ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -

                             ონტოლოგია

პლატონი, კანტი, ნიჩე, ბუდა, კონფუსი, ავეროსი

მეტაფიზიკაში ონტოლოგია არის ყოფიერების ფილოსოფიური შესწავლა, ისევე როგორც დაკავშირებული ცნებები, როგორიცაა არსებობა, გახდომა და რეალობა.

ონტოლოგია განიხილავს კითხვებს, როგორებიცაა, როგორ ჯგუფდებიან ერთეულები კატეგორიებად და ამ ერთეულებიდან რომელი არსებობს ყველაზე ფუნდამენტურ დონეზე. ონტოლოგები ხშირად ცდილობენ დაადგინონ რა არის კატეგორიები ან უმაღლესი ტიპები და როგორ ქმნიან ისინი კატეგორიების სისტემას, რომელიც მოიცავს ყველა ერთეულების კლასიფიკაციას. საყოველთაოდ შემოთავაზებული კატეგორიები მოიცავს ნივთიერებებს, თვისებებს, ურთიერთობებს, ვითარებას და მოვლენებს. ამ კატეგორიებს ახასიათებს ფუნდამენტური ონტოლოგიური ცნებები, მათ შორის განსაკუთრებულობა და უნივერსალურობა, აბსტრაქტულობა და კონკრეტულობა, ან შესაძლებლობა და აუცილებლობა. განსაკუთრებულ ინტერესს იწვევს ონტოლოგიური დამოკიდებულების კონცეფცია, რომელიც განსაზღვრავს, არსებობს თუ არა კატეგორიის ერთეულები ყველაზე ფუნდამენტურ დონეზე. ონტოლოგიაში უთანხმოება ხშირად არის იმის შესახებ, არსებობს თუ არა ერთეულები, რომლებიც მიეკუთვნებიან გარკვეულ კატეგორიას და თუ ასეა, როგორ არიან ისინი დაკავშირებული სხვა ერთეულებთან.

როდესაც გამოიყენება როგორც თვლადი არსებითი სახელი, სიტყვები ონტოლოგია და ონტოლოგია ეხება არა ყოფიერების მეცნიერებას, არამედ ყოფიერების მეცნიერებაში არსებულ თეორიებს. ონტოლოგიური თეორიები შეიძლება დაიყოს სხვადასხვა ტიპებად მათი თეორიული ვალდებულებების მიხედვით. მონოკატეგორიული ონტოლოგიები თვლიან, რომ არსებობს მხოლოდ ერთი ძირითადი კატეგორია, მაგრამ პოლიკატეგორიულმა ონტოლოგიამ უარყო ეს შეხედულება. იერარქიული ონტოლოგიები ამტკიცებენ, რომ ზოგიერთი ერთეული არსებობს უფრო ფუნდამენტურ დონეზე და რომ სხვა ერთეულები მათზეა დამოკიდებული. მეორეს მხრივ, ბრტყელი ონტოლოგიები უარყოფენ ასეთ პრივილეგირებულ სტატუსს ნებისმიერ სუბიექტს.

იხ. ვიდეოი - What are Ontology & Epistemology? - 

When you are trying to figure out your own ontological and epistemological orientation it is vital to know what exactly these things mean. This video will help you understand ontology and epistemology and begin your search for your own.

რა არის ონტოლოგია?

ონტოლოგიის მთავარი კითხვაა "რა არსებობს?"

ონტოლოგიის ძირითადი ცნებები: ყოფა, ყოფა, სტრუქტურა, თვისებები, ყოფიერების ფორმები (მატერიალური, იდეალური, ეგზისტენციალური), სივრცე, დრო, მოძრაობა.

ამრიგად, ონტოლოგია არის არსებული სამყაროს ყველაზე ზოგადი აღწერის მცდელობა, რომელიც არ შემოიფარგლება მხოლოდ ცალკეული მეცნიერებების მონაცემებით და, შესაძლოა, არც მათზე დაყვანილიყო.

ონტოლოგიის განსხვავებულ გაგებას გვაძლევს ამერიკელი ფილოსოფოსი უილარდ კუინი: მისი თვალსაზრისით, ონტოლოგია არის ზოგიერთი თეორიის შინაარსი, ანუ ობიექტები, რომლებიც ამ თეორიის მიერ პოსტულირებულია, როგორც არსებული.

იხ. ვიდეო -  ОНТОЛОГИЯ. Основы философии.

ონტოლოგია მჭიდრო კავშირშია არისტოტელეს საკითხთან „ყოფნა, როგორც არსება“: საკითხი იმის შესახებ, თუ რა აქვს საერთო ყველა ერთეულს ფართო გაგებით. ელეასტური პრინციპი არის ერთი პასუხი ამ კითხვაზე: იგი აცხადებს, რომ ყოფა განუყოფლად არის მიბმული მიზეზობრიობასთან, რომ „ძალა ყოფნის ნიშანია“. ამ პასუხის ერთი პრობლემა ის არის, რომ ის გამორიცხავს აბსტრაქტულ ობიექტებს. კიდევ ერთი ცალსახა, მაგრამ ნაკლებად მისაღები პასუხი გვხვდება ბერკლის სლოგანში, რომ „იყოს, უნდა იყოს აღქმული“. კატეგორიების პრობლემა არის მჭიდროდ დაკავშირებული, მაგრამ არა იდენტური კითხვასთან „ყოფნის კვალობაზე“. კატეგორიები, როგორც წესი, განიხილება, როგორც უმაღლესი სახეობები ან გვარები. კატეგორიების სისტემა იძლევა ერთეულების კლასიფიკაციას, რომელიც არის ექსკლუზიური და ამომწურავი: ყველა ერთეული ეკუთვნის ზუსტად ერთ კატეგორიას. შემოთავაზებულია სხვადასხვა ასეთი კლასიფიკაცია, ისინი ხშირად მოიცავს კატეგორიებს ნივთიერებების, თვისებების, ურთიერთობების, ვითარების ან მოვლენების შესახებ. კატეგორიებს შორის დიფერენციაციის ბირთვში დგას სხვადასხვა ფუნდამენტური ონტოლოგიური ცნებები და განსხვავებები, მაგალითად, განსაკუთრებულობისა და უნივერსალურობის, აბსტრაქტულობისა და კონკრეტულობის, ონტოლოგიური დამოკიდებულების, იდენტობისა და მოდალობის ცნებები. ეს ცნებები ზოგჯერ განიხილება, როგორც თავად კატეგორიები, გამოიყენება კატეგორიებს შორის განსხვავების ასახსნელად ან სხვა ცენტრალური როლის შესასრულებლად სხვადასხვა ონტოლოგიური თეორიების დასახასიათებლად. ონტოლოგიაში არ არსებობს ზოგადი კონსენსუსი იმის შესახებ, თუ როგორ უნდა განისაზღვროს სხვადასხვა კატეგორიები. სხვადასხვა ონტოლოგები ხშირად არ ეთანხმებიან იმის თაობაზე, აქვს თუ არა რომელიმე კატეგორიას საერთოდ წევრები ან არის თუ არა მოცემული კატეგორია ფუნდამენტური.

იხ. ვიდეო - თორნიკე ქოროღლიშვილის "1 ლექცია" - "ონტოლოგიის ძირითადი პრობლემა" |

დეტალები და უნივერსალი

ცალკეულები ან ინდივიდები ჩვეულებრივ უპირისპირდება უნივერსალურებს. უნივერსალიები ეხება მახასიათებლებს, რომლებიც შეიძლება აისახოს სხვადასხვა დეტალებით. მაგალითად, პომიდორი და მარწყვი არის ორი დეტალი, რომელიც ასახავს უნივერსალურ სიწითლეს. უნივერსალი შეიძლება ერთდროულად იმყოფებოდეს სივრცეში სხვადასხვა განსხვავებულ ადგილას, ხოლო დეტალები შეზღუდულია ერთდროულად ერთ ადგილას. გარდა ამისა, უნივერსალი შეიძლება იყოს სრულად წარმოდგენილი სხვადასხვა დროს, რის გამოც მათ ხანდახან მოიხსენიებენ, როგორც განმეორებადს, არაგანმეორებადი დეტალებისგან განსხვავებით. უნივერსალთა ეგრეთ წოდებული პრობლემა არის იმის ახსნის პრობლემა, თუ როგორ შეიძლება სხვადასხვა ნივთების შეთანხმება თავის მახასიათებლებში, მაგ. როგორ შეიძლება პომიდორიც და მარწყვიც წითელი იყოს. რეალისტები უნივერსალებზე თვლიან, რომ არსებობს უნივერსალი. მათ შეუძლიათ გადაჭრან უნივერსალთა პრობლემა საერთოობის ახსნით უნივერსალურის მეშვეობით, რომელსაც ორივე ერთეული აქვს. რეალისტები ერთმანეთში იყოფიან იმის თაობაზე, შეიძლება თუ არა უნივერსალურები არსებობდეს რაიმეთი („ante res“) მაგალითებით დამოუკიდებლად, თუ არა („in rebus“). მეორე მხრივ, ნომინალისტები უარყოფენ, რომ არსებობს უნივერსალი. მათ უნდა მიმართონ სხვა ცნებებს, რათა ახსნან, თუ როგორ შეიძლება მახასიათებელი იყოს საერთო რამდენიმე ერთეულისთვის, მაგალითად, ერთეულებს შორის ფუნდამენტური მსგავსება-დამოკიდებულების დაყენებით (მსგავსება ნომინალიზმი) ან საერთო ბუნებრივ კლასში საერთო წევრობის (კლასობრივი ნომინალიზმი).

აბსტრაქტული და კონკრეტული

მთავარი სტატია: აბსტრაქტი და კონკრეტული

ბევრი ფილოსოფოსი თანხმდება, რომ არსებობს ექსკლუზიური და ამომწურავი განსხვავება კონკრეტულ ობიექტებსა და აბსტრაქტულ ობიექტებს შორის. ზოგიერთი ფილოსოფოსი ამას ყოფიერების ყველაზე ზოგად დაყოფად მიიჩნევს. კონკრეტული ობიექტების მაგალითები მოიცავს მცენარეებს, ადამიანებს და პლანეტებს, ხოლო ისეთი საგნები, როგორიცაა რიცხვები, სიმრავლეები და წინადადებები აბსტრაქტული ობიექტებია. მაგრამ პარადიგმის შემთხვევებთან დაკავშირებით ზოგადი შეთანხმების მიუხედავად, ნაკლები კონსენსუსია იმის თაობაზე, თუ რა არის კონკრეტულობისა და აბსტრაქტულობის დამახასიათებელი ნიშნები. პოპულარული წინადადებები მოიცავს განსხვავების განსაზღვრას (1) არსებობას შორის სივრცე-დროის შიგნით ან მის გარეთ, (2) მიზეზებისა და შედეგების არსებობას თუ არა და (3) პირობით ან აუცილებელ არსებობას შორის.

ონტოლოგიური დამოკიდებულება

მთავარი სტატია: დასაბუთება (მეტაფიზიკა)

ერთეული ონტოლოგიურად დამოკიდებულია სხვა ერთეულზე, თუ პირველი ერთეული ვერ იარსებებს მეორე ერთეულის გარეშე. ონტოლოგიურად დამოუკიდებელ ერთეულებს, მეორე მხრივ, შეუძლიათ არსებობდნენ თავისთავად. მაგალითად, ვაშლის ზედაპირი ვაშლის გარეშე ვერ იარსებებს და ონტოლოგიურად მასზეა დამოკიდებული. ერთეულები, რომლებიც ხშირად ხასიათდებიან ონტოლოგიურად დამოკიდებულებად, მოიცავს თვისებებს, რომლებიც დამოკიდებულია მათ მატარებლებზე, და საზღვრებზე, რომლებიც დამოკიდებულია ერთეულზე, რომელსაც ისინი განასხვავებენ მის შემოგარენში. როგორც ეს მაგალითები გვთავაზობს, ონტოლოგიური დამოკიდებულება უნდა განვასხვავოთ მიზეზობრივი დამოკიდებულებისაგან, რომელშიც ეფექტი დამოკიდებულია მიზეზზე მისი არსებობაზე. ხშირად მნიშვნელოვანია განასხვავოთ ონტოლოგიური დამოკიდებულების ორი ტიპი: ხისტი და ზოგადი. ხისტი დამოკიდებულება ეხება ერთ კონკრეტულ ერთეულზე დამოკიდებულებას, რადგან ვაშლის ზედაპირი დამოკიდებულია მის კონკრეტულ ვაშლზე. მეორეს მხრივ, ზოგადი დამოკიდებულება მოიცავს დამოკიდებულების უფრო სუსტ ფორმას, მხოლოდ გარკვეული ტიპის ერთეულზე. მაგალითად, ელექტროენერგია ზოგადად დამოკიდებულია დამუხტულ ნაწილაკებზე, მაგრამ ეს არ არის დამოკიდებული რომელიმე კონკრეტულ დამუხტულ ნაწილაკზე. დამოკიდებულების ურთიერთობები რელევანტურია ონტოლოგიაში, რადგან ხშირად ითვლება, რომ ონტოლოგიურად დამოკიდებულ ერთეულებს აქვთ ყოფიერების ნაკლებად ძლიერი ფორმა. ამ გზით სამყაროში შემოდის იერარქია, რომელსაც თან მოაქვს განსხვავება მეტ-ნაკლებად ფუნდამენტურ ერთეულებს შორის.

