ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -  

                                    შვიტა   

Equinsetum arvense

მრავლწლოვანი სამკურნალო  მცენარეა მცენარე შეიცავს ნახშირწყლებს (პექტინს, გალაქტოზას, გლუკოზას, მანოზას, არაბინოზს, ქსილოზას), ორგანულ მჟავებს (აკონიტი, ფუმარა, გლუკონი, გლიცერინი, ვაშლი, მალონიკი, ცინქონა, ვარდკაჭაჭა), სტეროიდები (მათ შორის β- სიტოსტეროლი, კამპესტეროლი, იზოფუკოსტეროლი ქოლესტერინი), საპონინები, ლიგნინი, ფლავონოიდები (იზოკერციტრინის, კაემფეროლის, კვერცეტინის, ლუტეოლინის ჩათვლით), ფენოლის კარბოქსილის მჟავები და მათი წარმოებულები (მათ შორის, ვანილი, პროტოკატექური, გალური, ფეროლური, კოფეინის მჟავები), კაროტინოიდები (მათ შორის β- კაროტინოიდები და γ- კაროტინი, ლუთეინი), C ვიტამინი. დავები შეიცავს კაროტინოიდებს (α-კაროტინს, β- კაროტინს, γ- კაროტინს), ფლავონოიდებს (გოსიპიტრინი, არტიკულატინი, იზოართიკულატინი), მაღალ ცხიმოვან მჟავებს.

იხ. ვიდეო

აბაზანისთვის შვიტას ნაყენი ასე მზადდება:
. 100 გ ბალახს დაასხით ცხელი წყალი და ერთი საათით დააყენეთ. მზა ნაყენი ჩაასხით წყლით სავსე აბაზანაში და შიგ ჩაწექით.
გერმანიის ჯანდაცვის სამინისტრო გვაფრთხილებს, არამც და არამც არ მივიღოთ შვიტას შემცველი პრეპარატი, თუ გულის ან თირკმელების უკმარისობას ვუჩივით. თუ ამ მხრივ ყველაფერი რიგზე გაქვთ, ნივთიერებათა ცვლის მოსაწესრიგებლად და შეშუპების დასაცხრობად მოამზადეთ ასეთი ნაყენი:
. აიღეთ 1-2 ჩ. კ. დაქუცმაცებული ბალახი, დაასხით 250 მლ ცივი წყალი და 12 საათი გააჩერეთ ან დაასხით მდუღარე წყალი და ნახევარ საათში გაფილტრეთ. სვით დღეში 3 ჭიქა დიდი ხნის განმავლობაში.
ხველის დასაცხრობად და გაციების პროფილაქტიკისთვის შემდეგი ნაყენის დამზადებას გირჩევთ:
. აიღეთ 2-2 წილი შვიტა, ცაცხვის ყვავილი და მრავალძარღვა, ერთი წილი კამის ფესვი. 2 ს. კ. ნარევს დაასხით 250 მგ მდუღარე, დააყენეთ 15 წუთი და გაფილტრეთ. დალიეთ დღეში 2-3 ჭიქა. თუ შაქრიანი დიაბეტი არ გააქვთ, შეგიძლიათ დაატკბოთ, უმჯობესია თაფლით.
გარდა ამისა, შვიტას ნაყენი უხდება:
. შარდკენჭოვან დაავადებას. აიღეთ 2 ს. კ. დაქუცმაცებული ბალახი, დაასხით ერთი ჭიქა მდუღარე, ერთი საათით დააყენეთ და გაფილტრეთ. სვით მეოთხედი ჭიქა დღეში 4-ჯერ.
. რევმატიზმს. 4 ჩ. კ. დაქუცმაცებულ ბალახს დაასხით 2 ჭიქა მდუღარე, შეფუთეთ და ორი საათით დააყენეთ. მიიღეთ 1 ს. კ. დღეში 5-6-ჯერ.
. ქერტლს. აიღეთ 1 ს. კ. დაქუცმაცებული ბალახი, დაასხით 2 ჭიქა მდუღარე, ადუღეთ 10 წუთი და გაფილტრეთ. შეიზილეთ თმის ძირებში დღეგამოშვებით, დაძინებამდე 1-2 საათით ადრე. იხ . ბმულზე 

არენდ-როლანის კომეტა

ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -   

                                      არენდ-როლანის კომეტა

                                                                  

 (კომეტა 1957 III) აღმოაჩინეს სილვენ არენდმა და ჟორჟ როლანმა 1956 წლის 8 ნოემბერს უკლის ობსერვატორიაში (ბელგია).

