ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -  

                წმინდა პეტრეს ბაზილიკა

ხედი წმინდა პეტრეს ბაზილიკა 

 (იტ. Basilica di San Pietro in Vaticano) — რომის (ვატიკანის ჩათვლით) ოთხ მთავარ ბაზილიკათა შორის რანგით მეორე ტაძარი. სავარაუდოდ მსოფლიოში უდიდეს ქრისტიანულ ტაძარს 23.000 მ² ფართობი უჭირავს და 60.000 ადამიანს იტევს. ტაძარი ქრისტიანობის ერთ-ერთ უწმინდეს ადგილად ითვლება და აქ არის დაკრძალული პეტრე მოციქული (რომლის სახელსაც თავად ტაძარი ატარებს), იესოს თორმეტ მოციქულთაგანი, ანტიოქიის პირველი ეპისკოპოსი და მოგვიანებით რომის პირველი ეპისკოპოსი. მიუხედავად იმისა, რომ ახალი აღთქმა პეტრეს რომში ყოფნას ან იქ წამებას არ ასახელებს, ძველი ტრადიციით მიიჩნევა, რომ მისი სამარხი ტაძრის საკურთხევლის ქვეშ იმყოფება. ამ მიზეზით, მრავალი პაპი, პირველის ჩათვლით, ამ ადგილას იმარხება. თანამედროვე ბაზილიკის მშენებლობა დაიწყო 1506 წლის 18 აპრილს, ხოლო დასრულდა 1626 წელს. მის ადგილას უწინ კონსტანტინიანეს ბაზილიკა მდებარეობდა.

                                                                             

გეგმა ნერონის ცირკის და წმინდა პეტრეს ბაზილიკა აშენებული კონსტანრინე პირველის მიერ

იხ. ვიდეო

ოდესღაც იმ ადგილას სადაც ეხლა წმინდა პეტრეს ბაზილიკა დგას იყო ნერონის ცირკის ბაღი (მისი ნარჩენია ჰელიოპოლოის ობელისკი ის დგას წმ. პეტრეს მოედანზე)

პირველი ბაზილიკა იქნა აშენებული 326წ-ს. პირველი ქრისტიანი იმპერატორის კონსტანტინეს დროს.

საკათედრო ტაძრის საკურთხეველი საფლავზე მოათავსეს, მეორე საუკუნიდან განიხილებოდა წმ. პეტრე, რომელიც ნერონის ცირკში 66 წელს იქნა წამებული.

800 წელს მეორე საკათედრო ტაძარში პაპმა ლეო III- მ დააგვირგვინა ჩარლზი, როგორც დასავლეთის იმპერატორი.

XV საუკუნეში თერთმეტი საუკუნის განმავლობაში არსებულ ბაზილიკას ნგრევა ემუქრებოდა და ნიკოლოზ V– ის მმართველობით დაიწყო მისი გაფართოება და განახლება. იულიუს II- მ რადიკალურად გადაჭრა ეს საკითხი, ბრძანა აშენებულიყო უზარმაზარი ახალი საკათედრო ტაძარი უძველესი ბაზილიკის ადგილზე, რომელიც უნდა დაჩრდილავდა როგორც წარმართულ ტაძრებს, ისე არსებულ ქრისტიანულ ეკლესიებს, რითაც ხელს შეუწყობდა პაპის სახელმწიფოს გაძლიერებას და კათოლიციზმის გავლენის გავრცელებას.

SN 1572 ზეახალის ნარჩენები

ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -  

                  SN 1572 ზეახალის ნერჩენები

    სუპერნოვა ჩვენს გალაქტიკაში, რომელიც აფეთქდა 1572 წლის შემოდგომაზე კასიოპეას თანავარსკვლავედში, მზის სისტემიდან დაახლოებით 2300 პარსეკი (7,500 სინათლის წელი). ვარსკვლავთა მაქსიმალურმა სიდიდემ 4 მ მიაღწია

                                                                             

სურ. ტიხო ბრაჰე. ასო I აღნიშნავს სუპერნოვას, ვარსკვლავები F, E, D, B, G ქმნიან კასიოპეას W ფიგურას.

1572 წლის 6 ნოემბერს კორეაში ცაზე გამოჩნდა "სტუმარი ვარსკვლავი", ორი დღის შემდეგ კი ჩინეთში. პირველი, ვინც ევროპაში ვარსკვლავი აღმოაჩინა, ალბათ მესინა მავროლიკუსის (ლათ. Maurolycus) აბატი იყო.

წვლილი შეიტანა ტიხო ბრაჰემ, რომელმაც 1572 წლის 11 ნოემბერს აღმოაჩინა სუპერნოვა:

ერთ საღამოს როცა ჩვეულებრისამებრ ვაწარმოაბდი დაკვირვებას ციურ სხეულებზე, რ-ის დანხავაც ნაცნობი იყო ჩემდა გასაკვირვად ჩემს მიერ აღწერილი კასიოპეას ზენითთან ახლოს მყოფი დავინახე ბწყინვალე   არაჩვეულებრივი სიდიდის სიდიდის ვარსკლავი. აღმოჩენამ იმდენად გამაკრივა, რომ არ ვიცოდი დამაჯერა თუ არა საკუთარი თვალებით ნანახი.

