ჰიპნოზი
(ძვ.-ბერძნ. ὕπνος - ძილი) — ცნობიერების შეცვლილი მდგომარეობა, რომელიც ხასიათდება ღრმა მოდუნებით, შთაგონებისადმი მიმღებლობით, აღქმის, მეხსიერების, მოტივაციისდა თვითკონტროლის ცვლილებებით. ჰიპნოზში მყოფი ადამიანიგარეგნულად ძილის მაგვარ მდგომარეობაში იმყოფება, თუმცა ძილი მასში საერთოდ არ მონაწილეობს. ჰიპნოტურ მდგომარეობაში მყოფი ადამიანები მომატებული შთაგონებადობით ხასიათდებიან ჰიპნოტიზიორის შთაგონების მიმართ. ისინი გრძნობენ, რომ მათი ქცევა ყოველგვარი ცნობიერი განზრახვისა და ძალისხმევის გარეშე ხორციელდება.
ჰიპნოზის მოქმედების ფსიქოლოგიურ თავისებურებათა შესახებ მკვლევართა შორის თანხმობა არ არსებობს. ადრეული თეორიისთანახმად, ჰიპნოზში მყოფი პირები ტრანსის მაგვარ მდგომარეობაში იმყოფებიან, რომელიც დიდად განსხვავდება ფხიზელი ცნობიერების მდგომარეობისგან. მეორე თეორიის თანახმად კი ჰიპნოზი მხოლოდ მომატებულ მოტივაციას წარმოადგენს. სხვა თეორიების მიხედვით, ჰიპნოზი როლური თამაშის ერთ-ერთი ნაირსახეობა - პლაცებო რეაქციის სახეობაა და მიმართულია ჰიპნოტიზიორის მოწონების დასამსახურებლად.
რეგრესული ჰიპნოზი ჰიპნოზური ფენომენი, რ-ის დროსაც ინდივიდი თავიდან განიცდის გადახდილ განცდებს თავისი წარსულისა თითქოს ის ეხლა ხდებოდეს. მაგ., არქმა გარემოსი ზუსტად ისეთი იქნება როგორიც იყო იმ დროს რეგრესული ჰიპნოზის დროს ბავშობა თუ არის ანალოგიური იქნება. როგორც ჩანს ყველაფერი ეს მაინც ფსოქოლოგიური რეკონსტრურირებაა ზრდასული ადამიანის. რეგრესული ჰიპმოზის დროს მაინც არის კონტაქტი რეალურ სივრცეში.
რიჩრდ ბერგი - სურათი ჰიპნოზის სეანსი
რეგრესული ჰიპნოზი ჰიპნოზური ფენომენი, რ-ის დროსაც ინდივიდი თავიდან განიცდის გადახდილ განცდებს თავისი წარსულისა თითქოს ის ეხლა ხდებოდეს. მაგ., არქმა გარემოსი ზუსტად ისეთი იქნება როგორიც იყო იმ დროს რეგრესული ჰიპნოზის დროს ბავშობა თუ არის ანალოგიური იქნება. როგორც ჩანს ყველაფერი ეს მაინც ფსოქოლოგიური რეკონსტრურირებაა ზრდასული ადამიანის. რეგრესული ჰიპმოზის დროს მაინც არის კონტაქტი რეალურ სივრცეში.
რიჩრდ ბერგი - სურათი ჰიპნოზის სეანსი
მიუხედავად იმისა, რომ რეგრესული ჰიპნოზი ხშირად გამოიყენება ჰოპნოთერაპიის დროს მისი ბუნება არაა შესწავლილი და ახსნილი.
მინიმალური რეგრესირება წარმოადგენს უბრალო ხსოვნას რაგაც გარკვეული ეპიზოდის წარსულიდან. ამ მეთოდ ასევე იყენებენ ამნეზიის დროსაც ასევე უფოლოგები იმ შემთხვევაში როცა არ ახსოვთ კონტაქტის დროს თუ რა გადახდა თავს.
