ფილოქტეტე

ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -  

                                 ფილოქტეტე

ძვ.ბერძნ. Φιλοκτήτης

ძველი ბერძენი გმირი, პეანტისა და დემონასას ვაჟი. ელენას საქმრო და ტროას ომის მონაწილე. ფილოქტეტე ასევე მონაწილეობდა იასონის კამპანიაში ოქროს საწმისისთვის.

ლეგენდები ფილოქტეტეს ექსპლუატაციებზე შეიმუშავეს კიკლის ეპოსის წარმომადგენლებმა, ასევე ტრაგიკოსებმა. ამ ლეგენდების მიხედვით, ფილოქტეტე, როგორც ჰერკულესის მეგობარი და ძმა, ზუსტად ისროდა მშვილდიდან. ჯილდოდ იმ ფაქტის გამო, რომ მან ააშენა და ცეცხლი დაანთო ჰერკულესს ეტეს მთაზე, როდესაც მან სიცოცხლის დაკარგვა გადაწყვიტა, ჰერკულესმა მას თავისი მშვილდი მისცა მოწამლული ისრებით, რომელიც არ გაუშვა. ერთ-ერთი ვერსიით, ჰერკულესის საყვარელი. დაამარცხა ოდისევსი მშვილდოსნობაში.

                                                                

Philoctetes on the Island of Lemnos, by Guillaume Guillon-Lethière. - 

 

ტროას ომი

მეთონელების, ტაუმაქიანების, მელიბეელებისა და ოლისონელების სათავეში მან 7 გემით გაცურა ტროას ქვეშ, მაგრამ გზად მას გველი უკბინა. ერთ-ერთი ვერსიით, ეს მოხდა მაშინ, როდესაც ელინები შეჩერდნენ კუნძულ ტენედოსზე და შესწირეს მსხვერპლშეწირვა აპოლონს, შემდეგ წყლის გველი გადმოხტა საკურთხევლიდან და უკბინა ფილოქტეტეს (ანუ გველი ათენას საკურთხეველიდან კუნძულ ქრისზე); ან ნიმფა კრისის საკურთხეველი). ფეხიდან ჩირქი ამოვარდა. შემდეგ ლემნოსზე  დაეშვა (ან ჰერას მიერ გამოგზავნილმა გველმა უკბინა თავად ლემნოსს; ან დაჭრა ჰერკულესის ისრით).

ჭრილობის ამაზრზენი ბუნების გამო ისინი დარჩებიან ლემნოსზე (ქრისუსზე), სადაც მძიმე ტანჯვით ტანჯული ცხოვრობდა მანამ, სანამ ბერძნები კვლავ საჭირო არ გახდნენ (როგორც ჰომეროსში). მას კვებავდა იფიმა, მეფე აქტორის მწყემსი. ან ნებაყოფლობით დარჩა ლემნოსზე, რადგან იყვნენ გამოცდილი ექიმები.

როდესაც გაირკვა, რომ ტროას ფილოქტეტეს ისრების გარეშე ვერ აეღო, ოდისევსი და დიომედეს (სხვა ვერსიით - ნეოპტოლემოსი) ლემნოსში ჩავიდნენ ფილოქტეტესთვის, რომელიც ტროას სანაპიროზე დაშვების შემდეგ, აპოლონმა ღრმა ძილში ჩააგდო. და სიზმარში ექიმი მაჩაონის მიერ ჩატარებული ოპერაციის წყალობით  განიკურნა ავადმყოფობა (ან პოდალირიუსმა განკურნა ფილოქტეტე, ან ღმერთმა ასკლეპიუსმა განკურნა იგი.).

ფილოქტეტემ პარიზი მოკლა მშვილდით, იგივე ისრით, რომელიც ჰერკულესმა გამოიყენა გიგანტების წინააღმდეგ. სულ მოკლა 3 მეომარი. იჯდა ტროას ცხენში.

ომის შემდეგ

როდესაც პარიზი მისი ისრებიდან მოკვდა და ტროა დაეცა, ჰომეროსის თქმით, იგი ტროიდან  უვნებლად დაბრუნდა მელიბეაში, მაგრამ რადგან ქალაქის მაცხოვრებლები აჯანყდნენ მის წინააღმდეგ, ის იტალიაში გაემგზავრა.

სხვა ლეგენდის თანახმად, ტროიდან დაბრუნებისას, ის ქარიშხალში ჩავარდა კაფერიას მთასთან, გაცურა მიმანტისკენ. შემდეგ ის გაიქცა იტალიაში კამპანიელების რეგიონში და, ლუკანებთან ომის შემდეგ, დასახლდა კრიმისაში (კროტონთან და ფურიასთან). მან დააარსა კრიმისაში აპოლონ ალეუსის  საკურთხეველი, რომელსაც მიუძღვნა თავისი მშვილდი და ისრები (ეიფორიონის მიხედვით). ან მივიდა მალელებთან, ასწავლიდა მათ მშვილდოსნობას.

მელიბეიდან გაქცევის შემდეგ მან დააარსა პეტელია, კაონთა დედაქალაქი და კრიმისა. ან დააარსა ქალაქი თური, სადაც მისი საფლავის ქვა იყო ნაჩვენები და აპოლონის ტაძარში - მისი ისრები. იგი გარდაიცვალა იტალიაში ჩამოსახლებულთათვის ბრძოლაში ლინდადან აჩაიაში პელენიდან ჩამოსახლებულთა წინააღმდეგ  (ან ფილოტეტე გარდაიცვალა იტალიაში ჩასულ როდიელებთან ბრძოლაში); მისი საფლავი მაკალაში აჩვენეს, სადაც მისი საკურთხეველი იყო.

ფილოქტეტეს საკურთხეველი ლემნოსში იყო.

ლიტერატურაში

ჩვენს დრომდე მთლიანად მოაღწია სოფოკლეს კუთვნილმა ტრაგედიამ, რომელშიც პოეტმა დაამუშავა ლეგენდა ფ.-ს კუნძულ კრისზე განმარტოებული ყოფნისაგან განთავისუფლების შესახებ.

ესქილეს „ფილოქტეტეს“ (ფრ. 249-255 რადტი), სოფოკლეს „ფილოქტეტეს“ და „ფილოქტეტეს ტროას ქვეშ“ (ფრ. 697-701 რადტ) ტრაგედიების გმირი, ევრიპიდე „ფილოქტეტე“, ანტიფრონი, აჩა. ერეტრია, ფილოკლე უფროსი, თეოდექტა, უცნობი ავტორი და მოქმედება „ფილოქტეტე“, სენეკას ტრაგედია „ჰერკულესი ეტაზე“, ასევე სამი კომედია, მათ შორის ეპიქარმოსი და სტრატიდა, და უცნობი ავტორის სატირული დრამა.

იხ. ვიდეო - Philoctetes by Sophocles | Audiobooks Youtube Free | Dramatic Reading - Sophocles' play recounts an episode from the Trojan War, in which the wily Odysseus and Achilles' son Neoptolemus travel to a remote island to persuade Philoctetes to come with them to Troy. A prophet has foreseen that the Greeks will need Philoctetes and his bow (given to him by Heracles before his death) in order to defeat the Trojans. The problem is that years before Odysseus had engineered Philoctetes' abandonment on the island, due to a festering, stinking wound he had received from a snakebite. Will Philoctetes forgive and forget, or will he take his revenge? (Summary by Elizabeth Klett)