... ახალ ვარსკვლავს არ ჰქონდა კუდი, მას არც რაიმე ნისლეული აკრავს, იგი ყველა თვალსაზრისით მსგავსი იყო პირველი სიდიდის სხვა ვარსკვლავებისა ... მისი სიკაშკაშე შედარება მხოლოდ ვენერას შეეძლო, როდესაც ეს უკანასკნელი დედამიწიდან ყველაზე ახლო მანძილზე მდებარეობს. კარგ მხედველობით დაჯილდოებულ ხალხს დღის განმავლობაში, თუნდაც შუადღისას, შეეძლო განესხვავა ეს ცა სუფთა ვარსკვლავით. ღამით, მოღრუბლული ცა, როდესაც სხვა ვარსკვლავები იმალებოდნენ, ახალი ვარსკვლავი საკმაოდ სქელი ღრუბლების მეშვეობით ხილული დარჩა.

იხ. ვიდეო

ტიხო ბრაჰემ დააკვირდა სუპერნოვას, სანამ ის ციდან გაქრებოდა. მან დაადგინა პარალაქსი, მან დაასკვნა, რომ "ახალი ვარსკვლავი" მთვარეზე ბევრად შორს მდებარეობს. სუპერნოვიდან მეზობელ ვარსკვლავებამდე კუთხის დაშორების მრავალმა გაზომვამ აჩვენა, რომ ვარსკვლავი არ მოძრაობს. ტიხო ერთადერთი დამკვირვებელი იყო, ვინც რეგულარულად აფასებდა სუპერნოვას სიკაშკაშეს, ჯერ ადარებდა მას იუპიტერს, შემდეგ კი, როდესაც სუპერნოვა ჩამუქდა, მეზობელ ვარსკვლავებთან.

ვარსკვლავზე ევროპული დაკვირვების შედეგები 1602 წელს გამოაქვეყნა ტიხო ბრაჰემ წიგნში Astronomiae instaurate progymnasmata (ნარკვევები ახალი ასტრონომიის შესახებ).

ანალოგიური დაკვირვებები და დასკვნები გააკეთა ინგლისელმა მეცნიერმა თომას დიგსმა (ჯონ დითან ერთად) და ვარაუდობს, რომ ვარსკვლავები არ ქმნიან მიმდებარე სფეროს, მაგრამ ისინი განლაგებულია მთელ სამყაროში.

                                  ტიხო ბრაჰე

დან. , ლათ. Tycho Brahe; დ. 14 დეკემბერი, 1546 — გ. 24 ოქტომბერი, 1601) — დანიელი ასტრონომი. 1572 წელს კასიოპეას თანავარსკვლავედში დააკვირდა და აღწერა ახალი ვარსკვლავის ანთება. კოპენჰაგენის მახლობად, ერესუნის სრუტეში მდებარე კუნძულ ვენზე დააარსა ურანიბორგის ობსერვატორია, აღჭურვა თავისივე ხელმძღვანელობით დამზადებული საუკეთესო ხელსაწყოებით და ხელმძღვანელობდა მას 1576-1597 წლებში. აქ 21 წლის მანძილზე ბრაჰე აკვირდებოდა ვარსკვლავებს, პლანეტებსა და კომეტებს და დიდი სიზუსტით განსაზღვრა მათი მდებარეობა ცაზე. ესაა მისი მთავარი დამსახურება. გარდა ამისა, მთვარის მოძრაობაში ბრაჰემ ორი უთანასწორობა აღმოაჩინა (წლიური უთანასწორობა და ვარიაცია); დაამტკიცა, რომ კომეტები ციური სხეულებია, რომლებიც დედამიწიდან მთვარეზე უფრო შორს არიან. შეადგინა რეფრაქციის ცხრილები. ბრაჰემ არ ცნო სამყაროს ჰელიოცენტრული სისტემა და მის ნაცვლად შემოიტანა ახალი სისტემა, რომელიც პტოლემესა და ნიკოლოზ კოპერნიკის სისტემათა ნარევი იყო (მზე ბრუნავს სამყაროს ცენტრში მდებარე დედამიწის გარშემო, ხოლო პლანეტები — მზის გარშემო). 1597 წელს ბრაჰე იძულებული გახდა 

სამყაროს სისტემა ტიხო ბრაჰეს მიხედვით

დანიიდან გერმანიაში გადასახლებულიყო, ორი წლის შემდეგ კი პრაღაში გადავიდა, იქ მისი თანაშემწე იყო იოჰანეს კეპლერი. ბრაჰეს სიკვდილის შემდეგ კეპლერს დარჩა მისი დაკვირვებების შედეგები, რომელთა საფუძველზე დაადგინა პლანეტების მოძრაობის კანონები. კოპერნიკისგან განსხვავებით, ტიხო ბრაჰე იყო უპირველეს ყოვლისა, ასტრონომიული მოვლენების ვირტუოზული დამკვირვებელი: გააუმჯობესა დაკვირვებისა და გაზომვების ტექნიკა და სიზუსტის მაღალ დონეს მიაღწია; დააპროექტა და შექმნა უფრო დიდი ზომის ახალი ხელსაწყოები, უფრო მდგრადი და გაუმჯობესებული გრადუირებით.