იდენტობა

იდენტობა არის ძირითადი ონტოლოგიური კონცეფცია, რომელიც ხშირად გამოიხატება სიტყვით „იგივე“. მნიშვნელოვანია განვასხვავოთ ხარისხობრივი იდენტობა და რიცხვითი იდენტობა. მაგალითად, განიხილეთ ორი ბავშვი იდენტური ველოსიპედებით, რომლებიც მონაწილეობენ რბოლაში, სანამ დედა უყურებს. ორ ბავშვს ერთი გაგებით ერთი და იგივე ველოსიპედი აქვს (ხარისხობრივი იდენტობა) და ერთი და იგივე დედა მეორე გაგებით (რიცხობრივი იდენტურობა). ხშირად ამბობენ, რომ ორი თვისობრივად იდენტური რამ შეუმჩნეველია. იგივეობის ორ გრძნობას აკავშირებს ორი პრინციპი: იდენტურთა შეუცნობლობის პრინციპი და განუხილველთა იდენტურობის პრინციპი. იდენტურების განუკითხავადობის პრინციპი უდავოა და აცხადებს, რომ თუ ორი ერთეული რიცხობრივად იდენტურია ერთმანეთთან, მაშინ ისინი ზუსტად ემსგავსებიან ერთმანეთს. მეორე მხრივ, განუსაზღვრელების იდენტურობის პრინციპი უფრო საკამათოა საპირისპირო მტკიცების წარმოდგენისას, რომ თუ ორი ერთეული ზუსტად ჰგავს ერთმანეთს, მაშინ ისინი რიცხობრივად იდენტური უნდა იყვნენ. ეს გულისხმობს იმას, რომ „არც ერთი ორი განსხვავებული რამ ზუსტად არ ჰგავს ერთმანეთს“. ცნობილი კონტრმაგალითი მოდის მაქს ბლეკისგან, რომელიც აღწერს სიმეტრიულ სამყაროს, რომელიც შედგება მხოლოდ ორი სფეროსგან ერთი და იგივე მახასიათებლებით. ბლეკი ამტკიცებს, რომ ეს ორი სფერო შეუცნობელია, მაგრამ არა იდენტური, რითაც არღვევს განუხილველთა იდენტურობის პრინციპს.

დროთა განმავლობაში იდენტურობის პრობლემა ეხება მდგრადობის საკითხს: შეიძლება თუ არა ან რა გაგებით ორი ობიექტი სხვადასხვა დროს რიცხობრივად იდენტური იყოს. ამას ჩვეულებრივ უწოდებენ დიაქრონიულ იდენტობას სინქრონული იდენტობისგან განსხვავებით. განცხადება, რომ „გვერდით ოთახში არსებული მაგიდა იდენტურია იმ მაგიდასთან, რომელიც შარშან იყიდეთ“ ამტკიცებს დიაქრონიულ იდენტობას ახლა და მაშინდელ მაგიდას შორის. დიაქრონიული იდენტობის უარყოფის ცნობილი მაგალითი მომდინარეობს ჰერაკლიტესისგან, რომელიც ამტკიცებს, რომ შეუძლებელია ერთსა და იმავე მდინარეში ორჯერ შესვლა, მათ შორის მომხდარი ცვლილებების გამო. გამძლეობის პრობლემისადმი ტრადიციული პოზიცია არის ენდურანტიზმი, თეზისი, რომ დიაქრონიული იდენტობა მკაცრი გაგებით შესაძლებელია. ამ პოზიციის ერთ-ერთი პრობლემა ის არის, რომ ის არღვევს იდენტურთა განუკითხაობის პრინციპს: შესაძლოა ობიექტმა იმავდროულად განიცადა ცვლილებები, რის შედეგადაც იგი თავისთავად შესამჩნევი იყო. პერდურანტიზმი ან ოთხგანზომილებიანობა არის ალტერნატიული მიდგომა, რომელიც ამტკიცებს, რომ დიაქრონიული იდენტობა შესაძლებელია მხოლოდ თავისუფალი გაგებით: მიუხედავად იმისა, რომ ორი ობიექტი ერთმანეთისგან მკაცრად რომ ვთქვათ, ისინი ორივე დროებითი ნაწილებია, რომლებიც მიეკუთვნებიან ერთსა და იმავე დროებით გაფართოებულ მთლიანობას. პერდურანტიზმი გაურბის ბევრ ფილოსოფიურ პრობლემას, რომლებიც აწუხებს ენდურანტიზმს, მაგრამ ენდურანტიზმი, როგორც ჩანს, უფრო კავშირშია იმასთან, თუ როგორ წარმოვიდგენთ ჩვეულებრივ დიაქრონიულ იდენტობას.

მოდალობა

მოდალობა ეხება შესაძლებლობის, აქტუალურობისა და აუცილებლობის ცნებებს. თანამედროვე დისკურსში ეს ცნებები ხშირად განსაზღვრულია შესაძლო სამყაროების თვალსაზრისით. შესაძლო სამყარო არის სრული გზა, თუ როგორ შეიძლებოდა ყოფილიყო ყველაფერი. ფაქტობრივი სამყარო სხვათა შორის ერთი შესაძლო სამყაროა: ყველაფერი შეიძლებოდა განსხვავებული ყოფილიყო იმისგან, რაც სინამდვილეში არის. წინადადება შესაძლოა იყოს ჭეშმარიტი, თუ არსებობს ერთი შესაძლო სამყარო, რომელშიც ის ჭეშმარიტია; ის აუცილებლად მართალია, თუ ის ჭეშმარიტია ყველა შესაძლო სამყაროში. აქტუალისტები და პოსიბილისტები არ ეთანხმებიან შესაძლო სამყაროების ონტოლოგიურ სტატუსს. აქტუალისტები თვლიან, რომ რეალობა არის მისი ძირითადი აქტუალური და რომ შესაძლო სამყაროები უნდა იქნას გაგებული ფაქტობრივი ერთეულების თვალსაზრისით, მაგალითად, როგორც ფიქცია ან როგორც წინადადებების ნაკრები. პოსიბილისტები, თავის მხრივ, შესაძლო სამყაროებს ანიჭებენ იგივე ფუნდამენტურ ონტოლოგიურ სტატუსს, რაც რეალურ სამყაროს. ეს არის მოდალური რეალიზმის ფორმა, რომელიც თვლის, რომ რეალობას აქვს შეუქცევად მოდალური მახასიათებლები. ამ სფეროში კიდევ ერთი მნიშვნელოვანი საკითხი ეხება პირობით და აუცილებელ არსებებს შორის განსხვავებას. პირობითი არსებები არიან არსებები, რომელთა არსებობა შესაძლებელია, მაგრამ არა აუცილებელი. საჭირო არსებები, მეორე მხრივ, არ შეიძლებოდა არ არსებობდნენ. ვარაუდობენ, რომ ეს განსხვავება არსების უმაღლესი დაყოფაა.

ნივთიერებები

ფილოსოფიის ისტორიის მანძილზე ბევრ ონტოლოგიურ თეორიაში მნიშვნელოვანი როლი ითამაშა ნივთიერებების კატეგორიაში. "ნივთიერება" არის ტექნიკური ტერმინი ფილოსოფიაში, რომელიც არ უნდა აგვერიოს უფრო გავრცელებულ გამოყენებასთან ისეთი ქიმიური ნივთიერებების გაგებით, როგორიცაა ოქრო ან გოგირდი. მოცემულია სხვადასხვა განმარტებები, მაგრამ სუბსტანციებს შორის ყველაზე გავრცელებულ მახასიათებლებს შორის ფილოსოფიური გაგებით არის ის, რომ ისინი ონტოლოგიურად დამოუკიდებელნი არიან: მათ შეუძლიათ არსებობდნენ თავისთავად. ონტოლოგიურად დამოუკიდებელ ნივთიერებებს შეუძლიათ შეასრულონ ფუნდამენტური ერთეულების როლი ონტოლოგიურ იერარქიაში. თუ „ონტოლოგიური დამოუკიდებლობა“ განისაზღვრება როგორც მიზეზობრივი დამოუკიდებლობის ჩათვლით, მაშინ მხოლოდ თვითგამომწვევი ერთეულები, როგორიცაა სპინოზას ღმერთი, შეიძლება იყვნენ სუბსტანციები. „დამოუკიდებლობის“ კონკრეტულად ონტოლოგიური განმარტებით, ბევრი ყოველდღიური ობიექტი, როგორიცაა წიგნები ან კატები, შეიძლება კვალიფიცირდეს როგორც სუბსტანციები. კიდევ ერთი განმსაზღვრელი თვისება, რომელიც ხშირად მიეკუთვნება ნივთიერებებს, არის მათი უნარი განიცადონ ცვლილებები. ცვლილებები მოიცავს რაღაც არსებულს ცვლილებამდე, დროს და მის შემდეგ. ისინი შეიძლება აღწერილი იყოს მდგრადი ნივთიერების თვისებების მიღების ან დაკარგვის, ან მატერიის ფორმის შეცვლის თვალსაზრისით. ამ თვალსაზრისით, პომიდვრის დამწიფება შეიძლება შეფასდეს, როგორც ცვლილება, რომლის დროსაც პომიდორი კარგავს სიმწვანეს და იძენს სიწითლეს. ზოგჯერ ითვლება, რომ ნივთიერებას შეიძლება ჰქონდეს თვისება ორი გზით: არსებითად და შემთხვევით. ნივთიერებას შეუძლია გადაურჩოს შემთხვევითი თვისებების ცვლილებას, მაგრამ მას არ შეუძლია დაკარგოს თავისი არსებითი თვისებები, რაც მის ბუნებას წარმოადგენს.

თვისებები და ურთიერთობები

ძირითადი სტატიები: საკუთრება (ფილოსოფია) და ურთიერთობები (ფილოსოფია)

თვისებების კატეგორია შედგება ერთეულებისაგან, რომელთა მაგალითები შეიძლება იყოს სხვა სუბიექტები, მაგ. ნივთიერებების მიხედვით. თვისებები ახასიათებს მათ მატარებლებს, გამოხატავენ როგორია მათი მატარებელი. მაგალითად, წითელი ფერი და ვაშლის მრგვალი ფორმა ამ ვაშლის თვისებაა. შემოთავაზებული იქნა სხვადასხვა გზა იმის შესახებ, თუ როგორ უნდა წარმოვიდგინოთ საკუთარი თვისებები და მათი ურთიერთობა ნივთიერებებთან. ტრადიციულად დომინანტური შეხედულებაა, რომ თვისებები უნივერსალურია, რომელიც მათ მფლობელებშია. როგორც უნივერსალური, ისინი შეიძლება იყოს გაზიარებული სხვადასხვა ნივთიერებებით. მეორე მხრივ, ნომინალისტები უარყოფენ უნივერსალთა არსებობას. ზოგიერთი ნომინალისტი ცდილობს აღწეროს თვისებები მსგავსების ურთიერთობების ან კლასის წევრობის თვალსაზრისით. ნომინალისტებისთვის კიდევ ერთი ალტერნატივა არის თვისებების კონცეპტუალიზაცია, როგორც მარტივი დეტალები, ე.წ. ეს პოზიცია გულისხმობს, რომ ვაშლიც და მისი სიწითლეც განსაკუთრებულია. სხვადასხვა ვაშლი შეიძლება მაინც ზუსტად ჰგავდეს ერთმანეთს მათი ფერის მიხედვით, მაგრამ ისინი არ იზიარებენ ერთსა და იმავე თვისებას ამ თვალსაზრისით: ორი ფერის ტროპი რიცხობრივად განსხვავებულია. თვისებათა ნებისმიერი თეორიისთვის კიდევ ერთი მნიშვნელოვანი საკითხია, თუ როგორ უნდა წარმოვიდგინოთ კავშირი მატარებელსა და მის თვისებებს შორის. სუბსტრატის თეორეტიკოსები თვლიან, რომ არსებობს რაიმე სახის სუბსტანცია, სუბსტრატი ან შიშველი კონკრეტული, რომელიც მოქმედებს როგორც მატარებელი. Bundle თეორია არის ალტერნატიული შეხედულება, რომელიც საერთოდ აშორებს სუბსტრატს: ობიექტები აღქმულია მხოლოდ თვისებების ერთობლიობად. ისინი ერთად იმართება არა სუბსტრატით, არამედ ე.წ. ორივე სუბსტრატის თეორია და შეკვრის თეორია შეიძლება გაერთიანდეს კონცეპტუალიზებულ თვისებებთან, როგორც უნივერსალებად ან დეტალებად.