1957 წლის 8 აპრილს კომეტამ პერიჰელიუმი გაიარა. ბრწყინვალების მაქსიმუმში პირველი ვარსკვლავიური სიდიდისა იყო, კარგად ჩანდა შეუიარაღებელი თვალით, ჰქონდა 2 კუდი, რომელთაგან უგრძესი 60 მლნ. კმ-ზე იყო გაჭიმული. სპექტრში ნახშირბადის, ციანისა და ნატრიუმის ზოლები ჩანდა. არენდ-როლანის კომეტა პირველი კომეტაა, რომელშიც შეინიშნა რადიოგასხივები. კომეტა არაპერიოდულია.

                         ბიელას კომეტა

კომეტა ბიელა 1846წ-ის თებერვალი მალე დაშლის შედეგად ბირთვი გაიხლიჩა ორ ნაწილად სურათი ე.ვაისის

(3D / Biela) არის იუპიტერების ოჯახის მოკლევადიანი კომეტა, რომელიც პირველად 1772 წლის 8 მარტს დააფიქსირა ფრანგმა ასტრონომმა ჟაკ ლეიბაქს მონტეინმა (1716-1785?) ქალაქ ლიმოჟიდან, დედამიწასთან უახლოესი მოახლოების მომენტამდე ხუთი დღით ადრე (0.63 AU). ე.) როდესაც იგი იმდენად ნათელი გახდა, რომ მისი დანახვა შეუიარაღებელი თვალითაც შეიძლებოდა. ამ კომეტის შესახებ ყველაზე საგულისხმო ის არის, რომ თითქმის 170 წელი გავიდა მისი ბოლო დაკვირვებიდან. მოკლე პერიოდის კომეტისთვის ეს უზარმაზარი პერიოდია, რადგან ზოგიერთი მათგანისთვის ორბიტალური ცვლილებები ხდება თითქმის ყოველი მობრუნების შემდეგ მზის გარშემო. ამიტომ, დღეს ამ კომეტის ხელახალი აღმოჩენისა და იდენტიფიკაციის შანსი ძალიან მცირეა, განსაკუთრებით თუ გავითვალისწინებთ დიდ მეტეორალურ წვიმას, რომელიც მოხდა 7 წლის სიხშირით 1872 წლიდან (კომეტის მოსალოდნელი დაბრუნების წელი), რაც მაღალი ხარისხის ალბათობით მიუთითებს მის დაშლაზე. კომეტას საკმაოდ მოკლე ორბიტალური პერიოდი ჰქონდა მზის გარშემო - 6,46 წელზე მეტი.

იხ. ვიდეო

            

ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -  

                            დათვისკენკრა

სამეფო: მცენარეები - ლათ. სახელი - Arctostaphylos

მცენარეთა გვარი მანანასებრთა (შქერისებრთა) ოჯახისა. გართხმული ბუჩქებია. აქვთ მარადმწვანე ტყავისებრი ფოთლები, მტევნებად შეკრებილი ვარდისფერი ყვავილები და წითელი კურკინა ნაყოფი.

ცნობილია 18 სახეობა. გვხვდება ევროპასა და ჩრდილოეთ ამერიკაში. საქართველოში მხოლოდ ერთი სახეობაა - კავკასიური დათვისკენკრა (ლათ. Arctostaphylos caucasicus), რომელიც იზრდება დასავლეთ საქართველოს ფიჭვნარებში, სუბალპური და ალპური სარტყლის ღორღიან ადგილებზე.

მისი ნაყოფი იჭმევა. ფოთოლი შეიცავს გლუკოზიდ არბუთინს და მთრიმლავ ნივთიერებებს. გამხმარი ფოთლების ნახარში იხმარება მედიცინაში. გვხდება ზღვის დონიდან 1000 - 2400მ სიმაღლეზე. მედიცინაში ყვავილობის დროს მოკრეფილი ფოთლები გამოიყენება. იზრდება იჭვნარებში, სუბალპურ და ალპურ სარტყელში, მშრალ ღორღიან ადგილებში. შედარებიტ ხშირია აფხაზეთში, სვანეთში, რაჭა-ლეჩხუმში, სამეგრელოში და იმერეთში.

