მსოფლიოში უმსხვილესი საცალო ქსელი, 2022 წლის მონაცემებით, 10,500-ზე მეტი მაღაზიით 24 ქვეყანაში. მათ შორისაა როგორც ჰიპერმარკეტები და სუპერმარკეტები, სადაც იყიდება საკვები და სამრეწველო საქონელი, ასევე მედიკამენტები. გარდა ამისა, Walmart ფლობს უამრავ ონლაინ მაღაზიას. Walmart-ის მთავარი კონკურენტები აშშ-ს საცალო ბაზარზე არიან Home Depot, Kroger, Sears Holdings Corporation, Costco და Target.

ვოლმარტი აშშ

Walmart Inc. შედგება სამი ძირითადი განყოფილებისგან:

შეერთებული შტატები (Walmart U.S.) - საცალო და ონლაინ ვაჭრობა, ასევე დაკავშირებული ფინანსური სერვისები, როგორიცაა ფულის გადარიცხვა, ჩეკების განაღდება, წინასწარ გადახდილი ბარათები; მოიცავს 3573 სუპერმარკეტს, 370 ფასდაკლების ცენტრს და 799 კომფორტის მაღაზიას; ყველაზე ფართოდ წარმოდგენილია ტეხასის შტატებში (519), ფლორიდაში (340), კალიფორნიაში (291), ჩრდილოეთ კაროლინაში (194), ჯორჯია (191), ილინოისი (165), ოჰაიო (147), პენსილვანია (139), მისური ( 139), ტენესი (137), ვირჯინია (136), ალაბამა (131), ლუიზიანა (124), ოკლაჰომა (123), არკანზასი (118), ინდიანა (114), არიზონა (113), სამხრეთ კაროლინა (110), ნიუ იორკი (108), მიჩიგანი (102); განყოფილება შემოსავლის 69%-ს შეადგენს.

Walmart-ის საერთაშორისო ყოფნა

საერთაშორისო (Walmart International) - საბითუმო და საცალო ვაჭრობა შეერთებული შტატების ფარგლებს გარეთ; მოიცავს 5251 სუპერმარკეტს, საიდანაც 332 საბითუმო; ყველაზე ფართოდ არის წარმოდგენილი მექსიკაში, სადაც არის კომპანიის 2755 სუპერმარკეტი, სხვა მნიშვნელოვანი ბაზრებია: ცენტრალური ამერიკა (864), აფრიკა (414), კანადა (408), ჩინეთი (397), ჩილე (384), ინდოეთი (29). ); შემოსავლის 18%.

სემის კლუბი - კლუბის საქმიანობა აშშ-ში; 600 კლუბი; შემოსავლის 13%.

Forbes Global 2000 2022 მსოფლიოს უმსხვილესი საჯარო კომპანიების სიაში კომპანიამ 23-ე ადგილი დაიკავა; ასევე დაიკავა მე-10 ადგილი უდიდეს ამერიკულ კომპანიებს შორის და მე-19 ადგილი მსოფლიოში ყველაზე ძვირადღირებული ბრენდების სიაში.

ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -  

                                  NCR

ტიპი - საჯარო კომპანია

ჩამონათვალი NYSE-ზე: NCR

ფონდი 1884 წ

აშშ მდებარეობა: Duluth (GA)[1]

ძირითადი ფიგურები ბილ ნუტი (აღმასრულებელი დირექტორი)

რობერტ ფიშმანი (CFO)

ინდუსტრიის საინფორმაციო ტექნოლოგიები

პროდუქტების გადახდის კიოსკები, პოს-ტერმინალები, ბანკომატები, საცალო ვაჭრობის ავტომატიზაცია

ბრუნვა ▼ $4,61 მილიარდი (2009)

წმინდა შემოსავალი ▼ $228 მილიონი (2008)

დასაქმებულთა რაოდენობა 34000 (2019 წლისთვის

ამერიკული კომპანია, რომელიც სპეციალიზირებულია საცალო ქსელების, საბანკო, ფინანსური, ტურისტული და სამედიცინო ინდუსტრიების სპეციალიზებულ გამოთვლებში.

შეერთებულ შტატებში 1884 წელს შექმნილი, პირველი წლების ძირითადი პროდუქტები იყო სალარო აპარატები (აქედან გამომდინარე, კომპანიის სახელი - ინგლისური ეროვნული სალარო აპარატი). 1911 წლისთვის კომპანიაში მუშაობდა დაახლოებით 6 ათასი თანამშრომელი, ხოლო წარმოებული მოწყობილობების საერთო რაოდენობამ 1 მილიონს გადააჭარბა.