თვისებებს შორის მნიშვნელოვანი განსხვავებაა კატეგორიულ და დისპოზიციურ თვისებებს შორის. კატეგორიული თვისებები ეხება იმას, თუ როგორია რაღაც, ე.ი. რა თვისებები აქვს. დისპოზიციური თვისებები, მეორეს მხრივ, მოიცავს იმას, თუ რა ძალა აქვს რაღაცას, რისი გაკეთება შეუძლია მას, მაშინაც კი, თუ ის ამას რეალურად არ აკეთებს. მაგალითად, შაქრის კუბის ფორმა კატეგორიული თვისებაა, ხოლო წყალში დაშლის ტენდენცია დისპოზიციური თვისებაა. ბევრი თვისებისთვის არ არის კონსენსუსი იმის შესახებ, თუ როგორ უნდა იყოს კლასიფიცირებული, მაგალითად, არის თუ არა ფერები კატეგორიული თუ განლაგებული თვისებები. კატეგორიალიზმი არის თეზისი, რომ ფუნდამენტურ დონეზე არსებობს მხოლოდ კატეგორიული თვისებები, რომ დისპოზიციური თვისებები ან არ არსებობს ან დამოკიდებულია კატეგორიულ თვისებებზე. დისპოზიციონალიზმი საპირისპირო თეორიაა, რომელიც ონტოლოგიურ უპირატესობას ანიჭებს დისპოზიციურ თვისებებს. ამ ორ უკიდურესობას შორის არსებობენ დუალისტები, რომლებიც თავიანთ ონტოლოგიაში უშვებს როგორც კატეგორიულ, ისე დისპოზიციურ თვისებებს.

ურთიერთობები არის გზები, რომლითაც საგნები, რელატა, ერთმანეთს დგანან. ურთიერთობები მრავალი თვალსაზრისით ჰგავს თვისებებს, რადგან ორივე ახასიათებს იმ საგნებს, რომლებსაც ისინი მიმართავენ. თვისებები ზოგჯერ განიხილება, როგორც ურთიერთობის განსაკუთრებული შემთხვევა, რომელიც მოიცავს მხოლოდ ერთ რელატუმს. ონტოლოგიაში მთავარია განსხვავება შიდა და გარე ურთიერთობებს შორის. მიმართება შიდაა, თუ იგი სრულად განისაზღვრება მისი რელატას მახასიათებლებით. მაგალითად, ვაშლი და პომიდორი დგანან ერთმანეთთან მსგავსების შინაგან მიმართებაში, რადგან ორივე წითელია. ზოგიერთმა ფილოსოფოსმა აქედან გამოიტანა დასკვნა, რომ შინაგან ურთიერთობებს არ გააჩნიათ სათანადო ონტოლოგიური სტატუსი, რადგან ისინი შეიძლება დაიყვანონ შინაგან თვისებებამდე. მეორეს მხრივ, გარე ურთიერთობები არ არის დაფიქსირებული მათი რელატას მახასიათებლებით. მაგალითად, წიგნი დგას გარე მიმართებაში მაგიდასთან, მასზე დაწოლით. მაგრამ ეს არ არის განსაზღვრული წიგნის ან ცხრილის მახასიათებლებით, როგორიცაა მათი ფერი, ფორმა და ა.შ.

საქმეები და მოვლენები

საქმეების მდგომარეობა რთული ერთეულებია, განსხვავებით სუბსტანციებისა და თვისებებისგან, რომლებიც, ჩვეულებრივ, მარტივია. კომპლექსური ერთეულები აგებულია ან შედგება სხვა ერთეულებისგან. ატომური მდგომარეობები შედგება ერთი კონკრეტული და ერთი თვისებით, რომელიც ასახავს ამ კონკრეტულს. მაგალითად, მდგომარეობა, რომ სოკრატე ბრძენია, შედგება კონკრეტული „სოკრატეს“ და საკუთრების „ბრძენის“ მიერ. ურთიერთობების მდგომარეობა მოიცავს რამდენიმე დეტალს და მათ დამაკავშირებელ ურთიერთობას. მოპოვებული მდგომარეობები ასევე მოიხსენიება როგორც ფაქტები. საკამათოა, თუ რომელი ონტოლოგიური სტატუსი უნდა მიენიჭოს იმ მდგომარეობებს, რომლებიც არ მიიღება. მე-20 საუკუნის ონტოლოგიაში გამორჩეული იყო საქმის მდგომარეობები, რადგან შემოთავაზებული იყო სხვადასხვა თეორიები, რათა აღწერდნენ სამყაროს, როგორც საქმის მდგომარეობებისგან შემდგარს. ხშირად მიჩნეულია, რომ საქმეების მდგომარეობები ასრულებენ სიმართლის შემქმნელების როლს: განსჯა ან მტკიცება ჭეშმარიტია, რადგან საქმეების შესაბამისი მდგომარეობა დგება.

მოვლენები ხდება დროში, ისინი ზოგჯერ განიხილება, როგორც საკუთრების შეძენის ან დაკარგვის ფორმის ცვლილება, როგორიცაა გაზონის გაშრობა. მაგრამ ლიბერალური თვალსაზრისით, ქონების შენარჩუნება ყოველგვარი ცვლილების გარეშე შეიძლება ასევე ჩაითვალოს მოვლენად, მაგ. გაზონი სველი რჩება. ზოგიერთი ფილოსოფოსი ხედავს მოვლენებს, როგორც უნივერსალურს, რომელიც შეიძლება განმეორდეს სხვადასხვა დროს, მაგრამ უფრო დომინანტური შეხედულებაა, რომ მოვლენები არის დეტალები და, შესაბამისად, განუმეორებელი. ზოგიერთი მოვლენა რთულია იმით, რომ ისინი შედგება მოვლენების თანმიმდევრობისგან, რომელსაც ხშირად უწოდებენ პროცესს. მაგრამ მარტივი მოვლენებიც კი შეიძლება ჩაითვალოს, როგორც რთული ერთეულები, რომლებიც მოიცავს ობიექტს, დროს და თვისებას, რომელიც ასახულია ამ დროს ობიექტის მიერ. ეგრეთ წოდებული პროცესის ფილოსოფია ან პროცესის ონტოლოგია ონტოლოგიურ პირველობას ანიჭებს ცვლილებებსა და პროცესებს, განსხვავებით ტრადიციულად დომინანტური ნივთიერების მეტაფიზიკაში სტატიკური ყოფნის აქცენტისაგან.

საგნების რეალობა

სიტყვა "რეალური" მომდინარეობს ლათინური სიტყვიდან res, რომელიც ხშირად ითარგმნება როგორც "საგანი". სიტყვა „ნივთი“ ხშირად გამოიყენება ონტოლოგიურ დისკურსში, თითქოს მას აქვს სავარაუდო მნიშვნელობა და არ საჭიროებს მკაფიო ფილოსოფიურ განმარტებას, რადგან ის მიეკუთვნება ჩვეულებრივ ენას. მიუხედავად ამისა, რა არის ნივთი და რა არის რეალური ან არსებითი არის ონტოლოგიის საზრუნავი. ამასთან დაკავშირებით განსხვავებული შეხედულებები არსებობს. პლატონმა თქვა, რომ კონკრეტულად გამოცდილი სამყაროს საფუძველში და რეალურ საფუძველს წარმოადგენს „ფორმები“ ან „იდეები“, რომლებიც დღეს ზოგადად განიხილება, როგორც მაღალი აბსტრაქცია. ადრინდელ დღეებში ფილოსოფოსები იყენებდნენ ტერმინს „რეალიზმი“ პლატონის რწმენის აღსანიშნავად, რომ მისი „ფორმები“ „რეალურია“; დღესდღეობით ტერმინ „რეალიზმს“ ხშირად თითქმის საპირისპირო მნიშვნელობა აქვს, ამიტომ პლატონის რწმენას ზოგჯერ „იდეალიზმსაც“ უწოდებენ. ფილოსოფოსები მსჯელობენ იმაზე, უნდა ჩაითვალოს თუ არა ისეთები, როგორიცაა მაგიდები და სკამები, ლომები და ვეფხვები, ფილოსოფიური დოქტრინები, რიცხვები, ჭეშმარიტება და სილამაზე, როგორც „ნივთები“, ან როგორც რაღაც ან არაფერი „რეალური“.

ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -  

                                 Strf 90

Strf 90 Mk IV მალაკის საჰაერო ბაზაზე, 2022 წ

(შვედური Stridsfordon 90, stridsfordon - საბრძოლო მანქანა, ინგლისური Combat Vehicle 90, საბრძოლო მანქანა - საბრძოლო მანქანა), შემოკლებით Strf 90 (შვედური Strf 90, ინგლისური CV90) - შვედური ქვეითი საბრძოლო მანქანა.

Strf 90-ის შემუშავება 1984 წლიდან განხორციელდა Hägglunds-ის მიერ (მოგვიანებით შეიძინა ბრიტანულმა კორპორაციამ BAE Systems) Bofors-თან ერთად, შვედეთის არმიის მიერ დაკვეთილი სატრანსპორტო საშუალებების ოჯახისთვის სხვადასხვა მიზნებისთვის საერთო შასიზე. Strf 90-ის სერიული წარმოება 1993 წელს დაიწყო. სულ დამზადდა დაახლოებით 1170 ავტომობილი სხვადასხვა მოდიფიკაციით, რომელთა უმეტესობა ექსპორტირებული იყო სხვა ქვეყნებში. IFV-ის რამდენიმე ვარიანტის გარდა, Strf 90-ზე დაფუძნებული ასევე შემუშავდა არაერთი სპეციალიზირებული საბრძოლო მანქანა, მათ შორის მსუბუქი ტანკი 120 მმ გლუვლიანი იარაღით. ნორვეგიული, დანიური და შვედური CV 90-ები გამოიყენეს ავღანეთის ომში საბრძოლო მოქმედებებში.

იხ. ვიდეო - Хорошая пушка: Шведские БМП CV90 идут в Украину

სტრიდსფორდონ 90-ის ჯავშნიანი კორპუსი და კოშკი დამზადებულია ნაგლინი ფოლადის ჯავშანტექნიკისგან, დაშორებული ჯავშნის გამოყენებით. მანქანის უსაფრთხოების დონის გასაზრდელად, ძირითადი ჯავშანტექნიკის გარდა, შეიძლება გამოყენებულ იქნას კომპოზიტური ჯავშნის დამონტაჟებული მოდულები სხვადასხვა მწარმოებლისგან და აქტიური დაცვის სისტემებისგან (KAZ).

შვედეთი საკუთარი BMP CV 9040C-სთვის იყენებს AMAP ჯავშანტექნიკის მოდულებს გერმანული კომპანიის IBD Deisenroth Engineering-ისგან, როგორც გამაგრება. ჩამოკიდებული ჯავშნის კომპლექტით (კომპოზიტური ჯავშანი კერამიკული ჯავშანტექნიკით) CV 9040B-დან მოყოლებული მოდიფიკაციისთვის, უზრუნველყოფილია დაცვა 30 მმ-იანი ჯავშანსატანკო ბუმბულიანი ჭურვისაგან . AMAP დამცავი ნაკრები, კორპუსის და კოშკურისთვის დამონტაჟებული პასიური ჯავშანტექნიკის მოდულების გარდა, მოიცავს ჯავშანტექნიკის ქვედა ნაწილში განლაგებულ ნაღმზე დაცვას, ასევე საბრძოლო განყოფილების ფრაგმენტაციის საწინააღმდეგო ფენას. პასიური დაცვის გარდა, CV 9040C იყენებს Barracuda შენიღბვის სისტემას, იგივე სახელწოდებით შვედური დეველოპერი Barracuda Company.

                                                                             

ნიდერლანდების შეიარაღებული ძალების CV 9035. აშკარად გამოირჩევა ჯავშანტექნიკის ჰორიზონტალური პროექციების (სახურავების) RoofPRO-P და გვერდითი ჯავშანტექნიკის მოდულები SidePro.

ნორვეგიამ გააუმჯობესა დაცვა CV 9030N-ის შეძენისთანავე MEXAS-ის დაკიდებული ჯავშნის დაყენებით. 2002 წელს, ავტომობილის საბრძოლო ეფექტურობის მატება მოჰყვა უფრო მოწინავე AMAP ჯავშანტექნიკის დაყენებას CV 9030N-ის ჭურვის საწინააღმდეგო და ნაღმსაწინააღმდეგო წინააღმდეგობის გაზრდის მიზნით.

CV 9035 MKIII-ის მოდიფიკაციისთვის დანიამ შეიძინა MEXAS-ის დანამატი ჯავშანტექნიკის ნაკრები (მოგვიანებით შეიცვალა TenCate-ის დამატებითი მოდულები), რომელიც ავსებდა მას Barracuda შენიღბვის სისტემით და L-ROD ჯავშანტექნიკის გრილების კომპლექტით. ამავდროულად, CV 9030N აღჭურვილია ელექტრონული ჩახშობის სისტემით, რომელიც ერევა რადიო და მობილური ტელეფონის სიხშირეებზე, რაც უზრუნველყოფს რადიომართვადი თვითნაკეთი ასაფეთქებელი მოწყობილობების დისტანციური აფეთქების დარღვევას.

                                                                    

                                             ნორვეგიული CV 9030NF1 ავღანეთში, 2010 წლის მარტი.

