четверг, 12 ноября 2020 г.

კორონავირუსის პანდემია 2019-2020

ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -  

      კორონავირუსის პანდემია 2019-2020   

კორონავირუსის გავრცელება 2020წ-ის 12 იანვრიდან 2020წ-ის 29 თებერვლიდან

 SARS-CoV-2 ვირუსის პანდემია მსოფლიოში, რომელსაც ადგილი ჰქონდა 2019-2020 წლებში. პანდემია კერად მიჩნეულია ჩინეთის ხუბეის პროვინციის ქალაქ უხანის ზღვისპროდუქტებისა და ცხოველების ბაზრობა. ახალი, მანამდე უცნობი ვირუსული შტამის გავრცელებაზე ეჭვი გაჩნდა მას შემდეგ, რაც ხუბეის პროვინციაში 41 ადამიანს დაუდგინდა პნევმონია ყოველგვარი გამოკვეთილი მიზეზის გარეშე. ვირუსის გავრცელება ხდება ადამიანიდან ადამიანზე და იწვევს სასუნთქი გზების მძიმე დაავადებებს. დაავადების გართულებები მოიცავს პნევმონიას, სუნთქვის უკმარისობას, სასუნთქი გზების მწვავე დისტრეს-სინდრომს, თირკმლის უკმარისობას, რასაც თან ახლავს ფატალური გამოსავლის რისკი. SARS-CoV-2 ვირუსის მიერ გამოწვეულ დაავადებას მიენიჭა სახელი COVID-19.

იხ. ვიდეო



2020 წლის 12 თებერვლისთვის აღრიცხულ იქნა გარდაცვალების 1113, დაინფიცირების 44 600, ხოლო გამოჯანმრთელების 4 740 შემთხვევა. 13 თებერვალის მონაცემებით ჩინეთის ხუბეის პროვინციაში გარდაცვლილთა რაოდენობა 1310-მდე გაიზარდა, 14 840-ით გაიზარდა ინფიცირებულთა რაოდენობა 60 000 ადამიანით

კორონავირუსული დაავადება COVID-19-ით დაავადებული პირი საქართველოში პირველად გამოვლინდა 2020 წლის 26 თებერვალს, ამის შესახებ საზოგადოებას ჯანდაცვის მინისტრმა ეკატერინე ტიკარაძემ საგანგებო ბრიფინგით ამცნო. დაავადებათა კონტროლის ცენტრის დირექტორის, ამირან გამყრელიძის ცნობით, დაავადებული პირი იმყოფებოდა ირანის ტერიტორიაზე, სადაც იმავე წლის თებერვლის შუა რიცხვებიდან დაავადება გავრცელდა. დაავადების დიაგნოსტირება ლუგარის ლაბორატორიაში ჩატარებული კვლევით მოხერხდა