იხ. ვიდეო

ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -  

                                 4 ვესტა

ვესტას სული  ბრუნი

 (4 Vesta) — ასტეროიდთა სარტყელის ერთ-ერთი უმსხვილესი ასტეროიდი. მასით მეორე და ზომით მესამე ასტეროიდი პალადისა და ცერერას შემდეგ. ეს ასევე ყველაზე კაშკაშა ასტეროიდია და ერთადერთი, რომელზე დაკვირვება შეუიარაღებელი თვალით შეიძლება. აღმოაჩინა 1807 წლის 29 მარტს ჰენრიხ ვილჰელმ ოლბერსმა და კარლ გაუსის წინადადებით ფუძისა და სახლის ძველრომაული ქალღმერთის ვესტას სახელი დაერქვა. ასტეროიდი ვესტა დამახასიათებელია ყველა იმ დედამიწის ჯგუფის მახასიათებელი აქვს მონაცემემების თნახმად რ-აც აშშ-ს ზონდმა ,,Dawn''  მოგვაწოდა, რ-იც ვესტას გარშემო ბრუნავდა 2011წ-ის ივლისიდან აქამდე ვესტა ითვლებოდა უბრალოდ ერთ-ერთ უდიდეს ასტეროიდად მზის სისტემაში. ამასთან, ახლა, მისი ზედაპირის დეტალური შესწავლის შემდეგ, მკვლევარებმა მიაღწიეს დასკვნამდე, რომ იგი მიეკუთვნება ციური სხეულების გარდამავალ კლასს.

ბევრი მოულოდნელი თვისება იქნა ნაპოვნი მის კრატერზე გათხრილ ზედაპირზე.

ეს ასტეროიდი თითქმის სფერულია. რამდენიმე ნიშანი მიუთითებს იმაზე, რომ ვესტას გამოცდილი აქვს რთული გეოლოგიური პროცესები, მსგავსი დედამიწისა და მთვარის პროცესებისა.

იხ. ვიდეო ვესტაზე ამო-ების არსებობაზე

ვესტა სიდიდით მეორე ასტეროიდად ითვლება და მისი დიამეტრი 530 კმ-ია. მისი ზედაპირის უზარმაზარი ნაწილი გიგანტურ კრატერ Reasylvia- ს უჭირავს; გარდა ამისა, მასზე ბევრი დიდი და პატარა კრატერია - სხვა ციური სხეულების დაცემის კვალი.

ჩვეულებრივ, ხმელეთის პლანეტებს აქვთ რელიეფის პროფილი ან განსხვავება პლანეტის რადიუსის 1-2% -ის ზედაპირული მახასიათებლების სიმაღლეში. ასტეროიდების უმეტესობის შემთხვევაში, ეს მაჩვენებელი გაცილებით მაღალია - მაგალითად, ასტეროიდი ლუტიციაა 40%. ვესტასთვის ეს მაჩვენებელი 15% -ს შეადგენს.

სწორედ ტოპოგრაფიასა და რადიუსს შორის არის ეს კავშირი, რომელიც ათავსებს ვესტას შუალედურ კლასში ასტეროიდებსა და ხმელეთის პლანეტებს შორის.

ვესტას კიდევ ერთი მახასიათებელი არის გზა, რომლის დროსაც ვითარდება მისი ზედაპირი სხვა ციური სხეულების ზემოქმედების შედეგად. ამ ზემოქმედების კვალი ჩანს მუქი მასალის განდევნაში, ალბათ ქონდრიტული მეტეორიტების ან მცირე ასტეროიდების დაცემით, ნახშირბადის მაღალი შემცველობით.

მკვლევარების აზრით, ასეთი პატარა სხეულები შეიძლება შედარებით დაბალი სიჩქარით დაეჯახონ ვესტას და არ გამოიწვიოს მისი ზედაპირის ეროზია, მაგრამ, პირიქით, დატოვონ მასზე ახალი მასალა.

იხ. ვიდეო

ვესტა არის ყველაზე კაშკაშა ასტეროიდი და ერთადერთი, რომელიც ჩანს შეუიარაღებელი თვალით დედამიწიდან წმინდა ღამეს. ეს არის შედეგი მისი ზედაპირის სიკაშკაშის, მისი დიდი ზომის (576 კმ) და იმ ფაქტისა, რომ მას დედამიწასთან მხოლოდ 177 მილიონი კმ მანძილზე შეუძლია მიახლოება.

ვესტას გამოსახულება, გადაღებული სპეციალიზებული კამერით ZIMPOL / CHEOPS [en] ძალიან კონტრასტული სპექტროპოლარიმეტრის SPHERE  ESO ძალიან დიდი ტელესკოპით, გვიჩვენებს გიგანტური ზემოქმედების დეპრესიას ასტეროიდის სამხრეთ პოლუსზე და მაღალი მთის ჩარჩოს ქვედა მარჯვენა ნაწილში - რეიასილვიის კრატერის ცენტრალური მწვერვალი დაახლოებით 22 კმ

ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -  

                          ბესო კალანდაძე

 (დ.8 დეკემბერი, 1956, თბილისი) — ქართველი მომღერალი, ბას-გიტარისტი და ბიზნესმენი.

დაიბადა 1956 წელს თბილისში. დაამთავრა თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის ეკონომიური ფაკულტეტი. პროფესიონალური მუსიკალური კარიერა დაიწყო 1974 წელს, როდესაც მიიწვიეს სოლისტ-ვოკალისტად სახელმწიფო საესტრადო ორკესტრ „რერო“-ში. 1978 წელს ბესო კალანდაძე გადავიდა „ვია 75“-ში, სადაც დაჰყო 1986 წლამდე, ჯგუფის დაშლამდე. „ვია 75“-ში შეასრულა პოპულარული ჰიტები: „ტირიფები“, „თეთრი ღამე“ „გიორგობის თვე“ და სხვა. ასევე იყო ანსამბლის არანჟირების ავტორი.

