ებრაელები

                               

                                        ხანუკას დღესასწაული

ებრაელები ისრაელსა და მსოფლიოს ყველა კუთხეში ხანუქას დღესასწაულს აღნიშნავენ. მათი რწმენით, ხანუქა განახლების, სინათლის სიბნელეზე, სიკეთის ბოროტებაზე და სამართლიანობის უსამართლობაზე გამარჯვების დღესასწაულია

ებრაელები — სემიტური მოდგმის ხალხი. რაოდენობა — 13 428 300 მლნ, მათ შორის აშშ-ში — დაახლ. 5 275 000, ისრაელში — 5 მ703 700, რუსეთის ფედერაციაში — 205 000.

• სახელები: თვითწოდება — იეჰუდიმ, იდნ;
• ენა: ებრაელთა დიდი ნაწილი ლაპარაკობს იმ ქვეყნის ენაზე, სადაც ცხოვრობენ. ებრაელთა ნაწილი ლაპარაკობს აგრეთვე ებრაულ ენებზე — ივრითი, იდიში და სხვა.
• მორწმუნეები: ძირითადად იუდეველები. დიასპორაში ისინი გაყოფილი არიან აშქენაზებად და სეფარდებად.

ებრაელები პალესტინაში დაახლოებით 4000 წლის წინ დასახლდნენ. ისინი პალესტინაში მესოპოტამიის ქალაქ ურიდან ჩავიდნენ. ჯერ-ჯერობით, ზუსტად არავინ იცის, საიდან აღმოჩნდნენ ისინი ურში. ებრაელები, ამ სახელით აღნიშნავდნენ „ხალხს, ევფრატის გაღმა ნაპირიდან“. მათი ისტორია ბიბლიაშია მოთხრობილი. ძველი აღთქმის მიხედვით, პირველი ებრაელების წინამძღოლი ყოფილა ურში მცხოვრები მწყემსი აბრაამი. თავდაპირველად აბრაამი ოჯახთან ერთად სირიაში გაემგზავრა, შემდეგ კი ქანაანში (დღევანდელი პალესტინა) ჩავიდა და აქვე დამკვიდრდა.

აბრაამის შვილიშვილ იაკობს (იგივე ისრაელი) 12 შვილი ჰყავდა. გადმოცემით, მათგან წარმოიშვა 12 ტომი, რომელთაც მათი სახელები ეწოდა. აბრაამის სიკვდილის შემდეგ ქანაანში შიმშლობა დაიწყო. იაკობმა ებრაელები ეგვიპტეში გაიყვანა. მოგვიანებით ისინი ეგვიპტელების მონებად იქცნენ, რასაც მხოლოდ მას შემდეგ დააღწიეს თავი, როდესაც მოსემ ისინი ეგვიპტიდან გამოიყვანა და ძვ.წ. დაახლ. 1200 წელს, უკან, ქანაანში დააბრუნა. აქ დასამკვიდრებლად და ისრაელის ქვეყნის დასაარსებლად ისინი იესო ნაველის წინამძღოლობით შეებრძოლნენ ფილისტიმელებს (პალესტინელებს). ლეგენდა მოგვითხრობს, რომ ქალაქ იერიქონის კედლები მათი საყვირის ხმამ დაანგრია.