კორონავირუსის პანდემია ქვეყნებისა და ტერიტორიების მიხედვით (2019–2020)
ქვეყანა ან ტერიტორია[ა]დადასტურდაგარდაიცვალაგამოჯანმრთელდა[ბ]წყარო
[6][7]
181614,13628,251133,624
აშშ-ის დროშა აშშ3,048,072133,322918,298
ბრაზილიის დროშა ბრაზილია1,674,65566,8681,072,229
ინდოეთის დროშა ინდოეთი742,41720,642456,831[8]
იტალიის დროშა იტალია86,4989,13410,950[9][7]
ჩინეთის დროშა ჩინეთი81,3943,29574,971[7]
ესპანეთის დროშა ესპანეთი72,2485,69412,285[10]
გერმანიის დროშა გერმანია53,3403993,286[11]
ირანის დროშა ირანი35,4082,51711,679[7]
საფრანგეთის დროშა საფრანგეთი32,9641,9955,700[7]
გაერთიანებული სამეფოს დროშა გაერთიანებული სამეფო14,590760140[7]
შვეიცარიის დროშა შვეიცარია13,2592411,524[7]
სამხრეთ კორეის დროშა სამხრეთი კორეა9,4781444,811[12]
ნიდერლანდების დროშა ნიდერლანდები8,641547[13]
ბელგიის დროშა ბელგია7,284289858[14]
ავსტრიის დროშა ავსტრია7,89868225[15]
თურქეთის დროშა თურქეთი5,6989242[16]
პორტუგალიის დროშა პორტუგალია5,17010043[7]
კანადის დროშა კანადა4,73455353[7]
ნორვეგიის დროშა ნორვეგია3,96320[17]
ავსტრალიის დროშა ავსტრალია3,63614224[7]
ისრაელის დროშა ისრაელი3,4601289[7]
შვედეთის დროშა შვედეთი3,07910618[7]
ჩეხეთის დროშა ჩეხეთი2,422911
მალაიზიის დროშა მალაიზია2,32027320
დანიის დროშა დანია2,19952
ირლანდიის დროშა ირლანდია2,121225[18]
ეკვადორის დროშა ეკვადორი1,627413[7]
ჩილეს დროშა ჩილე1,610543[7][19]
ლუქსემბურგის დროშა ლუქსემბურგი1,605156[20]
იაპონიის დროშა იაპონია1,49949359[7][21]
რუმინეთის დროშა რუმინეთი1,45229139[7][22]
პოლონეთის დროშა პოლონეთი1,4361612
პაკისტანის დროშა პაკისტანი1,4081125[7][23]
რუსეთის დროშა რუსეთი1,264449[24]
ტაილანდის დროშა ტაილანდი1,2456100[7]
სამხრეთ აფრიკის რესპუბლიკის დროშა სამხრეთი აფრიკა1,170131[25]
ფინეთის დროშა ფინეთი1,163710[7]
ინდონეზიის დროშა ინდონეზია1,15510259[7]
საუდის არაბეთის დროშა საუდის არაბეთი1,104335[7]
ფილიპინების დროშა ფილიპინები1,0756835
საბერძნეთის დროშა საბერძნეთი9662852[26]

[27]

ისლანდიის დროშა ისლანდია890297[7]
პანამის დროშა პანამა786142[28]
სინგაპურის დროშა სინგაპური7322183[29]
მექსიკის დროშა მექსიკა717124[7]
Cruise ship side view.svg „Diamond Princess“[გ]71211601[7][21]
არგენტინის დროშა არგენტინა6901751[7]
პერუს დროშა პერუ6351116[30]
ხორვატიის დროშა ხორვატია635445[7]
სლოვენიის დროშა სლოვენია632910[31]
დომინიკელთა რესპუბლიკის დროშა დომინიკელთა რესპუბლიკა581203[7]
ესტონეთის დროშა ესტონეთი575111[7] [32]
კატარის დროშა კატარი562043[7]
ჰონგ-კონგის დროშა ჰონგ-კონგი5604112[7]
კოლუმბიის დროშა კოლუმბია539610[7]
ეგვიპტის დროშა ეგვიპტე53630116
სერბეთის დროშა სერბეთი528842[33]
ბაჰრეინის დროშა ბაჰრეინი4734254[34]
ერაყის დროშა ერაყი45840105[7]
ახალი ზელანდიის დროშა ახალი ზელანდია451050[7]
ალჟირის დროშა ალჟირი4092629[7][35]
არაბთა გაერთიანებული საამიროების დროშა არაბთა გაერთიანებული საამიროები405255[7]
ლიბანის დროშა ლიბანი391