იხ. ვიდეო

„ვია 75“-ის დაშლის შემდეგ, ბესო კალანდაძე თავის ძირითად სპეციალობას დაუბრუნდა. 1990-იან წლებში კვლავ სცენას დაუბრუნდა და ახალი არანჟირებით ჩაწერა ძველი ჰიტები.

ამჟამად მოღვაწეობს კვლავ „ვია 75“-ში, არის ჯგუფის ბას-გიტარისტი და ვოკალისტი. ანსამბლი აღდგა 2011 წელს, გამოუშვა ალბომი კომპაქტ-დისკის სახით. რამდენიმე კონცერტი გამართა საქართველოს ტერიტორიაზე. 2011 წლის მიწურულს გაიხსნა „ვია 75“-ის ვარსკვლავი ფილარმონიის საკონცერტო დარბაზის წინ.

იხ. ვიდეო

ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -

                         ფოლკლენდის ომი

ბრიტანეთის ჯარების მოძრაობა

ესპ. Guerra de las Malvinas - ინგლ. Falklands War - დიდ ბრიტანეთსა და არგენტინას შორის, ფოლკლენდის კუნძულების გამო 1982 წლის მარტიდან ივნისამდე მიმდინარე სამხედრო კონფლიქტი. მიუხედავად იმისა, რომ არგენტინის არმია თავს დაესხა ფოლკლენდის კუნძულებს და თავიდან მცირე სამხედრო წარმატებას მიაღწია, საბოლოოდ, ომიდან გამარჯვებული დიდი ბრიტანეთი გამოვიდა. ეს გამარჯვება კუნძულების მოსახლეობის სურვილსაც შეესაბამებოდა. ომში დამარცხებამ არგენტინაში სამხედრო ხუნტის დამხობასა და დემოკრატიული რეჟიმის აღდგენას მოუმზადა საფუძველი.

სქემა საბრძოლო მოქედებები ხმელეთზე

მოწნაარმღეგები -  დიდი ბტინეთი, დედაფალი ელიზაბეტ მეორე,პრემიერი მარგერეტ ტეტჩერი, ტერეს ლევინი, ჯონ ფიდხაუსი, ჯონ ვუდვალდი, ჯერემი მური, ჯულიან ტომსონი, ტონი უილსონი

ასრგეტინა - ლეოპარდ გალერი, ხორხე ანაია, ბასილიო ლამი დასო, ხუან ხოსე ლამარდო, მარიპ მენენდესი

ძალები ბრტანეთი - 7 ათასი სამხედრო მოსამსახურე (სახმლეთო ძალები), არგეტინა - 13 ათასი სახედრო მოსამსახურე სახმელეთო ძალები. 

დანაკარგები - დიდი ბრიტანეთი - 258 ადამიანი 2 ფრეგატი, 2 ესმენცემი, 1 კონტერმზიდი, 1 ადესანტო ხცომალდი, 1სადესანტო კატერი. 24 ვერტფერნი, 10 გამანადგურებელი

არგეტინა - 649 ადამიანი, 1 კრეისერი, 1 ცყალქვეშა ნავი, 1 საპატრულო კატერი, 4 სანტრასპორტო გემი, 1 თევზასჭერი ტრაულერი. 25 ვერტფრენი, 35 გამანადგურებელი, 2 ბომბდამშენი, 4 სატვირთო თვითმფრინავი, 25 მოიერიშე, 9 აღჭურვილი სასწავლო თვითმფრინავი.

ფოლკლენდის კუნძულების ორჯერ იქნა გახსნილი: 1690 წელს ინგლისელი მეზღვაურების და 1694 წელს ფრანგების (ამ უკანასკნელს ეძახდნენ მალვინელებს მათი მშობლიური ქალაქის, სენ-მალოს პატივსაცემად) მიერ. XIX საუკუნის დასაწყისში (დამოუკიდებლობის მოპოვების შემდეგ) არგენტინამ ეს კუნძულების საკუთარ კუთვნილებად ჩათვალა. 1833 წელს გაერთიანებული სამეფოს მიერ მალვინის კუნძლების დაპყრობამ დიდი უკმაყოფილება გამოიწვია არგენტინის მოსახლეობაში. 1983 წლის 3 იანვრისთვის დიდი ბრიტანეთის მიერ ფოლკლენდის კუნძულების დაპყრობიდან 150 წელი სრულდებოდა. 1981 წლის ბოლოს ხელისუფლებაში მოსულმა არგენტინის არმიის გენერალ-ლეიტენანტმა ლეოპოლდო გალტიერმა გადაწყვიტა ამ საბაბით გამოეყენებინა ხალხის უკმაყოფილება. ის იმედოვნებდა თავისი პოპულარობის გაძლიერებას ომში გამარჯვებით, რასაც მოახერხებდა არგენტინის მიერ საავიაციო მობმდამშენების გამოყენებით, რაც იმ დროისთვის არ გააჩნდა დიდ ბრიტანეთს.