1953 წელს კომპანიამ დაარეგისტრირა პატენტი ნახშირბადის გარეშე ასლის ქაღალდზე[en]. იმავე წლებში, კორპორაცია შეუერთდა ბრძოლას კომპიუტერული ტექნოლოგიების ბაზრებისთვის, შთანთქა მცირე კომპიუტერების ერთ-ერთი ადრეული მწარმოებელი CRC [en], ხოლო 1960-1970-იანი წლების მიჯნაზე, შევიდა IBM-ის კონკურენციას უწევს მთავარ ხუთეულში. (იდენტიფიცირებული BUNCH-ის მიერ). 1980-იანი წლებიდან დაეუფლა ბანკომატების წარმოებას, რომელიც მალე კომპანიის ძირითად პროდუქტად იქცა, უნივერსალური კომპიუტერების წარმოება კი მალევე შეწყდა.

1991 წელს იგი შთანთქა AT&T Corporation-მა, სადაც იგი გაერთიანდა მონაცემთა ბაზის აპარატების მწარმოებელ Teradata-სთან საერთო განყოფილებაში, მაგრამ 1997 წლიდან, რესტრუქტურიზაციის შედეგად, NCR-მ დაიბრუნა დამოუკიდებლობა (უფრო მეტიც, Teradata დარჩა NCR-ის შემადგენლობაში, სანამ დამოუკიდებელი არ გახდა. 2007 წელს). 2009 წლამდე სათაო ოფისი მდებარეობდა დეიტონში (ოჰაიო), შემდეგ, როდესაც გაყიდა მთელი ქონება დეიტონში, კორპორაციამ სათაო ოფისი გადაიტანა დულუტში (საქართველო).

2010-იანი წლებისთვის ძირითადი პროდუქტებია გადახდის ტერმინალები, ბანკომატები, POS ტერმინალები, შტრიხკოდების წამკითხველები და სხვადასხვა სახარჯო მასალები. კომპანია ასევე არის სხვადასხვა აუთსორსირებული IT სერვისების მთავარი მიმწოდებელი.

იხ. ვიდეო - NCR BNA Test

გადაადგილება და უახლესი ისტორია

2018 წლის იანვარში NCR-მა თავისი კორპორატიული შტაბ-ბინა დულუთის მახლობლად, ჯორჯია, ახალ ოფისში გადაიტანა Midtown Atlanta-ში. NCR-ის საფოსტო მისამართია 864 Spring St NW, Atlanta, GA 30308.

2018 წლის აპრილში მაიკ ჰეიფორდი დაინიშნა აღმასრულებელ დირექტორად. ის ხელმძღვანელობდა კომპანიის სტრატეგიულ გადასვლას ტექნიკის პროვაიდერიდან პროგრამული უზრუნველყოფისა და სერვისებით ხელმძღვანელობით საწარმოს ტექნოლოგიების პროვაიდერამდე.

2019 წელს NCR-მ გამოაცხადა კამპუსის მშენებლობის დაწყების გეგმა ბელგრადში, სერბეთი.

2021 წლის იანვარში NCR-მა მიაღწია შეთანხმებას ბანკომატების ოპერატორი Cardtronics-ის შეძენაზე 2,5 მილიარდი დოლარის ღირებულების გარიგებით.

2021 წლის ოქტომბერში NCR-მა გახსნა ახალ ბელგრადში, სერბეთი, უდიდესი IT ცენტრი და კამპუსი ევროპაში.

2022 წლის 16 სექტემბერს NCR-მ გამოაცხადა, რომ გაყოფს ციფრული კომერციისა და ბანკომატების ბიზნესს ორ ცალკეულ კომპანიად.  გაყოფა გამიზნულია 2023 წლის ბოლომდე.

ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -  

                               ბანკომატი

(სიტყვებიდან "ATM", ზოგჯერ ბანკომატიდან ინგლისურიდან. ავტომატური გამყიდველის მანქანა) - აპარატი ფულის გაცემისა და მიღებისთვის, ასევე მომსახურების გადახდისა და სესხის დაფარვისთვის ბანკის თანამშრომლის მონაწილეობის გარეშე, საბანკო ბარათების გამოყენებით.