7

23
ლიეტუვის დროშა ლიტვა38251[7]
სომხეთის დროშა სომხეთი372128[7]
მაროკოს დროშა მაროკო3582311[7]
უნგრეთის დროშა უნგრეთი3431134[36]
ბულგარეთის დროშა ბულგარეთი31339[37]
უკრაინის დროშა უკრაინა31185[7]
ლატვიის დროშა ლატვია30501
ჩინეთის რესპუბლიკის დროშა ტაივანი283230[38]
ურუგვაის დროშა ურუგვაი27400
სლოვაკეთის დროშა სლოვაკეთი21607[7]
ანდორის დროშა ანდორა26733[7]
კოსტა-რიკას დროშა კოსტა-რიკა26323[7][39]
ჩრდილოეთ მაკედონიის დროშა ჩრდილოეთი მაკედონია24133[7]
ბოსნია და ჰერცეგოვინის დროშა ბოსნია და ჰერცეგოვინა235118[40]
იორდანიის დროშა იორდანია235118[7]
ტუნისის დროშა ტუნისი22772[7]
ქუვეითის დროშა ქუვეითი235064[41]
სან-მარინოს დროშა სან-მარინო223216[42][43]
ყაზახეთის დროშა ყაზახეთი204115[7]
მოლდოვის დროშა მოლდოვა19922[7]
ალბანეთის დროშა ალბანეთი1971033[44]
ბურკინა-ფასოს დროშა ბურკინა-ფასო180912[7]
ვიეტნამის დროშა ვიეტნამი169020[7]
აზერბაიჯანის დროშა აზერბაიჯანი165315[7]
კვიპროსის დროშა კვიპროსი162515[7]
ომანის დროშა ომანი152023[7]
მალტის დროშა მალტა13902[7]
განის დროშა განა13741
სენეგალის დროშა სენეგალი130018[7]
ბრუნეის დროშა ბრუნეი120125[7]
ვენესუელის დროშა ვენესუელა113239[7]
ავღანეთის დროშა ავღანეთი11042[7]
შრი-ლანკის დროშა შრი-ლანკა11009[7]
უზბეკეთის დროშა უზბეკეთი10420[7]
კამბოჯის დროშა კამბოჯა102013[7]
კოტ-დ’ივუარის დროშა კოტ-დ’ივუარი10103[45]
პალესტინის დროშა პალესტინა97118[7]
ჰონდურასის დროშა ჰონდურასი9510[7]
ბელარუსის დროშა ბელარუსი94032[7][46]
მავრიკის დროშა მავრიკი9420
კამერუნის დროშა კამერუნი9122[7]
კოსოვოს დროშა კოსოვო8811[7]
საქართველოს დროშა საქართველო88014[7]
მონტენეგროს დროშა მონტენეგრო8210[7]
ნიგერიის დროშა ნიგერია5112[7]
კუბის დროშა კუბა8024[7]
ბოლივიის დროშა ბოლივია7400[7]
ტრინიდადი და ტობაგოს დროშა ტრინიდადი და ტობაგო6621[7]
კონგოს დემოკრატიული რესპუბლიკის დროშა კონგოს დემოკრატიული რესპუბლიკა5882
ყირგიზეთის დროშა ყირგიზეთი5800
ჩრდილოეთი კვიპროსის თურქული რესპუბლიკის დროშა ჩრდილოეთი კვიპროსი5700
ლიხტენშტაინის დროშა ლიხტენშტაინი5600
პარაგვაის დროშა პარაგვაი5635[7]
რუანდის დროშა რუანდა5400
ჯერზის დროშა ჯერზი52511[7]
ბანგლადეშის დროშა ბანგლადეში48511[7]
მონაკოს დროშა მონაკო4201[7]
კენიის დროშა კენია3811[7]
გერნზის დროშა Guernsey3600[7]
მაკაოს დროშა მაკაო35010[7]
იამაიკის დროშა იამაიკა3012
მენის დროშა მენი2900
ზამბიის დროშა ზამბია00
ბარბადოსის დროშა ბარბადოსი2600
გვატემალის დროშა გვატემალა2414[7]
მადაგასკარის დროშა მადაგასკარი2300
ტოგოს დროშა ტოგო2501[7]
უგანდის დროშა უგანდა2300
სალვადორის დროშა სალვადორი1900
მალის დროშა მალი1800[7]
ეთიოპიის დროშა ეთიოპია1600[7]
მალდივის კუნძულების დროშა მალდივები1303[7]
ტანზანიის დროშა ტანზანია1300[7]
ჯიბუტის დროშა ჯიბუტი1200[7]
მონღოლეთის დროშა მონღოლეთი1200[7]
ეკვატორული გვინეის დროშა ეკვატორული გვინეა1200[7]
დომინიკის დროშა დომინიკა1100[7]
ბაჰამის კუნძულების დროშა ბაჰამის კუნძულები1000[7]
ნიგერის დროშა ნიგერი1010[7]
ესვატინის დროშა ესვატინი900[7]
გვინეის დროშა გვინეა801[7]
ჰაიტის დროშა ჰაიტი800[7]
მიანმარის დროშა მიანმარი80[7]
სურინამის დროშა სურინამი800[7]
ნამიბიის დროშა ნამიბია802[7]
ბენინის დროშა ბენინი700[7]
გაბონის დროშა გაბონი710[7]
გრენადის დროშა გრენადა700[7]
მოზამბიკის დროშა მოზამბიკი700
სეიშელის დროშა სეიშელის კუნძულები700[7]
ზიმბაბვეს დროშა ზიმბაბვე710[7]
ერიტრეის დროშა ერიტრეა600[7]
ლაოსის დროშა ლაოსი600[7]
ფიჯის დროშა ფიჯი500[7]
გაიანის დროშა გაიანა510[49]
სირიის დროშა სირია500
სუდანის დროშა სუდანი510[7]
მავრიტანიის დროშა მავრიტანია50[7]
კაბო-ვერდეს დროშა კაბო-ვერდე410
ვატიკანის დროშა ვატიკანი400[7]
კონგოს რესპუბლიკის დროშა კონგოს რესპუბლიკა400[7]
ანგოლის დროშა ანგოლა400[7]
ნეპალის დროშა ნეპალი401[7]
ბჰუტანის დროშა ბჰუტანი400[7]
ანტიგუა და ბარბუდის დროშა ანტიგუა და ბარბუდა301[7]
ცენტრალური აფრიკის რესპუბლიკის დროშა ცენტრალური აფრიკის რესპუბლიკა300[7]
ჩადის დროშა ჩადი300[7]
გამბიის დროშა გამბია310[7]
ლიბერიის დროშა ლიბერია310[7]
სენტ-ლუსიის დროშა სენტ-ლუსია300[7]
სომალის დროშა სომალი200
გვინეა-ბისაუს დროშა გვინეა-ბისაუ200[7]
ნიკარაგუას დროშა ნიკარაგუა200[7]
სენტ-კიტსისა და ნევისის დროშა სენტ-კიტსი და ნევისი200[7]
ბელიზის დროშა ბელიზი200[7]
აღმოსავლეთ ტიმორის დროშა აღმოსავლეთი ტიმორი100[7]
ლიბიის დროშა ლიბია100[7]
პაპუა-ახალი გვინეას დროშა პაპუა ახალი გვინეა100[7]
სენტ-ვინსენტისა და გრენადინების დროშა სენტ-ვინსენტი და გრენადინები100

