ჯორი

ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет - 

                                 ჯორი

ჯორი (სინონიმური ლათინური სახელწოდება: Equus mulus) — შინაური ცხოველი, ფაშატი ცხენისა და მამალი ვირის ნაჯვარი ანუ ჰიბრიდი. როგორც წესი, ჯორი უნაყოფოა. გარეგნულად ჰგავს ორივე მშობელს. გამოირჩევა სიცოცხლის დიდი ხანგრძლივობით (30-40 წელი) და დაავადებებისადმი ნაკლები ამთვისებლობით, აკლიმატიზაციის კარგი უნარით, კვებისა და მოვლა-პატრონობისადმი ნაკლები მომთხოვნელობით. ითვლება, რომ ჯორი არის "უფრო მომთმენი და სტაბილური გამწევი", ვიდრე ცხენი და "ნაკლებ ჯიუტი, უფრო სწრაფი და უფრო მეტი ინტელექტის მქონე, ვიდრე ვირი".

იყენებენ მთიანი, დასერილი რელიეფის ადგილებში სასაპალნედ და შესაბმელად. მეჯორეობა განვითარებულია აზიისა და აფრიკის ქვეყნებში, ჩრდილოეთ და სამხრეთ ამერიკაში. ეს ცხოველი ჯერ კიდევ გამოიყენება ჩვენს რეგიონშიც, ამიერკავკასიაში და საქართველოში.

მორფოლოგია

საშუალოდ, ჯორის წონა ცვალებადობს 370 და 460 კილოგრამს შორის. ინდივიდსაც გააჩნია, მაგრამ კარგად ნავარჯიშებ ჯორს შეუძლია ატაროს 72 კილოგრამი ტვირთი და შეუსვენებლად იაროს 26 კილომეტრი მანძილი. რომ განვაზოგადოთ, ჯორს შეიძლება ავკიდოთ საპალნე, რომელიც შეადგენს მისი სხეულის წონის 20%-ს ანუ დაახლოებით 70-90 კილოგრამს. შედარებისათვის, საშუალოდ ცხენს შეუძლია ატაროს თავისი წონის 30% ცოცხალი ტვირთის, მხედარის სახით. მიუხედავად ამისა, ზოგიერთი ჯორი ახერხებს ცოცხალი ტვირთის ტარებას 160 კილოგრამ წონამდე და გამძლეობაშიც კი სჯობნის ცხენებს.

ნაყოფიერება

ჯორის მშობლები, ცხენი და ვირი განსხვავებულ სახეობებს წარმოადგენენ, ქრომოსომათა განსხვავებული რიცხვით; ცხენს გააჩნია 64 ქრომოსომა და ვირს კი — 62 (ანუ 32 და 31 წყვილი, შესაბამისად; შედარებისათვის, ადამიანს გააჩნია 23 წყვილი ქრომოსომა). პირველი თაობის (F1) ჰიბრიდებიდან ჯორი უფრო იოლად მიიღება, ვიდრე ჯორცხენა (სანაშენე აჯილღა ცხენისა და ჭაკი ვირის შთამომავალი): ჭაკი ვირები ძალიან იშვიათად ახერხებენ ცოცხალი ჯორცხენის გაჩენას. ჯორს და ჯორცხენას 63 ქრომოსომა აქვთ, ანუ საშუალო მშობლების ქრომოსომათა რიცხვებს შორის. მშობლებიდან ჯორცხენა უფრო მეტად ჰგავს ცხენს, ვიდრე ჯორი. ქრომოსომათა განსხვავებული სტრუქტურა და რაოდენობა, ასევე, მათი კენტი რიცხვი, ჩვეულებრივ, ხელს უშლის ქრომოსომებს მეიოზის დროს სწორ დაწყვილებასა და ნორმალური გამეტების წარმოქმნაში, რაც ჯორების უმეტესობას უნაყოფოს ხდის.

ლიტერატურაში არაა აღწერილი არცერთი შემთხვევა, რომ ულაყი ჯორი ნაყოფიერი გამომდგარიყოს. რამდენიმე ფაშატმა ჯორმა კი ნამდვილად მოგვცა შთამომავლობა სუფთა სისხლის ცხენთან ან ვირთან შეჯვარების დროს. ჰეროდოტე აღწერს მსგავს შემთხვევას, რომელიც ქსერქსესთვის ძვ. წ. აღ-ით 480 წელს საბერძნეთის დაპყრობის გზაზე ცუდ ნიშნად ჩაითვალა: "ქალაქ სარდეში ჯორმა ჩოჩორი გააჩინა".