ქრისტეშობამდე 120 წლიდან, ერთმანეთის თანმიმდევრულად მონაცვლე მეფეების — საულის, დავითის და სოლომონის მმართველობის ხანაში ისრაელმა აყვავება დაიწყო. ებრაელების პირველი მეფე იყო საული, რომელმაც ისინი ერთ ერად აქცია. მეფე დავითმა გააერთიანა ისრაელის ყველა ტომი ერთიან სახელმწიფოში, გააფართოვა მისი ტერიტორია და რომელიმე ტომისათვის პოლიტიკური პრიორიტეტის მინიჭებაში რომ არ დაედანაშაულებინათ, სატახტო ქალაქად აირჩია იერუსალიმი, რომელიც ერთ-ერთ ქანაანურ ტომს — იებუსეველებს-ეკუთვნოდა, სახელად იებუსი ეწოდებოდა და ებრაელთა ხელში მძიმე ომის შედეგად გადავიდა. 1998 წელს, კედრონის ხეობაში წარმოებულმა არქეოლოგიურმა გათხრებმა გამოავლინა კარგად გამაგრებული თავდაცვითი ნაგებობები და წყლით მომარაგების საიდუმლო სისტემა, რომლებიც ქანაანელებმა დავითამდე 800 წლით ადრე განავითარეს და რომელსაც ახლო აღმოსავლეთის რეგიონში ბადალი არა აქვს, სხვა მხრივ, ქანაანელთა ისტორია, წერილობითი და მატერიალური ძეგლების სიმწირის გამო, ძალზე ცუდადაა შესწავლილი და ამ საკითხის ირგვლივ მნიშვნელოვანი ინფორმაციის მიღება მხოლოდ ბიბლიური წყაროებიდანაა შესაძლებელი). მეფე სოლომონმა გრადნიოზული მშენებლობები წამოიწყო, ააშენა რამდენიმე ქალაქი და იერუსალიმის განთქმული ტაძარი. იგი მშვიდობისმოყვარე და ბრძენი იყო.

                                           ძველი აღთქმის

                                 

 წიგნები იყოფა კანონიკურ და არაკანონიკურ წიგნებად. მათ შორის არსებული განსხვავება ისაა, რომ კანონიკური წიგნები უფრო ძველია, დაწერიი დაახლოებით XV-V საუკუნეებში ქრისტეს შობამდე, არაკანონიკური წიგნები კი შედარებით გვიან IV-I საუკუნეებში ქრისტეს შობამდე.

შინაარსის მიხედვით ძველი აღთქმის წიგნებში გამოყოფენ შემდეგ კატეგორიებს:

• რჯულმდებითი (დაბადება, გამოსვლა, ლევიტელთა, რიცხვთა, მეორე შჯული)
• ისტორიული (ისუ ნავესი, მსაჯულთა, რუთისი, მეფეთა, ნეშტთა, წიგნები ეზდრასი, ნემიასი და ესთერისა)
• ზნეობრივ-დამრიგებლური (იობისი, ფსალმუნნი, წიგნები სოლომონისა)
• წინასწარმეტყველური (ესაია, იერემია, ეზეკიელი, დანიელი და სხვა თორმეტი წინასწარმეტყველის წიგნები)