MESSENGER

ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -  

                            MESSENGER

მესინჯერი მხატვრის წარნოდგენით

 (აკრონიმი MErcury Surface, Space ENvironment, GEochemistry and Ranging probe - მერკურის ზედაპირის, სივრცის გარემოს, გეოქიმიისა და გაზომვის ზონდი) — ნასას კოსმოსური ხომალდი, გაშვებული 2004 წლის 2 აგვისტოს ორბიტიდან მერკურის მახასიათებლებისა და გარემოს გამოსაკვლევად. მისიის მიზანი მერკურის ზედაპირის ქიმიური შემადგენლობის, გეოლოგიის ისტორიის, მაგნიტური ველის ბუნების, ზედაპირის ზომისა და მდგომარეობის და ა.შ. მახასიათებლების დადგენაა.
იხ. ვიდეო


ეს მისია პირველი ვიზიტი იყო მერკურზე 30 წლის განმავლობაში. მერკურზე ადრე გაშვებული ერთადერთი ზონდი იყო მარინერ-10, რომელმაც საკუთარი მისია 1975 წლის მარტში დაასრულა. მესენჯერს გაუმჯობესებული სკანირების აპარატი აქვს, რომლის კამერებს ზედაპირის თვისებების 18 მ სიახლოვით შეუძლია დაფიქსირება (განსხვავებით მარინერის 1,6 კმ-სა). მესენჯერს ასევე შეეძლება პლანეტის მთელი ზედაპირის გადაღება (მარინერს მხოლოდ მისი ჩაფრენისას განათებული ნახევარსფეროს გადაღება შეეძლო).

აკრონიმთან ერთად, მესენჯერი ზონდის სახელად არჩეული იყო რომაულ მითოლოგიაში მერკურის ღმერთების მაცნეს ფუნქციის გამოც.

                                                                      

გაშვება ,, მესინჯერის'' 2004წ-ის 3 აგვისტო

მოწყობილობის მუშაობის დროს მიღებულია 277 ათასზე მეტი სურათი , ჩათვლით. იმ ადგილების სურათები, რომლებიც აქამდე არ იყო გადაღებული. ნაპოვნია გრძელი რაფები, არაჩვეულებრივი ღარები და მრავალი სხვა თვისება.


