ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -  

                         ტარო (მცენარე)      

 (ლათ. Colocasia esculenta) — ტროპიკული მრავალწლოვანი ბალახოვანი მცენარე ნიუკასებრთა ოჯახისა. ერთ-ერთი უძველესი კულტურული მცენარეა. მისი მსხვილი გორგლი, რომლის მასა 4 კგ აღწევს, იჭმება.

მოჰყავთ უმთავრესად აღმოსავლეთ ნახევარსფეროს ტროპიკებისა და სუბტროპიკების ტენიან რაიონებში, შესაძლებელია მისი კულტივირება კავკასიის შავი ზღვის სანაპიროზე. ველურად გვხვდება ჰიმალაის, მიანმარის, ახალი გვინეის, ფილიპინის კუნძულების ტროპიკულ ტყეებში.

მრავალწლიანი ბალახოვანი მცენარე.

იხ. ვიდეო - Япония Taro Стволовые Сельское хозяйство и урожай - Taro Паровой Культивирование - Taro стебли молодые стебли листьев или черешков, растения таро. Часто молодые, пока еще не раскатали листья и стебли собирают вместе и приготовленная вместе в овощных блюдах и супах. Таро стебли волокнистые, поэтому они должны быть очищены перед приготовлением. Жесткий наружный слой удаляется, чтобы выявить более нежный стебелек внутри. Taro стебли имеет слегка вязкую текстуру, напоминающие о бамии, который часто является желательной текстура в Южной Азии и Индонезии.

ფესვთა სისტემა ბოჭკოვანია, ქმნის დიდ მიწისქვეშა ტუბერს 6-8 სმ დიამეტრის და 4 კგ-მდე წონით, მრავალი კვირტით, რომელთაგან ზოგიერთი იწყებს ზრდას და ქმნის მეორად, პატარა ტუბერებს. სხვადასხვა ჯიშის ტუბერების რბილობი შეიძლება იყოს თეთრი ან შეღებილი კრემისფერი, ყვითელი, ნარინჯისფერი, ვარდისფერი ან წითელი.

ფოთლები დიდია, გულის ფორმის ან ისრის ფორმის, 1 მ-მდე სიგრძისა და 50 სმ-მდე სიგანის, ქმნის ბაზალურ როზეტს, გრძელ ფოთლებზე, ძირში ღარში, სიგრძით 2 მეტრამდე.

ტუბერის აპიკური კვირტიდან ვითარდება ყვავილოვანი ყლორტი. ყვავილობა არის ყური მომწვანო-მოყვითალო ბურუსით. მისი ზედა ყვავილები მამრობითია, შუა – რუდიმენტირებული, სტერილურია, ქვედა – მდედრი.

ნაყოფი არის პატარა წითელი კენკრა განუვითარებელი თესლით.

ტაროს მრავალი სახეობაა, რომლებიც განსხვავდება ფოთლების ფორმითა და ფერით, ყვავილების აგებულებით. გამოყვანილია ტაროს მრავალი სახეობა, რომლებიც განსხვავდება ტუბერების ფორმითა და სტრუქტურით, მათი ზომითა და რაოდენობით, გარკვეული ნივთიერებების შემცველობით და გემოთი.

სულ მცირე ოთხი ქრომოსომული რასის განაწილება ტაროში ქრომოსომების რაოდენობით სომატურ უჯრედებში 28, 42, 36 და 48 მიუთითებს ამ სახელწოდებით გაერთიანებული მცენარეების გენეტიკურ ჰეტეროგენულობაზე.

გავრცელება

ტაროს წარმოშობის ყველაზე სავარაუდო ადგილი სამხრეთ აზიაა. სხვა წყაროების მიხედვით, ტაროს გამოყვანა დაიწყო ადრეულ ჰოლოცენში ახალ გვინეაში . ის ჩინეთში ჩვენს წელთაღრიცხვამდე I საუკუნეში შევიდა. ე. და გავრცელდა წყნარი ოკეანის კუნძულებზე.

ამ მცენარის გაშენება ყველაზე წარმატებულია ჰავაიზე და ტაიტიზე. მცენარის მრავალი კულტურული ფორმა არსებობს იქ და ახლა.

ტარო ინდოეთისა და ეგვიპტის უძველესი კულტურაა. ის გამოყვანილია 2000 წელზე მეტი ხნის განმავლობაში. პლინიუს უფროსის თხზულებებიდან ცნობილია, რომ მის დროსაც ეგვიპტელები საკვებად იყენებდნენ ტაროს. მოგვიანებით ის გამოჩნდა ტროპიკულ დასავლეთ აფრიკაში, საიდანაც აფრიკელმა მონებმა ის წაიყვანეს დასავლეთ ინდოეთში, შემდეგ კი ტარომ შეაღწია ამერიკის კონტინენტზე. ამჟამად გამოყვანილია ტროპიკულ და სუბტროპიკულ ზონაში. ეს მცენარე ველურში არ გვხვდება.

ტაროს ტუბერები

ტაროს ტუბერები შეიცავს 18-20% წვრილმარცვლოვან სახამებელს, 0,5% შაქარს და 3%-ზე მეტ ცილას. ველურ სახეობებში და ზოგიერთ კულტივირებულ ტუბერსა და ფოთოლში შეიცავს კალციუმის ოქსალატის რუფიდებს, რომლებიც იწვევენ წვის შეგრძნებას პირში და იშლება მოხარშვისას .

გამოყენება

ტაროს ტუბერები პრაქტიკულად უჭმელი ნედლეულია, რადგან ისინი იწვევენ ძლიერ წვის შეგრძნებას პირში. გამოიყენება, როგორც წესი, მოხარშული და შემწვარი სახით, ასევე ტაროსგან ამზადებენ სხვადასხვა ნამცხვრებს. ახალგაზრდა ფოთლებსა და ახალგაზრდა გათეთრებულ ყლორტებს ადუღებენ და საკვებად იყენებენ, როგორც ასპარაგუსს. ჯავაში მათ ამზადებენ პოპულარული ადგილობრივი კერძის ფუნთუშას: ერთი ან რამდენიმე ფოთლის რულონს, რომელიც სავსეა პატარა ხმელი ანჩოუსების და დაქუცმაცებული ქოქოსის ხორცის ნარევით, მოხარშული ცხარე ქოქოსის რძეზე დაფუძნებულ სოუსში.

ტუბერები ასევე გამოიყენება ფქვილისა და ალკოჰოლის დასამზადებლად და შინაური ცხოველების საკვებად.

პოლინეზიასა და აფრიკაში ტუბერებს დუღილის შედეგად ამზადებენ "ნუ" ცომს.

ტუბერები გამოიყენება სამკურნალო მიზნებისთვის.

გათხრილი იაპონური "satoimo" ფესვი (ღეროები მოჭრილი ტუბერების დარგვამდე): (1) ღეროს ნარჩენი მშობელი ტუბერიდან ან ღეროდან (satoimo თესლი), (2) მშობელი ტუბერი ან "corm" satoimo (3) ღეროს ნარჩენი მეორადი სატოიმოს ტუბერიდან (. 4) მეორადი (ბავშვის) ტუბერის სატოიმო, (5) მესამე თაობის (გრანდ ტუბერი) სატოიმო.

არსებობს რამდენიმე კულტურული ჯიში. პატარა ტუბერების მქონე ვარიანტს ეწოდება "eddo" (eddoe).

გათხრილი იაპონური "satoimo" ფესვი (ღეროები მოჭრილი ტუბერების დარგვამდე): (1) ღეროს ნარჩენი მშობელი ტუბერიდან ან კორმიდან (satoimo თესლი), (2) მშობელი ტუბერი ან "corm" satoimo (3) ღეროს ნარჩენი მეორადი სატოიმოს ტუბერიდან ( 4) მეორადი (ბავშვის) ტუბერის სატოიმო, (5) მესამე თაობის (გრანდ ტუბერი) სატოიმო.

                                                                     ტარო იაპონიაში

იაპონიაში ტაროს მცენარეს უწოდებენ "satoimo" (იაპონ. 里芋) - "სოფლის კარტოფილს". მეორად ტუბერკულოზებს („შვილები“ ​​და „შვილიშვილები“), რომლებიც ყვავილობენ მშობლის ტუბერიდან „სატოიმოდან“ ეწოდება „იმონოკო“ (იაპონურად: 芋の子, „კარტოფილის შვილები“). სატოიმო გავრცელებულია სამხრეთ-აღმოსავლეთ აზიაში ჯომონის გვიანი პერიოდიდან, რაც ბრინჯის გავრცელებამდე იყო რეგიონის ძირითადი საკვები. "სატოიმო" ტუბერს ხშირად ადუღებენ, მაგრამ ხანდახან წვავენ და მიირთმევენ უმი ან ორთქლზე მოხარშული. ყუნწი, zūiki (芋茎 იაპონიაში), ასევე შეიძლება მოხარშული იყოს სხვადასხვა გზით, რაც დამოკიდებულია "satoimo"-ს მრავალფეროვნებაზე.

ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -  

                ჩოლოქის ბრძოლა (1918)

            ნოე ჟორდანია სადგურ ნატანებში ბრძოლის წინ ამხნევებს ჯარისკაცებს

— ბრძოლა ოსმალეთის იმპერიის და ამიერკავკასიის ჯარებს შორის პირველი მსოფლიო ომის კავკასიის ფრონტზე.1918 წლის 3 მარტს საბჭოთა რუსეთსა და გერმანიას, ავსტრია-უნგრეთს, ოსმალეთსა და ბულგარეთს შორის დაიდო ბრესტ-ლიტოვსკის საზავო შეთანხმება, რომლის მიხედვით, რუსეთი გამოეთიშა პირველ მსოფლიო ომს. ზავის მიხედვით რუსეთს ოსმალეთის იმპერიისთვის უნდა დაეთმო ბათუმისა და ყარსის ოლქები. ამ დროს ამიერკავკასია ფაქტობრივად დამოუკიდებელი იყო რსფსრ-სგან და იმართებოდა ამიერკავკასიის სეიმის და ამიერკავკასიის კომისარიატის მიერ, თუმცა დამოუკიდებლობა გამოცხადებული არ ჰქონდა. ოსმალეთის იმპერია ითხოვდა ბრესტ-ლიტოვსკის ზავით კუთვნილი ტერიტორიების დათმობას ამიერკავკასიის მთავრობისგანაც. სეიმი ცდილობდა ოსმალეთთან პრობლემის მოგვარებას დიპლომატიური გზებით. ამ მიზნით 1918 წლის 12 მარტს დაიწყო ტრაპიზონის სამშვიდობო კონფერენცია. მოლაპარაკებას დადებითი შედეგი არ მოჰყოლია. მოლაპარაკების პარალელურად, ოსმალეთის არმიამ სადავო ტერიტორიების დასაკავებლად საომარი მოქმედებები დაიწყო.

მარტში ოსმალეთის მე-9, მე-6 და მე-3 არმიებმა მეჰმედ ვეჰიბ-ფაშას სარდლობით კავკასიას შეუტიეს. 1918 წლის 31 მარტს ოსმალებმა აიღეს ბათუმი. ქალაქში მდგარი მე-4 ქვეითი ლეგიონი (სარდალი წერეთელი) გაიქცა ოზურგეთში, მე-2 ქვეითი ლეგიონი კი (სარდალი პოლკოვნიკი ყარალაშვილი) ჩაქვში. საქართველოს ეროვნული საბჭოს თავმჯდომარემ, ნოე ჟორდანიამ დაავალა გიორგი მაზნიაშვილს დაუყოვნებლივ წასულიყო სადგურ ნატანებში და არ დაეშვა ოსმალების წინსვლა მდინარე ჩოლოქს აქეთ. მაზნიაშვილმა შტაბის უფროსობა ჩაიბარა 1 აპრილს.

                                                                      

ჯავშნოსანი მატარებელი და მისი შემადგენლობა

2 აპრილს მაზნიაშვილმა ჯავშნოსანი მატარებელი გაგზავნა ჩაქვში ალყაში მოქცეული მე-2 ქვეითი ლეგიონის გამოსახსნელად, რომელსაც ოსმალებმა გზა მოუჭრეს და ტყვეობა ელოდა. ოსმალების ქვეითი ჯარი გამაგრებული იყო ქობულეთის აღმოსავლეთით, რკინიგზის გასწვრივ, ხოლო ჩაქვის სადგურზე იდგა მათი ცხენოსანი ათასეული. ჯავშნოსანი დილის 9 საათზე ჩაქვის სადგურზე ჩავიდა და ტყვიისმფრქვევის ცეცხლით გაანადგურა სადგურზე გამაგრებული ოსმალები. ამით ყარალაშვილის ლეგიონმა ისარგებლა და მცირე მსხვერპლით დაიხია უკან. ეს ლეგიონი, რომელიც 500 ჯარისკაცისგან შედგებოდა, დემორალიზებული იყო და მაზნიაშვლმა გაუშვა ლანჩხუთში, რეზერვში, რომელიც უნდა შევსებულიყო ისიდორე რამიშვილის მიერ შეკრებილი მოხალისეებით. მე-4 ქვეითი ლეგიონი მაზნიაშვილმა ოთხ ათასეულად დაჰყო და გაანაწილა ლიხაურში, შემოქმედში, ვაშნარსა და ოზურგეთში. სადგურ სუფსაზე იდგა ცხენოსანი ბატარეა პორუჩიკი ყარაევის მეთაურობით. მაზნიაშვილის განკარგულებაში იყო 4 ტყვიამფრქვევი, 6 ზარბაზანი, ჯავშნოსანი მატარებელი 90 ჯარისკაცით და 400 სახალხო გვარდიელი.

ფრონტის ხაზი იწყებოდა შეკვეთილის ნავსადგურიდან და გრძელდებოდა სოფელ შემოქმედამდე. მას საზღვრავდა მარჯვნიდან შავი ზღვა, მარცხნიდან კი აჭარა-გურიის მთები. მთელ სიგრძეზე, ზღვიდან ოზურგეთამდე მდინარეების ჩოლოქისა და ნატანების ნაპირები იყო თითქმის გაუვალი ჯარისთვის. იქ გავლა შეეძლოთ მხოლოდ ადგილობრივებს, რომლებმაც იცოდნენ ბილიკები. ამ მონაკვეთს ჰქონდა მხოლოდ ორი გასასვლელი: სარკინიგზო ხიდები ნატანებზე და ჩოლოქზე და შარაგზა ლიხაურის გავლით ოზურგეთზე. მაზნიაშვილმა დაიწყო ჯარის შევსება ადგილობრივი მოხალისეებით. ამაში მას ეხმარებოდა ისიდორე რამიშვილი ეხმარებოდა. სოფლად იარაღი თითქმის ყველას ჰქონდა და ცოტა თოფი იყო საჭირო დასარიგებლად.

3 აპრილს ჯავშნისანი მატარებელი ჩოლოქის სამხრეთით ლიანდაგიდან გადავარდა. გზა ადილობრივებს ჰქონდათ გაფუჭებული. ლიანდაგზე შეყენების დროს ქართულ მხარეს ცეეცხლი გაუხსნეს, რასაც ქართველ მზვერავთა მოწინავე რაზმმა ცეცხლითვე უპასუხა, მოწინააღმდეგეს ორი კაცი მოუკლა და ხელთ რამდენიმე თოფი იგდო. 4 აპრილს ოსმალებმა აიღეს ქობულეთი 5 აპრილს მოხდა მცირე შეტაკება, სადაც ქართულ მხარეს მოუკლეს ორი ადამიანი, მათ შორის ერთი ოფიცერი და დაჭრეს რამდენიმე. ოსმალებმა შემდეგ უკან დაიხიეს.

ნატანებში მებრძოლების გასამხნეველად ჩავიდნენ ნოე ჟორდანია, ირაკლი წერეთელი, ვლასა მგელაძე და სხვები და წარმოთქვეს სიტყვები. 5 აპრილს, საღამოს რვა საათზე ქართულმა მხარემ მიიღო დაზვერვის ცნობა, რომ ოსმალეთის გალიპოლის მე-2 დივიზიის შედარებით მცირე ნაწილი მიდიოდა ოზურგეთისკენ, შარაგზით და უფრო დიდი ნაწილი, 7000 ჯარისკაცი, რკინიგზის გასწვრივ ნატანებისკენ. ოსმალებმა აჰყარეს ლინდაგი მდინარე ოჩხამურის ხიდზე, რაც ადასტურებდა რომ მთავარ იერიშს სწორედ ნატანების მხრიდან აპირებდნენ. ლიანდაგის აყრით ისინი იმედოვნებნენ ქართული ჯავშნოსანი მატარებლის უფუნქციოდ დატოვებას. მაზნიაშვილმა ერთ დღეში ააგებინა ჩოლოქის ხიდიდან ტყეში შემავალი ლიანდაგი. 6 აპრილის საღამოს ოსმალებმა საარტილერიო ცეცხლი გახსნეს.

რძოლა ჩოლოქის ხიდთან

პორფილე გორგოშიძე

8 აპრილს ოსმალეთის ჯარი გასცდა ოჩხამურს, მაგრამ არ გადიოდა ველზე და თავს აფარებდა ტყეს ოჩხამურს და ჩოლოქს შორის. მაზნიაშვილმა ჯავშნოსანი მატარებლის უკან დახევა ბრძანა. ჯავშნოსანი არიერგარდში უნდა ყოფილიყო, მაგრამ შემდეგ მან გაიზიარა ჯავშნოსანის ხელმძღვანელის ვლადიმერ გოგუაძის გეგმა: მტრის პოზიციებში შეჭრა და ბრძოლის გამართვა. ბრძოლა 7 აპრილს დილის ხუთ საათზე დაიწყო. ჯავშნოსანი მატარებელი შეიჭრა მოწინააღმდეგის რიგებში. მაგრამ ქართული მხარე არ ხსნიდა ცეცხლს არც მატარებლიდან და არც სანგრებიდან, რადგან ასეთი ბრძანება ჰქონდა მიღებული. მოწინააღმდეგეს ცეცხლს უხსნიდა მხოლოდ არტილერია, რომელიც კარგარეთელს ჰქონდა ჩაბარებული.