მისი პრეპარატები ფართოდ გამოიყენება სადეზინფექციო საშუალებად და შარდმენ საშუელებად. ცისტის და უერთიტის პიელიტის. იყენებენ მასტიტის დროს. დალევის შმეთხვევაში იგი აღიძიანებს კუჭინაწლავს ტრაქტატის ლორწოვან გარს, რაც ცალკეულ შემთხვევაში გახატულია პირღებინების და კუჭაშლილობისას.

იხ. ვიდეო

ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -  

    მთიანი ყარაბაღის 2020 წლის კონფლიქტი

     ტერიტორია, კონტრორირებული არაღიარებული მთიანი-ყარაბაღის რესპუბლიკა     ტეროტორია, გამოცხადებული  მყრ,მააგრამ კონყტრორირებული აზრბაიჯანის მხრიდან      მხარდაჭერილი აზერბაჯანის ჯარისკონფლიწქტის დროს  (აზერბაიჯანელების მონაცემებით; დიდი ნაწილი აღიარებულია სომხეთის მხრიდან 

 მიმდინარე შეიარაღებული კონფლიქტი აზერბაიჯანსა და სომხეთს შორის სადავო მთიანი ყარაბაღის რეგიონში.

შეტაკებები დაიწყო 2020 წლის 27 სექტემბრის დილას მთიანი ყარაბაღის საკონტაქტო ხაზის გასწვრივ, რომელიც დამყარდა მთიანი ყარაბაღის ომის შემდეგ (1988–1994). შეტაკებების საპასუხოდ, სომხეთმა და არცახმა სრული მობილიზაცია და საომარი მდგომარეობა გამოაცხადეს. აზერბაიჯანმა კომენდატის საათი და სრული მობილიზაცია გამოაცხადა. ომი მოიცავს თვითმფრინავების, სენსორების, შორი მანძილით მძიმე არტილერიის და ბალისტიკური რაკეტების გამოყენებას, აგრეთვე სახელმწიფო პროპაგანდსა და სოციალური მედიის ოფიციალური ანგარიშების გამოყენებას, რაც ონლაინ საინფორმაციო ომს წარმოადგენს. 

იხ..ვიდეო

მრავალმა ქვეყანამ და გაერომ მკაცრად დაგმეს კონფლიქტი და ორივე მხარეს მოუწოდეს დაძაბულობის დეესკალაციისკენ და მნიშვნელოვანი მოლაპარაკებებისკენ. საერთაშორისო ანალიტიკოსების აზრით, საბრძოლო მოქმედებები, სავარაუდოდ, დაიწყო აზერბაიჯანის შეტევით. 

იხ. ვიდეო

მხარეები მოსკოვში ცეცხლის დროებით შეწყვეტაზე შეთანხმდნენ, რომელიც ძალაში 10 ოქტომბერს შევიდა. ცეცხლის შეწყვეტის ხელშეკრულება არაერთხელ დაირღვა, შეჩერდა გვამების გეგმიური დაბრუნებისა და დაჭრილთა და პატიმართა გაცვლის პროცესები.  ორივე მხრიდან დაღუპულთა რიცხვი ათასამდე მერყეობს. რუსულ-თურქული გეოპოლიტიკური დინამიკისა და მილსადენის პოლიტიკის გამო არსებობს ფართო რეგიონულ კონფლიქტად გადაზრდის საშიშროებაც. 

იხ. ვიდეო

მთიანი ყარაბაღი კონფლიქტური რეგიონია, რომელიც ადმინისტრაციულად აზერბაიჯანს ეკუთვნის, თუმცა მეტწილად სომეხი ეთნიკური ჯგუფებითაა დასახლებული. ეს რეგიონი აზერბაიჯანის დე იურე ნაწილია, მაგრამ ფაქტობრივად იმართება თვითგამოცხადებული არცახის რესპუბლიკის მერ, რომელსაც მხარს უჭერს სომხეთი. ეთნიკური ძალადობა დაიწყო გასული საუკუნის 80-იანი წლების ბოლოს და სრულ ომში გადაიზარდა სსრკ-ს დაშლის შემდეგ, 1991 წელს. მთიანი ყარაბაღის ომის შედეგად 750,000 აზერბაიჯანელი და 353,000 სომეხი გადასახლდა აზერბაიჯანიდან და სომხეთიდან. ომი 1994 წელს ცეცხლის შეწყვეტით დასრულდა.