ზონდის ნეიტრონის დეტექტორიდან მზის ანთების ანალიზმა აჩვენა მაღალენერგეტიკული ნეიტრონების არსებობა, რომელთა დაკვირვება შეუძლებელია დედამიწის ორბიტაზე მათი ხანმოკლე სიცოცხლის გამო.


მერკურის მაგნეტოსფეროს ანალიზმა იანვრის და ოქტომბრის ფრენების დროს გამოიტანა დასკვნა პლანეტის მაგნიტურ ველებსა და მზის ქარს შორის ძლიერი ურთიერთქმედების შესახებ.

                                                                              

ფოტო კრატერ სტივენსონის

ვენერა-13

ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -

                                 ვენერა-13


     
ვენერას მიერ გადაცემული ვენერას ზედაპირის ფერადი ფოტოსურათი 13. მოწყობილობა ნიადაგის მექანიკური თვისებების გაზომვისთვის (კიბის სახით), სტანდარტული ფერის მასშტაბი. Venera-13 პანორამაზე შესამჩნევია, თუ როგორ დაფარა დამსხვრეულმა ნიადაგმა მსუბუქად დაღმავალი მანქანის სიჩქარის ჩარჩო

 (რუს. Венера-13) — სსრკ-ის მიერ პლანეტა ვენერის გამოკვლევისათვის გაგზავნილი უპილოტო კოსმოსური ხომალდი.

„ვენერა-13“ გაშვებულ იქნა 1981 წლის 30 ოქტომბერს ბაიკონურის კოსმოდრომიდან რაკეტა-მატარებლით „პროტონი“. ხომალდების მასა იყო 760 კგ.

„ვენერა-13“ დაყენებული იყო სამეცნიერო ხელსაწყოები, რომლის შექმნაშიც მონაწილეობას იღებდნენ საბჭოთა, ავსტრიელი და ფრანგი სპეციალისტები. „ვენერა-13“ გაშვებიდან, 5 დღის შემდეგ, კოსმოსში გაშვებული იქნა კოსმოსური ხომალდი „ვენერა-14“, ეს დრო მეტად ხელსაყრელი იყო ვენერისკენ გასაფრენად.

ოთხი თვის შემდეგ, „ვენერა-13“-მა მიაღწია პლანეტა ვენერას. კოსმოსურ ხომალდს გამოეყო დასაშვები აპარატი, რომელიც 1982 წლის 1 მარტს რბილად დაეშვა ვენერის ზედაპირზე. თვითონ „ვენერა-13“ განაგრძობდა მოძრაობას ჰელიოცენტრულ ორბიტაზე.

დამუხრუჭების შედეგად დასაშვები აპარატი შევიდა ვენერის ატმოსფეროში, მისი სიჩქარე შემცირდა ბგერის სიჩქარემდე და ამის შემდეგ გაიხსნა სამუხრუჭე პარაშუტი. 47 კმ სიმაღლეზე პარაშუტი ჩამოშორდა დასაშვებ აპარატს, რომელმაც ამის შემდეგ დაშვება გააგრძელა აეროდინამიკური დამუხრუჭების ხარჯზე. იგი დაეშვა ვენერის ზედაპირზე სამხრეთ განედის 7°30’ და აღმოსავლეთ გრძედის 303°, დაშვების ადგილს სახელად „ფობე რეჯიო“ (Phoebe Regio) ეწოდებოდა. რაც შეეხება „ვენერა-14“ დასაშვებ აპარატს, იგი „ვენერა-13“ დასაშვები აპარატისგან 950 კილომეტრში ჩრდილო-აღმოსავლეთში დაეშვა. „ვენერა-13“ დასაშვები აპარატის დაშვების ადგილას დახვდა გაშიშვლებული კლდოვანი ქანები, რომელიც გარშემორტყმულნი იყვნენ წვრილმარცვლოვანი მუქი ფერის ნიადაგით.

იხ. ვიდეო



დაშვების შემდეგ „ვენერა-13“ დასაშვებმა აპარატმა პლანეტა ვენერის ზედაპირის პანორამული სურათები გადმოსცა. სპეციალური მოწყობილობების საშუალებით აღებული იქნა ვენერის ზედაპირის სინჯები, რომლებიც შემდეგ გამოსაკვლევად საგანგებო კამერაში მოთავსდნენ, რომელშიც წნევა 0,05 ატმოსფეროს, ხოლო ტემპერატურა 30°C აღწევდა. ვენერის ზედაპირის გრუნტის ნიმუშების ქიმიური შემადგენლობა გამოკვლეულ იქნა რენტგენული ფლუორესცენციული სპექტრომეტრის მეშვეობით.