ისტორია - პირველი ბანკომატის პროტოტიპი გამოიგონა სომხური წარმოშობის ამერიკელმა მეცნიერმა ლუთერ ჯორჯ სიმჯიანმა  ჯერ კიდევ 1939 წელს. მოწყობილობა აძლევდა ნაღდ ფულს, მაგრამ ვერ ჩამოწერა ანგარიშიდან: მოწყობილობა არ იყო დაკავშირებული ბანკთან. სიმჯიანმა შესთავაზა ნიუ-იორკის City Bank-ის გამოგონების ცდა, მაგრამ ექვსი თვის შემდეგ ბანკირებმა დააბრუნეს მანქანა და განაცხადეს, რომ ამის საჭიროებას ვერ ხედავდნენ. სიმჯიანის გამოგონება დავიწყებას მიეცა თითქმის 30 წლის განმავლობაში და საბოლოოდ დასრულდა მხოლოდ 1960-იანი წლების ბოლოს.

პირველი ნაღდი ფულის დისპენსერი, ავტომატური სალარო მანქანა (ATM), დამონტაჟდა 1967 წლის 27 ივნისს ენფილდის რაიონში ჩრდილოეთ ლონდონში (დიდი ბრიტანეთი) ბრიტანული Barclays ბანკის ფილიალში (მსახიობი-კომიკოსი რეგ ვარნი, რომელიც სპეციალურად იყო მოწვეული. ამისთვის, პირველმა მიიღო ფული მისი მეშვეობით სარეკლამო მიზნებისთვის). ის გამოიგონა შოტლანდიელმა ჯონ შეპარდ-ბარონმა, რომელიც მუშაობდა კომპანიის De La Rue-ის დაკვეთით, ბანკნოტების ქაღალდის ბრიტანული მწარმოებელი მსოფლიოს 150-ზე მეტ ქვეყანაში[6]. შეპარდ-ბარონი შთაგონებული იყო ბანკომატის შექმნის იდეით, როდესაც ნახა შოკოლადის გამყიდველის სამუშაო. კლიენტის ანგარიშზე თანხის ხელმისაწვდომობის შემოწმების შეუძლებლობის გამო გამოტანილი ნაღდი ფულის ოდენობა 10 ფუნტით შემოიფარგლა. ბანკომატები იყო „უბარათო“ ბანკომატები და ირიცხებოდა ნაღდი ფული სპეციალური ვაუჩერის (ჩეკის) სანაცვლოდ, რომელიც წინასწარ უნდა აეღო ბანკიდან. გაყალბებისგან და PIN კოდის დაწერისგან თავის დასაცავად, ჩეკებს ჰქონდათ სუსტად რადიოაქტიური ეტიკეტი (carbon-14).

1966 წელს შოტლანდიელმა ინჟინერმა ჯეიმს გუდფელოუმ მიიღო პატენტი საიდუმლო 4-ნიშნა უსაფრთხოების კოდზე, „Personal Identification Number“ (PIN)[9]. ლეგენდის თანახმად, გამომგონებელმა თავდაპირველად დაგეგმა PIN კოდი 6 ციფრის სიგრძით, მაგრამ მოგვიანებით შეამცირა კოდის სიგრძე ოთხ ციფრამდე, სავარაუდოდ, ეს იყო რამდენი ციფრის დამახსოვრება მისმა მეუღლემ[7]. დროთა განმავლობაში, PIN კოდები ფართოდ გამოიყენება საბანკო ანგარიშებზე არაავტორიზებული წვდომისგან დასაცავად.

პირველად, ბრიტანული ბანკის Barclays[10] ბანკომატში გამოყენებული იქნა ოთხი ნომრისგან შემდგარი PIN კოდი.