იხ. ვიდეო

სამი ათწლეულის განმავლობაში ცეცხლის შეწყვეტის შეთანხმება მრავალჯერ დაირღვა. მიმდინარე კონფლიქტამდე ყველაზე სერიოზული ინციდენტები იყო მთიანი ყარაბაღის 2016 წლის შეტაკებები. მიუხედავად იმისა, რომ გაუგებარია, თუ როგორ სურთ ტერიტორიის მართვა ამ რეგიონის ამჟამინდელ მცხოვრებლებს, გამოკითხვების თანახმად, მათ არ სურთ აზერბაიჯანის შემადგენლობაში იყვნენ. 2019 წლის აგვისტოში სომხეთის პრემიერ- მინისტრი, ნიკოლ ფაშინიანი ესტუმრა რეგიონს, სადაც მან განაცხადა: ,,არცახი სომხეთია, წერტილი".

იხ. ვიდეო მიმიდანრე პროცესებზე

შეტაკებები მოხდა სომხეთსა და აზერბაიჯანს შორის საზღვარზე 2020 წლის ივლისში. ათასობით აზერბაიჯანელმა საპროტესტო აქცია გამართა სომხეთის წინააღმდეგ მათ ომის დაწყება სურდათ.

იხ. ვიდეო

2020 წლის ივლისიდან სომხეთმა და აზერბაიჯანმა ფართომასშტაბიანი სამხედრო წვრთნები დაიწყეს. საომარი მოქმედებების განახლებამდე გაჩნდა ბრალდებები, რომ ჰამზას დივიზიის ასობით სირიელი შეიყვანეს აზერბაიჯანში. მაშინ, როდესაც პრეზიდენტ ერდოღანთან დაახლოებული თურქული მედია აცხადებდა, რომ ერაყიდან და სირიიდან ჯარისჯაცები მთიან ყარაბაღში სომხების მხარდასაჭერად გადავიდნენ. როგორც აზერბაიჯანის, ასევე სომხეთის მთავრობები უარყოფენ ბრალს უცხოელი მებრძოლების მონაწილეობის შესახებ.

                                          

ანალიზი - ანალიტიკა რა გეოპოლიტიკური ცვლილებები მოხდება რეგიონში თუ აზერბაიჯანმა დაიბრუნა ყარაბაღი ძალისმიერი გზით. რისი წინაპირობა საკმაოდ სოლიდურად გამოიყურება. ამ კითხვაზე პასუხი ზოგადად უნდა მივადევნოთ თვალი რუსეთის სამეზებლოში მიმდინარე პროცესებს და ჩემის აზრით ეს პირდაპირ დაკავშირებულია მიმდინარე ომთან.  პირველი აშკარად ჩანს რომ რუსეთის დასუსტების გზაზე დგას როგროც ეკონომიკურად ასევე გავლენის მიმართულების და ისიც უნდა ვივარაუდოთ რომ პუტინის რუსეთს ნამდვილად ეშინია თვითონ რუსეთში რევულუციის და ძალაუფლების დაკარგვის.

იხ. ვიდეო

 როგორც ვიცით სანამ დაიწყებოდა აღნიშნული ომი უფრო სწორად რომ ვთქვათ ალიევი წამოიწყებდა ომს მანამდე ბელორუსიაში მიდმინარეობდა სეროზული გამოსვლები და    რელურად ბელორუსია და სასომხეთია რუსეთის მიკავშირეები ევროპულ ნაწილში და ზუსტად ამ წერტილებში მიმდინარეობს რუსული გავლენების დასუსტების გამოვლიენება.  როგორც ვიცით რუსული ბაზები დგას ორივე ქვეყანაში და ეკონომიკურად ძლიერ მიჯაჭვულნი არიან. სომმხები კი თუ დაკარგავენ ყარაბაღს არა მგონია ეს რუსული გავლენაზე მინიმუ დადებითად იმოქედოს და რათქა უნდა თუქრული გავლენებიც იზრდება როგორც ამიერ კავკასიაში ასევე რეალურად ჩრდ. კავკასიაშიც. რუსებს კი ერთის მხრივ ეშინია თურქეთის მაგარმ უფრო პანიკურდა ამერიკელებისა და ანოტოს ეს აშკარდ ჩანს რუსული თოქშოიუებში. ასე რომ რეალურად ჩვენ ვხედავთ რუსული გაეპოლიტიკის დასუსტებას ცალსახად შემდეგში კი ჩვენ გვიჩვენებს მოვლენები თუ როგორი სიჩქარით წავა და გადავა თუ არა ეს შუა აზიის ქვეყნებზეც.