„ვენერა-13“ დაყენებულ იქნა ხმისჩაწერი მოწყობილობა, რომელმაც ჩაიწერა ქუხილის ხმა, ეს იყო პირველი შემთხვევა, როცა სხვა პლანეტაზე ქუხილი ხმა ჩაიწერეს.

„ვენერა-13“ დასაშვები მოწყობილობა მოქმედებდა 127 წუთის განმავლობაში (თავდაპირველად დაგეგმილი იყო, რომ მას 32 წუთის განმავლობაში უნდა ემოქმედა) 84 ატმოსფერო წნევის და 457°C ტემპერატურის პირობებში.



ვენერა-ექსპრესსი

ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -  

                           ვენერა-ექსპრესსი

,,ვენერა-ექსპრესსი'' ვენერას ორბიტაზე (მხატვრის ოლუსტრაცია)
ინგლ.  Venus Express, VEX - კოსმოსური აპარატი ევროპული კოსმოსური სააგენტოს(ეკს) განსაზღვრულია ვერას კვლევებისთვის, მისი ატმოსფერის დინამიკა, ურთიერთქმედება მზის ქართან. გაშვება განხორციელდა 2005წ-ის 9 ნომბერს დამაჩქარებელი ,,ბლოკი ფრეგატი'' კოსმოდრომი ბაიკანურიდან.
                                                                        


ტრაექტორია მოძრაობა სადგურის ვერერას გარშემო 2006წ-ის 1 აპრილიდა 2008წ-ს 1 აპრილამდე
2006წ-ის 11 აპრილსს აპარატზე ჩაირთო ძრავის და სიჩქარე დააკლო გავიდა ორბიტათაშორისო ტრაექტორიაზე გაწელილი მოძრაობით პლანეტის გარშემო.  12 აპრილს  დაიწყო გადაღებები. თუმცა 2012წ-ის 7 მარტში სადგურზე დაიწყო ტეხნიკური პრობლემები იმის შემდეგ რაც მზეზე დაიწყო რედგენული გამოტყორცნა X5.4 კლასის. აპარატი გამოვიდა საბოლოოს მწყობრიდან.
იხ. ვიდეო

მზის ნათება        

მზის ნათება, ფოტოგრაფია თანამგზავრ ,, ჰაბლის'' მიერ. დაიმზირება ორი ვიწრო მკაფიო სტრუქტურა სამხრ. ნაწილში მსისლაქებთან.

აფეთქების პროცესები მზეზე გამოყოფა ენერგიის (კინეტიკური, სინათლის დასითბურის) მზის ატმპსფეროში. მზეზე ნათებას მოიცავს მთელი მისი ატმოსგეროს: ფოტოსფერო, ქრომოსფეროს და  გვირგვინს.
იხ. ვიდეო







среда, 11 ноября 2020 г.

ჰალეის კომეტა

ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -  

                              ჰალეის კომეტა
ჰალეის კომეტა 1986წ-ს

(ოფიციალურად დასახელება — 1P/Halley) — ყველაზე ცნობილი პერიოდული კომეტა, რომელიც 74-79 წელიწადში ერთხელ შეინიშნება. მიუხედავად იმისა, რომ ყოველწიურად არაერთი უფრო ხანგრძლივად მნათი კომეტა ჩნდება ზეცაში, ჰალეის კომეტა ყველაზე ხილვადია შეუიარაღებელი თვალით. მზის შიდა სისტემაში მისი ბრუნვადობის გამო კომეტა ძვ. წ. 240 წლიდან ფიქსირდება, მაგრამ ამ კომეტას პერიოდულად არ აღიარებდნენ მანამ, სანამ მეთვრამეტე საუკუნეში ედმუნდ ჰალეიმ მისი ორბიტა არ გამოიანგარიშა. სწორედ მისი სახელის მიხედვით ეწოდა ჰალეის კომეტა. ჰალეის კომეტა უკანასკნელად 1986 წელს გამოჩნდა მზის შიდა სისტემაში და მის ხელახალ გამოჩენას 2061 წლის შუა პერიოდში უნდა ველოდოთ.
                                                                                
ედმუნდ ჰალეა

ინგლისელი ასტრონომი, დაუცხრომელი მოგზაური და ფართო ინტერესების მკვლევარი ე. ჰალეი ორი წლის განმავლობაში (1680-1682) აკვირდებოდა კომეტებს და დაინტერესდა მათი შემდგომი ბედით. 1704 წელს გამოქვეყნდა მისი შრომა „კომეტური ასტრონომიის მიმოხილვა“, რომელსაც ავტორმა მოკლე ისტორიული ნარკვევი წაუმძღვარა.