ნიდერლანდები. მისი კონფიგურაციის მიხედვით, ნიდერლანდების Mk III შეესაბამება დანიის შეიარაღებული ძალების კონფიგურაციას. გარეგანი განსხვავებაა RUAG Defense hinged ჯავშნის დაყენება ნიდერლანდების CV9035 Mk III-ზე. ნიდერლანდებმა შეიძინა RoofPRO-P იატაკის გეგმის 184 კომპლექტი და 100 SidePro მიმაგრება. ჩამოკიდებული ჯავშანტექნიკის ახალმა კომპლექტმა შესაძლებელი გახადა ქვეითი საბრძოლო მანქანის დაცვა ზედა ნახევარსფეროდან მოქმედი საბრძოლო მასალისგან, გაზარდა ნაღმების წინააღმდეგობა და უზრუნველყოს დაცვა კინეტიკური მოქმედების ჯავშანსატანკო საბრძოლო მასალისგან . დამონტაჟებული პასიური დაცვის ნაკრების მასა (თითო მანქანაზე) არის 6 ტონა, ქვედა და ცალკე აფეთქებაგამძლე სავარძლების ნაღმზე დაცვა უკვე სტანდარტულად არის ჩაშენებული MkIII მოდელებში. მანქანა აღჭურვილია Hägglunds-ის მიერ შემუშავებული ოპტოელექტრონული ჩახშობის DAS (თავდაცვითი შიდსის სუიტა) მრავალფუნქციური კომპლექსით, მათ შორის ლაზერული გამოსხივების გამოვლენის სენსორებითა და ჩახშობის აღჭურვილობით.

იხ. ვიდეო -  CV90 Infantry Fighting Vehicle | The finest Swedish steel

ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -  

                         მარტინ ჰაიდეგერი

ფოტო 1960 წლის 10 მაისი

(გერმ. Martin Heidegger; დ. 26 სექტემბერი, 1889, მესკირხი, ბადენი — გ. 26 მაისი, 1976, იქვე) — გერმანელი ფილოსოფოსი, XX საუკუნის ეგზისტენციალიზმის ერთ-ერთი ფუძემდებელი. სწავლობდა იეზუიტების სკოლაში, შემდეგ ჰ. რიკერტთან ფრაიბურგის უნივერსიტეტში (ბრაისგაუ). 1916 იყო ე. ჰუსერლის ასისტენტი, პროფესორი მარბურგის (1922-1928), ფრაიბურგის (1928-1945) უნივერსიტეტებში. 1933-1934 ფრაიბურგის უნივერსიტეტის რექტორი. 1945 ნაცისტებთან თანამშრომლობის გამო უნივერსიტეტიდან გაათავისუფლეს. სიცოცხლის ბოლო წლებში ცხოვრობდა სოფელ ტოდტნაუბერგში. ჰაიდეგერის მოძღვრების ამოსავალია ს. კიერკეგორის ეგზიტენციალური განცდები და ფ. ნიცშეს ირაციონალიზმი, ხოლო მეთოდი - ე. ჰუსერლის ფენომენოლოგია და ვ. დილთაის ჰერმენევტიკა, საკუთარი ფილოსოფიის სახელმძღვანელო აზრთან მისვლას კი იგი ფ. ბრენტანოს უმადლის.

                                                                        

                                     სახლი მესკირხეში. აქ დაიბადნენ მ.ჰაიდეგერი და მისი ძმა ფრიც

იხ. ვიდეო-- გერმანელი ფილოსოფოსის მარტინ ჰაიდეგერის ნაშრომების სრული კოლექცია თსუ ბიბლიოთეკას გადაეცა - თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის ბიბლიოთეკას XX საუკუნის უდიდესი მოაზროვნის, გერმანელი ფილოსოფოსის, ეგზისტენციალიზმის ერთ-ერთი ფუძემდებლის მარტინ ჰაიდეგერის (1889-1976) ნაშრომების სრული კოლექცია (99 ტომი) მარტინ ჰაიდეგერის ძმისშვილმა ჰაინრიხ ჰაიდეგერმა ანდერძით  გადასცა.

გამოჩენილი ფილოსოფოსის ნაშრომების სრული კოლექციის გარდა, უნივერსიტეტის ბიბლიოთეკა თსუ პროფესორმა, ფილოსოფიის მეცნიერებათა დოქტორმა ლელა ალექსიძემ მარტინ ჰაიდეგერის მცირე  კრებულებით დაასაჩუქრა, რომელსაც თან ახლავს ჰაიდეგერის ავტოგრაფი.

                                        მოძღვრება

ჰაიდეგერის მოძღვრების სახელმძღვანელო აზრია ონტოლოგიური პრობლემა - ყოფიერების საზრისის გარკვევა. ჰაიდეგერის აზრით, ტრადიციულ ონტოლოგიას ეს პრობლემა არ ესმოდა. მისი შეხედულებით, ყოფიერების საზრისის გაგების ჰორიზონტია ეგზისტენციალური დრო - დროულობა (Zeitlichkeit), როგორც ნამყო-აწმყოობადი მომავალი (Gewesend-gegenwärtigende Zukunft). მას ეფუძნება ადამიანის ზრუნვითი ცხოვრება, მისი ისტორიულობა და ისტორია, საერთოდ სამყარო-დრო, როგორც "ვულგარული" დრო. დროულობის ტრანსცენდენტალური სტრუქტურა არის ეგზისტენცის ყოფნის "ზრუნვის" ონტოლოგიური საზრისი. ამგვარად, ჰაიდეგერის აზრით, ყოფიერების ნამდვილი საზრისის გარკვევის მისია უნდა შეასრულოს "ფუნდამენტალურმა ონტოლოგიამ", ე. ი. ადამიანის ყოფნის (Dasein) ეგზისტენციალურ-ფენომენოლოგიურ ანალიზზე დაყრდნობილმა ტრანსცენდენტალურმა ონტოლოგიამ.

ადმიანის არსებობაა ეგზისტენცია - ყოფიერებასთან ღია, დაუფარავი, ამავე დროს დაფარული მიმართება. ეგზისტენციალები მიუთითებენ ადამიანის არსებობის არანამდვილობასა (გაუცხოება, გადასროლილობა, Man და სხვ.) და ნამდვილობაზე (სინდისის ხმა, გადაწყვეტილობა, არჩევა და სხვ.). ინდივიდმა უნდა შეძლოს პირველიდან მეორემდე ამაღლება. საამისო იმანენტური ძალა მასშივეა: მარტოობისა და სიჩუმის დროს სინდისის უხმო ძახილი სწორედ ამას მოუწოდებს პიროვნებას. Man დაიძლევა მაშინ, როცა ინდივიდი გააცნობიერებს თავისი ყოფის სასრულობის განსაზღვრულობას; ნამდვილი პიროვნების ამოცანაა "ჩახედოს თავის გარდაუვალ ხვედრს თვალებში" და გახდეს "თავისი სიკვდილის გმირი", რადგან ადამიანის ყოფა "ნაპერწკალია წყვდიადში", არარასთან დგომაა, ამიტომ პიროვნებამ საკუთარი გადაწყვეტით, თავისუფლებით უნდა განახორციელოს თავისი ერთჯერადი ცხოვრების აზრი.

იხ. ვიდეო - Мартин Хайдеггер: философия присутствия

ჰაიდეგერის ადრინდელი თვალსაზრისი ეგზისტენციალურ ანთროპოლოგიად შეიძლება მივიჩნიოთ. მეორე პერიოდში კი იგი ყურადღებას ამახვილებს ყოფიერების იდუმალებაზე, ეგზისტენციის ყოფიერებით განსაზღვრულობაზე, ენაზე, როგორც "ყოფიერების სახლზე", ყოფიერების ჭეშმარიტებაზე, ამასთან, მისთვის მთავარია არა "შემობრუნება", ცალკეული პერიოდი, არამედ გზის ერთიანობა, გზაზე სვლა. ფილოსოფოსობა არის ძიება, გზაზე ყოფნა, რისთვისაც აუცილებელია დასავლეთის რაციონალური და აღმოსავლეთის არაცნობითი აზროვნების შეხვედრა. ევროპა ყოფიერების გახსენებით უნდა მივიდეს აღმოსავლეთთან. ბოლო პერიოდში ჰაიდეგერთან აღნიშნავენ რელიგიურ ტენდენციებს, მის მოძღვრებას სეკულარიზებულ თეოლოგიად მიიჩნევენ.

ჰაიდეგერის ფილოსოფია უჩვეულო ტერმინოლოგიის გამო დიდ აზრთა სხვადასხვაობას იწვევს. ხშირად თვით ეგზისტენციალისტებიც ვერ უგებენ ერთმანეთს (მაგ., ჰაიდეგერი და ჟ.პ. სარტრი).

ჰაიდეგერის მოძღვრება ხასიათდება ანტისციენტიზმით, ირაციონალიზმით, სუბიექტივიზმით, ლოგიკურის მიმართ ემოციურის პრიმატით.

მუნყოფიერება

სუბიექტის სუბიექტურობა ნათელს ხდის, ჰაიდეგერის აზრით, ადამიანის სრულ დამოკიდებულებას მისგან არსებითად განსხვავებულზე, საერთოდ ყოველგვარი არსებულისგან განსხვავებულზე, არარაზე; ნათელს ხდის,რადგან ყოველი არსებული, რასაც კი რაიმენაირი "არის"-ი მიეწერება აუცილებლობით გულისხმობს ადამიანს, როგორც სასრულობას, სასრულობა კი არ შეიძლება თვითმყოფი და თავის თავის საფუძველი იყოს, ამის გაცნობიერება მოხდა, ჰაიდეგერის აზრით ყოფიერება და დროში. ამ ნაწარმოებში წამოყენებული დებულება: "მუნყოფიერების "არსება" მის ეგზისტენცში ძევს", სხვას არაფერს ნიშნავდა. ეს არაა ესენციის და ეგზისტენციის ტრადიციული დაპირისპირება, ესეიგი სამყაროს გარეთ გასვლა ანუ ტრანსცენდენტის წყალობითაა არსებული. ეგზისტენცი როგორც ადამიანის არსება უპირისპირდება, არა მარტო ინ-სისცენცს, ე.ი. ადამიანის საყრდენის სამყაროშივე დანახვას, არამედ ეგზისტენციასაც. ეს უკანასკნელი ჰაიდეგერს მიაჩნია როგორც არამუნყოფიერებისნაირი, ე.ი. ადამიანისგან პრინციპულად განსხვავებულ ყოფიერთა, ობიექტთა დამახასიათებელი.

იხ. ვიდეო - video- PHILOSOPHY - Heidegger

   

ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет - 

                 ლუდვიგ ვიტგენშტაინი

                                                   
                                                             მორიც ნერას ფოტო პორტრეტი

(გერმ. Ludwig Wittgenstein დ. 26 აპრილი, 1889, ვენა — გ. 29 აპრილი, 1951, კემბრიჯი) — მეოცე საუკუნის ერთ-ერთი ყველაზე გავლენიანი ავსტრიელ-ინგლისელი ფილოსოფოსი, თანამედროვე ლოგიკის, ანალიტიკური ფილოსოფიის, ცნობიერების და ენის ფილოსოფიის უმნიშვნელოვანესი წარმომადგენელი. იგი ავტორია მოკლე პარაგრაფებისგან შემდგარი, კრიპტული წიგნისა ლოგიკურ-ფილოსოფიური ტრაქტატი (Tractatus Logico-Philosophicus, 1921), რომელშიც ვიტგენშტაინი ფრეგეს და რასელის მოსაზრებების ზეგავლენით აყალიბებს სამყაროს სურათული აღქმის თეორიას. მისი მომდევნო წლების მსოფლმხედველობა შეჯამებულია წიგნში ფილოსოფიური გამოკვლევები (Philosophical Investigations, 1953) რომელიც მისი გარდაცვალების შემდეგ გამოიცა და რომელშიც იგი უარყოფს „ტრაქტატის“ ზოგიერთ დებულებას და ავითარებს ენობრივი თამაშის (language-game) ახალ კონცეფციას.