ოსმალები მიაუხლოვდნენ თუ არა მატარებელს, გაიხსნა ცეცხლი. ქართველებმა ცეცხლი გახსნეს როგორც მატარებლიდან, ასევე თხრილებიდან და სანგრებიდან. გაშლილ ველზე აღმოჩენილი ოსმალო ასკერები მრავლად დაიხოცნენ. 11 საათვისთვის, ბრძოლიდან ექვსი საათის შემდეგ ოსმალების დრეზინა დაეჯახა ჯავშნოსანს და მატარებლის პირველი ვაგონი ლიანდაგიდან გადაეგდოთ და დასავლეთიდან წამოსული ახალი ათასეულით კიდევ ერთი იერიში მიიტანეს ჯავშნოსანზე. გოგუაძეს იმედი გადაწურული ჰქონდა და ხელი დააჭირა ღილაკს, რომლითაც ჯავშნოსანი უნდა აფეთქებულიყო, რატა მტერს მხოლოდ რკინის ნამსხვრევები შერჩენოდა, მაგრამ პულტიდან ნაღმამდე მიმავალი მავთული გაწყვეტილი ყოფილიყო და ნაღმი მოქმედებაში არ მოვიდა. ამასობაში მაზნიაშვილთან მივიდა დამატებითი დახმარების სათხოვნელად გაგზავნილი აკაკი ურუშაძე და ბრძოლაში ჩაერთო გორის გვარდიის 400 კაციანი რაზმი. ოსმალები საბოლოოდ გატყდნენ და დაიწყეს უკანდახევა. ქართველები ამოვიდნენ საგრებიდან და დღის 4 საათამდე მისდიეს გაქცეულ მტერს ოჩხამურის ხიდამდე.

„7 აპრილს გენერალმა მაზნიაშვილმა უკან დახევა ბრძანა. უკან დახევის დროს ჯავშნიანით არიერგარდში ვყოფილიყავი და მტრის თავდასხმისგან იგი დამეცვა, ბოლოს ამეფეთქებინა რკინის გზის ხიდები და სუფსაში მივსულიყავი. მე მას ჩემი გეგმა მოვახსენე: მტრის პოზიციებში შევიჭრები და ბრძოლას გავუმართავ-მეთქი. გენერალმა ეს განზრახვა არ გაიზიარა და ამიკრძალა კიდეც: ტყუილა-უბრალოდ დაიღუპებითო. მე თუ არიერგარდში უმოქმედოდ ვიქნებოდი, მაშინ მტრის არტილერია დამაზიანებდა. გენერალმა ბოლოს მითხრა და დამლოცა: ნახე! როგორც სჯობდეს, ისე მოიქეციო. ჯავშნოსანის მხედრებს არ ეძინათ. უკვე ორი საათი იყო. მებრძოლები შევკრიბე და მათ მდგომარეობა განვუმარტე, ჩემი გადაწყვეტილებაც გავაცანი...დილით ხუთ საათზე ჩოლოქის ხიდს მივადექით. ოსმალო გუშაგები დავიჭირეთ, მტრის ბანაკში შევედით და შუა ადგილი დავიპყრეთ. ოსმალების ჯარს იქაურობა აევსო. რკინის გზის აღმოსავლეთით ნაყანევი ადგილები მტრის ჯარებით იყო გავსებული. მე სროლა არ ავტეხე. მტერს ვაგრძნობინე, რომ მე შეცდომით მოვხვდი მტრის ბანაკში და ვნებდები. უკვე გათენდა და ოსმალნი ჩვენი ჯავშნოსანისაკენ გამოიქცნენ. ახლოს მოვიდნენ. მატარებლის საფეხურებზეც ამოცოცდნენ, ზარბაზნებისა და ტყვიამფრქვეველების ლულებს ჩამოეკიდნენ. ჯავშნიანი მატარებელი ჩაკეტილი იყო, შიგ შემოსვლა არავის შეეძლო. ოსმალთა იქ მყოფი ჯარი შეგროვდა რკინის გზასთან. როცა აქ ყველამ მოიყარა თავი, მაშინ გავეცი ბრძანება ცეცხლი გაეხსნათ. შეიქნა სასტიკი ბრძოლა. მოწინააღმდეგე მამაცად იბრძოდა. ერთი საათის ბრძოლის დროს ბევრი ოსმალო დაიღუპა. შემდეგ ოსმალებმა მიაშურეს საფარს და იქიდან დაგვიწყეს სროლა. მე დავიწყე მანევრების კეთება და სადაც ოსმალოებს უფრო მეტი ჯარი ჰყავდათ, სწორედ იქითკენ გავხსენი მომაკვდინებელი ცეცხლი. მტრის უმთავრესი ძალა უკვე განადგურებული იყო“

(ვლადიმერ გოგუაძე)

ოსმალეთის ჯარმა 4 კილომეტრით უკან დაიხია. ბრძოლაში ქართულ მხარეს მოკვდა 3, დაიჭრა 25 ადამიანი. ოსმალების მხარეს, მაზნიაშვილის შეფასებით დაიღუპა 500-მდე ადამიანი, ხოლო სხვა ქართველი სახმედრო ლიდერების შეფასებით - 1000 მდე ადამიანი. ექიმ ვახტანგ ღამბაშიძის მონაცემებით ოსმალებს ბათუმში გადაჰყავდათ 600 დაჭრილი ჯარისკაცი. გაზეთ „საქართველოს“ ცნობით ოსმალეთის მხარეს დაიღუპა 80, ტყვედ ჩავარდა 2 ასკერი. ქართველებმა ხელში ჩაიგდეს 20 თოფი.

ბრძოლაში გმირობა ბევრმა ადგილობრივმა გამოიჩინა: ლიხაურელი პორფილე და ალექსანდრე გორგოშიძეები გიორგის ჯვრით დაჯილდოვდნენ ბრძოლაში გამოჩენილი გმირობისთვის; გმირობა გამოიჩინა ობერკონდუქტორმა სიმონ სკამკოჩაიშვილმა, გადმოცემის მიხედვით დაზვერვაზე გასულმა ჯარისკაცმა ბოლქვაძემ, რომელსაც მოულოდნელად ოსმალო ასკერების ჯგუფი შეეჩეხა, 4 მოკლა და 4 ტყვედ აიყვანა. 1918 წლის 13 აპრილს ვლადიმერ გოგუაძე გახდა პირველი ქართველი, რომელმაც ეროვნული გმირის წოდება მიიღო. პირველი რესპუბლიკის არსებობის განმავლობაში ეს წოდება აღარავის მიუღია. გმირულად იბრძოდა მისი მოადგილე იუსტინე სიხარულიძე, მზვერავთა რაზმის უფროსი გობრონიძე, ელიზბარ გაგნიძე, ნოე გოგუაძე, აკაკი ურუშაძე, დავით შარაშიძე.

იხ. ვიდეო - ჩოლოქის ბრძოლა (1918)

                                             შედეგები

ჩოლოქის ხიდთან მიღწეულ წარმატებას ხაზი გადაუსვა ქართული ჯარის სხვა შენაერთებმა. ოზურგეთისკენ დაძრულ ოსმალების მცირერიცხოვან ჯარს (ერთი ბრიგადა არტილერიით) ლიხაურში დაბანაკებულმა ათასეულმა არ გაუწია წინააღმდეგობა, დატოვა პოზიციები და უკან დაიხია ქალაქისკენ. ამან გამოიწვია პანიკა, ოზურგეთი მიატოვა ჯარმა, სახელმწიფო დაწესებულებებმა და დაიწყო უკან დახევა ჩოხატაურისკენ. მთელი ქალაქი გაიხიზნა ჩოხატაურში და ოსმალებმა თავისუფლად დაიკავეს მიტოვებული ქალაქი. გარდა ოზურგეთისა, ოსმალებმა აიღეს ჭანიეთი, ლიხაური, მაკვანეთი, წითელმთა, მელექედურის ნაწილი, წინ წაიწიეს ვაშნარის მიმართულებით. გაკირულიდან შეუტიეს შემოქმედს, მაგრამ შემოქმედში ვერ შევიდნენ მოსახლეობის წინააღმდეგობის გამო. მაზნიაშვილმა მოასწრო ლანჩხუთში მყოფი სათადარიგო ჯარის დაყენება ნასაკირალის უღელტეხილზე და ჩოხატაურის გზის ჩაკეტვა. 11 აპრილს მაზნიაშვილა სცადა ოზურგეთზე შეტევა და გაიმართა ვაშნარის ბრძოლა, თუმცა საბოლოოდ სამხედრო მოქედებები შეაჩერა გერმანიის დიპლომატიურმა ჩარევამ და დროებითმა ზავმა. ოსმალები ოზურგეთიდან ზავის პირობების მიხედვით 7 ივნისს გავიდნენ.

იხ. ვიდეო - ეპიზოდები გურიიდან S2 E12 ჩოლოქის ბრძოლა

ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -  

                           იონა მეუნარგია

 (დ. 26 ნოემბერი, 1852, ცაიში — გ. 1919 , იქვე) — ქართველი მწერალი, კრიტიკოსი, პუბლიცისტი.

წინაპრები

იონა მეუნარგიას წინაპრების შესახებ ცნობები ისტორიულ ქრონიკებში XVIII საუკუნიდან ჩნდება. ისინი ცაიშის საკათედრო ტაძრის მსახურები იყვნენ. მწერლის პაპა, პეპუ მეუნარგია XIX საუკუნის პირველი ნახევრის სახელგანთქმული ოქრომჭედელი იყო.