ძველი აღთქმის წიგნები

ქართული დასახელება	ლათინური დასახელება	ბერძნული დასახელება	რუს.	ინგლ.	სახელწოდება თანახში
დაბადება (დაბ.)	Genesis	Γένεσις	Быт.	Gen	בְּרֵאשִׁית
გამოსვლა (გამ.)	Exodus	Ἔξοδος	Исх.	Ex	שְׁמוֹת
ლევიანნი (ლევ.)	Leviticus	Λευϊτικòν	Лев.	Lev	וַיִּקְרָא
რიცხვნი (რიცხ.)	Numeri	Ἀριθμοὶ	Чис.	Num	בְּמִדְבַּר
მეორე რჯული (რჯლ.)	Deuteronomium	Δευτερονόμιον	Втор.	Deut	דְּבָרִים
იესო ნავეს ძე (იესო)	Iosue	Ἰησοῦς	Нав.	Josh	יְהוֹשֻׁעַ
მსაჯულნი (მსაჯ.)	Iudicum	Κριταὶ	Суд.	Judg	שׁוֹפְטִים
რუთი (რუთ.)	Ruth	Ροὺθ	Руф.	Ruth	רוּת
პირველი მეფეთა (1 მეფ.)	I Samuelis	Βασιλειων Α'	1Цар	1Sam	שְׁמוּאֵל א׳
წიგნი მეორე მეფეთა (2 მეფ.)	II Samuelis	Βασιλειων Β'	2Цар	2Sam	שְׁמוּאֵל ב׳
წიგნი მესამე მეფეთა (3 მეფ.)	I Regum	Βασιλειων Γ'	3Цар	1Kings	מְלָכִים א׳
წიგნი მეოთხე მეფეთა (4 მეფ.)	II Regum	Βασιλειων Δ'	4Цар	2Kings	מְלָכִים ב׳
პირველი ნეშტთა (1 ნეშტ.)	I Paralipomenon	Παραλειπομένων Α'	1Пар	1Chron	דִּבְרֵי הַיָּמִים א׳
წიგნი მეორე ნეშტთა (2 ნეშტ.)	II Paralipomenon	Παραλειπομένων Β'	2Пар	2Chron	דִּבְרֵי הַיָּמִים ב׳
პირველი ეზრა (1 ეზრ.)	Esdrae	Ἒσδρας	Езд	Ezra	עֶזְרָא
ნეემია (ნეემ.)	Nehemiae	Νεεμιας	Неем	Neh	נְחֶמְיָה
ტობითი (ტობ.)	Tobias	Τωβιθ	Тов	Tob	טובי
ივდითი (ივდ.)	Judith	Ιουδίθ	Иудифь	Judith	יְהוּדִית
ესთერი (ესთ.)	Esther	Ἐσθὴρ	Есф	Esther	אֶסְתֵּר
იობი (იობ.)	Iob	Ἰῶβ	Иов	Job	אִיּוֹב
ფსალმუნნი (ფსალმ.)	Psalmorum	Ψαλμοὶ	Пс / Псал	Ps	תְּהִלִּים
იგავნი სოლომონისა (იგავ.)	Proverbiorum	Παροιμιαι	Прит	Prov	מִשְׁלֵי
ეკლესიასტე (ეკლ.)	Ecclesiasticus	Ἐκκλησιαστὴς	Екк	Eccles	קֹהֶלֶת
ქებათა-ქება სოლომონისა (ქებ.)	Canticum Canticorum	ᾎσμα	Песн	Song	שִׁיר הַשִּׁירִים
ესაია წინასწარმეტყველი (ეს.)	Isaiae	Ἠσαΐας	Ис / Исаи	Is	יְשַׁעְיָהוּ
იერემია წინასწარმეტყველი (იერ.)	Ieremiae	Ιερεμίας	Иер	Jer	יִרְמְיָהוּ
გოდება იერემიასი (გოდ.)	Lamentationes	Θρῆνοι	Плач	Lam	אֵיכָה
ეზეკიელ წინასწარმეტყველი (ეზეკ.)	Ezechielis	Ἰεζεκιὴλ	Иез	Ezek	יְחֶזְקֵאל
დანიელ წინასწარმეტყველი (დან.)	Danielis	Δανιὴλ	Дан	Dan	דָּנִיֵּאל
ოსია წინასწარმეტყველი (ოს.)	Osee	Ὡσηὲ	Ос	Hos	הוֹשֵׁעַ
იოველ წინასწარმეტყველი (იოვ.)	Ioel	Ἰωὴλ	Иоил	Joel	יוֹאֵל
ამოს წინასწარმეტყველი (ამოს)	Amos	Ἀμὼς	Амос	Amos	עָמוֹס
აბდია წინასწარმეტყველი (აბდ.)	Abdiae	Ἀβδιοὺ	Авд	Obad	עֹבַדְיָה
იონა წინასწარმეტყველი (იონ.)	Ionae	Ἰωνᾶς	Иона	Jon	יוֹנָה
მიქა წინასწარმეტყველი (მიქ.)	Michaeae	Μιχαίας	Мих	Mic	מִיכָה
ნაუმ წინასწარმეტყველი (ნაუმ.)	Nahum	Ναοὺμ	Наум	Nahum	נַחוּם
აბაკუმ წინასწარმეტყველი (აბაკ.)	Habacuc	Αμβακοὺμ	Авв	Hab	חֲבַקּוּק
სოფონია წინასწარმეტყველი (სოფ.)	Sophoniae	Σοφονίας	Соф	Zeph	צְפַנְיָה
ანგია წინასწარმეტყველი (ანგ.)	Aggaei	Ἁγγαῖος	Агг	Hag	חַגַּי
ზაქარია წინასწარმეტყველი (ზაქ.)	Zachariae	Ζαχαρίας	Зах	Zech	זְכַרְיָה
მალაქია წინასწარმეტყველი (მალ.)	Malachiae	Μαλαχίας	Мал	Mal	מַלְאָכִי