იხ. ვიდეო - Витгенштейн, Людвиг - philosophy marginal

                                        ბიოგრაფია

დაიბადა 1889 წლის 26 აპრილს ვენაში, ებრაული წარმოშობის ფოლადსასხმელი მრეწველობის მაგნატის ოჯახში. მისი მშობლები კარლ და ლეოპოლდინა ვიტგენშტაინები იყვნენ. ის იყო ყველაზე უმცროსი რვა ბავშვიდან, რომლებიც ავსტრო-უნგრეთის იმპერიის ერთ-ერთ ყველაზე ცნობილ და მდიდარ ოჯახში დაიბადნენ. მამის მშობლები, გერმან ქრისტიან ვიტგენშტაინი ( 1802 - 1878 ) და ფანი ფიგდორი ( 1814 - 1890 ), დაიბადნენ ებრაულ ოჯახებში შესაბამისად კორბახიდან და კიტზედან, მაგრამ 1850-იან წლებში საქსონიიდან ვენაში გადასვლის შემდეგ წარმატებით იქნენ ასიმილირებულნი ვენის საზოგადოებრიობის პროტესტანტულ პროფესიულ წრეებში. ლუდვიგ ვიტგენშტაინის მამა , ინჟინერი კარლ ვიტგენშტაინი ( 1847 - 1913 ), უკვე XIX საუკუნის ბოლოსათვის იყო ევროპის ერთ-ერთი უდიდესი ინდუსტრიალისტი. დედა, ლეოპოლდინა ვიტგენშტაინი (ქალიშვილობის გვარით კალმუსი, 1850 - 1926 ) - მამის მხრიდან კალმუსების ცნობილი ებრაული ოჯახიდან, რომელიც პრაღაში სახლობდა,- იყო პიანისტი; მისმა მამამ დაოჯახების წინ კათოლიკობა მიიღო. ლუდვიგის ძმებს შორის იყო პიანისტი პაულ ვიტგენშტაინი, რომელმაც ომში მარჯვენა ხელი დაკარგა, თუმცა კი შეძლო პროფესიული მუსიკალური მოღვაწეობის გაგრძელება. ცნობილია მისი დის, მარგარეტ სტონბოროს ( 1882 - 1958 ) პორტრეტი, შესრულებული გუსტავ კლიმტის ( 1905 ) მიერ.არსებობს ვერსია, გადმოცემული ავსტრალიელი კიმბერლი კორნიშის წიგნში „ებრაელი ლინციდან“ (ინგლ.), რომლის თანახმადაც ვიტგენშტაინი არა მხოლოდ ადოლფ ჰიტლერის თანასკოლელი იყო, არამედ ერთ კლასშიაც კი სწავლობდა მასთან ერთად. საინჟინრო საქმის შესწავლა უკვე დაწყებული ჰქონდა, როცა გაეცნო ლოგიკოს გოტლობ ფრეგეს შრომებს, რომლებმაც მისი ინტერესი საფრენი აპარატების კონსტრუირებიდან (დაკავებული იყო საავიაციო პროპელერის კონსტრუირებით) მათემატიკის ფილოსოფიური საფუძვლებისკენ გადართეს. ვიტგენშტაინი იყო ნიჭიერი მუსიკოსი, მოქანდაკე და არქიტექტორი, თუმცა კი მხოლოდ ნაწილობრივ შეძლო თავისი მხატვრული შესაძლებლობების რეალიზება. ახალგაზრდობაში სულიერად ახლოს იყო ვენის ლიტერატურულ-კრიტიკულ ავანგარდთან, რომელიც დაჯგუფებული იყო პუბლიცისტისა და მწერლის კარლ კრაუსის გარშემო და ჟურნალ „ჩირაღდანს“ გამოსცემდა. 1911 წელს ვიტგენშტაინი კემბრიჯს გაემგზავრა, სადაც რასელის მოწაფე, თანაშემწე და მეგობარი გახდა. 1913 წელს ის ავსტრიაში დაბრუნდა და პირველი მსოფლიო ომის დაწყების შემდეგ მოხალისედ წავიდა ფრონტზე. 1917 წელს ვიტგენშტაინი ტყვეობაში აღმოჩნდა. საომარი მოქმედებებისა და სამხედრო ტყვეთა ბანაკში ყოფნის დროს ვიტგენშტაინმა პრაქტიკულად მთლიანად დაწერა თავისი სახელგანთქმული „ლოგიკურ-ფილოსოფიური ტრაქტატი“. წიგნი გამოვიდა გემანულ და ინგლისურ ენებზე შესაბამისად 1921 და 1922 წლებში. მისმა გამოჩენამ დიდი შთაბეჭდილება დატოვა ევროპის ფილოსოფიურ სამყაროზე, მაგრამ ვიტგენშტაინი, რომელიც ფიქრობდა, რომ „ტრაქტატში“ ყველა მთავარი ფილოსოფიური პრობლემა გადაწყვეტილია, უკვე სხვა საქმით იყო დაკავებული: სოფლის სკოლაში მასწავლებლად მუშაობდა. მაგრამ 1926 წლისათვის მისთვის ნათელი გახდა, რომ პრობლემები მაინც არსებობენ, რომ მისი ტრაქტატი არასწორად იქნა ინტერპრეტირებული, დასასრულ კი, რომ მასში შემავალი იდეებიდან ზოგიერთი მცდარია. 1929 წლიდან ვიტგენშტაინი დიდ ბრიტანეთში ცხოვრობს, 1939 - 1947 წლებში კემბრიჯში მუშაობს პროფესორის თანამდებობაზე. 1930-იან წლებში მოინახულა სსრკ.ამ დროიდან დაწყებული გარდაცვალებამდე ( 1951 წელი ), ვიტგენშტაინმა შეიმუშავა ენის პრინციპულად ახალი ფილოსოფია. აღნიშნული პერიოდის მთავარ შრომად გვევლინება „ფილოსოფიური გამოკვლევები“, გამოქვეყნებული მის მოწაფეთა მიერ სიკვდილის შემდეგ, 1953 წელს. ვიტგენშტაინის ფილოსოფიას ყოფენ ორ შემადგენლად: „ადრინდელ“, წარმოდგენილს „ტრაქტატით“, და „გვიანდელ“, გადმოცემულს „ფილოსოფიურ გამოკვლევებში“, აგრეთვე „ცისფერ“ და „ყავისფერ წიგნებში“ ( 1958 ).ლუდვიგ ვიტგენშტაინი გარდაიცვალა კემბრიჯში 1951 წლის 29 აპრილს პროსტატის კიბოსაგან. კათოლიკური ჩვეულების თანახმად დასაფლავებულია ადგილობრივ სასაფლაოზე წმინდა ეგიდიოსის სამლოცველოსთან.

ლოგიკურ-ფილოსოფიური ტრაქტატი

 : ლოგიკურ-ფილოსოფიური ტრაქტატი.

სტრუქტურულად „ლოგიკურ-ფილოსოფიური ტრაქტატი“ წარმოადგენს შვიდ აფორიზმს, თანხლებულს განმარტებითი ფუნქციის მქონე წინადადებების განშტოებული სისტემით. შინაარსობრივად იგი გვთავაზობს თეორიას, რომელიც წყვეტს ძირითად ფილოსოფიურ პრობლემებს, გარდატეხილს ენისა და სამყაროს მიმართების პრიზმაში.

• ენა და სამყარო - მთლიანობაში აღებული ვიტგენშტაინის ფილოსოფიის ცენტრალური ცნებებია. „ტრაქტატში“ ისინი წარმოგვიდგებიან როგორც „სარკული“ წყვილი: ენა ასახავს სამყაროს, იმიტომ რომ ენის ლოგიკური სტრუქტურა სამყაროს ონტოლოგიური სტრუქტურის იდენტურია.
• ენა შედგება ფაქტებისაგან, და არა ობიექტებისაგან, როგორც ეს ფილოსოფიურ სისტემათა უმრავლესობაშია მიღებული. სამყარო წარმოაჩენს არსებული ფაქტების მთელ ნაკრებს. ფაქტები შეიძლება იყვნენ მარტივი და რთული.
• ობიექტები არის ის, რაც ურთიერთობაში შესული, ქმნის ფაქტებს. ობიექტები ფლობენ ლოგიკურ ფორმას - თვისებათა ნაკრებს, რაც მათ საშუალებას აძლევთ შევიდნენ ერთმანეთთან ამა თუ იმ მიმართებაში.
• ენის მარტივი ფაქტები აღიწერებიან მარტივი წინადადებებით. სწორედ ისინი, და არა სახელები, წარმოადგენენ ენის უმარტივეს ერთეულებს. რთულ ფაქტებს შეესაბამებათ რთული წინადადებები.
• ენა მთლიანობაში - ეს არის სრული აღწერა იმისა, რაც არის სამყაროში, ანუ აღწერა ყველა ფაქტისა.
• ენა იძლევა აგრეთვე შესაძლებელი ფაქტების აღწერის საშუალებას. ასეთნაირად წარმოდგენილი ენა მთლიანად ექვემდებარება ლოგიკის კანონებს და ფორმალიზებადია. წინადადებებს, რომლებიც ლოგიკის კანონებს არღვევენ ან დაკვირვებად ფაქტებს არ ეხებიან, ვიტგენშტაინი უაზრო წინადადებებად თვლის. ასე მაგალითად, უაზრო წინადადებებად გვევლინებიან ეთიკის, ესთეტიკის და მეტაფიზიკის წინადადებები. გაკეთებაც შეიძლება იმისა, რისი აღწერაც არის შესაძლებელი.
• ერთობ მნიშვნელოვანია იმის გაგება, რომ ვიტგენშტაინს სულაც არ ჰქონდა განზრახული მნიშვნელობის არმქონედ გამოეცხადებინა ის სფეროები, რომლებიც პირადად მას მეტისმეტად აღელვებდნენ, ის მათთვის ენის უსარგებლობას ამტკიცებდა. “დუმილმა უნდა მოიცვას ის, რის შესახებაც საუბარი შეუძლებელია“.

ვენის წრის ფილოსოფოსებმა, რომელთათვისაც „ტრაქტატი“ სამაგიდო წიგნად იქცა, ეს უკანასკნელი თეზისი არ მიიღეს და შეიმუშავეს პროგრამა, რომლითაც „უაზრო“ „ელიმინაციას დაქვემებარებულის“ იგივური გახდა. ეს გახდა ერთ-ერთი მთავარი მიზეზი, რომელმაც ვიტგენშტაინს თავისი ფილოსოფიის გადახედვისკენ უბიძგა.

გადახედვის შედეგად გაჩნდა იდეათა კომპლექსი, რომელშიაც ენა გაგებულია როგორც კონტექსტების, „ენობრივი თამაშების“ მოძრავი სისტემა. ამ სისტემას აქვს მიდრეკილება წინააღმდეგობათა გაჩენისაკენ, რაც დაკავშირებულია სიტყვათა და გამოთქმათა ბუნდოვანებასთან, რომელიც აღმოფხვრილ უნდა იქნას ამ უკანასკნელთა ნათელყოფის გზით. სწორედ ენობრივი ერთეულების გამოყენებათა წესების ნათელყოფა და წინააღმდეგობათა აღმოფხვრა წარმოადგენს ფილოსოფიის ამოცანას. ვიტგენშტაინის ახალი ფილოსოფია წარმოადგენს უფრო მეტად მეთოდებისა და პრაქტიკების ნაკრებს, ვიდრე თეორიას. თვითონ ის ფიქრობდა, რომ მხოლოდ ასეთნაირად შეიძლება გამოიყურებოდეს დისციპლინა, რომელიც იძულებულია თავისი ცვალებადი საგნის მიმართ მუდმივი ადაპტაციის მდგომარეობაში იმყოფებოდეს. გვიანდელი ვიტგენშტაინის შეხედულებებმა მომხრეები უპირველეს ყოვლისა ოქსფორდსა და კემბრიჯში ჰპოვეს და საფუძველი ჩაუყარეს ლინგვისტურ ფილოსოფიას.

                                           გავლენა

ვიტგენშტაინის იდეების მნიშვნელობა უზარმაზარია, მაგრამ მათი ინტერპრეტაცია, როგორც ამ მიმართულებით რამდენიმე ათწლეულის აქტიურმა მუშაობამ გვიჩვენა, ერთობ ძნელი საქმეა. ეს ეხება მის როგორც „ადრინდელ“, ასევე „გვიანდელ“ ფილისოფიას. შეხედულებები და შეფასებები მნიშვნელოვნად განსხვავდებიან ერთმანეთისაგან, რაც ვიტგენშტაინის შემოქმედების მასშტაბურობისა და სიღრმის ირიბი მტკიცებულებაა.

ვიტგენშტაინის ფილოსოფიაში დასმული და დამუშავებული იქნა ისეთი საკითხები და თემები, რომელთაც ფაქტობრივად განსაზღვრეს უახლესი ანგლო-ამერიკული ანალიზური ფილოსოფიის ხასიათი. იყო ცდები მისი იდეების დაახლოვებისა ფენომენოლოგიასა და ჰერმენევტიკასთან, აგრეთვე რელიგიურ (კერძოდ კი აღმოსავლურ) ფილოსოფიასთან. უკანასკნელ წლებში მისი ფართო ხელნაწერი მემკვიდრეობიდან მრავალი ტექსტი იქნა გამოქვეყნებული. ავსტრიის პატარა ქალაქ ში კირხბერგი-ვექსელზე ყოველწლიურად იმართება ვიტგენშტაინური სიმპოზიუმები, რომლებზედაც თავს იყრიან ფილოსოფოსები და მეცნიერები მსოფლიოს ყველა კუთხიდან.

იხ. ვიდეო - PHILOSOPHY - Ludwig Wittgenstein

ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет - შეიცანი თავი შენი და შეიცანი სამყაროს საიდუმლოება და კოსმოსი  

                           განსაზღვრება

Juan de la Abadía El Viejo: წმიდა მაიკლ წონა სულებს

(ლათინური praedestinatio ან praedeterminatio) არის ღვთის ნებით მომდინარე ისტორიის მოვლენებისა და ადამიანთა ცხოვრების წინასწარ დამკვიდრების რელიგიური იდეა. რელიგიაში ეს არის ადამიანის სიცოცხლის წინასწარი დავალება, მისი გადარჩენა ან ღვთის ნებით მარადისობაში დაგმობა. წინასწარგანზრახვის იდეას განსაკუთრებული მნიშვნელობა ენიჭება მონოთეისტურ რელიგიებში, რადგან მონოთეისტების უმრავლესობის თვალსაზრისით, ყველაფერი, რაც არსებობს, განისაზღვრება ღმერთის ნებით (მათ შორის ბოროტება), ამიტომ წინასწარგანსაზღვრული პრობლემა პრობლემასთან კავშირშია. თეოდიკას. თუმცა, ყველა მონოთეისტი არ იზიარებს ამ პოზიციას. მსგავსი ცნებები: განჭვრეტა, განგებულება, ბედი, ღვთის განგებულება - ერთი მხრივ; თვითგამორკვევა, ნების სპონტანურობა, ადამიანის თავისუფლება – მეორე მხრივ. პრედესტინაცია არის ერთ-ერთი მთავარი რელიგიური კონცეფცია, რომელიც მოიცავს ღმერთის აბსოლუტური ნების და ადამიანის თავისუფლების წინააღმდეგობას.