ჰიპნოზის ფენომენის ალტერნატიული ხედვაგარდა იმ თეორიისა, რომ ჰიპნოზი არის ცნობიერების განსაკუთრებული მდგომარეობა, ასევე არსებობს ალტერნატიული შეხედულება. ნიკოლას სპანოსი, R.W. White- ის, S.T. Sarbin- ის, M.T. Orne- ის და T.K. Barber- ის მოსაზრებით, ამტკიცებდა, რომ არ არსებობს ჰიპნოზი, როგორც ფიზიოლოგიური მდგომარეობა; ჰიპნოზი არის მხოლოდ ქცევა, რომელიც გამოწვეულია მომატებული მოტივაციით . მისი აზრით, ჰიპნოზირებული ადამიანი, რომელსაც სურს დაადასტუროს ჰიპნოზის ეფექტურობა და ამაში სხვების დარწმუნებაც დაიწყოს, ჰიპნოტისტიზმზე ზემოქმედებას ემორჩილება და მის ქმედებებს ინტერპრეტაციას უკეთებს როგორც გარედან. მთელი რიგი ექსპერიმენტებით, სპანოსმა აჩვენა, რომ ჰიპნოზი დამოკიდებულია მიზნის მოლოდინზე და მოტივაციაზე. სპანოსი ეწინააღმდეგებოდა გილგარდას (ჰილგარდას) და სხვები დარწმუნდნენ, რომ ჰიპნოზი არის ცნობიერების შეცვლილი ან ცნობიერების დისოციაციის სახელმწიფო.
იხ. ვიდეო რეგრესული ჰიპნოზის ქვეშ კორონავირუსზე
ზოგმუდ ფროდი (1856 - 1939) ფსიქოანალიზის საფუძველეზე , იკვლევდა ჰიპნოზს პარიზის სკოლაში.
თვდაპირველად ფროდი მომხრე იყო ჰიპნოთერაპიის. ის ”[სენასის დასაწყისში] ჰიპნოზის მდგომარეობაში მყოფი პაციენტებს აჭერდა მათ შუბლზე , რომ დამხარებოდა კონცენტრირებაში, ხოლო ვდილობდა აღედგინა (სავარაუდოდ) დათრგუნული მოგონებები” , და მალევე მან დაიწყო ფოკუსირება ჰიპნოტიკური რეგრესიისა და აბრეაქციის გაკეთებაზე, როგორც თერაპიული მეთოდები. თანაგრძნობის სულისკვეთებით, მან დაწერა ენციკლოპედიური სტატია ჰიპნოზის შესახებ, რომელიც გერმანულ ენაზე თარგმნა ბეგენიმა მის ერთ-ერთ ნაშრომში და გამოაქვეყნა საქმისწარმოების მნიშვნელოვანი სერია კოლეგასთან ჯოზეფ ბრეიერთან ერთად სათაურით: "კვლევები ისტერიაზე [en]" (1895). ეს ნაშრომი იქცა ფუძემდებლურ ტექსტად შემდგომი ტრადიციებისთვის, რომლებიც ცნობილია როგორც ”ჰიპნოზი” ან ”რეგრესიული ჰიპნოთერაპია”.
ფოტოსურათი კვლევა ჰიპნოზუს სფეროს, ანომალური ფსიქოლოგია (1938)
მიუხედავად ამისა, ფროიდმა თანდათანობით დაიწყო ჰიპნოზის მიტოვება ფსიქოანალიზის სასარგებლოდ, თანაუგრძნობდა თავისუფალ ასოციაციებს და არაქვეცნობიერის ინტერპრეტაციებს. ფსიქოანალიზის დროს საჭირო დიდ ხარჯებთან ბრძოლის დროს, ფროიდმა მოგვიანებით თქვა, რომ სუფთა ფსიქოანალიზი შეიძლება ჰიპნოტიკურ შეხედულებასთან ერთად, განკურნების პროცესის დასაჩქარებლად. ამასთან, მისი აზრით, ამან შეიძლება შედეგი შეამციროს: ”ასევე, სავარაუდოა, რომ ჩვენი თერაპიის რიცხვმა გამოყენებამ დაგვივიდეს ფსიქოანალიზის სუფთა ოქრო დავაყენოთ პირდაპირი [ჰიპნოტიკური] შემოთავაზებით.”
ფროიდის მიმდევრებიდან მხოლოდ რამდენიმე მოწაფე იყო საკმარისად გამოცდილი ჰიპნოზის დროს სინთეზის მცდელობისთვის. მათმა შრომებმა შეზღუდული გავლენა მოახდინეს ჰიპნოთერაპიულ მიდგომებზე, რომლებიც დღეს სხვანაირად არის ცნობილი: ”ჰიპნოტიკური რეგრესია”, ”ჰიპნოტიკური მიმდინარეობა” და ”ჰიპნოზი”.