1527 წლიდან მთელ მსოფლიოში 60-ზე მეტი დოკუმენტირებული შემთხვევა იქნა აღწერილი ფაშატი ჯორების მიერ ჩოჩრების დაბადებისა. ბოლოს 2007 წელს ფაშატმა ჯორმა, სახელად ქეითმა, დაბადა მამალი ჩოჩორი კოლორადოში. ტესტირებული იქნა სისხლისა და ბეწვის ნიმუშები, რომლის მიხედვითაც სარწმუნოდ დადასტურდა მათი დედა-შვილობის ფაქტი.

ჯორის კლონი

2003 წელს აიდაჰოს უნივერსიტეტისა და იუტას შტატის უნივერსიტეტის მკვლევარებმა გამოიყვანეს პირველი კლონირებული ჯორი, როგორც აიდაჰოს პროექტის ნაწილი. მკვლევართა ჯგუფში შედიოდა გორდონ ვუდსი, მეცხოველეობისა და ვეტერინარულ მეცნიერებათა პროფესორი, კენეთ ლ. უაითი, მეცხოველეობის პროფესორი და დირკ ვანდერუოლი, მეცხოველეობისა და ვეტერინარულ მეცნიერებათა ასისტენტი-პროფესორი. პატარა ჩოჩორი, აიდაჰოს ჯავარი (Idaho Gem), დაიბადა 2003 წ. 4 მაისს. ეს იყო ჰიბრიდული ცხოველის კლონირების პირველი შემთხვევა. მშობიარობის შემდეგ მალევე ჩატარდა სუროგატი დედისა და ახალდაბადებული ჩოჩრის ჯანმრთელობის შემოწმება, მათი ჯანმრთელობის მდგომარეობა დამაკმაყოფილებელი აღმოჩნდა, ჩოჩრის დნმ მოდიოდა ნაყოფის უჯრედული კულტურიდან, რომელიც აიდაჰოს უნივერსიტეტში 1998 წელს აიღეს.

იხ.ვიდეო - КТО ТАКИЕ МУЛЫ РАЗВЕДЕНИЕ МУЛОВ Horses, Donkeys & Katrin 2019

ზრუნვა და მართვა

ჯორის დიეტა უფრო ჰგავს ვირის დიეტას, ვიდრე ცხენს. მაგალითად, ისინი უფრო ეფექტურად ინახავენ წყალს და შეუძლიათ მისი ყოველდღიურად 15 გალონის მოხმარება, რაც მათ უფრო უდაბნოს მსგავს კლიმატს ხდის. მათი დიეტა ასევე ბალახოვანია, ძირითადად შედგება მარცვლეულის, თივისა და მწვანილისგან, თუმცა მათ ასევე შეუძლიათ მიირთვან ხილი და ბოსტნეული. და მიუხედავად იმისა, რომ ისინი არ არიან „საკუთარი მჭამელები“ ​​ისე, როგორც ადამიანები აღიქვამენ ამ ტერმინს, ჯორებს აქვთ მსგავსი გემოვნება და, შესაბამისად, აქვთ დიეტური პრეფერენციები გემოვნებისა და ტექსტურის საფუძველზე. გარდა ამისა, ცილის მიღებას შესაძლოა პრობლემა შეუქმნას ჯორებს, ამიტომ მათ რაციონში აუცილებელი ამინომჟავების ოდენობის მონიტორინგი შეიძლება სასარგებლო იყოს.

ჯორის ჩლიქები რეგულარულად უნდა გაიწმინდოს ნამსხვრევების მოსაშორებლად და უნდა შემცირდეს მინიმუმ ორ თვეში ერთხელ, რათა თავიდან აიცილოს ზედმეტი ზრდა, ტკივილი და დისკომფორტი. აუცილებლობის შემთხვევაში, ჯორებს შეუძლიათ აგრეთვე ატარონ ჯორჯები ჩლიქების დასაცავად. მიუხედავად იმისა, რომ მსგავსია ცხენის ჩლიქების, ჯორის ფეხსაცმელი ზოგადად უფრო პატარაა მათი პატარა ჩლიქების გამო. გარდა ამისა, ჯორის ქურთუკი და თმა რეგულარულად უნდა იყოს მოვლილი, მათ შორის ამონაჭრები თვეში დაახლოებით ორჯერ.

ზრდასრული ჯორის ტემპერატურა უნდა დარჩეს 37,5°C – 38,5°C დიაპაზონში, მათი პულსი უნდა იყოს 26-40 დარტყმა წუთში და ასევე უნდა აიღოს 8-16 სუნთქვა წუთში.