იხ. ვიდეო - СУДЬБА ЧЕЛОВЕКА — ЭТО ПРОГРАММА | ЖИЗНЬ И ЕЁ СЦЕНАРИЙ | ЛЮДИ ПРЕДЧУВСТВУЮТ КАТАСТРОФЫ - ადამიანის ბედი არის პროგრამა | ცხოვრება და მისი სცენარი | ხალხი კატასტროფას გრძნობს - Судьба человека — это величайшая загадка над которой ломали голову величайшие умы человечества. Но ни одна наука не смогла дать внятного ответа на этот сложнейший вопрос мироздания. Говорят, что жизнь прописана до мельчайших подробностей еще до рождения человека и её нельзя изменить, но так ли это?

Многочисленные наблюдения и опыт исследователей показывает, что изменить сценарий жизни полностью невозможно, но есть определенная свобода выбора и в некоторых случаях поменять направление возможно. Очень похоже на то, что жизнь — это программа и она исполняется с точностью.

Как иначе объяснить то, что некоторые люди, которые должны были погибнуть, в последний момент избегают катастрофы и опаздывают на поезд или самолет, садятся не в то такси и так далее? Ответ прост. Всё предначертано свыше.  Пушкин в своё время получил предсказание и оно сбылось, хотя у него был шанс.

Кстати именно пророчества и предсказания показывают некую предопределенность в судьбе людей и мира в целом. Означает ли это то, что нам не надо ни к чему стремиться и что-то делать? Нет и еще раз нет! У нас есть все шансы поменять дорогу, условия и некоторые контрольные точки. Об этом в видео. -  ადამიანის ბედი ყველაზე დიდი საიდუმლოა, რომელზედაც კაცობრიობის უდიდესი გონება აწუხებს. მაგრამ ვერც ერთმა მეცნიერებამ ვერ შეძლო მკაფიო პასუხის გაცემა სამყაროს ამ ყველაზე რთულ კითხვაზე. ამბობენ, რომ ცხოვრება ადამიანის დაბადებამდეც წვრილმანამდე იწერება და მისი შეცვლა შეუძლებელია, მაგრამ ასეა?

არაერთი დაკვირვება და მკვლევართა გამოცდილება აჩვენებს, რომ ცხოვრებისეული სცენარის შეცვლა სრულიად შეუძლებელია, მაგრამ არსებობს არჩევანის გარკვეული თავისუფლება და ზოგ შემთხვევაში შესაძლებელია მიმართულების შეცვლა. ეს ძალიან ჰგავს იმას, რომ ცხოვრება არის პროგრამა და ის შესრულებულია სიზუსტით.

სხვაგვარად როგორ შეიძლება აიხსნას ის ფაქტი, რომ ზოგიერთი ადამიანი, რომელიც უნდა მოკვდეს, ბოლო მომენტში აიცილებს კატასტროფას და გამოტოვებს მატარებელს ან თვითმფრინავს, არასწორ ტაქსში ჯდება და ა.შ. პასუხი მარტივია. ყველაფერი ზემოდან არის წინასწარ განსაზღვრული. პუშკინმა ერთხელ მიიღო წინასწარმეტყველება და ის ახდა, თუმცა შანსი ჰქონდა.

სხვათა შორის, ეს არის წინასწარმეტყველებები და პროგნოზები, რომლებიც აჩვენებენ გარკვეულ წინასწარგანწყობას ადამიანებისა და მთლიანად სამყაროს ბედში. ნიშნავს ეს იმას, რომ არაფრისკენ სწრაფვა და რაღაცის გაკეთება არ გვჭირდება? არა და ისევ არა! ჩვენ გვაქვს ყველა შანსი, შევცვალოთ გზა, პირობები და საკონტროლო პუნქტები. ამის შესახებ ვიდეოში.

Ძველი სამყარო

წინასწარგანსაზღვრული კონცეფცია არსებობდა ძველ დროში. ძველ საბერძნეთში ოლიმპიელი ღმერთები ემორჩილებოდნენ უმაღლეს კანონს, რომლის პერსონიფიკაცია იყო ბედის ქალღმერთი მოირა.

ბერძნული გმირული ეპოსი და სოფოკლეს ტრაგედიები არის წინასწარ განსაზღვრის მთავარი პრობლემა - ადამიანი ეწინააღმდეგება ღმერთების ნებას და უცვლელად კარგავს. აქედან მომდინარეობს ანტიკური სამყაროს მსოფლმხედველობის ფატალიზმი.

წინასწარგანზრახვისა და ბედისწერის მაგალითი გვხვდება მეფე კიროს დიდის მოთხრობაში (მისი მომავალი სიზმარში იხილა ბაბუამ კიროს I). ამავდროულად, წინასწარგანზრახვის იდეა ბერძნებსა და რომაელებს შორის გაერთიანდა იმ აზრთან, რომ ადამიანის ცნობიერ საქმიანობას ჯერ კიდევ შეუძლია მნიშვნელობა. ასე რომ, პოლიბიუსი თავის "ზოგად ისტორიაში" გამუდმებით ხაზს უსვამს ბედის როლს, მაგრამ მაინც შესაძლებელია წრის გარღვევა, განსაკუთრებით იმ შემთხვევაში, თუ გამოჩენილი ადამიანი ადის ხელისუფლებაში. კორნელიუს ტაციტუსი თავის ერთ-ერთ წიგნში ასახავს პრობლემას: „ადამიანის საქმეები განისაზღვრება თუ არა ბედით და შეუქცევადი აუცილებლობით თუ შემთხვევით“, მოჰყავს სხვადასხვა მოსაზრებები ამ საკითხზე, რომელთაგან ერთ-ერთი ამბობს, რომ ღმერთებს ოდნავადაც არ აწუხებთ. მოკვდავებს, სხვას, რომ ცხოვრებისეული გარემოებები წინასწარ განსაზღვრულია ბედის მიერ, მაგრამ არა ვარსკვლავების მოძრაობის გამო, არამედ ბუნებრივი მიზეზების საფუძვლებისა და ურთიერთდაკავშირების გამო. მაგრამ მოკვდავების უმეტესობას სჯერა, რომ მათი მომავალი დაბადებიდან წინასწარ არის განსაზღვრული. ამრიგად, ბერძნებისა და რომაელების მსოფლმხედველობას ახასიათებდა ორმაგი და არა სრული პროვიდენციალიზმი.

იხ. ვიდეო - Путешествие во времени: парадокс предопределения и его решения - დროში მოგზაურობა: წინასწარ განსაზღვრის პარადოქსი და მისი გადაწყვეტა - Парадокс предопределения относится к феномену, в котором человек, путешествующий во времени, становится частью прошлых событий и, возможно, даже вызвал первоначальное событие, которое в первую очередь заставило этого человека отправиться в прошлое. Давайте обсудим парадокс предопределения и его решения в сегодняшнем видео DiscoverZen.

Спасибо за просмотр нашего видео о Парадоксе предопределения. Подпишитесь на наш канал, если вам нравится этот тип контента. Включите значок уведомления и получите уведомление, когда мы загрузим наше следующее видео. Нажмите кнопку «Нравится», чтобы помочь нам развиваться на алгоритме YouTube. Прокомментируйте свои мысли ниже. Вы также можете упомянуть свои идеи по тематике видео, и лучшие идеи будут выбраны для наших будущих видео. - წინასწარმეტყველების პარადოქსი ეხება იმ ფენომენს, რომელშიც დროულად მოგზაურობის მქონე ადამიანი ხდება წარსული მოვლენების ნაწილი და, შესაძლოა, საწყისი მოვლენაც კი გამოიწვია, რამაც, პირველ რიგში, ამ პიროვნებას წარსულში გადასცა. მოდით განვიხილოთ წინასწარმეტყველების პარადოქსი და მისი გადაწყვეტა დღევანდელ ვიდეო აღმოჩენებში.

მადლობას გიხდით ჩვენი ვიდეოს წინასწარ განსაზღვრის პარადოქსის შესახებ. გამოიწერეთ ჩვენი არხი, თუ მოგწონთ ამ ტიპის შინაარსი. ჩართეთ შეტყობინების ხატი და მიიღეთ შეტყობინება, როდესაც ჩამოტვირთავთ შემდეგ ვიდეოს. დააჭირეთ ღილაკს "Like", რომელიც დაგვეხმარება YouTube ალგორითმის განვითარებაში. კომენტარი გააკეთეთ ქვემოთ მოცემულ აზრებზე. თქვენ ასევე შეგიძლიათ ახსენოთ თქვენი იდეები ვიდეოს თემაზე, და საუკეთესო იდეები შეირჩევა ჩვენი მომავალი ვიდეოებისთვის.

წინასწარგანსაზღვრული ქრისტიანობაში

წინასწარ განსაზღვრა რელიგიური ფილოსოფიის ერთ-ერთი ყველაზე რთული წერტილია, რომელიც დაკავშირებულია ღვთაებრივი თვისებების, ბოროტების ბუნებისა და წარმოშობის, მადლის თავისუფლებასთან ურთიერთობის საკითხთან (იხ. რელიგია, თავისუფალი ნება, ქრისტიანობა, ეთიკა).

მორალურად თავისუფალ არსებებს შეუძლიათ შეგნებულად ამჯობინონ ბოროტება სიკეთეს; და მართლაც, ბევრის ჯიუტი და მოუნანიებელი დაჟინება ბოროტებაში უდავო ფაქტია. მაგრამ რადგან ყველაფერი, რაც არსებობს, მონოთეისტური რელიგიის თვალსაზრისით, საბოლოო ჯამში დამოკიდებულია ყოვლისმცოდნე ღვთაების ყოვლისშემძლე ნებაზე, ეს ნიშნავს, რომ ბოროტებაში გამძლეობა და ამის შედეგად ამ არსებების სიკვდილი იგივე ღვთაებრივი ნების შედეგია. , რომელიც ზოგს წინასწარ განსაზღვრავს სიკეთისა და ხსნისკენ, ზოგს - ბოროტებისა და სიკვდილისკენ.

ამ დავების გადასაჭრელად მართლმადიდებლური სწავლება უფრო ზუსტად განისაზღვრა რამდენიმე ადგილობრივ კრებაზე, რომლის არსი შემდეგში მდგომარეობს: ღმერთს სურს ყველა გადარჩეს და ამიტომ არ არსებობს ზნეობრივი ბოროტების აბსოლუტური განზრახვა ან განზრახვა; მაგრამ ჭეშმარიტი და საბოლოო ხსნა არ შეიძლება იყოს იძულებითი და გარეგანი, და ამიტომ ღვთის სიკეთისა და სიბრძნის ქმედება ადამიანის გადასარჩენად იყენებს ყველა საშუალებას ამ მიზნით, გარდა იმ შემთხვევებისა, რომლითაც მორალური თავისუფლება გაუქმდება; შესაბამისად, რაციონალური არსებები, რომლებიც შეგნებულად უარყოფენ მადლის ყოველგვარ დახმარებას მათი გადარჩენისთვის, ვერ გადარჩებიან და, ღვთის ყოვლისმცოდნეობის თანახმად, განწირულნი არიან ღვთის სასუფევლიდან გარიცხვისთვის ან დაღუპვისთვის. მაშასადამე, წინასწარგანზრახვა ეხება მხოლოდ ბოროტების აუცილებელ შედეგებს და არა თვით ბოროტებას, რაც მხოლოდ თავისუფალი ნების წინააღმდეგობაა მადლის გადარჩენის მოქმედებისადმი.

                                                                 

წმინდა ავგუსტინე - Saint Augustine

აქ საკითხი დოგმატურად წყდება.

წინასწარ განსაზღვრა ბიბლიაში

ბიბლია შეიცავს უამრავ პასაჟს, რომლებიც, სხვადასხვა ხარისხით, ეხება წინასწარგანზრახვის იდეას. ასე რომ, ფსალმუნებში შეგიძლიათ წაიკითხოთ, რომ თითოეული ადამიანისა და მთელი კაცობრიობის ბედი წინასწარ არის განსაზღვრული: „შენს წიგნში დაწერილია ჩემთვის ყველა დღე, როცა ჯერ არც ერთი მათგანი არ ყოფილა“ (ფსალმ. 139:16). .