ე. ჰალეის მიზანი იყო შეემოწმებინა 1680 წლის კომეტის მაგალითზე ნიუტონის მიერ დადგენილი მოსაზრება, რომ კომეტები მოძრაობენ ძალზედ გაწელილ ელიფსებზე, მათზეც ვრცელდება მსოფლიო მიზიდულობის კანონი და ისინიც ცთომილების მსგავსად მოძრაობენ კეპლერის კანონების შესაბამისად. ამისთვის ე. ჰალეიმ შეაგროვა მისთვის ხელმისაწვდომი 24 კომეტის დაკვირვებანი, რაც მოიცავდა 1337-1698 წლების პერიოდს. მკვლევარი თვლიდა, რომ კომეტები პერიოდულად გამოჩნდება ხოლმე.

ე. ჰალეიმ კომეტებისთვის შეადგინა ორბიტების ელემენტთა ცხრილები. ამ ღონისძიებას, მისი აზრით, დიდი მნიშვნელობა უნდა ჰქონოდა კომეტების პერიოდულობის საბოლოოდ დასადგენად. რაკი შთამომავლობას ხელთ ექნებოდა აღნიშნული ცხრილები, ყოველი ახალი კომეტის ორბიტის ელემენტების ცხრილთან შეჯერება ძნელი არ იქნებოდა, ხოლო მსგავსების მიგნების შემთხვევაში პერიოდის გამოთვლა და მისი შემდეგი გამოჩენის წინასწარმეტყველების სიზუსტეც გარანტირებული იქნებოდა.

იხ. ვიდეო



1682 წელს კომეტაზე დაკვირვებით მიღებული ორბიტის ელემენტების შედარებამ მის მიერვე შედგენილი ცხრილის მონაცემებთან მკვლევარი იმ დასკვნამდე მივიდა, რომ 1531 და 1607 წლებში ცრილში ფიქსირებული ორი კომეტის ორბიტის ელემენტები თითქმის იდენტური იყო ახლად გამოჩენილი კომეტის ორბიტის ელემენტებისა. პერიოდში უმნიშვნელო განსხვავებამ (პირველად უდრიდა 76 წელს და 2 თვეს, ხოლო მეორე — 72 წელსა და 10 თვეს), რაც მკვლევარმა სრულიად სამართლიანად დიდ ცთომილთა შემაშფოთებელ მოქმედებას მიაწერა, ვერ შეარყია მისი რწმენა, რომ აქ სამივე შემთხვევაში საქმე გვქონდა ერთსა და იმავე კომეტასთან. ე. ჰალეიმ სრული პასუხისმგებლობით განაცხადა, რომ ამ კომეტის შემდგომი გამოჩენა უნდა მომხდარიყო 1758 წელს. თუ ეს წინასწარმეტყველება ახდება, მაშინ ეჭვი აღარ იქნება, რომ სხვა კომეტებიც დაბრუნდება და აქ ასტრონომებისათვის გადაიშლება კვლევის უფრო დიდი ასპარეზიო.

კომეტა მართლაც „დაბრუნდა“. იგი ასტრონომიის მოყვარულმა გერმანელმა პალიჩმა პირველმა შენიშნა 1758 წლის დეკემბერში, მაგრამ ამ დროისთვის ჰალეი უკვე ცოცხალი აღარ იყო. ე. ჰალეის საპატივცემულოდ კომეტას ჰალეის სახელი ეწოდა.

ჰალეის კომეტის მზის ირგვლივ მიმოქცევის პერიოდი მერყეობს 74-79 წლებს შორის. XIX საუკუნესის ბოლოსა და XX საუკუნის დასაწყისში ისტორიული ქრონიკების გადასინჯვამ გამოავლინა, რომ მსოფლიოს თითქმის ყველა ხალხს მოეპოვება დაკვირვება აღნიშნულ კომეტაზე.