მრგარეტ ტეტჩერი, დიდი ბრიტანეთის პრემიერ-მინისტრი

მარგარეტ ტეტჩერის დიდი ბრიტანეთის პრემიერ-მინისტრობის პირველი ვადა 1979-1983 წლებში მნიშვნელოვანი პოლიტიკური გარდაქმნების პერიოდია. დიდი ყურადღება ეთმობა საშინაო პოლიტიკას, სოციალურ რეფორმებს. რამდენადაც დიდია რეფორმის მასშტაბი, იმდენადვე დიდია საზოგადოების ნაწილის უკმაყოფილება, ეს დაემართა დიდი ბრიტანეთის საზოგადოებასაც. 1981 წლის თებერვალში უმუშევართა რაოდენობამ 2,4 მილიონს მიაღწია, რაც მოსახლეობის 10%-ს უდრის, ხოლო ტეტჩერის რეიტინგი 28%-მდე დაეცა. შედეგად 1983 წლის არჩევნებში ტეტჩერს დამარცხების დიდი შანსი ჰგონდა, მაგრამ მოულოდნელად 1982 წელს მოხდა ისეთი მოვლენა, რამაც მოქმედ პრემიერ-მინისტრს შემდგომ ორ არჩევნებში უპირობო გამარჯვება მოუპოვა. 1982 წლის 2 აპრილს ბრიტანეთის სუვერენულ ტერიტორიაზე არგენტინის სამხედრო ძალები ფოლკლენდის კუნძულზე შეიჭრნენ და სამხედრო კონტროლი დაამყარეს. დიდი ბრიტანეთი ახალი გამოწვევის წინაშე დადგა, მას ქვეყნის სუვერენიტეტი უნდა დაეცვა.

                                        

ბრიტანული ბომბდამშენი ,, ვულკანი'' ბრუნდება საბრძოლო ფრენიდან 1982წ-ის 18 მაისი

1982 წლის 19 მარტს, ფოკლენდის კუნძულების არქიპელაგის კუნძულ სამხრეთ ჯორჯიაზე არგენტინის სამხედრო გემმა ლიტის ნავსადგურის შორიახლოს 60-მდე არგენტინელი გადმოსხა. მათი განცხადებით ისინი ლითონის ნარჩენების შემგროვებლები იყვნენ და ძველი ვეშაპსაჭერი ბაზის დემონტაჟი უნდა დაეწყოთ. სინამდვილეში მათ არგენტინის ეროვნული დროშა აღმართეს. ვითომდა ამ ექსპედიციის ხელმძღვანელმა დავიდოვმა ბუენოს-აირესში დიდი ბრიტანეთის საელჩოს განუცხადა, რომ იგი სამხრეთ ჯორჯიაში გამგზავრებას აპირებდა, თუმცა მას შეახსენეს, რომ ამისათვის კუნძულის საემიგრაციო უწყების ნებართვა იყო საჭირო. ექსპედიციის მოსაწყობად ან გრუტვიკენში უნდა წასულიყვნენ ნებართვის მისაღებად ან იქაურობა უნდა დაეტოვებინათ. შესაბამისად გემმა 50 არგენტინელით კუნძული დატოვა, მაგრამ 10-მდე არგენტინელი იქ დარჩა. 

                                                                      

ბრიტანული ავიამზიდი ,, ჰერმესი'' (ფოტო 1982წ-ის)

არგენტინის მთავრობას საპროტესტო ნოტა გაეგზავნა, სადაც ბრიტანეთის მთავრობამ ექსპედიციის უკანონოდ შეჭრა გააპროტესტა და განუცხადა, თუ წესრიგს არ დაამყარებდნენ და შესაბამის ნებართვას არ მიიღებდნენ, ან ნებით არ დატოვებდნენ კუნძულს, მაშინ მისი უდიდებულესობის გემი ,,ენდურანცე” ძალის გამოყენებით დააბრუნებდა შინ. მსგავსი თხოვნა ბუენოს-აირესში ბრიტანეთის ელჩმაც წამოაყენა, მაგრამ კვლავ უშედეგოდ, ხოლო 28 მარტს, არგენტინის საგარეო საქმეთა მინისტრის მიერ, დიდი ბრიტანეთის საგარეო საქმეთა მინისტრის, ლორდ კარინგტონისათვის გაგზავნილ შეტყობინებაში არგენტინული მხარე უარს ამბობდა საკითხის მოგვარებაზე. 31 მარტისათვის დიდი ბრიტანეთის საგარეო უწყებამ მიიღო ინფორმაცია, რომ არგენტინული გემები, გამანადგურებლები, ავიამზიდები, სადესანტო ხომალდები და წყალქვეშა ნავები პორტ სტენლისკენ მიემართებოდნენ. იმავე დღეს მარგარეტ ტეტჩერმა, თემთა პალატის საკუთარ კაბინეტში საგანგებო თათბირი მოიწვია. უნდა აღინიშნოს, რომ ბრიტანეთის პოლიტიკური ელიტა საკითხს რომ საკმარისად არასერიოზულად უყურებდა იქიდან ჩანს, რომ თავდაცვის მინისტრყ სერ ტერენს ლევაინი და საგარეო საქმეთა მინისტრი პიტერ კარინგტონი ამ თათბირს არ ესწრებოდნენ. თათბირზე განსაკუთრებული შეფასებებისგან ყველა თავს იკავებდა, მათ შორის ისინიც, ვინც თავის დროზე ფოლკლენდთან სამხედრო ბაზების შემცირებას უჭერდნენ მხარს. სამხედრო-საზღვაო ფლოტის მეთაურმა ჰენრი ლიჩმა კი განაცხადა, რომ მსხვილი საბრძოლო ოპერატიული შენაერთების ფორმირება უნდა მომხდარიყო, რასაც სამ დღე-ღამეზე მეტი არ დასჭირდებოდა. ტეტჩერსაც სწორე დეს სურდა და მან ამის განკარგულებაც გასცა. ამავე საღამოს პრემიერ-მინისტრამ ტეტჩერმა სთხოვა აშშ-ს პრეზიდენტს, რონალდ რეიგანს საკითხის მსვლელობაში ჩარეულიყო და არგენტინის პრეზიდენტისთვის მიემართა, რონალდ რეიგანი 1 აპრილს ესაუბრა გენერალ გალტიერის. მათი საუბარი ერთ საათს გაგრძელდა, თუმცა უშედეგოდ. 1982 წლის 2 აპრილს, პარასკევს, არგენტინის 2,5 ათასიანმა არმიამ დაიკავა ფოლკლენდის დედაქალაქი პორტ სტენლი და არგენტინის დროშაც აღმართა. ამით დაიწყო მე-20 საუკუნის კიდევ ერთი ომი, რომლის აცილებაც, ექსპერტთა ვარაუდით სრულიად შესაძლებელი იყო.