წინასწარგანზრახვის იდეა მნიშვნელოვან ადგილს იკავებს ახალ აღთქმაში მოციქულ პავლესთან, რომელიც ამბობს, რომ „ვინც მან წინასწარ იცნობდა, მან ასევე წინასწარ განსაზღვრა (ბერძნ. προώρισε), რათა დაემსგავსონ (συμμόρφους) მისი ძის ხატებას“ ( რომ. 8:29). პავლე შემდგომში წერს, რომ წინასწარ განსაზღვრას მოჰყვება მოწოდება (ἐκάλεσε), გამართლება (ἐδικαίωσε) და განდიდება (ἐδόξασε) (რომ. 8:30). აგრეთვე ქრისტეს შესახებ: „იგი თავიდანვე იყო წინასწარ განსაზღვრული თავის შესაწირავად“ (საქმეები 17:31).

ბერძნული ზმნა προορίζω (განსაზღვრული) მხოლოდ ახალ აღთქმაში ჩნდება: ერთხელ საქმეებში. 4:28, ხუთჯერ პავლე მოციქულის მიერ (რომ. 8:29, 30; 1 კორ. 2:7; ეფეს. 1:5, 11); რუსულ თარგმანში ორჯერ არის გადმოცემული ზმნით „განსაზღვრული“ - (1 კორ. 2:7; ეფეს. 1:11).

არსად არსებითი სახელი „წინასწარმეტყველება“ არ გამოიყენება, თუმცა არის ტერმინები: „დიზაინი“, „სურვილი“ (πρόθησις, βουλή), წინასწარი ცოდნა (πρόγνωσις), მაგალითად: „რჩეული მამა ღმერთის წინასწარმეტყველების მიხედვით“ (1). პეტრე 1:1); არჩევა (ჲკლოგები) - „ღმერთმა თავიდანვე აირჩია…“ (2 თეს. 2:13). თუმცა, პავლე მოციქულისთვის ღვთის ეს ქმედება მნიშვნელოვანი ელემენტია შემოქმედის გეგმის გაგებაში. მოციქული პავლე წერს: „შიშითა და კანკალით იმუშავეთ თქვენი ხსნით, რადგან ღმერთი მოქმედებს თქვენში, როგორც ნებაზე, ასევე მის ნებაზე მოქმედად“ (ფილიპელები 2:12).

პრედესტინაცია ადრეულ ქრისტიანობაში

წინასწარგანზრახვის იდეა მჭიდრო კავშირშია ხსნის დოქტრინასთან, ანუ საკითხთან, თუ როგორ მონაწილეობს ადამიანი მის ხსნაში - საკუთარი ნებით თუ მხოლოდ ღვთაებრივი მადლის მიღებით. აბსოლუტური წინასწარგანზრახვის იდეა პირველად ჩნდება ნეტარ ავგუსტინეში, როგორც რეაქცია პელაგიანიზმის წინააღმდეგ, რომელმაც ადამიანის თავისუფლებას ისეთი ფართო მნიშვნელობა მისცა, რომელშიც ღმერთის მხრიდან არა მხოლოდ მოქმედებისთვის, არამედ წინასწარი შეცნობის ადგილიც არ იყო. თავად ავგუსტინე ახლდა თავის მოძღვრებას წინასწარ განსაზღვრის შესახებ სხვადასხვა შემამსუბუქებელი პუნქტებით. ავგუსტინეს მთავარი ტექსტი წინასწარგანზრახვის შესახებ არის „წმინდანთა წინასწარმეტყველების შესახებ“.

ნეტარი ავგუსტინე თვლიდა, რომ პირველქმნილმა ცოდვამ ძირეულად დაამახინჯა ადამიანის სულიერი ძალები, რომ ბოროტება მისთვის დაუმარცხებელი იყო ღვთის დახმარების გარეშე. ავგუსტინე მივიდა დასკვნამდე, რომ გადარჩენის საკითხში ადამიანის თავისუფალი ნება არ თამაშობს არსებით ან თუნდაც რაიმე როლს. თავისუფალი ნება ადამიანში დაცემის შემდეგ მკაცრი გაგებით საერთოდ არ არსებობს. ხსნა მიიღწევა მხოლოდ ღვთაებრივი მადლის ყოვლისშემძლე აქტით. ავგუსტინემ უარყო ნახევრად პელაგიელთა მთავარი თეზისი, რომ ადამიანი რწმენას ღმერთთან თანამშრომლობით იძენს. რწმენის ასეთი გაგება ავგუსტინესთვის ნიშნავდა იმას, რომ ადამიანი თავისთვის ითვისებდა იმას, რაც ღმერთს ეკუთვნის. ვისაც სურს იმოქმედოს როგორც „ღმერთთან თანამშრომელი“, ამცირებს ღვთის მადლს და სურს დაიმსახუროს იგი. რწმენა ღვთის საჩუქარია. და თუ ადამიანს არ ძალუძს საკუთარი თავის დაჯერება, მაშინ ღმერთმა თავად უნდა აირჩიოს, ვის მისცეს რწმენა და ვის გადაარჩინოს. ეს ნიშნავს, რომ არჩევა არ არის განპირობებული იმით, რაც ღმერთს შეეძლო ადამიანში განჭვრეტა, ღვთის ნების გარდა. ავგუსტინეს თვალთახედვით, არჩევა არ მდგომარეობს იმაში, რომ ღმერთმა იწინასწარმეტყველა, ვინ უპასუხებდა სახარების ცნობას.

მოუწოდა და წინასწარ განსაზღვრა ისინი ხსნისათვის, მაგრამ იმით, რომ ღმერთმა წინასწარ განსაზღვრა ცოდვილები, რომლებსაც არ შეეძლოთ სარწმუნოება, მისცეს მათ რწმენა და ამით გადაარჩინა ისინი.

პელაგიის ერესს მისი დამაარსებლის, ბერი პელაგიუსის სახელი ეწოდა, წარმოშობით ბრეტანიდან. იგი წარმოიშვა IV საუკუნის ბოლოს. პელაგიუსმა დაწერა მრავალი ნაწერი, სადაც ამტკიცებდა, რომ არ არსებობს დაუძლეველი ცოდვა. მართლმადიდებელი ეკლესიის აზრით, პელაგიელები ქადაგებდნენ თავისუფალ ნებასა და არჩევანს, რითაც ამცირებდნენ ღვთაებრივი მადლის როლს. მათ უარყვეს ღვთაებრივი განზრახვა. ითვლებოდა, რომ თავდაპირველი ცოდვა არ შეიძლება იყოს ფუნდამენტური მნიშვნელობის მქონე კაცობრიობისთვის, რადგან ის თავად ადამის პირადი საქმეა, ამიტომ დაცემა მთლიანად არ ამახინჯებს ადამიანის პოზიტიურ თვისებებს და, ამრიგად, ადამიანის ბუნება თავდაპირველად არ არის ცოდვილი. . პელაგიანობამ V საუკუნეში დასავლეთის ეკლესიაში დიდი დაპირისპირება გამოიწვია.

419 წლის კართაგენის კრებაზე მიღებულ იქნა 8 წესი „პელაგიუსის და კელესტიუსის ერესის წინააღმდეგ“ (წესები 123-130 წმიდა მოციქულთა, წმიდა საეკლესიო და ადგილობრივი კრებებისა და წმიდა მამათა წესთა წიგნში) და პელაგიანიზმი. საბოლოოდ ერესად იქნა აღიარებული. თუმცა, კამათი ადამიანის ნებასა და მადლს შორის ურთიერთობის შესახებ არ შეწყვეტილა. V საუკუნის 20-იან წლებში. სამხრეთ გალიაში, მარსელში, გაჩნდა ეგრეთ წოდებული ნახევრად პელაგიანიზმი - მოძღვრება მადლისა და თავისუფლების შესახებ, რომელიც უფრო მეტად ესაზღვრება არა პელაგიუსს, არამედ ეკლესიის მასწავლებლებს ავგუსტინემდე და უახლოვდება მართლმადიდებლებს. ნახევრად პელაგიანიზმი განსაკუთრებით ფართოდ იყო გავრცელებული ბერებში, რომლებისთვისაც პირადი ასკეტიზმით მადლის მოპოვების საკითხი უფრო აქტუალური იყო. ამ სწავლების წარმომადგენლები იყვნენ ბერები ვინსენტი ლერინელი და იოანე კასიანი, რომლებიც ასწავლიდნენ, რომ ზოგის ღვთაებრივი განზრახვა გადარჩენისაკენ, ზოგის დაღუპვისკენ ემყარება არა ღვთის უპირობო ნებას, არამედ ღვთაებრივ წინასწარმეტყველებას, მიიღებენ თუ არა ადამიანებს მადლს. არა, ანუ ღმერთი ირჩევს ადამიანებს გადარჩენისთვის წინასწარ შეცნობილი რწმენის საფუძველზე. ამრიგად, იოანე კასიანმა სცადა ავგუსტინესა და პელაგიუსს შორის პოზიცია დაეკავებინა.

ნახევრად პელაგიელები ამტკიცებდნენ, რომ მადლი არ იყო საჭირო რწმენის თავდაპირველი აქტისთვის. პირვანდელი ცოდვა აუარესებდა ადამიანის პირვანდელ ბუნებას, მაგრამ არა იმდენად, რომ დაცემის შემდეგ ვერ მოისურვოს და ვერ შეძლოს სიკეთის კეთება. ამავე დროს, ნახევრად პელაგიელები არ აძლევდნენ საშუალებას, რომ ადამიანის გადარჩენა მადლის გარეშე შეიძლებოდა. მადლი ეცნობება ადამიანს მხოლოდ მაშინ, როცა ის ყველა ღონეს ხმარობს მის ღირსი გახდეს. ამგვარმა სწავლებამ მონაზვნობას განსაკუთრებული სტატუსი მიანიჭა, განსაკუთრებით მისი ასკეტური მოღვაწეობის თვალსაზრისით.

სინამდვილეში ეს სწავლება არის მართლმადიდებლური სწავლება სინერგიის შესახებ, მე-13 ინტერვიუ წმ. კასიანი მის კლასიკურ გამოხატულებად ითვლება.

მეხუთე საუკუნის ბოლო ათწლეულებში ნახევრად პელაგიანიზმი წარმოადგენდა სამხრეთ გალიის ყველაზე გამოჩენილ მასწავლებელს, ფაუსტუს რიცელს, რომელიც აჯანყდა როგორც პელაგიუსის წინააღმდეგ, ასევე ავგუსტინეს წინასწარგანზრახვის დოქტრინის სახიფათო ცდომილების წინააღმდეგ. ფაუსტუსი თავის სწავლებაში კიდევ უფრო ნაკლებად არის დამოკიდებული ავგუსტინეზე, ვიდრე იოანე კასიანე. ის ასწავლიდა, რომ რწმენაში, როგორც ცოდნაში და თვითსრულყოფისკენ ნების სწრაფვაში მდგომარეობს პირველადი მადლით განპირობებული დამსახურება; გადამრჩენი მადლი მას ეცნობება და მისი ერთობლივი ნებისყოფა ქმნის ჭეშმარიტ ღვაწლს. რწმენა, როგორც მთავარი დამსახურება. 475 წელს არლის კრებაზე ნახევრად პელაგიანიზმი მართებულად იქნა აღიარებული, მაგრამ 529 წლის ნარინჯისის კრებაზე, ავგუსტინეს სწავლების დამტკიცების პარალელურად, ნახევრად პელაგიანიზმი განისაზღვრა როგორც მატერიალური ერესი, ანუ უნებლიე შეცდომა. რწმენის მნიშვნელოვან საკითხებში.

პაპ ბონიფაციუს II-ის დამტკიცებამ გაზარდა ნარინჯისფერი საბჭოს დადგენილებების უფლებამოსილება, რასაც ტრენტის საბჭოც ითვალისწინებდა. იქ წამოყენებული პუნქტები შეესაბამება ავგუსტინეს სწავლებას, მაგრამ არ არსებობს წინასწარგანზრახვის მკაფიო დოქტრინა (ცოდვისადმი განზრახვა უარყოფილია და ანათემირებულია) და საკმარისი ადგილი არ ეთმობა მადლით განხორციელებულ შინაგან პროცესს, რასაც ავგუსტინე უსვამდა ხაზს. ყველა. ამრიგად, თეოლოგიის ერთ-ერთი ყველაზე რთული და ორაზროვანი კონცეფცია დასრულდა. თუმცა, ასეთმა გაურკვევლობამ აიძულა თეოლოგები განეხორციელებინათ ახალი მცდელობები განევითარებინათ წინასწარ განსაზღვრული თემა. შუა საუკუნეებში გაჩნდა დოქტრინა ორმაგი წინასწარგანზრახვის შესახებ. გოტშალკი (დ. 868) ასწავლიდა, რომ არსებობდა ორმაგი წინასწარგანზრახვა, არა მხოლოდ ხსნის, არამედ დაღუპვის (praedestinatio gemina ad vitam et ad mortem), საიდანაც მოჰყვა, როგორც მისი ოპონენტები ადანაშაულებდნენ, საიდუმლოების, კეთილი საქმეების უძლურება. და ეკლესიისადმი მორჩილების უაზრობა და მისი რუტინები. მისი სწავლება ერესად გამოცხადდა.