ადამიანის დაბერერბა ადამიანის დაბერერბა

                              ადამიანის დაბერერბა 

                    

                              ასაკიან ადამიანი

ასევე დაბერბა სხვა ორგანიზმების ეს ბიოლოგიური პროცესია მუდმივად დეგრადირება ნაწილების ასევე სისტემის ორგანიზმის ადამიანის და შედეგი ამ პროცესის. როცა ფიზიოლოაგიური პროცესი დაბერების ანალოგიურია ფიზიოლოგიური დაბერების სხვა ძუძუმწოვრების, რამდენიმე ასპეკტი ამ პროცესების,მაგ დაკარგვა გინებრივი შესაძლო, აქვს დიდი მნიშვნელობა ადამიანიასთვის.გრდა ამისა დიდი მნიშვნელობა ენიჭება ფსიქოლოგიური, სოციალური და ეკონომიკური ეფექტი. მეცნიერაბა რ-იც იკვლევს დაბერებას გერონტოლოგია ეწოდება.

ადამიანისთვის დაბერება  განსაკუთრებით  დიდი მნიშვნელობა ენიჭებოდა. საუკუნეების განმავლობაში ფილოსოფოსები მსჯელობდნენ დაბერების მიზეზებს ,ალქიმიკოსები ეძებდნენ ახალგაზრდობის  ელიქსირს ზოგი რელიგია კი წმინდა მნიშვნელობას ანიჭებდა .

1993წ-ს აშშ დაიბადა და იცოცხლა 20 წელი გოგონამ,რ-იც საერთოდ არ იყო დაზიანებული წლების გამო და შეცვლილი. 2009წ-ს 16 ბრუკ გრინბერგი ფიზიკურად და გონებრივად იყო ერთი წლის ბავშის დონეზე იყო. ხოლო მისი სიმღლე 76სმ , ხოლო წონა 7,3კგ მას ასევე ჰქონდა რძის კბილები, ხოლო ძველები და კანი კი ტოლი იყო 10 წლის ბავშვის ტვინმა განიცადა უმნიშვნელო ცვლილებები ბვშობაში. გრიბერგი გარდაიცვალა 20 წ-ის ასაკში ბრონხომალაციით. ამერიკელი მეცნიერები ეძებენ გენებს რ-იც შესაძლოა გამხდარიყო გრიბერგის მდგომარეობის.არ გამოირიცხება, რომ ის აღმოჩნდეს გასაღები გაგება სიბერისა.
იხ. ვიდეო

ადამინისთვის დაბერება ყოველთვის ჰქონდა განსაკუთრებული მნიშვნელობა. საკუნეების განმავლობაში ფილოსოფოსები განიხილავდნენ მიზეზებს დაბერების, ალქიმიკოსები ეძებდნენ ახალგაზრდობის ელექსირს, ხოლო ბევრმა რელიგიამ დაბერტებას წმინდა მნიშვნელობა მიანიჭა. 

ყველაფერი ბერდება მათ შორის ხერხემალიც - მალთაშუა დისკოზე წლების განმავლობაში დიდი ძალით ზემოქმედებას ტრამვირებას იწვევს ის დეფორმირდება ახლომდებარე ნერვებსა და სისხლძარღვებს აწვება და აზიანებეს. შედეგეად ირღვევა თავის ტვინის სისხლმომარაგება და შიანაგანი ორგანოების ინარვაცია.

ყოველოვე ეს იწვევს დისკოს დაშლას იგი კარგავს სრულფასოვან ამორტიზაციას. ჯაჭვურირეაქციის პრინციპით ეს მალები ძლოვანი სტრუტქურის დაძიანებას იწვევს. მათი კიდეები მახვილდება და წინაზარდები ოსტეოფიტები უჩნდება რ-იც ხერხემალს ილასტიურობას და მოქნილობას კაკრგვინებს.

მართალია  კუნთები და იოგები რ-იც ხერხემლის ერთგვარ კორსეტს ქმნის საკმაოდ დიდხანს უზრუნველყოფს ადამიანის სხეულის ღეძის დრეკადობას, მაგრამ დახვეწილი მექანიკაც საბოლოოდ ცვდება. კონსტრუქციის ცალკეული ელემენტების ტრამვისას ხერხემლის დისფუნქციის მიზეზად იქცევა.