ბანკომატების დანერგვა თანდათან მოხდა. 1971 წელს პირველი ტიპის ბანკომატები გამოიყენა დაახლოებით 35 ამერიკულმა ბანკმა. პირველი ბანკი, რომელმაც 1972 წელს დაიწყო ყველგან ბანკომატების დაყენება, იყო ამერიკული Citibank. იმავე წელს Lloyds-მა წარადგინა IBM-ის მიერ შემუშავებული პირველი ონლაინ ბანკომატები დიდ ბრიტანეთში, სახელწოდებით Cash-Point. ვაუჩერის ნაცვლად მიიღეს პლასტიკური ბარათები მაგნიტური ზოლით, რაც ბევრად უფრო მოსახერხებელი იყო კლიენტისთვის. ტელეკომუნიკაციების განვითარებამ შესაძლებელი გახადა ბანკომატების ქსელების აგება, რომლებიც ერთდროულად რამდენიმე ბანკს გამოიყენებდა. ეს პირველად 1972-1975 წლებში მოხდა შეერთებულ შტატებში. ვაშინგტონის შტატის თვრამეტი ბანკის რამდენიმე ასეული ბანკომატები დაკავშირებული იყო ქსელთან, სახელწოდებით Exchange. მოგვიანებით გამოიგონეს ბანკომატები, რომლებსაც შეეძლოთ არა მხოლოდ ნაღდი ფულის გაცემა, არამედ მისი მიღებაც.

1980-იან წლებში დაიწყო ონლაინ ბანკომატების გავრცელება.

სსრკ-ში პირველი ბანკომატები 1991 წელს გამოჩნდა, ორი მოსკოვის მსოფლიო სავაჭრო ცენტრში (WTC) და ერთი ამერიკული კომპანია American Express-ის ოფისში სადოვო-კუდრინსკაიას ქუჩაზე. მათ გასცეს არა ნაღდი ფული, არამედ AmEx სამოგზაურო ჩეკები. პირველი ნაღდი დისპენსერი რუსეთში დამონტაჟდა ვლადიმერ გუსინსკის Most-Bank-ის მიერ 1994 წელს მოსკოვის Novoarbatsky სასურსათო მაღაზიაში.

1975 წლისთვის მსოფლიოში სულ რაღაც 5000 ბანკომატი ფუნქციონირებდა, აქედან დაახლოებით 3140 იყო 534 ამერიკულ ბანკში. კვლევითი კომპანია RBR-ის მონაცემებით, 2011 წლის ბოლოს მსოფლიოში 2,4 მილიონი ბანკომატია, ხოლო 2017 წლისთვის, RBR-ის პროგნოზით, ბანკომატების რაოდენობა 3,4 მილიონამდე გაიზრდება. 2012 წლის 1 ივლისის მდგომარეობით, თითქმის 202,5 ​​ათასი ბანკომატია.

იხ. ვიდეო - НЕ СНИМАЙ ДЕНЬГИ В БАНКОМАТАХ!

1990-იანი წლების ბოლოს ფართოდ გავრცელდა ბანკომატები ნაღდი ფულის ჩარიცხვის ფუნქციით. ამ ტიპის პირველ ბანკომატს შეეძლო ფულის მიღება სპეციალურად შემუშავებულ კონვერტებში.

2000-იან წლებში ბანკომატების მწარმოებლებმა დაიწყეს Cash Recycling ტექნოლოგიის დანერგვა, რაც ნიშნავს, რომ ერთი კლიენტის მიერ ბანკომატში დეპონირებული ნაღდი ფული შეიძლება სხვა კლიენტმა მიიღოს.

ინტერნეტისა და მობილური ტექნოლოგიების განვითარებამ დიდი გავლენა იქონია ბანკომატების ინდუსტრიაზე ბოლო ათი წლის განმავლობაში. 2010-იანი წლების დასაწყისში KAL-მა გამოაცხადა უნაღდო ბანკომატის, Retail Teller Machine (RTM) შემუშავება. ნაღდი ფულის ნაცვლად ასეთი ბანკომატი კლიენტს უგზავნის ანგარიშ-ფაქტურას, რომელსაც იგი წარუდგენს მაღაზიის მოლარეს შეძენილი საქონლის გადასახდელად. 2012 წელს იაპონურმა ბანკმა The Ogaki Kyoritsu Bank-მა (ოგაკი, გიფუს პრეფექტურა) წარადგინა ბანკომატები, რომლებიც იდენტიფიცირებენ კლიენტებს არა საბანკო ბარათით და პაროლით, არამედ დაბადების თარიღით და სენსორულ მოწყობილობაზე დატანილი პალმის მიხედვით.

დღესდღეობით ბანკომატები ასრულებენ იგივე ფუნქციებს, რასაც გადახდის ტერმინალები, ვალუტის გადამცვლელები, თვითმომსახურების საცალო სალაროები. დისტრიბუცია მიიღება საბანკო თვითმომსახურების უნაღდო ტერმინალებით.