                                                                          ბიოგრაფია

იონა მეუნარგია დაიბადა 1852 წლის 26 ნოემბერს ზუგდიდის რაიონის სოფელ ცაიშში, დეკანოზ მიხეილ მეუნარგიასა და სუსანა გაწერელიას ოჯახში. მან დაწყებითი განათლება მიიღო მარტვილის სამრევლო სკოლაში, შემდეგ დაასრულა ქუთაისის სასულიერო სასწავლებელი და სწავლა განაგრძო თბილისის სასულიერო სემინარიაში. 1874 წელს, როგორს პოლიტიკურად არაკეთილსაიმედო გარიცხეს სემინარიიდან. იმავე წელს ი. მეუნარგიამ სწავლის გასაგრძლებლად ევროპას მიაშურა. იგი ორი წლის განმავლობაში ჟენევის უნივერსიტეტის სტუდენტი იყო.

იონა მეუნარგიას სახლ-მუზეუმი

1877 წელს იგი ცოდნის გასაღრმავებლად პარიზში გადავიდა, სადაც დიდი გულისყურით ეცნობოდა საფრანგეთის ლიტერატურას, ხელოვნებას, პარიზის კულტურული და შემოქმედებითი ცხოვრების მდინარებას. იქვე ჰქონდა შეხვედრა ფრანგული მწერლობის ცოცხალ კლასიკოსთან – ვიქტორ ჰიუგოსთან.

1878 წლის მიწურულს იონა მეუნარგია სამშობლოში დაბრუნდა და როგორც იტყვიან, მთელი არსებით ჩაება საზოგადოებრივი და ლიტერატურული ცხოვრების საერთო ფერხულში. იგი დაუღალავად თანამშრომლობდა ქართულ და რუსულ ჟურნალ–გაზეთებში. ენერგიულად იღვწოდა ქართველთა შორის წერა–კითხვის გამავრცელებელ საზოგადოებაში.

იონა მეუნარგია – ერისა და პიროვნების თავისუფლებისათვის დაუცხრომელი მებრძოლი თავადაც თვისუფალი ადამიანის ცოცხალ მაგალითად რჩებოდა, ის არასოდეს ჩამჯდარა ხელმწიფის ნავში, რათა ხელშეკრული არ ყოფილიყო საზოგადოერბრივ საქმიანობაში. იგი ყოველთვის არჩევით თანამდებობებზე მუშაობდა. 1891–1894 და 1907–1913 წლებში იონა არჩეულ იქნა ფოთის ქალაქის თავის მოადგილედ. 1898–1907 წლებში მომრიგებელ შუამავლად მოღვაწეობდა ზუგდიდის, სენაკისა და ლეჩხუმის მაზრებში.

1919 წელს საქართველოს დამფუძნებელი კრების არჩევნებში კენჭს იყრიდა ეროვნულ-დემოკრატიული პარტიის სიით, იყო სიის 39-ე ნომერი, თუმცა ვერ გახდა დამფუძნებელი კრების წევრი. ხანმოკლე ავადმყოფობის შემდეგ, 1919 წლის 15 მაისს გარდაიცვალა 66 წლის ასაკში. დაკრძლეს ცაიშის ეკლესიის ეზოში, წინაპართა გვერდით საგვარეულო საძვალეში.

იხ. ვიდეო - „დაკარგული წიგნები“  იონა მეუნარგია - „ცხოვრება და ღვაწლი გრიგოლ ორბელიანისა“ - I სერია -  გრიგოლ ორბელიანი და მისი ხასიათის სურათები იონა მეუნარგიას წიგნში „ცხოვრება გრიგოლ ორბელიანისა“

რუსეთის დროის საქართველოს გამორჩეული გენერალი. ერთი მხრივ, რუსეთის იმპერიის ერთგული, დიდმოხელე სამხედრო და რუსული პოლიტიკის გამტარებელი.

მეორე მხრივ, ძველი დროის ქართველი ლიტერატორი და პოეტი - იონა მეუნარგიას ბიოგრაფიულ წიგნში „ცხოვრება და ღვაწლი გრიგოლ ორბელიანისა“.

დარტყმა 10 მილიარდი დოლარის ღირებულების ტექნიკაზე: ცნობილმა კომეტამ შეიძლება დააზიანოს Webb ტელესკოპი

ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -  

      დარტყმა 10 მილიარდი დოლარის ღირებულების ტქნიკაზე: ცნობილმა კომეტამ  შეიძლება დააზიანოს                                                  Webb ტელესკოპი

ფოტო: NASA | 10 მილიარდი დოლარის ღირებულების ტელესკოპი შესაძლოა დაზიანდეს მსოფლიოში ერთ-ერთ ყველაზე ცნობილ კომეტამ

ობსერვატორიისთვის სახიფათო ვითარება შეიქმნება მომავალი წლის მაისში და 2024 წლის მაისში, როდესაც ტელესკოპი გაივლის ნამსხვრევების ნაკადს, რომელიც დატოვა ჰალეის კომეტამ.

უკვე ორი კვირაა, Webb კოსმოსური ტელესკოპი ყოველდღიურად აკვირდება სამყაროს და NASA-ს არქივები ივსება ვარსკვლავებისა და გალაქტიკების უფრო და უფრო ახალი სურათებით. მაგრამ კოსმოსურ სააგენტოს მიაჩნია, რომ ობსერვატორიას, რომელიც დედამიწიდან 1,5 მილიონი კმ-ის დაშორებით მდებარეობს, შესაძლოა ცნობილი მოკლე პერიოდის კომეტა - ჰალის კომეტა მოხვდეს, წერს Forbes. იხ. ბმულზე წყარო

2022 წლის მაისში საკმაოდ დიდი მიკრომეტეორიტი მოხვდა Webb კოსმოსური ტელესკოპის პირველადი სარკის ერთ-ერთ სეგმენტში, დიამეტრის 6,5 მეტრით. ამ ზემოქმედების გამო ეს სეგმენტი საგრძნობლად დაზიანდა, მაგრამ NASA-ს მიაჩნია, რომ ასეთი ინციდენტი არ იმოქმედა მთელი სარკის მუშაობაზე. როგორც Focus-მა უკვე დაწერა, კოსმოსურმა სააგენტომ აჩვენა დაზიანების ამსახველი ფოტო.

2022 წლის მაისში საკმაოდ დიდი მიკრომეტეორიტი მოხვდა Webb კოსმოსური ტელესკოპის პირველადი სარკის ერთ-ერთ სეგმენტში, დიამეტრის 6,5 მეტრით. ამ ზემოქმედების გამო ეს სეგმენტი საგრძნობლად დაზიანდა, მაგრამ NASA-ს მიაჩნია, რომ ასეთი ინციდენტი არ იმოქმედა მთელი სარკის მუშაობაზე.

ფოტო: NASA

მანამდე ტელესკოპის მთავარ სარკეში უკვე 4 პატარა მიკრომეტეორიტი იყო ჩავარდნილი, რამაც სერიოზული დაზიანება არ გამოიწვია. NASA-ს პროგნოზით, პატარა კოსმოსური ქანები მუდმივად ჩავარდებიან ტელესკოპში. მაგრამ, როგორც მაისის ზემოქმედებამ აჩვენა, დიდმა მიკრომეტეორიტებმა შეიძლება სერიოზული საფრთხე შეუქმნას ობსერვატორიის მუშაობას.

იხ. ვიდეო - Последствия столкновения Джеймса Уэбба с микрометеородиом [новости науки и космоса] - ჯეიმს ვებბის მიკრომეტეოროიდთან შეჯახების შედეგები [მეცნიერებისა და კოსმოსური ამბები]

მეცნიერები თვლიან, რომ მტვერი და ნამსხვრევები, რომლებსაც ჰალეის კომეტა ტოვებს მზის სისტემაში, შეიძლება დიდი საფრთხე შეუქმნას Webb Space Telescope-ს. ნამსხვრევების ნაკადი შეიძლება შეიცავდეს საკმარისად დიდ მიკრომეტეორიტებს, რათა გამოუსწორებელი ზიანი მიაყენოს Webb ტელესკოპის მთავარი სარკის სეგმენტებს. როგორც NASA პროგნოზირებს, ობსერვატორიისთვის სახიფათო სიტუაცია შეიქმნება მომავალი წლის მაისში და 2024 წლის მაისში, როდესაც ტელესკოპი გაივლის ნამსხვრევების ნაკადს, რომელიც დატოვეს ჰალეის კომეტამ.

ჰალეის კომეტა ერთადერთი კომეტაა, რომელიც შეუიარაღებელი თვალით ჩანს. პირველად ჩვ.წ.აღ-მდე 240 წელს დაფიქსირდა. და მას შემდეგ ის მზეს ყოველ 75 წელიწადში ერთხელ უახლოვდება და დედამიწიდან ჩანს

ფოტო: NASA

ეს ნაკადები დედამიწაზე ისეთი ცნობილი მეტეორული წვიმების გამოჩენის მიზეზია, როგორიცაა ეტა აკვარიდები და ორიონიდები. პირველი ჩნდება მაისში, ხოლო მეორე - ოქტომბერში. დედამიწის ატმოსფეროში მტვრის ნაწილაკების შესვლისას საათში დაახლოებით 20 „ჩამოვარდნილი ვარსკვლავი“ შეიძლება შეინიშნოს.

ჰალეის კომეტა დაკავშირებულია დედამიწაზე ისეთი ცნობილი მეტეორული წვიმების გამოჩენასთან, როგორიცაა ეტა აკვარიდები და ორიონიდები. პირველი ჩნდება მაისში, ხოლო მეორე - ოქტომბერში

ფოტო: Forbes

ჰალეის კომეტა ერთადერთი კომეტაა, რომელიც შეუიარაღებელი თვალით ჩანს. პირველად ჩვ.წ.აღ-მდე 240 წელს დაფიქსირდა. და მას შემდეგ ყოველ 75 წელიწადში ერთხელ უახლოვდება მზეს და ჩანს დედამიწიდან.