ბიოლოგიურ სიბერესთან ერთად მალებს შორის სივრცე სულ უფრო და უფრო მცირდება. ხანდახან მალთაშუა ხრტილი სრულად ქრება და ხმება, ხოლო მრავალრიცხოვანი ნერვული დაბოლოებები და სისხლძარები, რ-იც მალებს შორის გადის, იჭყლიტება, ამიტომაც დიდი გასაჭირი ადგებათ იმ ორგანოებს რ-საც ხერხემლის ეს მონაკვეთი ემსახურება.  მათ სისხლი ცუდად მიეწოდება და ნერვული იმპულსებიც არასწორად ან სრულებით აღარ გადაეცემა. 

ეს ყველაფერი საბოლოო ჯამში საყრდენ-მამოძრავებელი სისტემის მძიმე დაავადებათა განვითარებას უწყობს ხელს. რ-თა მკურნალობასა და მათვისაც არცთუ დიდი ხნის წინათ ჩამოყალიბებული მედიცინის დარგი - ვერტებროლოგია სწვავლობს.

დარჩით მარად ახალგაზრდა - თუ გსურთ ასაკმა ნაკლებად დაამჩნიოს კვალი ტქვენს გარეგნობას, დიდხანს შეინრჩუნოთ ახალგახრდული განწყობა და ენერგია, ამაზე გამუდმებიტ უნდა იზრუნოთ. რა აძლევს ადამიანს ძალას, დარჩეს სულით ახალგაზრდა? უნიკალური რეცეპტი არ არსებობს. ზოგიერთისთვის ეს სიყვარულია, ზოგისთვიკს - თვითსრულყოფის შესაძლებლობა გათვაზბით რადენიმე რჩევას:

ყოველი სიგარეტი კიდევ ერთი ნაოჭია. 

მიიღვით ერძმჟავა პროდუქტები: იოგურტი, მაწონი, კეფირი.

კარგად გამოიძინეთ. სრუგასოვანი ძილი ახალგაზრდობას ახანგრძლივებს

მგარი ალკოჰოლური სასმელები უმჯობესია საერთოდ დაივიწყოთ

ეცადეთ, არ აგბრაზდეთ, განსაკუთრებით წვრილმანებზე

კარგად დააკვირდით ტქვენს გარეგნობას, ობიქტურად შეაფასეთ ნაკლიც და ღირსებაც, გონივრულად დაფარეთ ნაკლი, ხოლო ღირსების ხაზი გაუსვით.

დეთ ცხოვრებას მარტივად მიიღეთ ის ისეთი როგორიც არის. დაეხმარეტ მათ ვისაცუწირს, იფიქრეთ კარგზე და გჯეროდეთ წარმატების.

დაგვიცავს სიბერისგან - ამერკელმა დიეტოლოგებმა მეცნიერული კველევების შედეგად დაადგინეს, რომ ქალებმა, რომ არ დაბერდნენ და არ დაავადნენ ოსტეოპოროზით, გულ-სისხლძარღვთა დავადებებით, მკერდის კიბოთი, რეგულარულად უნდა მიირთვან (განსაკუთრებით ხანდაზმულობაში) პომიდორი, სელის ზეთი, კომბოსტო,შტოში, იოგურტი და ნიგოზი.

 პომიდორი - რ-იც მდიდარია ლიკოპინით ხელს უშლის ძუძუსა და დაშვულოლსნოს ყელის კიბოსა და გულ-სისხლძარღვთა დაავადებების განვიტარებების რისკს. ხოლო სელის ზეტი (სეიცავს ომეგა-3 ცხიმებს და ლიგნინს)  და ამცირებს სისხლში ე.წ. ,,ცუდი'' ქოლესტრენის დონეს.

 გახსოვდეთ! სელის ზეთი არარისრეკომენდირებული ორსულობის დროს, სამაგიეროდ კლიმაქსის პერიოდში ალებისგან თავსო დასარწევად და ძუძუს კიბოპტი დაავადების რისკის შესაცირებლად, საკმარისია დღეში მიიღოთ 40გ სელის ზეთი.