იხ. ვიდეო შუშის აღება 

მაშ ასე დასრულდა ომი სასოხეთმა დაკარგა საკმაოდ სერიზული ტერიტორიები და აზერბაიჯანმა აიღო მთელი რიგი ტერიტორიები მათ შორის შუშა და სხვა დასახლებები. იხ. ვიდეო აქ ნათქვამია ვიდეოში რომ პომპეუს ჩასმოვლა რ-იც რაქმა უნდა შეგნებულად დამეთხვა გეოპოლიტიკუ ცვლილელებს რეგიონში

მოკლე ანალიზი - რათმქა უნდა ჩემის აზრით ყარაბაღის კონფლიქტი არ წარმოადგენს ცალკე აღებული მოვლენას და ამიტომ სრული სურათისთვის საჭიროა უფრო ფართო გეოპოლიტიკური პრეცესების კონექსტის ჩარჩოში განვიხილოთ. ოირველი და მნიშვნელოვანი ისაა, რომ ზოგადად ეხლა მიმდინარეობს რუსეთის დასუსტების პროცესი ყველა მიმართულებით მათ შორის ეკონომიკური და გავლენის სფეროს დასუსტების მიმართულებით ბელორუსიის კრიზისიც რომელიც ყარაბაღის განახლებულ კონფლიქტს წინ უსწრებდა ამის ნიშანი იყო. 

მეორე და მნიშვნელოვანი თურქეთის გავლენა გაძლიერდა რეგიონში მნიშვნელოვნად და რუსული პრესტიჟი დაეცა იგივე თუნდაც სომხეთის მოსახლეობაში. ასევე მნიშვნელოვანია ორი კომპონენტი ესა გახლავთ ტერიტორიის დაბრუნების ძალისმიერი დაბრუნება და

ომის ახალებური მიდგომა. ის ვინც ფიქრობს რომ თურქეტს არანაირი მონაწილეობა მიუღია ამ ომში რბილად რომ ვთქვათ ღრმად ცდება. წლობის განმავლობაში აზერბაიჯანი და თურქეთი ერთობლივ წვრთნებს  ატარებდნენ მხოლოდ ერთად ერთი მიზნით ყარაბაღის დაბრუნების ანუ სომხეთისთვის ომის წარნოაების დახვეწისთვის. უფრო მეტიც აშკარად ჩანდა და არც იყო დამალული რომ  თურქეთის გენშატაბმა დაუგეგმა  და ტაქტიკა.

იხ. ვიდეო

რათთქა უნდა ღრმა შეთქმულებისს თეორიაში არ შევიდეთ მაინ ითვლება დასავლური სამხედრო ტეხნოლოგიისა და ტაქტიკის გამარჯვებად  და რუსულის  ცალსახად ფიასკოს.დასავლეთის გამაჯვება დიდი როლს თამაშობს  როგორც ზემოთ ვიდეოშიცაა უკრაინისთვის  შეძლია ეს ტაქტიკური გარეჯვება აზერბაიჯანის გამოიყენოს დონბასში და ლუგანკსში და არც დროს კარგავს როცა ერთობლი უპილოტოების წარმოება გადაწყვიტეს უკრაინამ და რუსეთმა რათქა უნდა საქართველომაც უნდა მიაქცვიოს ყურადღება კერძოს თვითონ თურქული უპილოტო ბაირაქტარი იხ. ბმულზე სტატია ღირებულბააა 70 მლონ დოლარი ჩვენ შეგვიძლია სეროზული წარმობაც დავიწყოთ თუ    საქართველოს თავდაცვის სამინისტრომ და დელტა და ხელოსუფლება მჭიდრო კავშისდავამყარებთ მსაჩუსეთი ტეხნოლოგიის ინსტიტუტთან იხ სტატია.

                                                       რეკლამა

იხ. ბმულზე . . . 

https://shotashota75.blogspot.com/search?q=%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%99%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%9B%E1%83%90

ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -  

              აშშ-ს საპრეზიდენტო არჩევნები

 ბიბისის ინფორმაცია - როგორც პრეზიდენტი დონალდ ტრამპი, ისე მისი მთავარი კონკურენტი მიმდინარე არჩევნებში, დემოკრატი ჯო ბაიდენი, ახალგაზრდა არ არიან, მათ თავიანთი კარიერა და პირადი ცხოვრება რამდენიმე ათწლეულის განმავლობაში ააგეს. იხ. ლინკზე 

დონალდ ჯონ ტრამპი დაიბადა მეორე მსოფლიო ომის დასრულებიდან ცოტა ხნის შემდეგ, 1946 წლის ივნისში. ის ნიუ იორკის წარმატებული საბინაო ბიზნესმენის, ფრედ ტრამპისა და შოტლანდიელი დიასახლისის მერი ენ მაკლეოდ-ტრამპის მეოთხე შვილი იყო.