კომეტას სახელი ეწოდა ინგლისელი ასტრონომის ედმუნდ ჰალლის პატივსაცემად, რომელმაც ჯერ კიდევ 1705 წელს განაცხადა, რომ რამდენიმე ნათელი ციური ობიექტი ერთი და იგივე კომეტა იყო. მეცნიერმა იწინასწარმეტყველა, რომ კომეტა გამოჩნდება 1758 წელს, მაგრამ ამ მოვლენის სანახავად 16 წელი არ იცოცხლა.

ჰალეის კომეტას სახელი ეწოდა ინგლისელი ასტრონომის ედმუნდ ჰალლის პატივსაცემად, რომელმაც ჯერ კიდევ 1705 წელს განაცხადა, რომ რამდენიმე კაშკაშა ციური ობიექტი ერთი და იგივე კომეტა იყო. მეცნიერმა იწინასწარმეტყველა, რომ კომეტა ხედვის არეში 1758 წელს გამოჩნდებოდა, მაგრამ ამ მოვლენის სანახავად 16 წელი არ იცოცხლა.

ფოტო: ვიკიპედია

კომეტა ჰალლეს ზომები 15 კმ 8 კმ-ზეა და მზის სისტემას 2061 წელს დაუბრუნდება. იმის გათვალისწინებით, რომ Webb Space Telescope განკუთვნილია მაქსიმუმ 20 წლის განმავლობაში მუშაობისთვის, თავად კომეტა მისთვის საფრთხეს არ წარმოადგენს, ვინაიდან ტელესკოპი უკვე მწყობრიდან გამოვა.

ჰალეის კომეტა, ისევე როგორც სხვა კომეტები, შედგება მტვრისგან, ქანებისა და ყინულისგან. როდესაც კომეტა მზეს უახლოვდება, დნობის შედეგად კარგავს თავის მასალას. ამიტომ, კომეტა ტოვებს ნამსხვრევების ნაკადს, როდესაც ის მიფრინავს მზისკენ და როდესაც ის შორდება ჩვენს ვარსკვლავს.

ახლა NASA-ს მეცნიერები აქტიურად მუშაობენ შესაძლო პრობლემების გადაწყვეტის მოსაძებნად, რამაც შეიძლება გამოიწვიოს მიკრომეტეორიტები ჰალეის კომეტის ნაკადიდან. მეცნიერები ვარაუდობენ, რომ Webb კოსმოსური ტელესკოპი თვეში ერთხელ შეხვდება ერთ მიკრომეტეორიტს, მაგრამ ეს რიცხვი საგრძნობლად გაიზრდება, როდესაც ობსერვატორია მოხვდება კომეტის ნამსხვრევების ნაკადში.

ჯერჯერობით, მეცნიერები ვარაუდობენ, რომ Webb კოსმოსური ტელესკოპი თვეში ერთხელ შეხვდება ერთ მიკრომეტეორიტს, მაგრამ ეს რიცხვი მნიშვნელოვნად გაიზრდება, როდესაც ობსერვატორია შევა კომეტის ნამსხვრევების ნაკადში.

ფოტო: NASA.

ჯერჯერობით, მეცნიერები თვლიან, რომ ტელესკოპი დაზოგავს მანევრირებას სივრცეში და შეამცირებს დროის იმ რაოდენობას, რომლის დროსაც ტელესკოპის მთავარი სარკე მიმართულია ორბიტალური მოძრაობის მიმართულებით.

რაც შეეხება ჰალეის კომეტას, უკანასკნელად ის მზის სისტემის შიდა ნაწილში 1986 წელს გაფრინდა. ახლა კომეტა 35 ასტრონომიული ერთეულის მანძილზეა, რაც ჩვენი პლანეტიდან პლუტონამდე მანძილის ტოლფასია.

როგორც Focus-მა უკვე დაწერა, Webb კოსმოსური ტელესკოპის ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი აღმოჩენა შეიძლება ჩაითვალოს ყველაზე შორეული და, შესაბამისად, უძველესი გალაქტიკის აღმოჩენად სამყაროში. ამ გალაქტიკის სინათლე ტელესკოპისკენ მიფრინავდა 13,5 მილიარდი წლის განმავლობაში. ანუ ეს გალაქტიკა უკვე გამოჩნდა სამყაროს დაბადებიდან სულ რაღაც 300 მილიონი წლის შემდეგ.

თუ Webb ტელესკოპის შემუშავებისა და გაშვების ღირებულება NASA-ს დაუჯდა, მაშინ შემდეგი მძლავრი კოსმოსური ტელესკოპი სამჯერ ნაკლები ეღირება, როგორც Focus-მა უკვე დაწერა. ეს ახალი ობსერვატორია კოსმოსში 4 წელიწადში გაიშვება და ელონ მასკი მის გაშვებაზე დიდ ფულს გამოიმუშავებს.

იხ. ვიდეო - James Webb Meteoroid Collision Caused Unexpected Damage According to NASA

ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -  

               სტრაიკი (ტელესერიალი)

(ინგლ. Strike, აშშ-სა და კანადაში - ინგ. C.B. Strike) - ბრიტანული დეტექტიური სატელევიზიო სერიალი BBC-ის მიერ, ჯ.კ. როულინგის რომანების სერიის ფილმის ადაპტაცია კერძო დეტექტივ Cormoran Strike-ზე. სერიალში ნაჩვენებია ყოველი ახალი წიგნი ციკლის გამოსვლისთანავე - ამ დროისთვის გადაღებულია ოთხი წიგნის კინოადაპტაცია: "გუგულის ზარი", "აბრეშუმის ჭია", "ბოროტების სამსახურში" და "სასიკვდილო თეთრი".

იხ. ბმულზე კინო რუსულ ენაზე

პირველი ხუთი ეპიზოდი, რომელიც დაფუძნებულია პირველ ორ წიგნზე, ეთერში გავიდა 2017 წლის 27 აგვისტოდან 17 სექტემბრამდე. მესამე წიგნის მიხედვით დაფუძნებული კიდევ ორი ​​ეპიზოდი გავიდა ეთერში 2018 წლის 25 თებერვლიდან 4 მარტამდე. მეოთხე სეზონი, რომელიც ეფუძნება მეოთხე წიგნს, Deadly White, ეთერში გავიდა 2020 წლის 30 აგვისტოდან 13 სექტემბრამდე. რომანის „ცუდი სისხლის“ მიხედვით ახალი ეპიზოდების გამოშვება 2022 წელს იგეგმება, სეზონში 4 ეპიზოდი იქნება. სიუზან ტული და ტომ ეჯი, რომლებიც მუშაობდნენ Deadly White-ზე, დაბრუნდებიან როგორც რეჟისორი და მწერალი, შესაბამისად, გადაღებების დაწყება 2022 წლის იანვარში იგეგმება.

იხ. ვიდეო - C.B. Strike | Official Trailer | Cinemax

სიუჟეტი - ომის ვეტერანი კორმორან სტრაიკი, რომელმაც ბრძოლაში ფეხი დაკარგა, ხდება კერძო დეტექტივი. ის მუშაობს ლონდონის დანმარკის ქუჩაზე მდებარე პატარა ოფისში. ბრძოლის ველზე მიღებული ფსიქოლოგიური და ფიზიკური პრობლემების მიუხედავად, ის ცდილობს ჩვეულებრივი ყოველდღიური ცხოვრების წარმართვას - და ახერხებს ყველაზე რთული საქმეების მოგვარებას. რობინ ელაკოტი იწყებს მუშაობას მის დროებით მდივნად, მაგრამ მოგვიანებით ხდება საიმედო პარტნიორი და თანაშემწე გამოძიებებში - ეს არ მოსწონს მის საქმროს მეთიუ, რომელიც ხედავს თავის კონკურენტს კორმორანში.

პირველ სეზონში დეტექტივები იძიებენ ახალგაზრდა სუპერმოდელის ლულუ ლანდრის გარდაცვალების გარემოებებს, პოლიციის ცნობით, რომელმაც თავი მოიკლა. სიუჟეტის გაგრძელებაში სამარცხვინო მწერლის ოუენ ქუაინის ცოლი დაიქირავებს სტრაიკს და რობინს დაკარგული ქმრის მოსაძებნად - მალე კორმორანი აღმოაჩენს ავტორის დასახიჩრებულ სხეულს, რომელიც გარდაიცვალა იმავე ვითარებაში, როგორც მისი პერსონაჟი ხელნაწერში. ახალი წიგნი "აბრეშუმის ჭია", რომელიც არღვევს კუაინის კოლეგებსა და ნათესავებს. სიუჟეტის მესამე ნაწილში, ვიღაც კორმორანის წარსულიდან ცდილობს მის დაყენებას იმით, რომ იგი თინეიჯერი გოგონას მკვლელობაში მთავარ ეჭვმიტანილად აქციოს. მეოთხე სეზონი იწყება იმით, რომ მინისტრი ჯასპერ ჩისველი სთხოვს კორმორანს დაეხმაროს მას შანტაჟის მოშორებაში, ხოლო დეტექტივების ოფისში გამოჩნდება უცნაური ახალგაზრდა მამაკაცი, რომელიც ამტკიცებს, რომ ბავშვობაში შეესწრო პატარა გოგონას მკვლელობას. სერიის მეხუთე ნაწილი ორიენტირებულია შორეული წარსულის მოვლენების გამოძიებაზე - ქალი მიმართავს სტრაიკს თხოვნით, გაარკვიოს რა ვითარებაში გაუჩინარდა დედა 40 წლის წინ.

ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -  

        სიცოცხლის წარმოშობა დედამიწაზე:                  დადასტურებული თეორია თუ                             გადაუჭრელი    საიდუმლო

ვალერი სპირიდონოვი, თავის გადანერგვის პირველი კანდიდატი, რია რენოვოსტი

მრავალი წელია, კაცობრიობა ცდილობს ამოიცნოს ჩვენს პლანეტაზე სიცოცხლის გაჩენის ნამდვილი მიზეზი და ისტორია. ას წელზე ცოტა მეტი ხნის წინ, თითქმის ყველა ქვეყანაში, ადამიანებს არც კი უფიქრიათ ეჭვქვეშ დააყენონ ღვთაებრივი ჩარევის თეორია და უმაღლესი სულიერი არსების მიერ სამყაროს შექმნა.

სიტუაცია შეიცვალა 1859 წლის ნოემბერში ჩარლზ დარვინის უდიდესი ნაწარმოების გამოქვეყნების შემდეგ და ახლა ამ თემის ირგვლივ ბევრი კამათია. დარვინის ევოლუციის თეორიის მხარდამჭერთა რიცხვი ევროპასა და აზიაში 60-70% -ზე მეტია, აშშ-ში დაახლოებით 20% და რუსეთში დაახლოებით 19% ბოლო ათწლეულის მონაცემებით.

დღეს ბევრ ქვეყანაში მოწოდებულია გამოირიცხოს დარვინის ნამუშევარი სასკოლო კურიკულუმიდან, ან თუნდაც სხვა სარწმუნო თეორიების შესასწავლად. რელიგიური ვერსიის გარდა, რომლისკენაც მიდრეკილია მსოფლიოს მოსახლეობის უმეტესობა, დღეს არსებობს სიცოცხლის წარმოშობისა და ევოლუციის რამდენიმე ძირითადი თეორია, რომლებიც აღწერს მის განვითარებას სხვადასხვა ეტაპზე.

იხ. ვიდეო - Происхождение жизни на Земле, доказанная теория или нераскрытая тайна. - 

პანსპერმია

პანსპერმიის იდეის მომხრეები დარწმუნებულნი არიან, რომ პირველი მიკროორგანიზმები დედამიწაზე კოსმოსიდან ჩამოიყვანეს. ასე ფიქრობდნენ ცნობილი გერმანელი მეცნიერ-ენციკლოპედისტი ჰერმან ჰელმჰოლცი, ინგლისელი ფიზიკოსი კელვინი, რუსი მეცნიერი ვლადიმერ ვერნადსკი და შვედი ქიმიკოსი სვანტე არენიუსი, რომელიც დღეს ამ თეორიის ფუძემდებლად ითვლება.

მეცნიერულად დადასტურდა, რომ მეტეორიტები მარსიდან და სხვა პლანეტებიდან არაერთხელ იქნა ნაპოვნი დედამიწაზე, შესაძლოა კომეტებისგან, რომლებიც შეიძლება მოდიოდნენ უცხო ვარსკვლავური სისტემებიდანაც კი. დღეს ამაში ეჭვი არავის ეპარება, მაგრამ ჯერ არ არის ნათელი, როგორ შეიძლებოდა გაჩენილიყო სიცოცხლე სხვა სამყაროებზე. სინამდვილეში, პანსპერმიის აპოლოგეტები გადასცემენ "პასუხისმგებლობას" იმაზე, რაც ხდება უცხო ცივილიზაციებზე.

                                               პირველყოფილი სუპის თეორია

ამ ჰიპოთეზის დაბადებას ხელი შეუწყო 1950-იან წლებში ჩატარებულმა ჰაროლდ ურიისა და სტენლი მილერის ექსპერიმენტებმა. მათ შეძლეს თითქმის იგივე პირობების ხელახლა შექმნა, რაც არსებობდა ჩვენი პლანეტის ზედაპირზე სიცოცხლის წარმოშობამდე. მოლეკულური წყალბადის, ნახშირბადის მონოქსიდისა და მეთანის ნაზავით გადადიოდა მცირე ელექტრული გამონადენი და ულტრაიისფერი შუქი.

                                                                     

შედეგად, მეთანი და სხვა პრიმიტიული მოლეკულები გადაიქცა რთულ ორგანულ ნივთიერებებად, მათ შორის ათობით ამინომჟავა, შაქარი, ლიპიდები და ნუკლეინის მჟავების საწყისები.

შედარებით ცოტა ხნის წინ, 2015 წლის მარტში, კემბრიჯის უნივერსიტეტის მეცნიერებმა ჯონ საზერლენდის ხელმძღვანელობით აჩვენეს, რომ ყველა სახის "სიცოცხლის მოლეკულა", მათ შორის რნმ, ცილები, ცხიმები და ნახშირწყლები, შეიძლება მიღებულ იქნეს მსგავსი რეაქციების დროს, რომლებიც მოიცავს მარტივ არაორგანულ ნახშირბადს. ნაერთები, წყალბადის სულფიდი, ლითონის მარილები და ფოსფატები.

იხ. ვიდეო - The mysterious origins of life on Earth - Luka Seamus Wright

                                                     სიცოცხლის თიხის სუნთქვა
სიცოცხლის ევოლუციის წინა ვერსიის ერთ-ერთი მთავარი პრობლემა ის არის, რომ მრავალი ორგანული მოლეკულა, მათ შორის შაქარი, დნმ და რნმ, ძალიან მყიფეა იმისათვის, რომ საკმარისი რაოდენობით დაგროვდეს დედამიწის პირველყოფილი ოკეანის წყლებში, სადაც, როგორც ადრე უმეტესობას სჯეროდა. ევოლუციონისტები, გაჩნდნენ პირველი ცოცხალი არსებები.

ბრიტანელი ქიმიკოსი ალექსანდრე კერნს-სმიტი თვლის, რომ სიცოცხლეს აქვს "თიხა" და არა წყლის წარმოშობა - რთული ორგანული მოლეკულების დაგროვებისა და სირთულის ოპტიმალური გარემო გვხვდება თიხის მინერალების ფორებსა და კრისტალებში და არა დარვინში. პირველადი აუზი“ ან ოკეანე მილერ-ურიის თეორიებიდან.

ფაქტობრივად, ევოლუცია დაიწყო კრისტალების დონეზე და მხოლოდ მაშინ, როდესაც ნაერთები საკმაოდ რთული და სტაბილური გახდა, პირველი ცოცხალი ორგანიზმები გადავიდნენ „ღია ცურვაში“ დედამიწის პირველ ოკეანეში.

                                                       ცხოვრება ოკეანის ფსკერზე

ეს იდეა ეჯიბრება დღეს პოპულარულ აზრს, რომ სიცოცხლე წარმოიშვა არა ოკეანის ზედაპირზე, არამედ მისი ფსკერის ღრმა რაიონებში, "შავი მწეველთა", წყალქვეშა გეიზერებისა და სხვა გეოთერმული წყაროების სიახლოვეს.

მათი ემისიები მდიდარია წყალბადით და სხვა ნივთიერებებით, რომლებიც, მეცნიერთა აზრით, შეიძლება დაგროვდეს კლდეების ფერდობებზე და პირველ სიცოცხლეს მისცეს ყველა საჭირო საკვები რესურსი და რეაქციის კატალიზატორი.

ამის მტკიცებულება შეიძლება იყოს თანამედროვე ეკოსისტემები, რომლებიც არსებობს ასეთი წყაროების სიახლოვეს დედამიწის ყველა ოკეანის ფსკერზე - ისინი მოიცავს არა მხოლოდ მიკრობებს, არამედ მრავალუჯრედიან ცოცხალ არსებებსაც კი.

                                                                    რნმ სამყარო

დიალექტიკური მატერიალიზმის თეორია ეფუძნება წყვილი პრინციპების ერთდროულ ერთიანობას და გაუთავებელ ბრძოლას. საუბარია ინფორმაციის მემკვიდრეობაზე და სტრუქტურულ ბიოქიმიურ ცვლილებებზე. სიცოცხლის წარმოშობის ვერსია, რომელშიც რნმ მთავარ როლს ასრულებს, დიდი გზა გაიარა მისი დაარსებიდან 1960-იან წლებში, 1980-იანი წლების ბოლოს, როდესაც მან შეიძინა მისი თანამედროვე მახასიათებლები.

ერთის მხრივ, რნმ-ის მოლეკულები არ არიან ისეთი ეფექტური ინფორმაციის შესანახად, როგორც დნმ, მაგრამ მათ შეუძლიათ ერთდროულად დააჩქარონ ქიმიური რეაქციები და შეაგროვონ საკუთარი ასლები. ამავდროულად, უნდა გვესმოდეს, რომ მეცნიერებმა ჯერ ვერ შეძლეს აჩვენონ, თუ როგორ მუშაობდა რნმ-ის სიცოცხლის ევოლუციის მთელი ჯაჭვი და, შესაბამისად, ამ თეორიას ჯერ არ მიუღია საყოველთაო აღიარება.