C ვიტამინით მდიდარი კომბოსტოს ფოთლები აძლიერებს იმუნურ სისტემას, კალციუმი ამაგრებს ძვლებს და იცავს ოსტეოქონრდზისგან ცილადიუფემანი -  ხელს უწყობს მხედველობის შენარჩუნებას.

მშობიარობის შემდეგ  დეპრესიას ავიცილებთ ზუთხი, თართი ორაგული განსაკუთრებით სასრგებლოა 40 წ-ის შემდეგ - ამაღლებს ესტროგენის დონეს.

 შტოში - რ-იც მდიდარია C ვიტამინით და ანტიოქსიდანტია, აძლიერებს იმუნურ სისტემას, იცავს საშარდე გზებს ინფექციებისგან

 ცილებით მდიდარი და ნაკლებშაქრიანი იოგურტი ამცირებს დიაბეტის რიკს, აუმჯობესებს კუნთოვანი ქსოვილის ტონუსს და ანელებს დაბარების სირკს

 მეცნიერებმა დაამტკიცებს, რომ დღეში 50გ ნიგვზის მიღება აფერხებს სიმსინვურ უჯრედებს ზრდის (განსაკუთრებით სარძევე ჯირკვლების) ხელს უშლის ოსტეოპოროზის განვითარებას ამაგრებს ძველბს. 

                                                          აღდგომა 

                                            

 უდიდესი ქრისტიანული დღესასწაული, რომელიც აღინიშნება ახალი სტილით 4 აპრილსა და 8 მაისს შორის ქრისტეს მკვდრეთით აღდგომასთან დაკავშირებით. აღდგომას უძღვის 40-დღიანი მარხვა, საეკლესიო სამზადისი, აღსარება და ზიარება, ვნების კვირა. ქრისტიანთათვის ესაა ზეიმთა ზეიმი, აღმნიშვნელი მესიის მოვლინებისა, რაზედაც მოსეს ხალხი ეგვიპტის მონობიდან თავის დაღწევის შემდეგ ოცნებობდა, რასაც ბიბლიური წინასწარმეტყველნი ქადაგებდნენ და რაც სინედრიონის ნებით ჯვარცმული ქრისტეს სახით განხორციელდა.

თავდაპირველად მხოლოდ ვნების დღეებს ზეიმობდნენ. მხოლოდ IV საუკუნეში მიეცა აღდგომის დღესასწაულს თანამედროვე სახე. ნიკეის პირველმა მსოფლიო საეკლესიო კრებამ 325 წელს დაადგინა ზეიმის აღნიშვნა გაზაფხულის ბუნიობის მომდევნო კვირას, იუდეველთა პასექის დასასრულს, უთუოდ მისგან განცალკევებით და კვირის ბოლოს. ეს შუალედი ხვდება ახალი სტილით 4 აპრილიდან 8 მაისამდე. შესაბამისად, აღდგომა მოძრავი დღესასწაულების კატეგორიას განეკუთვნება.

ქართული საბჭოთა ენციკლოპედიის თანახმად, აღდგომის ზეიმი, უძველეს მესაქონლეთა და შემდეგ მიწათმოქმედთა საგაზაფხულო, საყოველთაო განახლების დღესასწაულია, რომელიც უშორესი ძირებით წარმართულ რელიგიებს უნდა უკავშირდებოდეს, სადაც ის ბუნების კვდომას და აღდგომას განასახიერებს

თარიღი 2001—2030
წელი	გრიგონიალური აღდგომა (დასავლეთ ტრადიციით)	ალექსანდრიის აღდგომა (восточная традиция)
2001	15 აპრილი
2002	31 მარტი	5 მაისი
2003	20 აპრილი	27 აპრილი
2004	11 აპრილი
2005	27 მარტი	1 მაისი
2006	16 апреля	23 апреля
2007	8 აპრილი
2008	23 მარტი	27 აპრილი
2009	12 აპრილი	19 აპრილი
2010	4 აპრილი
2011	24 აპრილი
2012	8 აპრილი	15აპრილი
2013	31 მარტი	5 მაისი
2014	20 აპრილი
2015	5 აპრილი	12 აპრილი
2016	27მარტი	1 მაისი
2017	16 აპრილი
2018	1 აპრილი	8 აპრილი
2019	21 აპრილი	28 აპრილი
2020	12 აპრილი	19 აპრილი
2021	4 აპრილი	2 მაისი
2022	17 აპრილი	24 აპრილი
2023	9 აპრილი	16 აპრილი
2024	31 მარტი	5 მაისი
2025	20 აპრილი
2026	5 აპრილი	12 აპრილი
2027	28 მარტი	2 მაისი
2028	16 აპრილი
2029	1 აპრილი	8 აპრილი
2030	21 აპრილი	28აპრილი