მიუხედავად იმისა, რომ დონალდ ტრამპი შეძლებულ ოჯახში გაიზარდა 23-ოთახიან სახლში, იგი მამის კომპანიაში უნდა დაიწყოს მუშაობა ქვემოდან ზემოთ. მაგრამ სკოლაში ცუდი საქციელის გამო, 13 წლის ასაკში, ტრამპი გაგზავნეს სამხედრო სკოლაში, სადაც ის რამდენიმე წლის განმავლობაში სწავლობდა.

1968 წელს ტრამპმა მიიღო პენსილვანიის უნივერსიტეტის ეკონომიკის დიპლომი და მალე გახდა მამის კომპანიის მემკვიდრეობის მთავარი პრეტენდენტი. მისმა უფროსმა ძმამ, ფრედმა, რომელიც თავდაპირველად გაწვრთნილი იყო ამ როლისთვის, გადაწყვიტა დაეწყო მფრინავის კარიერა.

                                          იხ. ვიდეო პირდაპირი ტრანსლიანცია

ჯოზეფ რობინეტ ბაიდენ უმცროსი დაიბადა სკრანტონში, პენსილვანია 1942 წელს. ის მშობლების ოთხი შვილიდან ყველაზე უფროსია - ამერიკელ-ირლანდიელი კათოლიკეები. მისი მამა, ჯოზეფ უფროსი, იყო გაკოტრებული ბიზნესმენი. მან შეძლო ფეხზე წამოდგომა, როდესაც ავტომობილების წარმატებული გამყიდველი გახდა, როდესაც ჯო საშუალო სკოლაში სწავლობდა.

იხ. ვიდეო ბაიდენის გამარჯვება და პუტინის პანიკა 

სკოლაში ბაიდენს დასცინოდნენ, რადგან ის გაბუტავდა. მაგრამ მომავალ ვიცე-პრეზიდენტმა ისწავლა დაავადების მოგვარება სარკის წინ პოეზიის კითხვით.

ბაიდენმა მიიღო პირველი უმაღლესი განათლება ისტორიასა და პოლიტიკურ მეცნიერებებში დელავერის უნივერსიტეტში. შემდეგ მან იურიდიული ფაკულტეტი შეისწავლა ნიუ იორკის შტატის სირაკუზის უნივერსიტეტში, სადაც გაიცნო თავისი პირველი ცოლი, ნელია.

სკოლის დამთავრების შემდეგ, ბაიდენმა დაიწყო კარიერა იურიდიულ ფირმაში, დელავერის ქალაქ ვილმინგტონში   

იხ. ვიდეო

                                       რეკლამა

იხ. ბმულზე . . . ➸➸➸➸➸➸➸➸

https://shotashota75.blogspot.com/2020/06/blog-post_3.html

ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -  

                            წითელი გიგანტი

მზის ტიპის მთავარი მიმდევრობის ვარსკვლავისა და წითელი გიგანტის სტრუქტურა იზოთერმული ჰელიუმის ბირთვით და ფენიანი ნუკლეოსინთეზის ზონით (არ არის მასშტაბური)

დაბალი ან საშუალო მასის (0,3—8 მზის მასა) კაშკაშა გიგანტური ვარსკვლავი, რომელიც ვარსკვლავური ევოლუციის მიწურულ ფაზაშია. მისი გარე ატმოსფერო გამობერილი და გათხელებულია, რის გამოც მისი რადიუსი უზარმაზარი ხდება, ხოლო ზედაპირის ტემპერატურა — დაბალი, რომელიც არის 5000K და ქვემოთ. წითელი გიგანტის გარეგნობა ყვითელი-ნარინჯისფერი და წითელია და მოიცავს სპექტრულ ტიპებს, K-სა და M-ს, ასევე S კლასისა და ნახშირბადის ვარსკვლავების უმეტესობას.