                                                                პროტოუჯრედები

                                                                            

კიდევ ერთი მნიშვნელოვანი საკითხი სიცოცხლის ევოლუციაში არის საიდუმლო იმის შესახებ, თუ როგორ „მოიჭრნენ“ რნმ-ის ან დნმ-ის და ცილების ასეთი მოლეკულები გარე სამყაროდან და გადაიქცნენ პირველ იზოლირებულ უჯრედებად, რომელთა შიგთავსი დაცულია მოქნილი მემბრანით ან ნახევრად გამტარი მყარით. ჭურვი.

ცნობილი საბჭოთა ქიმიკოსი ალექსანდრე ოპარინი გახდა ამ სფეროში პიონერი, რომელმაც აჩვენა, რომ წყლის წვეთებს, რომლებიც გარშემორტყმულია ცხიმის მოლეკულების ორმაგი ფენით, შეიძლება ჰქონდეთ მსგავსი თვისებები.

მისი იდეები გააცოცხლეს კანადელმა ბიოლოგებმა ჯეკ ზოსტაკის ხელმძღვანელობით, 2009 წლის ნობელის პრემიის ლაურეატი ფიზიოლოგიასა და მედიცინაში. მისმა გუნდმა შეძლო "შეფუთვა" თვითგამრავლებადი რნმ-ის მოლეკულების უმარტივესი ნაკრები ცხიმოვანი მოლეკულების მემბრანაში, მაგნიუმის იონების და ლიმონმჟავას დამატებით პირველ "პროტოცელში".

ენდოსიმბიოზი

სიცოცხლის ევოლუციის კიდევ ერთი საიდუმლო არის ის, თუ როგორ გაჩნდა მრავალუჯრედიანი არსებები და რატომ შედის ადამიანების, ცხოველებისა და მცენარეების უჯრედები სპეციალურ სხეულებში, როგორიცაა მიტოქონდრია და ქლოროპლასტები, რომლებსაც აქვთ უჩვეულოდ რთული სტრუქტურა.

პირველად ამ პრობლემაზე ფიქრობდა გერმანელი ბოტანიკოსი ანდრეას შიმპერი, რომელიც ვარაუდობს, რომ ქლოროპლასტები წარსულში დამოუკიდებელი ორგანიზმები იყვნენ, ციანობაქტერიების მსგავსი, რომლებიც "დამეგობრდნენ" მცენარეთა წინაპრების უჯრედებთან და დაიწყეს მათში ცხოვრება.

ეს იდეა მოგვიანებით შეიმუშავეს რუსმა ბოტანიკოსმა კონსტანტინე მერეჟკოვსკიმ და ამერიკელმა ევოლუციონისტმა ლინ მარგულისმა, რომლებმაც აჩვენეს, რომ მიტოქონდრიას და ჩვენი უჯრედების პოტენციურად ყველა სხვა რთულ ორგანელებს აქვთ მსგავსი წარმოშობა.

როგორც "რნმ სამყაროს" და სიცოცხლის "თიხის" ევოლუციის თეორიების შემთხვევაში, ენდოსიმბიოზის იდეამ თავდაპირველად გამოიწვია მეცნიერთა უმრავლესობის კრიტიკა, მაგრამ დღეს თითქმის ყველა ევოლუციონისტს ეჭვი არ ეპარება მის სისწორეში.

პირველად ამ პრობლემაზე ფიქრობდა გერმანელი ბოტანიკოსი ანდრეას შიმპერი, რომელიც ვარაუდობს, რომ ქლოროპლასტები წარსულში დამოუკიდებელი ორგანიზმები იყვნენ, ციანობაქტერიების მსგავსი, რომლებიც "დამეგობრდნენ" მცენარეთა წინაპრების უჯრედებთან და დაიწყეს მათში ცხოვრება.

ეს იდეა მოგვიანებით შეიმუშავეს რუსმა ბოტანიკოსმა კონსტანტინე მერეჟკოვსკიმ და ამერიკელმა ევოლუციონისტმა ლინ მარგულისმა, რომლებმაც აჩვენეს, რომ მიტოქონდრიას და ჩვენი უჯრედების პოტენციურად ყველა სხვა რთულ ორგანელებს აქვთ მსგავსი წარმოშობა.

როგორც "რნმ სამყაროს" და სიცოცხლის "თიხის" ევოლუციის თეორიების შემთხვევაში, ენდოსიმბიოზის იდეამ თავდაპირველად გამოიწვია მეცნიერთა უმრავლესობის კრიტიკა, მაგრამ დღეს თითქმის ყველა ევოლუციონისტს ეჭვი არ ეპარება მის სისწორეში.

                             ვინ არის მართალი და ვინ არის არასწორი?

დარვინის ჰიპოთეზების სასარგებლოდ აღმოჩენილია მრავალი სამეცნიერო ნაშრომი და სპეციალიზებული კვლევა, კერძოდ „გარდამავალი ფორმების“ დარგში. დარვინს არ გააჩნდა არქეოლოგიური ნივთების საჭირო რაოდენობა სამეცნიერო ნაშრომების დასადასტურებლად, რადგან უმეტესწილად იგი პირადი ვარაუდებით ხელმძღვანელობდა.

მაგალითად, მხოლოდ ბოლო ათწლეულის განმავლობაში მეცნიერებმა აღმოაჩინეს ევოლუციის რამდენიმე ასეთი „დაკარგული რგოლის“ ნაშთები, როგორიცაა ტიქტაალიკი და ინდოჰიუსი, რომლებიც საშუალებას გვაძლევს გავუსვათ ხაზი მიწის ცხოველებსა და თევზებს, ვეშაპებსა და ჰიპოპოტამს შორის.

მეორეს მხრივ, სკეპტიკოსები ხშირად ამტკიცებენ, რომ ცხოველთა ასეთი სახეობები არ არის ჭეშმარიტი გარდამავალი ფორმები, რაც იწვევს მუდმივ გაუთავებელ კამათს დარვინიზმის მომხრეებსა და მათ მოწინააღმდეგეებს შორის.

მეორეს მხრივ, ექსპერიმენტები ჩვეულებრივ Escherichia coli-ზე და სხვადასხვა მრავალუჯრედიან არსებებზე ნათლად აჩვენებს, რომ ევოლუცია რეალურია და რომ ცხოველებს შეუძლიათ სწრაფად შეეგუონ ახალ საცხოვრებელ პირობებს, შეიძინონ ახალი თვისებები, რაც მათ წინაპრებს არ ჰქონდათ 100-200 თაობის წინ.

ამავდროულად, უნდა გვახსოვდეს, რომ თანამედროვე საზოგადოების მნიშვნელოვანი ნაწილი ჯერ კიდევ მიდრეკილია ირწმუნოს უმაღლესი ღვთაებრივი გონების ან არამიწიერი ცივილიზაციების არსებობა, რომლებმაც დააარსეს სიცოცხლე დედამიწაზე. ჯერჯერობით, ერთადერთი ჭეშმარიტი თეორია არ არსებობს და კაცობრიობას ამ კითხვაზე პასუხი არ გაუცია მომავალში.

ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -  

              ჯონი მნემონიკი (კინო)

ჟანრი ფანტასტიკა, კიბერპანკი

რეჟისორი რობერტ ლონგო

პროდიუსი - სტაფან ერენბერგი

დონ კარმოდი

ვიქტორია ჰამბურგი

რობერტ ლანტოსი

ავტორი

სცენარის ავტორი უილიამ გიბსონი

ძირითადში

მსახიობი

კიანუ რივზი

დინა მაიერი

დოლფ ლუნდგრენი

ტაკეში კიტანო

ყინულის ჩაი

კინოოპერატორი ფრანსუა პროტ

კომპოზიტორი

ბრედ ფიდელი (აშშ)

მაიკლ დანა (იაპონური ვიდეო ვერსია)

TriStar სურათები

TriStar Pictures-ის დისტრიბუტორი

ხანგრძლივობა

96 წთ (აშშ)

107 წთ (იაპონური ვიდეო ვერსია)

ბიუჯეტი 26 000 000 აშშ დოლარი ტარიფები $19,075,720 (აშშ და კანადა)

ქვეყანა

  კანადა

  აშშ

(ინგლ. Johnny Mnemonic, სახელის უფრო სწორი თარგმანია „Johnny Mnemonic“, სადაც „Mnemonic“ არის ე.წ. ოკუპაცია) - 1995 წლის სამეცნიერო ფანტასტიკური ფილმი, რეჟისორი რობერტ ლონგო, უილიამ გიბსონის მოთხრობის მიხედვით. ფილმის სცენარი თავად უილიამ გიბსონმა დაწერა. ფილმში მთავარი როლი კიანუ რივზმა შეასრულა. ის თამაშობს ახალგაზრდა კურიერს, რომლის ტვინი გამოიყენება როგორც კონტეინერი ღირებული ინფორმაციის გადასატანად. ფილმი, ისევე როგორც ამავე სახელწოდების მოთხრობა, ითვლება კიბერპანკის კლასიკად; ის ასახავს ჟანრისთვის დამახასიათებელ დისტოპიურ ტექნოკრატიულ სამყაროს, სადაც კორპორაციების ძალა და გავრცელებული ინფორმაციული ტექნოლოგია შერწყმულია სოციალურ სტრატიფიკაციასთან, სიღარიბესთან და კრიმინალთან.

ფილმი ძირითადად კანადაში გადაიღეს - ქალაქებმა ტორონტო და მონრეალი ითამაშეს ნიუარკისა და პეკინის როლები, თუმცა ფილმში შესამჩნევია კანადური ღირსშესანიშნაობები, როგორიცაა Union Station. ტორონტოში და მონრეალის ჟაკ კარტიეს ხიდზე.