                               ფესახი

                                                                                                                                                                                 შინგამომცხვარი შმურა მაცა

 (ივრითი, იდიში:  ანუ ქართ. პასექი არის უდიდესი ებრაული და სამარიული დღესასწაული, რომელიც აღინიშნება ყოველწლიურად ებრაული კალენდარის ნისანის თვის მე-15-ე დღიდან 21-ე (22-ე) დღის ჩათვლით. დღესასწაულის თარიღი თანამედროვე საერთაშორისო კალენდარით მოძრავია და მარტში ან აპრილში აღინიშნება. ფესახი არის ერთ-ერთი სამი პილიგრიმული დღესასწაულიდან. იგი ეძღვნება უფლის მიერ ებრაელთა გამოხსნას ეგვიპტელთა მონობიდან, პირველშობილ ყრმების გადარჩენას (რასაც წინ უძღვოდა ღვთის რისხვა ეგვიპტელთა მიმართ) და ანტიკური ევიპტიდან ებრაელთა გამოსვლას. საუფლო დღესასწაულზე (ისრაელში შვიდ და ისრაელის გარეთ რვა დღის მანძილზე) ებრაელები იცავენ მარხვას უფუარი პურის კვერით

ძველი აღთქმის წიგნი გამოსვლა მოგვითხრობს, ეგვიპტეში საშინლად იჩაგრებოდა ებრაელი ხალხი. უფალმა მათ განსათავისუფლებლად მრავალი ნიშანი და ათი სენი მოუვლინა ეგვიპტეს. მაგრამ ფარაონს გული გასასტიკებული ჰქონდა. მაშინ უფალმა ეგვიპტელებს მოუვლინა ღვთის რისხვა - პირველშობილთა მოკვდინება. ებრაელები გაფრთხილებულები იყვნენ, სახლის შესასვლელ კარზე ნიშანი დაედოთ ბატკნის სისხლით. ამ ნიშნის მქონე კარს სიკვდილის ანგელოზი გვერდ აარიდებდა და სენი მათ არ შეეხებოდა.ასეთი განსასჯელისაგან თავზარდაცემულმა ფარაონმა ებრაელებს ნება დართო ეგვიპტიდან წასულიყვნენ. განთავისუფლებული ებრაელები ისე ჩქარობდნენ, რომ პურის აფუებას აღარ დაელოდნენ, უფუარი ცომისაგან ხმიადი კვერები დააცხეს და საგზლად წაიღეს. ამიტომ ფესახის დღეებში, როდესაც იხსენიებენ პირველშობილ ყრმათა ხსნას, მონობისაგან განთავისუფლებასა და ეგვიპტიდან გამოსვლას, არ ჭამენ აფუებულ პურს. ამის გამო დღესასწაულს მეორენაირად "უფუარობის დღესასწაულს" უწოდებენ (חַג הַמַּצּוֹת - ჰაგ ჰა’მაცოთ) ამ დღესასწაულის უშუალო სიმბოლო და აუცილებელი ატრიბუტია უფუარი პურის კვერი - ხმიადი, რომელსაც მაცა ეწოდება.