ჰერცშპრუნგ-რასელის ვარსკლავური დიაგრამა

ყველაზე გავრცელებული წითელი გიგანტები არის ის ვარსკვლავები, რომლებიც უახლოვდება ე.წ. წითელი გიგანტის განშტების (წგგ) დასასრულს, მაგრამ წყალბადს კვლავ გარდაქმნის ჰელიუმად გარსში, რომელიც გადაგვარებული ჰელიუმის ბირთვს გარს აკრავს. სხვა წითელი გიგანტებია: ერთად შეჯგუფებული ვარსკვლავები ჰორიზონტალური განშტოების გრილ ნახევარში, რომლებიც ბირთვში ჰელიუმს ნახშირბადად გარდაქმნის სამმაგი ალფა პროცესით; და ასიმპტოტური გიგანტური განშოების (აგგ) ვარსკვლავები, რომლებიც ჰელიუმს წვავს ნახშირბად-ჟანგბადის გადაგვარებული ბირთვის გარეთ.

                                                   სპექტრული კლასი ვარსკლავების

დედამიწასთან მდებარე უახლოესი წითელი გიგანტი არის Gamma Crucis, რომელიც 88 სინათლის წელიწადითაა დაშორებული, თუმცა, ნარინჯისფერ გიგანტ „არქტურს“ ზოგი წითელ გიგანტად აღწერს. ეს უკანასკნელი დედამიწიდან 36 სინათლის წლითაა დაშორებული.

იხ. ვიდეო

წითელი გიგანტი ის ვარსკვლავია, რომელმაც თავის ბირთვში წყალბადის მარაგი ამოწურა და ბირთვის გარშემო არსებული გარსის წყალბადის თერმობირთვულ სინთეზზე გადაერთო. ასეთი ვარსკვლავების რადიუსი ათობით და ათასობით დიდია, ვიდრე მზისა. თუმცა, მათი გარსის ტემპერატურა დაბალია, რის გამოც მოწითალო-ნარინჯისფერი იერი აქვს. მათი გარსის დაბალი ენერგიის სიმკვრივის მიუხედავად, წითელი გიგანტები მზეზე ბევრად კაშკაშაა თავიანთი უზარმაზარი ზომის გამო. წითელი გიგანტის განშტოების ვარსკვლავების სიკაშკაშე მზისაზე (L☉) ასჯერ ან რამდენიმე ასეულჯერ მეტია, K და M სპექტრალური ტიპის ვარსკვლავების ზედაპირის ტემპერატურა 3000-4000K-ია, ხოლო დიამეტრი მზისას (R☉) 20-100-ჯერ აღემატება. ჰორიზონტალურ განშტოებაზე მდებარე ვარსკვლავები უფრო ცხელია, ხოლო ასიმპტოპურ გიგანტურ განშოებაზე 10-ჯერ უფრო კაშკაშა, მაგრამ ეს ორივე ტიპი ნაკლებად გავრცელებულია, ვიდრე წითელი გიგანტური განშტოების ვარსკვლავები.

ასიმპტოტურ გიგანტურ განშტოებას შორის ვარსკვლავები მიეკუთვნება C-N და გვიანდელ C-R ტიპის ნახშირბადის ვარსკვლავებს, რომლებიც წარმოიქმნება მაშინ, როცა ნახშირბადი და სხვა ელემენტები ზედაპირზე კონვექცირდება. პირველი ამოსვლა ხდება წყალბადის გარსის წვისას წითელი გიგანტის განშტოებაზე, მაგრამ არ წარმოქმნის დომინანტ ნახშირბადს ზედაპირზე. მეორე, ზოგჯერ მესამე, ამოსვლა ხდება ჰელიუმის გარსის წვისას ასიმპტოტურ გიგანტურ განშტოებაზე და ნახშირბადის კონვექცია ხდება საკმაოდ მასიური ვარსკვლავების ზედაპირზე.

წითელი გიგანტის ვარსკვლავური დისკო მკვეთრად გამოხატული არაა, რომელიც ეწინააღმდეგება მის გამოხატვას მრავალ ილუსტრაციაში. გარსის დაბალი მასის სიმკვრივის გამო ასეთ ვარსკვლავებს კარგად განსაზღვრული ფოტოსფერო არ აქვს და მათი სხეული თანდათანობით გადადის „გვირგვინში“. ყველაზე ცივ წითელ გიგანტებს რთული სპექტრი აქვს მოლეკულური ხაზებით, მაზერებითა და ზოგჯერ ემისიით.