                                                                        

,,სუპერ ეტანდერი'' სჰძ არგეტინის. ემბლემის ქვეშ ესკადრილია შეიმჩნევა სილუეტი ჩაძირული ამ თვითმფრინავის მიერ კონტეინერმზიდი ,,ატლატიკი კონვეიერი''

მსგავსი რამ ჯერ კიდევ 1976 წლის დეკემბერშიც მომხდარა, როდესაც არგენტინელებმა სამხრეთ ტულეზე უკანონოდ დადგეს სამეცნიერო ორბიტალური სადგური. პროცესები არგენტინის ხელისუფლების ხელმძღვანელობით გააქტიურდა, ვინაიდან ქვეყანაში პოლიტიკური კრიზისი იყო და არგენტინის პრეზიდენტს, გენერალ ლეოპოლდო ფორტუნატე გალტიერის დაკარგული პრესტიჟის აღდგენა მალვინის (ფოლკლენდის) კუნძულების დაბრუნებით სურდა. ეს კუნძულები 1833 წლიდან დიდი ბრიტანეთის შემადგენლობაშია, 1983 წლის 3 იანვრისთვის ამ თარიღიდან 150 წელი სრულდებოდა და გენერალ გალტიერის პირობით ის არგენტინას უნდა დაბრუნებოდა. 1965 წლისათვის ბრიტანეთის მთავრობას ჰქონდა მცდელობა კუნძულების სუვერენიტეტი არგენტინის მთავრობისთვის გადაეცა, თუ იქ 99 წლის განმავლობაში დაცული იქნებოდა ბრიტანული ცხოვრების წესი, მაგრამ ეს საკითხი მაშინვე ჩაიშალა. ნელ-ნელა ფოლკლენდის სიახლოვეს შემცირდა სამხედრო კონტიგენტი, სამაგიეროდ იზრდებოდა არგენტინის მზადება იქ შეჭრისათვის. როგორც ჩანს ბრიტანეთის ხელისუფლებამ თავშივე ვერ განსაზღვრა კონფლიქტის დაწყების საშიშროება და შორეული კუნძულები დროებით მიივიწყა. ომის მსვლელობასა და მასში პრემიერ-მინისტრის, მარგარეტ ტეტჩერის როლს საინტერესოდ აღწერს მისი ბიოგრაფი დიმიტრი მედვედევი. მის წიგნში ,,ტეტჩერი – უცნობი მეგი” საინტერესოდაა განხილული ის ფაქტი, რომ ბრიტანელების თითქმის 60%-მა არც კი იცოდა სად მდებარეობდა ფოლკლენდის არქიპელაგი. 1981 წლის 1 აპრილს გაეროში დიდი ბრიტანეთის წარმომადგენელმა, სერ ენტონ პარსონმა განსახილველად გაიტანა დიდ ბრიტანეთში შესაძლო შეჭრის საკითხი, ხოლო გაეროს უსაფრთხოების საბჭომ და სხვა წარმოამდგენლებმა საკითხი საპირველაპრილო ხუმრობად და სისულელედ მიიჩნიეს. ტეტჩერის ბიოგრაფი წერს, რომ თვით დენის ტეტჩერმაც კი არაფერი იცოდა კუნძულების ადგილმდებარეობის შესახებ

                                                                            

ბრიტანელი პარაშუტიტსები იცავენ არგეტინელი ტყვეებს. პორტ-სტენლი 1982წ-ის 17 ივნისი