ავსტრალიელმა ასტრონობემა ინფრაწითელი ტალღების დაკვირებისას ტელესკოპით კომეტა ,,  ვილსონზე აღმოჩინეს ორგანული ნაერთები. ეს იყო პირველი აღმოჩენა, აქედან აზრიც დედამიწაზე სიცოცხლის წარმოშობის შესახებ. ორგანული ნივთიერებათა ქიმიური შეადგენლობა რამდენადმე სხვანაირია ვიდრე კომეტა ჰალეაზე და სხვა კომეტებზეც ნაპოვნია ეს ნივთიერებებბი.


понедельник, 9 ноября 2020 г.

Bayraktar TB2

ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -  

                              Bayraktar TB2      

თურქეთის სამხედრო-საჰაერო ძალების Bayraktar TB2

 (ქართ. ბაირაქტარი) — თურქული საშუალო სიმაღლის გრძელვადიანი უპილოტო საბრძოლო საფრენი აპარატი, რომლის შესაძლებელია დისტანციურად მართვა ან ავტონომიურად ოპერირება. წარმოებულია თურქული კომპანია ბაიქარის მიერ, ძირითადად თურქეთის სამხედრო-საჰაერო ძალებისთვის. საფრენი აპარატი კონტროლდება და იმართება სახმელეთო კონტროლის სადგურში მყოფი ეკაპაჟის მიერ, მათ შორის იარაღის გამოყენებაც. ბაირაქტარი თურქულიდან ითარგმნება, როგორც „დროშას“ ან „დროშის მატარებელს“. აპარატის შექმნა და განვითარება დიდწილად სელჩუკ ბაირაქტარის სახელთანაა დაკავშირებული, რომელიც მასაჩუსეტსის ტექნოლოგიის ინსტიტუტის ყოფილი სტუდენტია. საფრენი აპარატი შედგება იმპორტირებული და რეგულირებული კომპონენტებისა და ტექნოლოგიებისგან, სადაც ძრავები წარმოებულია ავსტრიაში, სარაკეტო საკიდარი წარმოებულია დიდ ბრიტანეთში და ოპტოელექტრონიკა იმპორტირებულია კანადასა და გერმანიიდან. დღეისთვის იმპორტირებული კომპონენტების რიგი ნაწილი შეჩერებულია ყარაბაღში მიმდინარე მოვლენების ფონზე, მაგალითად, კანადას შეჩერებული აქვს სენსორების მიწოდება და ეს საკითხი ახლა კანადის მთავრობის განხილვის ქვეშაა.

იხ. ვიდეო როგორც მოგეხსენებათ ამ აპარატს აზერბაიჯანი მასიურად იყენებს ამ აპარატს





„Bayraktar TB2“ პირველი გაფრენა შედგა 2014 წლის აგვისტოში2015 წლის 18 დეკემბერს ბაირაქტარის სარაკეტო ცდების ვიდეოჩანაწერი გამოქვეყნდა.

ბაიქარმა 2018 წლის მარტში კატართან გააფორმა ხელშეკრულება კატარის სამხედრო-საჰაერო ძალებისთვის ექვსი საფრენი აპარატის წარმოების შესახებ. 2018 წლის იანვარში, ბაიქარმა „Ukrspetsproject“–თან ხელი მოაწერა ხელშეკრულებას უკრაინის არმიისთვის 12 მილიონი აშშ დოლარის ღირებულების 12 თურქული „Bayraktar TB2“ და 3 სახმელეთო კონტროლის სადგურის მიყიდვის შესახებ. უკრაინამ უპილოტო თვითმფრინავების პირველი პარტია 2019 წლის მარტში მიიღო

                                                               

რაკეტები UMTAS გამოფენაზე
თეუქეთი ეფექტურად იეყეენბდა სირიაში აღნიშნულ აპრატებს ქურთების წინაამღდეგ ასევე გამოყენებული იყო ლიბიაში ხაფტარის წინაამღდეგ.

უძველესი უცხოპლანეტელები (სერიალი)

ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -   უძველესი უცხოპლანეტელები (სერიალი) ინგლ. Ancient Aliens Ancient Aliens არის ამერიკული...