წითელი გიგანტების სხვა საყურადღებო ნიშანი ისაა, რომ, მზის მსგავსი ვარსკვალვებისგან განსხვავებით, რომელთა ფოტოსფეროს აქვს მცირე კონვექციური უჯრედების (მზიური გრანულები) უზარმაზარი რიცხვი, წითელი გიგანტების ფოტოსფეროს, ასევე წითელი ზეგიგანტებისას, აქვს ძალიან მცირე რაოდენობის დიდი უჯრედები, რომლებიც იწვევს სიკაშკაშის ცვალებადობას ორივე ტიპის ვარსკვლავში

იხ. ვიდეო

ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет - 

                     ვარსკვლავური ევოლუცია

ვარსკლავების სიცოცხლი ხაგრძივობა

პროცესი, რომლითაც ვარსკვლავი მისი სიცოცხლის ხანგრძლივობის მანძილზე იცვლება. ეს სიცოცხლის ხანგრძლივობა რამდენიმე მილიონი წელიწადიდან (ყველაზე მასიური ვარსკვლავებისთვის) ტრილიონობით წელიწადამდე (ყველაზე ნაკლებად მასიურთათვის) მერყეობს, აქედან გამომდინარე, ვარსკვლავის სიცოცხლის ხანგრძლივობა დამოკიდებულია მის მასაზე. ცხრილზე ნაჩვენებია ვარსკვლავთა სიცოცხლის ხანგრძლივობა, როგორც მათი მასის ფუნქცია. ყველა ვარსკვლავი იბადება გაზისა და მტვრის ღრუბლების კოლაფსით, რომელთაც ხშირად ნისლეულებს ან მოლეკულურ ღრუბლებს უწოდებენ. მილიონობით წლების შემდეგ ეს ვარსკვლავები წონასწორობის მდგომარეობას აღწევს და ხდება მთავარი მიმდევრობის ვარსკვლავი.

                                                     

მზის ევულუცია

ვარსკვლავის ძირითადი საწვავი თერმობირთვული სინთეზია. თავდაპირველად ენერგია მთავარი მიმდევრობის ვარსკვლავის ბირთვში არსებული წყალბადის ატომების სინთეზით წარმოიქმნება. მოგვიანებით, როცა ჰელიუმის ატომების რაოდენობა დომინანტური ხდება ბირთვში, მზის მსგავსი ვარსკვლავი იწყებს წყალბადის სინთეზს სფერული გარსის გასწვრივ, რომელიც ბირთვს აკრავს გარშემო. ამ პროცესით ვარსკვლავი თანდათან იზრდება ზომაში და გადის ქვეგიგანტის ეტაპს, სანამ ის არ მიაღწევს წითელი გიგანტის ფაზას. ნახევარი მზის მასის ვარსკვლავებსაც შეუძლია ბირთვში ჰელიუმის სინთეზით ენერგია წარმოქმნას, ხოლო უფრო მასიურ ვარსკვლავებს შეუძლია უფრო მძიმე ელემენტების სინთეზი რამდენიმე გარსის გასწვრივ. როდესაც მზის მსგავსი ვარსკვლავი ამოწურავს ბირთვულ საწვავს, მისი ბირთვი მკვრივ თეთრ ჯუჯად კოლაფსირდება და გარე ფენები პლანეტურ ნისლეულად იფანტება. ათი ან მეტი მზის მასის ვარსკვლავს შეუძლია ზეახლად აინთოს, რადგან მათი ინერტული რკინის ბირთვი კოლაფსირდება უკიდურესად მკვრივ ნეიტრონულ ვარსკვლავად ან შავ ხვრელად. მიუხედავად იმისა, რომ სამყარო იმდენად ხნიერი არაა, რომ რომელიმე წითელ ჯუჯას სიცოცხლის დასასრულს მიეღწია, ვარსკვლავური მოდელები წინასწარმეტყველებს, რომ ისინი ნელ-ნელა უფრო კაშკაშა და ცხელი გახდება, სანამ წყალბადის საწვავს ამოწურავს და გახდება დაბალი მასის თეთრი ჯუჯა.

                                                                            

ძირითადი წყარო ენერგიის  დაბალი მასის ვარსკლავებში მთავარი წყარო pp ციკლი

ვარსკვლავური ევოლუცია არ შეისწავლება ერთი ვარსკვლავის სიცოცხლეზე დაკვირვებით, რადგან უმეტესი ვარსკვლავური ცვლილება იმდენად ნელა ხდება, რომ მათი დაფიქსირება საუკუნეების მანძილზეც კი შეუძლებელია. ამის ნაცვლად ასტრონომები აკვირდებიან სხვადასხვა სიცოცხლის ეტაპებზე მყოფ მრავალ ვარსკვლავს. ასევე ახდენენ ვარსკვლავის სტრუქტურის სიმულირებას კომპიუტერული მოდელირებებით

იხ. ვიდეო