ეს იყო ომი, რომელსაც მხოლოდ დიდი ბრიტანეთის სუვერენიტეტი უნდა დაეცვა, არამედ პრემიერ-მინისტრის და მთლიანად კონსერვატიული ხელისუფლების ბედი უნდა გადაეწყვიტა. შესაბამისად ამ ომზე ძალიან ბერვი იყო დამოკიდებული და მარგარეტ ტეტჩერიც მთელი ენერგიით ცდილობდა უპირატესობების მოპოვებას. 4 აპრილს მარგარეტ ტეტჩერმა დაუნინგ სტრიტზე დიდი ბრიტანეთის თავდაცვის მინისტრის მუდმივი მოადგილე, სერ ფრენკ კუპერი მიიწვია, სადაც დატვირთული საუბრის შემდეგ გადაწყდა სამხედრო კაბინეტის ფორმირება. სამხედრო საბჭო ხუთი სანდო პირისაგან შედგებოდა, რომლებიც მომდევნო 10 კვირის განმავლობაში ყოველ სამუშაო დღეს 09:30 საათზე დაუნინგ სტრიტზე იკრიბებოდა, ხოლო უქმეებზე – პრემიერ-მინისტრის ჩეკერსის რეზიდენციაში. სამხედრო კაბინეტის მუშაობამ არ დააყოვნა და უკვე 26 აპრილისათვის, დღის 16:00 საათზე დიდი ბრიტანეთის თავდაცვის უწყებამ მიიღო ცნობა დიდი ბრიტანეთის შეიარაღებული ძალების სამხრეთ ჯორჯიაში გადასხდომის შესახებ. 18:00 საათისთვის არგენტინის დროშის გვერდით თეთრი დროშა აფრიალდა, ამრიგად არგენტინელები ბრიტანელებს დანებდნენ, თუმცა ეს მხოლოდ სამხრეთი ჯორჯია იყო. ომი მხოლოდ ახლა იწყებოდა. იმავე დღეს პრესის წარმომადგენელმა მარგარეტ ტეტჩერს ჰკითხა: მისის ტეტჩერ, არგენტინასთან ომს ვიწყებთ? თეტჩერის პასუხი კი ასეთი იყო: იმხი4 მაისს არგენტინამ რამდენიმე exocet-ის ტიპის რაკეტა გამოიყენა, რამაც ბრიტანეთის ფლოტს დიდი ზიანი მიაყენა. მათ შორის დაიბომბა ბრიტანეთის გემი ,,შეფილდი”. საბრძოლო ტაქტიკას ახალი მეთოდები სჭირდებოდა და ამაში მეტი სიმტკიცეც იყო საჭირო. 21 მაისს ,,შეფილდის” ჩაძირვის შემდეგ პრემიერმა ფოლკლენდში ტოტალური შეჭრის ბრძანება გასცა. თუმცა პროცესები წარუმატებლად მიდიოდა. არგენტინელებმა ორი ვერტმფრენი ჩამოაგდეს, დაიღუპა სამი ადამიანი. მალე კი პროცესები კვლავ ბრიტანელების სასარგებლოდ წარიმართა. ჯარისკაცებმა სან-კარლოსის ნაპირზე გამაგრება მოახერხეს. ბრიტანელებმა მალესიტუაციის კონტროლი მოახერხეს და 14 ივნისს პორტ სტენლში თეთრი დროშაც აფრიალდა. ბრიტანეთი გამარჯვებას ზეიმობდა. თემთა პალატა ფეხზე წამოუდგა თავის პრემიერ-მინისტრს, ხოლო მისმა ერთ-ერთმა წევრმა, ინოკ პაუელმა ეს სიტყვები წარმოთქვა:

„ტესტმა გვიჩვენა, რომ ლითონი უმაღლესი სინჯისაა ეს სუბსტანცია დრეკადიცაა და ძლიერიც, მტკიცეც და გამძლეც. ემოციებს არ ექვემდებარება, გარდა ამისა, მზად არის სხვადასხვა სახისა და სირთულის ეროვნული საკითხის გადაწყვეტისთვის.“

1983 წლის 10 იანვარს, პორტ სტენლის მერიაში, ფოლკლენდის კუნძულებზე ვიზიტისას მარგარეტ ტეტჩერმა თავის გამოსვლაში ასე შეაჯამა ფოლკლენდის ომი:

„ჩვენ ფოლკლენდის კუნძულებზე და დიდ ბრიტანეთში კიდევ ერთხელ გავიღეთ მსხვერპლი თავისუფლებისა და სამართლიანობისთვის ადამიანთა საკეთილდღეოდ, სადაც არ უნდა ცხოვრობდნენ ისინი. მსოფლიოს მაგალითი ვაჩვენეთ. დავიცავით ის, რაც ჩვენ გვეკუთვნის და ამით იმედი ჩავუსახეთ და შესაძლოა, გზაც გავუკვალეთ მათ, ვინც ოდესმე ამგვარ სიხარულს იგემებს.“

2015 წლის იანვარში ფოლკლენდის კუნძულების დედაქალაქში მარგარეტ ტეტჩერის ბიუსტი გაიხსნა. გახსნის ცერემონიალს ყოფილი პრემიერ-მინისტრის ვაჟი მარკ ტეტჩერი დაესწროარულეთ! ომში დაღუპულთა ოჯახის წევრებთან პრემიერ-მინისტრი საკუთარი ხელით წერდა სამძიმრის ბარათებს. მისი ბიოგრაფები იმასაც წერენ, რომ ტეტჩერისათვის ეს ომი მის კერპთან, უინსტონ ჩერჩილთან გატოლების თუ არა მიახლოების შესაძლებლობა მაინც იყო, მართალია აქ მასშტაბები შედარებით მცირე იყო, ვიდრე მსოფლიო ომში, მაგრამ ამ ომს განსაკუთრებული მნიშვნელობა ჰქონდა, როგორც საკუთრივ დიდი ბრიტანეთის, აგრეთვე ევროპის იმდროინდელ პოლიტიკურ პროცესებში.