ფილმში იაკუზა ტაკაჰაშის უფროსის როლს ცნობილი იაპონელი კინორეჟისორი და მსახიობი ტაკეში კიტანო ასრულებდა. ფილმის იაპონური ვერსია, მისი მონაწილეობით სცენების გამო, 11 წუთით მეტია ამერიკულ ვერსიაზე. იხ. კინო რუსულ ენაზე ბმულზე

ენა იაპონური და ინგლისური.

იხ. ვიდეო - Johnny Mnemonic - Official® Trailer [HD]

სიუჟეტი - 2021 წელი მეგაკორპორაციები აიღეს დემოკრატიის გაუქმებით. შეიქმნა მსოფლიო საინფორმაციო ქსელი. კაცობრიობა მოცულია ეპიდემიურმა დაავადებამ - ნერვული ამოწურვის სინდრომი (NAS, "Black Shakes", "Black Shakes"). მნიშვნელოვანი და საიდუმლო ინფორმაციის გადაცემა ხდება სპეციალური კურიერების - მნემონიკოსების დახმარებით, რომლებსაც ტვინში ჩადგმული მოწყობილობების წყალობით შეუძლიათ ინფორმაციის ჩაწერა მეხსიერებაში.

ჯონი მნემონიკს არ ახსოვს ბავშვობა და სურს გაიკეთოს ოპერაცია, რათა ამოიღონ იმპლანტი ტვინიდან და აღადგინონ მეხსიერება. თუმცა, მისი აგენტი რალფი ცხადყოფს, რომ ოპერაციის ფასი 800 000 დოლარიდან 1,5 მილიონ დოლარამდე გაიზარდა და ჯონის კიდევ ერთ მაღალანაზღაურებად მონაცემთა გადაცემას სთავაზობს. პეკინში ჯონის კიდევ ერთი საშინელი სიურპრიზი ელის: მისმა მომწოდებელმა შეძლო იპოვა მოწყობილობა, რომელიც მხოლოდ აორმაგებს მის მეხსიერებას 80 გბ-დან 160 გბ-მდე. სასტუმროს ნომერში ის ხვდება აშკარა ახალწვეულთა ჯგუფს, რომლებიც სთავაზობენ მას 320 GB ინფორმაციის წაღებას ნიუარკში, ნიუ ჯერსიში. ჯონი იღებს მეხსიერების გადატვირთვის სასიკვდილო რისკს და წერს ინფორმაციას თავის ტვინში. თუ ინფორმაცია არ აიტვირთება რამდენიმე დღეში, მაშინ „სინაფსური გაჟონვა“ აუცილებლად მოკლავს გადამზიდველს და შეუქცევად აზიანებს ინფორმაციას. ერთ-ერთი კლიენტი შემთხვევით ირჩევს სამ კადრს სატელევიზიო შოუებიდან და ფაქსს უგზავნის ნიუარკში. ეს სამი სურათი ერთად არის ინფორმაციის ატვირთვის კოდი, ასეთი კოდის გატეხვა აბსოლუტურად შეუძლებელია. მომხმარებლები ანადგურებენ თავდაპირველ დისკს, მაგრამ ამ დროს ოთახში იაკუზა ბოევიკების რაზმი შინჯის მეთაურობით შეიჭრება. ჯონი ფურცელს ფაქსიდან ართმევს, მაგრამ შინჯი ენერგეტიკული სხივით ჭრის ფურცელს, ჯონის ხელში მხოლოდ ერთი ჩარჩო დარჩა, რომლითაც ის გაქცევა. გადარჩენილი მომხმარებელი წვავს მესამე კადრს, მაგრამ შინჯი ხელს ჭრის, რითაც გადაარჩენს მეორე კადრს და „მოღალატესგან“ გაიგებს, რომ ნიუარკში ინფორმაციაა მოსალოდნელი.

შინჯი ეჩვენება ტაკაჰაშის, იაკუზას ხელმძღვანელს ნიუარკში და აცნობებს მას, რომ ფარმაკომის კორპორაციის მეცნიერთა ჯგუფმა მოიპარა ღირებული ინფორმაცია ჯონის მნემონიკურ თავში ჩაწერით, ორიგინალური ინფორმაცია განადგურდა. შინჯის უბრძანეს, დაებრუნებინა მნემონიკის თავი, კრიოპოდში გაყინული. ტაკაჰაშის ერთადერთი ქალიშვილი ცოტა ხნის წინ გარდაიცვალა NAS-ით. მას ქალის გამოსახულება მოდის, რომელიც ამტკიცებს, რომ მეცნიერებმა მოიპარეს NAS-ის კვლევისა და მკურნალობის სრული მონაცემები. ტაკაჰაში გაიგებს, რომ სურათი ეკუთვნის გარდაცვლილ ბარბარა კალმანს, ფარმაკომპის შემქმნელს, გარდაცვალებამდე მან შექმნა თავისი გონების ასლი ქსელში.

რალფის პაემანზე იაკუზას ჩასაფრებიდან გაქცევის შემდეგ, განრისხებული ჯონი მიდის აგენტთან, მაგრამ რალფის მცველებმა განაიარაღეს, რათა შინჯის გადასცეს. შეკრული ჯონი ცდილობს კომპრომისზე წასვლას შინჯისთან, მაგრამ შინჯი აპირებს ფაქტიურად შეასრულოს ფარმაკომის ბრძანებები. მოულოდნელად ჯონის დასახმარებლად ჯეინის მცველი მოდის. ჯონი სთავაზობს მას 50 ათასს, გოგონა და მნემონური გაქცევა, სიბრაზე შინჯი ჭრის რალფის თავისი უბედურებით. გმირებს (ინგლ. Lo-Tek, ანუ „დაბალი ტექნოლოგია“, განსხვავებით ჰაი-ტექ, „მაღალი ტექნოლოგიები“) დასახმარებლად ჯ-ბოუნის მეთაურობით რაზმი მოდის. დაბალი ტექნოლოგიები არის ბანდა, რომელიც არღვევს ქსელებს და იპარავს ინფორმაციას.

ტაკაჰაში ქირაობს კარლს, მეტსახელად ქუჩის მქადაგებელს, რომლის სხეული ფაქტიურად იმპლანტანტებით არის სავსე. ჯონი შემოდის ინტერნეტში, სადაც გაიგებს, რომ მისმა მომხმარებლებმა პაროლი გაუგზავნეს აბონენტს დოქტორ ოლკომს და რომ ინფორმაცია ეკუთვნის ფარმაკომს და იაკუზა მის კვალს მიჰყვება. ჯონი აწყობს შეხვედრას ფარმაკომის წარმომადგენელთან, არ იცის, რომ თავად ტაკაჰაში იმალება წარმომადგენლის ნიღბის ქვეშ. ჯეინს მოულოდნელად ემართება NAS-ის შეტევა და ჯონი მას საავადმყოფოში მიჰყავს ობობის სანახავად. სპაიდერი ვარაუდობს, რომ ჯონი ამოიღოს იმპლანტი ("თქვენ დაკარგავთ საავტომობილო ფუნქციას და ხანგრძლივ მეხსიერებას"). სპაიდერი განმარტავს, რომ დოქტორი ოლკომი არის განგაში სამედიცინო პერსონალისთვის („Allcome“ ნიშნავს „ყველას გამოჩნდეს“) და ინფორმაცია რეალურად არის ობობისა და მეცნიერთა ჯგუფისთვის, რომლებიც ფარულად ებრძვიან NAS-ს. ჯონის მეხსიერებაში აქვს ინფორმაცია NAS-ის საწინააღმდეგო წამლის შესახებ და კვლევის შესახებ, ფარმაკომისთვის უფრო მომგებიანია ადამიანების მკურნალობა, ვიდრე დაავადებისგან განთავისუფლება. ქუჩის მქადაგებელი შემოდის ოთახში. ობობა ახერხებს ჯეინსა და ჯონის ყვირილისთვის წავიდნენ ჯონსთან. კარლი აწამებს ობობას.

გმირები მოდიან ლოტეკებთან, რომლებიც აცნობენ მათ ჯონსს, დელფინს, რომელიც გახდა სამხედრო ექსპერიმენტების მსხვერპლი, რომელსაც შეუძლია ულტრაბგერითი კოდების გატეხვა. იაკუზა და კარლი შეიჭრნენ ლოტეკის ბაზაზე. მაგრამ გმირები ახერხებენ დამპყრობლების განადგურებას. ტაკაჰაშის სურს ჯონის თავის მოკვეთა, მაგრამ ბარბარა არწმუნებს მას, მომაკვდავი ტაკაჰაში ჯონის მეორე კადრს აძლევს. ჯონსი და ჯონი ატეხენ კოდს, მესამე სურათი კი თავად ბარბარას სურათია. ბარბარა გარდაცვალებამდე მიმართავს ჯონის, მისი კიბერიდენტობა წაშლილია მეხსიერებიდან. Lotecs გადასცემს ინფორმაციას ქსელში. ჯონის ბავშვობის მოგონება უცებ უბრუნდება, თურმე ჯონის დედა და ანა კალმანი ერთი და იგივე პიროვნებაა. ის და ჯეინი უყურებენ ცეცხლმოკიდებულ ფარმაკომპის შტაბ-ბინას