ფესახი ანუ პასექი , ისევე როგორც შავოუთი და სუკოთი მიეკუთვნება სამ პილიგრიმულ დღესასწაულს (შალოშ რეგალიმ), როდესაც ისტორიული ტრადიციის თანახმად,მორწმუნეები ლოცვით მსვლელობას აწყობენ და მოილოცავენ იერუსალიმის ტაძარს. ანალოგიურ მომლოცველთა მსვლელობას აწყობენ სამარიტელები იმ განსხვავებით, რომ ამ მსახურებაში მხოლოდ მამაკაცები მონაწილეობენ და მოილოცავენ გერიზიმის მთა

                          ჰეროდე I დიდი

                                            

 (დ. ძვ. წ. 73 — გ. ძვ. წ. 4) — იუდეველთა მეფე ძვ. წ. 40 წლიდან (ფაქტობრივად 37 წლიდან). წარმოშობით ედომელი. ძვ. წ. 47 წლიდან გალილეის მმართველი იყო. ძვ. წ. 40წელს რომის სენატმა მეფედ გამოაცხადა, მაგრამ მხოლოდ სამი წლის შემდეგ (5-თვიანი ალყის შემდეგ) შეძლო რომაელთა დახმარებით იერუსალიმის აღება. ატარებდა ქვეყნის ელინიზაციის პოლიტიკას. მარჯვე და სასტიკი განმგებელი იყო. დაუნდობლად უსწორდებოდა თავის პოლიტიკურ მოწინააღმდეგეებს, არ ინდობდა შვილებსა და ნათესავებს. პოლიტიკური კარიერა დაიწყო 48 ძვ. წ. აღ. 25 წ-ის როგორც გუბერნატორმა ,,შავი წელი'' ჰეროდესთვის გახდა 31 ძვ.წ.აღ. როცა აქციუმის ბრძოლის დროს მარკ ანტონიუსმა განიცადა მარცხი, და იუდეაში შემოიჭრნენ სამხრეთ ტომები ხოლო თვითი იერუსალიმში მოხდა დიდი მიწისძვრა რ-ის შედეგადაც დაიღუპა 30 ათასზე მეტი მოსახლე. მაგრამ ჰეროდემ შეძლო ამ რთული მდგომარეოდიდან გამოსვლა. მან დაალაგა ურთიერთობა ახალ მეფესთან ოქტავიენე ავგუსტიუსთან. ასევე მან ააშენა სალოცავი და ამფითეატრი.
                                                    
                                               ჩვილების ცემა მეტეო დი ჯოვანი 1488

თანახმად მათეს სახარებისა ჰეროდემ როცა შეიტყო მოგვებისგან, რომ ბეთლემში მიდიან რათა თაყვანი სცენ ახალ დაბადებული ,,იუდეველთა მეფეს'' შეშინდა და გასცა ბრძანება მოეკლათ ახალ დაბადებული. ზებუნებრივი ძალით მოგვება არ გასცეს ახალ დაბადებული რის შედეგ ყველა ორ წლამდე ბავშვის მოკვლის ბრძანება გასცა ბეთლემში. რაოდენობა არაა აღნიშნული თუ რადენი იქნა მოკლული ციფრები მერყეობს 14000 (ბიაზანტიური ტრადიციით) 64000(სირიულით) ბირუს ალვორდი ამტკიცებს, რომ ასეთი რაოდენობის მაშტაბურობით წარმოუდგენელი იყო იმის გათვალისწინებით რომ ბეთლემი იყო პატარა ქალაქი.
 სხვა ისტორიკოსი და ღვთისმეტყველები აღნიშნავენ, რომ დიდი ნაკადი იყო ბეთლემში იმ დროს თანახმად ლუკას სახარებისა აღნიშნავს რომ იოსები და მარიამი ნიდიოდნენ ბეთლემში იმ მიზეზით, რომ მიდიოდა აღწერა მოსახლეობის და ქალაქი იყო გდატვირთული იყო.

ჰეროდემ იცოცხლა ხანდაზმულ წლოვანებამდე 70 წლოვანობამდე თუმცა სიკვდილის წინ ის მძიმედ განიცდიდა ტკივილებს მუცლის არეში, უშედეგო მცდელობისა მკურნალობისა ის შეეგუა თავის სიკვდილს. ზოგიერთი ისტორიკოსი წინაამღდეგი არიან გარდაცვალების თარიღ ვიანიდან არ ემთხვევა დიონისია მცირეს ქრონოლოგიას, რ-იც იესოს დაბადებას 1 წელს აღნიშნავს.

იხ. ვიდეო