საომარი პროცესები სულ უფრო დაიძაბა, ბრიტანულმა ბომბდამშენმა პორტ სტენლის თავზე 21 ჭურვი ჩამოაგდო, გააქტიურდნენ ავიამზიდები, - რეაქტიული გამანადგურებელი ,,ჰარიერები”. მათ გაანადგურეს ასაფრენი ბილიკები. ამ პროცესებში პრემიერ-მინისტრის სიმტკიცე განსაკუთრებით უკვირდა, როგორც ბრიტანეთის აგრეთვე აშშ-ს პოლიტიკურ ელიტას. ამერიკელები იმასაც კი ფიქრობდნენ, რომ ომში ბრიტანეთის მარცხი გარდაუვალი იყო. პრემიერ-მინისტრის სიმტკიცე კიდევ ერთმა ფაქტმა გამოავლინა. 2 მაისს ბრიტანულმა წყალქვეშა ნავმა ,,დამპყრობელმა” აღმოაჩინა არგენტინის სამხედრო-საზღვაო ძალების სიდიდით მეორე გემი – კრეისერი ,,გენერალი ბელგრანო”, რომელიც მის საწინააღმდეგო მიმართულებით მოძრაობდა. შაადმირალოს პირველ ლორდებს უჭირდათ გადაწყვეტილების მიღება გაეხსნათ თუ არა ცეცხლი, ყველაფერი ისევ პრემიერ-მინისტრმა გადაწყვიტა, რომელმაც გასცა ბრძანება: ,,დამპყრობელმა” უნდა გაანადგუროს ,,ბელგრანო”! ბრძანება აღსრულებული იქნა, თუმცა ამ გადაწყვეტილებას სკეპტიკურად უყურებდნენ, როგორც ბრიტანელები, ისე დანარჩენი მსოფლიო, რომლებიც ომის მსვლელობას დიდი ინტერესტ ადევნებდნენ თვალყურს. ეს გადაწყვეტილება იყო ის ერთ-ერთი ქვაკუთხედი, რომელმაც მარგარეტ ტეტჩერს შემდგომი წარმატებები და ბრიტანელთა თვალში მზარდი პოპულარობა მოუპოვა.

იხ. ვიდეო

ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -  

განახლებადი  ენერგიის  საერთაშორისო                                       სააგენტო

ინგლ. nternational Renewable Energy Agency, IRENA - შემოკლებით IRENA - საერთაშორისო ორგანიზაცია, რომლის მიზანია ხელი შეუწყოს განახლებადი ენერგის წყაროების გავრცელებას. კონკრეტულად კი წევქვეყნებს უწევს დახმარებას ფინანსური პრობლემების გადაჭრაში, ასევე ხელს უწყობს ტექნოლოგიებისა და ცოდნის გაცვლაში.

მწვანედ ქვეყნები რატიფიცირებული IRENA ხელშეკრულების

ქვეყნები წევრები ორგანიზაციის არის 154 ხოლო კიდევ 26 იმყოფება შემოსვლის პროცესში. ორგანიზაციი მთავარი ოფისი მდებარეობს აბუ-დაბიში.

იხ. ვიდეო

 

ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -

                                 კატეხიზმო

პრუსიული კატეხიზმო XVI ს

 ეკლესიაში ახალმოსულთა (კათაკმეველთა) სასწავლოდ გამიზნული წიგნი, ქრისტეს მოძღვრების გადმოცემა კითხვა-პასუხის სახით.

„სიტყვის თავდაპირველი მნიშვნელობით კატეხიზმო აღნიშნავს ქრისტიანული რელიგიის არსებით ჭეშმარიტებათა ზეპირ და მარტივ, ძალდაუტანებელ სწავლებას ბავშვებისა და განათლების არმქონე ზრდასრულთათვის, რაც ნათლისღების შემდეგ ხდება. თუმცა შემდგომში სახელწოდება სწავლების ხერხიდან გავრცელდა იმ წიგნზე, რომელიც ქრისტიანობის ძირეულ ჭეშმარიტებათა ელემენტარულ გადმოცემას შეიცავს. ამ თვალსაზრისით კატეხიზმო არის პოპულარული სახელმძღვანელო, ქრისტიანული მოძღვრების ზუსტი და უტყუარი მოკლე გადმოცემა“ (ე. მანჟენო).

კატეხიზმოს პირველ ტექსტთაგან აღსანიშნავია ალკუინის დროინდელი Disputatio puerorum per interrogationes et responsiones (ქრისტიანული დოქტრინის კომპენდიუმი ათ თავად, PL 101, 1097-1144). XIII საუკუნეში აღმოცენდა სახასიათო საგანმანათლებლო ტექსტები, როგორიც იყო, მაგალითად, ჰონორიუს აუტუნელის Elucidarium, sive dialogus de summa totius christianae theologiae (შეკითხვები და პასუხები მრწამსის, ბოროტებისა და საბოლოო საგანთა შესახებ, PL 172, 1109-1176).

ლუთერმა და კალვინმაც დაწერეს კატეხიზმოები, შესაბამისად 1529 (დიდი და მცირე კატეხიზმო), 1537 და 1542 წლებში. კათოლიკურ სამყაროში დიდად გაითქვა სახელი პეტრე კანიზელის მცირე კატეხიზმომ (1556) და რობერტო ბელარმინოს ქრისტიანული დოქტრინის მოკლე გადმოცემამ (1597). ტრიენტის კრების შემდეგ პაპმა პიუს V-მ გამოაქვეყნა „რომაული კატეხიზმო“ წინამძღვართათვის, ხოლო ვატიკანის I კრების შემდეგ პიუს X-მ შეიმუშავა კატეხიზმო, განკუთვნილი რომის დიოცეზისთვის, რომელიც შემდგომში მთელ იტალიაში გავრცელდა. ვატიკანის II კრებამ ბიძგი მისცა კატეხიზმოს სწავლების განახლებას, რათა კითხვა-პასუხის ძველი ფორმის ნაცვლად დამკვიდრებულიყო ახალი მეთოდი, რომელიც მეტად გაუსვამდა ხაზს თანამედროვე ანთროპოლოგიურ კონტექსტს. ამ განახლების შედეგია 1992 წლის 11 

 ოქტომბერს „კათოლიკე ეკლესიის კატეხიზმოს“ გამოქვეყნება.

იხ. ვიდეო