პრედესტინაცია პროტესტანტიზმში, კათოლიციზმსა და მართლმადიდებლობაში

მთავარი სტატია: პრედესტინაცია პროტესტანტიზმში

პრედესტინაციის კონცეფციამ ახალი განვითარება მიიღო რეფორმაციის ეპოქაში. ლუთერისთვის წინასწარგანზრახვის იდეა იყო გამართლების დოქტრინის მეორე მხარე და ხსნის გარანტიის გამართლება. ლუთერს, ისევე როგორც სხვა რეფორმატორებს, სჯეროდა, რომ შეიძლება დარწმუნებული იყო თავის ხსნაში. და ეს ნდობა არის მგზნებარე რწმენის ნიშანი, რადგან ხსნა დაფუძნებულია არა ადამიანის შესაძლებლობებზე, არამედ ღვთის ერთგულება მისი მოწყალე დაპირებების მიმართ. „თანხმობის ფორმულა“ მოუწოდებს მორწმუნეებს „მართებულად და მომგებიანად იფიქრონ ან ისაუბრონ ღვთის შვილების მარადიულ არჩევაზე ან წინასწარგანსაზღვრაზე და განზრახვაზე მარადიულ სიცოცხლეზე“.

კიდევ ერთი დიდი რეფორმატორი მელანქტონი XVI საუკუნის 30-იან წლებში. მიატოვა ხისტი დეტერმინიზმის იდეა წინასწარგანწყობაში. ის ამტკიცებდა, რომ ადამიანმა უნდა მიიღოს ღვთაებრივი სიყვარული, როგორც ღმერთის უფასო საჩუქარი. ის ასახელებს მოქცევის სამ აქტიურ მიზეზს - ღვთის სიტყვას, სულიწმიდას და ადამიანურ ნებას. ამ კონცეფციას ხშირად აკრიტიკებდნენ, რადგან განიხილებოდა, როგორც იდეა, რომ ადამიანს შეუძლია თავისი წვლილი შეიტანოს თავის გადარჩენაში.

მოგვიანებით ლუთერანობამ გვერდი აუარა ლუთერის შეხედულებებს ღვთაებრივი წინასწარგანსაზღვრულობის შესახებ, რომელიც მან გამოავლინა 1525 წელს და ამჯობინა განვითარებულიყო ღმერთისადმი თავისუფალი ადამიანის პასუხის ფარგლებში, ვიდრე კონკრეტული ადამიანების სუვერენული ღვთაებრივი არჩევა. ლუთერანიზმისთვის მე-16 საუკუნის ბოლოს. „არჩევა“ ნიშნავდა ადამიანურ გადაწყვეტილებას ღმერთის სიყვარულის შესახებ და არა ღვთიური გადაწყვეტილებას გარკვეული ადამიანების არჩევის შესახებ.

რეფორმაციის მთავარი იდეა კაცობრიობის უძლურებისა და ღმერთის ყოვლისშემძლეობის შესახებ აბსოლუტირებული იყო ჯონ კალვინის მიერ. კალვინის მოძღვრება წინასწარგანზრახვის შესახებ არის მისი ხსნის დოქტრინის ერთ-ერთი ასპექტი, რომელიც მან ავგუსტინეის შეხედულებების განვითარებად მიიჩნია. კალვინი ასახავს თავის მოძღვრებას წინასწარ განსაზღვრის შესახებ 1559 წლის ქრისტიანული რწმენის ინსტრუქციების მესამე წიგნში, როგორც ქრისტეს მეშვეობით გამოსყიდვის დოქტრინის ერთ-ერთი ასპექტი. წინასწარგანსაზღვრული, კალვინის აზრით, უნდა განიხილებოდეს მის შესაბამის კონტექსტში. ის არ არის "ადამიანური აზროვნების პროდუქტი, არამედ ღვთაებრივი გამოცხადების საიდუმლო" ("ინსტრუქციები ქრისტიანულ რწმენაში" I.ii.2; III.xxi.1-2). კალვინი წარმოიშვა ღმერთის მიერ ადამიანის არჩევის კონცეფციიდან (შდრ. ეფ. 1:4). რწმენა, სიწმინდისაკენ აქტიური სწრაფვა, მთლიანად განისაზღვრება არა ადამიანის არჩევანის თავისუფლებით, არამედ გაუგებარი და მოწყალე ღვთაებრივი არჩევით. „არჩევნების ბუნება ისაა, რომ ღვთის წმინდა სიკეთემ ხსნა ჩვენთვის მიუწვდომელი გახადა“ („ჟენევის კატეხიზმი“). და რაკი ღმერთი მარადიულია, ეს არჩევნებიც მარადიულია. მაშასადამე, ზოგს განწირული აქვს მარადიული ნეტარება, ზოგს მარადიული წყევლა. ღმერთის აბსოლუტური ძალაუფლების დადასტურებისას კალვინი ხაზს უსვამს ღმერთის აქტიურ მონაწილეობას ადამიანის მომავალი მდგომარეობის შექმნაში. მაშასადამე, წინასწარ განსაზღვრა არის „ღვთის მარადიული ბრძანება, რომლითაც ის განსაზღვრავს იმას, რაც სურს თითოეული ინდივიდისთვის. ის ყველას არ უქმნის თანაბარ პირობებს, მაგრამ ზოგს საუკუნო სიცოცხლეს უმზადებს, ზოგს კი მარადიულ წყევლას. ადამიანი, ცოდვილი და ურჩი არსება, არ არის უარყოფილი ღმერთის მიერ, მაგრამ უნდა ჰქონდეს მარადიული ხსნის იმედი, რომელიც არ შეიძლება დაფუძნდეს ადამიანის ღვაწლზე. ადამიანს არაფრის გაკეთება არ შეუძლია მისი გადარჩენისთვის. თუმცა, დაღუპვის წინასწარ განზრახვის არსებობის მიუხედავად, ადამიანმა არ იცის, ვინ არის არჩეული დასაღუპად.

ფენომენოლოგიურად, მხოლოდ გადარჩენის დანახვა შეიძლება - მათ, ვისაც სწამს ქრისტესი, რადგან თითოეული ინდივიდისთვის ხსნის დრო ინდივიდუალურია. გარდა ამისა, არ არსებობს ქრისტეს მიღების მკაფიო კრიტერიუმი, ამიტომ ხსნის გარანტია რჩეულობის ინდივიდუალური რწმენიდან მოდის. ერთის მხრივ, თავისუფალი ნება აქ არის ნიველირებული, მეორე მხრივ, ადამიანი (ქრისტეს მიღების შემთხვევაში) იღებს ნდობას თავის ხსნაში და ამავდროულად სუსტდება პასუხისმგებლობის გრძნობა თითოეული კონკრეტული ქმედების მიმართ. ერთადერთი, რაც შეუძლია და უნდა გააკეთოს ადამიანმა (ქრისტეს მიღების შემდეგ) არის ქრისტეს ქადაგება, სასიხარულო ცნობის გატარება, რომლის დახმარებითაც ვლინდება ღვთის ხალხის შემადგენელი სხვა რჩეული. რეფორმირებული დოქტრინა არჩევისა და წინასწარ განსაზღვრის შესახებ იყო მამოძრავებელი ძალა რეფორმირებული ეკლესიის გაფართოების უკან მეჩვიდმეტე საუკუნეში. კალვინის დოქტრინა წინასწარგანზრახვის შესახებ ასევე პასუხობდა სოციალური წესრიგის კითხვებს. მაგალითად, ადამიანთა შორის მატერიალური და სულიერი საჩუქრების განაწილებისას უსამართლობის პრობლემა მოგვარდა ღვთიური წინასწარგანსაზღვრულობის შემცირებით, რომელიც დაფუძნებულია ღმერთის სუვერენულ და ადამიანური გაგების მიღმა ნებაზე.

მოგვიანებით, პროტესტანტულ გარემოში კალვინის სწავლება სადავო და კრიტიკული იყო, მაგრამ პრობლემებისა და კონცეფციების ძირითადმა დიაპაზონმა დღემდე შეინარჩუნა აქტუალობა (კ. ბარტი, რ. ნიბუჰრი). მოგვიანებით, კალვინის სწავლება შეიმუშავეს ისეთმა თეოლოგებმა, როგორებიც არიან პეტრე მოწამე ვერმიგლი და თეოდორ ბეზა, რომლებიც ხაზს უსვამდნენ „რჩეულობის“ თემას.

XVII საუკუნის დასაწყისში. კალვინის მთავარ თეზისებს ეწინააღმდეგებოდა ჰოლანდიელი ღვთისმეტყველი იაკობ არმინიუსი (1560-1609). 1610 წელს არმინელები საეკლესიო ხელისუფლებას მიმართეს პრეზენტაციით (remonstratia), რომელიც მიჩნეულია არმინიანების, ანუ რემონსტრანტების მოძღვრების ექსპოზიციად. ისინი დაუპირისპირდნენ ჰოლანდიის ეკლესიის სწავლების ხუთ პუნქტს: 1) ორმაგი წინასწარგანზრახვის შესახებ - ხსნას ან დაღუპვას - ღვთიური ნების თავისუფალი მოქმედების შედეგად; 2) რომ რჩეული აუცილებლად გადარჩება და მსჯავრდებული დაიღუპება; 3) რომ ქრისტე მოკვდა მხოლოდ გადარჩენისთვის არჩეულთა გულისთვის; 4) რომ ღმერთი მადლს ანიჭებს მხოლოდ გადარჩენისთვის რჩეულებს; 5) რომ ვინც მიიღო მხსნელი მადლი, არასოდეს დაკარგოს იგი. 1618-1619 წლებში დორდრეხტის რეფორმირებული სინოდმა ოფიციალურად დაგმო არმინიანი. ამ პერიოდის რეფორმირებული სოციალური მსოფლმხედველობა ეფუძნებოდა ღვთის რჩეული ხალხის კალვინისტურ კონცეფციას და „მადლის შეთანხმებას“. რეფორმირებული კრებები თავს ახალ ისრაელად, ღვთის ახალ ხალხად თვლიდნენ, რომლებსაც განსაკუთრებული ურთიერთობა ჰქონდათ ღმერთთან - შეთანხმების ურთიერთობა. აღთქმის კონცეფცია, როგორც ხელშეკრულება პიროვნებასა და ღმერთს შორის, რასაც მოჰყვება პასუხისმგებლობის გაყოფა (ადამიანის ერთგულება ღმერთისადმი და ღმერთის ერთგულება მისი დაპირებებისადმი) ფართო საფუძველს იძლევა პროტესტანტული საზოგადოების შემდგომი სოციალურ-პოლიტიკური გარდაქმნებისთვის (მაგალითად, კონცეფცია ჰობსის სოციალური კონტრაქტის და სხვ.).

კათოლიკური რეაქცია პრედესტინაციის პროტესტანტულ დოქტრინაზე გამოვლინდა ტრენტის კრებაზე. 1547 წელს ტრენტის საბჭოს მეექვსე სხდომაზე დამტკიცდა ბრძანებულება გამართლების შესახებ. ტრენტის კრება დაჟინებით ამტკიცებდა, რომ „არავის არ შეუძლია დარწმუნებით იცოდეს დაუცემელი რწმენის შესახებ, მიიღეს თუ არა მათ ღვთის მადლი“. წინასწარ განსაზღვრულ თემაზე, საბჭომ ზოგადად დაადასტურა ნარინჯისფერი საბჭოს განმარტებები 529 წელს.

აღმოსავლურმა (მართლმადიდებლურმა) ეკლესიამ წინასწარგანსაზღვრული დაპირისპირება გაიარა. წმინდა იოანე ოქროპირმა „წინასწარმეტყველების“ ცნების ნაცვლად გამოიყენა ღმერთის „წინასწარ შეცნობის“ ცნება, შემდეგ იოანე დამასკელი ასწავლიდა, რომ „ღმერთი განჭვრეტს ყველაფერს, მაგრამ არ განსაზღვრავს ყველაფერს“. მართლმადიდებლურ ტრადიციაში დაფიქსირებულია მოსაზრება, რომ ღმერთს სურს ყველა ადამიანის ხსნა, მაგრამ ის არ განსაზღვრავს მათ გადარჩენისთვის, რითაც ადგილი უტოვებს ადამიანის თავისუფალ ნებას.

თანამედროვე კათოლიკური თეოლოგია მიდრეკილია წინასწარ განსაზღვროს „ბედისწერის“ კონცეფციასთან. მაგალითად, იოანე პავლე II: „ეს სიტყვები მნიშვნელოვანი და საიმედო გზით ხსნის იმას, რასაც ქრისტიანობის ენაში ჩვენ ვუწოდებთ „წინასწარმეტყველებას“ ან „წინასწარმეტყველებას“ (ლათ. praedestinatio)“ („მე მწამს მამა ღმერთის“). „ბედისწერის“ კონცეფციაში აქცენტი გადადის ღვთის მოწოდებაზე ხსნისკენ. ზარი, რომელიც შეიძლება უპასუხოდ დარჩეს პირის მიერ. ეს ხაზს უსვამს ადამიანის თავისუფალ ნებას მისი მარადიული ბედის განსაზღვრაში.

იხ. ვიდეო - Существует ли СУДЬБА с точки зрения физики? არსებობს თუ არა ბედისწერა ფიზიკის მიხედვით