რუსეთში, ცენტრალური ბანკის მონაცემებით, 2016 წლის 1 ივლისის მდგომარეობით, ფუნქციით 129000-ზე მეტი ბანკომატი და ნაღდი ფულის გატანა. ნაღდი ფულის მიღების ფუნქციის მქონე ბანკომატების რაოდენობა დაახლოებით 122 ათასია.

ოპერაციული პრინციპი

ბანკომატი

ქვემოთ აღწერილია ბანკომატის მუშაობის ზოგადი პრინციპი მაგნიტური ზოლით საბანკო ბარათთან მუშაობისას. მიკროპროცესორული ბარათებით მუშაობის პრინციპი შეიძლება განსხვავდებოდეს.

ბარათის ბანკომატის ბარათის წამკითხველში ჩატვირთვის შემდეგ, ბარათის მფლობელს მოეთხოვება შეიყვანოს საიდუმლო კოდი (PIN კოდი) ბარათის მფლობელის ავტორიზაციისთვის. შემდეგი, შემოთავაზებულია ხელმისაწვდომი ოპერაციების შერჩევა (ოპერაციის შერჩევისას შეიძლება ასევე მოითხოვოს PIN კოდი; ეს დამოკიდებულია კონკრეტული ბანკომატის სპეციფიკურ პარამეტრებზე). ოპერაციის შერჩევის შემდეგ, ბანკომატში დაშიფვრა მიღებული ინფორმაცია (მაგნიტური ზოლის/ჩიპის შიგთავსი, შეყვანილი პინ კოდი, მოთხოვნილი ოპერაცია) და გადასცემს მონაცემებს შემსყიდველი ბანკის (ბანკომატის მომსახურე ბანკი) დამუშავების ცენტრს. შემძენი ბანკი უგზავნის მოთხოვნას გადახდის სისტემას ოპერაციის განსახორციელებლად. გადახდის სისტემა მიმართავს მოთხოვნას ემიტენტ ბანკთან (ბანკი, რომელმაც გასცა ბარათი) და თანხმობის ან უარის მიღების შემდეგ (ავტორიზებული კოდი) აგზავნის ბრძანებებს ბანკომატში მოთხოვნის შესასრულებლად ან უარსაყოფად. ამავდროულად, ჩაიწერება ყველა ქმედება მოთხოვნის გაგზავნის, მოთხოვნის პასუხის დამუშავების, კასეტებიდან თანხის გაცემის/მიღების შესახებ, რაც საშუალებას იძლევა გამოიძიოს თუ ოპერაცია სადავოა. 

ვინაიდან PIN კოდი ცნობილია მხოლოდ ბარათის მფლობელისთვის, PIN კოდით დადასტურებული ტრანზაქციები ითვლება უშუალოდ ბარათის მფლობელის მიერ შესრულებულად. 

სოციალურ ქსელებში დადის ლეგენდა, რომ ბანკომატიდან ფულის დათვლის ხმა აუდიოჩანაწერია. თუმცა, მას უარყოფენ ადამიანები, რომლებიც უშუალოდ ემსახურებიან ბანკომატებს და იცნობენ მის დიზაინს.

იხ. ვიდეო - video -  Watch these hackers crack an ATM in seconds

გამოიყენეთ მსოფლიოში

მსოფლიოში გამოყენებული ბანკომატების რაოდენობის ზუსტი სტატისტიკა არ არის ხელმისაწვდომი. თუმცა, ბანკომატების ინდუსტრიის ასოციაციის შეფასებით, მსოფლიოში 2.3 მილიონზე მეტი ბანკომატია დაინსტალირებული (2011 წლის ნოემბრის მდგომარეობით).

Diebold და NCR არიან ბანკომატების წამყვანი გამყიდველები აშშ-ში, Kartik Mehta-ს, კლივლენდში დაფუძნებული Northcoast Research-ის ანალიტიკოსის მიხედვით. Diebold ჩრდილოეთ კანტონიდან, ოჰაიო, აკონტროლებს ბაზრის წილის 46%-ს. ოდნავ ნაკლებია NCR-ის წილი საქართველოს დულუთიდან - 43%. ბანკომატების სხვა მწარმოებლები, განსაკუთრებით Wincor Nixdorf of Austin, Texas (Wincor Nixdorf AG შვილობილი კომპანია Paderborn, გერმანია), აკონტროლებენ დარჩენილ 11%.