ცარ-ბომბა

                                                      

ვინ თუ არა პირველ რიგში რუსეთმა იცის თუ რას წარმოადგენს ბირთვული ომი და იარაღი ხოლო იმის დასამტკიცებლად სსრკ-ში გამოიცადა ყველაზე დიდი და ყველაზე ძლიერი ბირთვული იარაღი, რომელიც ოდესმე გამოყენებულა. რათქმა უნდა ფანატიზმი თუ სიცოცხლის სიყვარული ისეთი ფრიქოტიპაჟისტვის როგორიც რუსეთის პრეზიდენტია ეს ერთი საკითხია, თუმცა არც მარტოა ის და მისი  გერემოცვას დიდი გავლენა აქვს მასზე.ცარ-ბომბა, მეტსახელად AN602 H-bomb, თავდაპირველად 1961 წლის 30 ოქტომბერს გამოსცადა საბჭოთა კავშირმა. მას ასევე ბომბების მამასაც უწოდებენ. მისი აფეთქება 56 000 000 ტონა სიმძლავრის იყო. საბჭოთა კავშირის ტექნიკოსებს სურდათ, რომ მისი სიმძლავრე 100 000 000 ტონა ყოფილიყო, თუმცა პრობლემების გამო მათ ეს ვერ შეძლეს და მისი სიმძლავრე 56 000 000 ტონამდე შეამცირეს.

                                                  

ბირთვული ბომბის გამოსაცდელი არეალი იყო „ნოვაია ზემლია“-ს ტერიტორია. აფეთქება არ ყოფილა დიდი სიმძლავრის, რადგან ბომბი მიწიდან 13კმ.-ზე აფეთქდა. ბომბი ჩამოაგდო საბჭოთა კავშირის ვერტმფრენმა სახელწოდებით ტუპოლევ TU-95. ეს იყო ერთადერთი თვითმფრინავი, რომელსაც შეეძლო ამ ბომბის ტრანსპორტირება. როდესაც ბომბი აფეთქდა ვერტმფრენი უზარმაზარი აფეთქების ტალღიდან ერთი კილომეტრით დაბლა დაეცა. მას განვიხილოთ რას წარმოადგენდა ეს ბომბი პირველი მიზანი რა იყო. 1950წ-ს აშს-ს ჰქონდა საგრძნობი უპირატესობა სსრკს-თან შედარებით ბირთვული იარაღში (სხვათაშორის ეხლაც აქვს უპირატესობა არამარტო ბირთვული არამედ სამხედრო ტეხნიკისა და ტეხნოლოგიის) თუმცა ამ დროისათვის თერმობირთვული ბომბი შექმნილი ჰქონდა სსრკ-ს. ასევე არ ჰქონდათ ეფექტური საშუალება აშშ-ს ტერიტორიამდე მიტანის ანუ რეალური საშუალება აშშ-ს-გან ბირთვული დრტყმის შემთხვევაში არ ჰქონდათ.

ამავე დროს პროპაგანდისული (ეხლაც იგივე პროპაგანდაა და ძალინ გავს დღევადენი რუსეთი მაშინდელ სსრკ-ს) საპასუხოდ ბირთვული შანტაჟისა -შეიქმნა ცარ ბომბა შედგენაში მისი კონცეფციას შეკავებისა გ.მ. მელინკოვისა და ნ.ს. ხრუშოვის რ-იც დაიყვანენა ბირთვული ბლეფამდე, რომ შექმნილიყო  ბირთვული ბალასნი.

იხ. ვიდეო

ამვე დროს  1960წ-ის 23 ივნისს სსრკს მინისტრთა საბჭოს დადგენილება შექმნისა ზემძიმე ბალისტიკური რაკეტის  Н-1 (იდექსი  ГРАУ — 11А52) (სხვათაშორის ამ რაკეტის ისტორიაა საინტერესო ისტორიაა ). იყო ტორპეტოების შექმნის  Т-15 რ-იც არ იყო წარმატებული და ახვა. ასეთი იარაღისთვის გამოცდებს მოითხოვდა არც არ იყო მარტივივი. შემდეგში იყო პროექტი 202  РДС-37 (სახაროვი, ზელდოვიჩი და დოვიდენკო) ალბათ გეცნოთ ხომ გვარი სახაროვი ნობელის პრემიაც და საქართველოსთან მიმართებაში მისი მეუღლეც (საქართველო მცირე იმპერიააო) ამ ისტორიაზე შიეძლება ცაკლე სტატიის დაწერა. ეხლა კი გავაგრძელოთ შაემდეგში იყო 1960წ-ს  ВНИИЭФ) . შემდეგში შემუშავება თვითმფრინავ-გადამტანი Ту-95 და მისი მოდიფიცირებული ვარიანტები.

გამოცდები 50-მეგატონი ბომბის განაცხადა ხრუშოვმა 21 კპსს სხდომაზე. ხოლო 1961 წ-ს გამოაქვეყნა ნიუორკ ტაიმსმა.

გამოცდა კი მოხდა 1961წ-ის 30 ოქტომბერს დედამიწისზედაპირზიდან 4000მ თვითმფრინავ ლაბორატორია აფეთქების დროს იმყოფებოდა 53,5კმ ხოლო  თვითფრინავ მატარებელი 39 კმ დარტყიმითი ტალღა დაეწია 115 კმ დაშორებაზე თვითფრინავს ზემოქმედება იგძნობოდა ვიბრაციის სახით. 

იხ. ვიდეო

შედეგები  გამოცდას  დიდი მნიშვნელობ აიქონია პოლიტიკური მნშივნელობით. სსრკ-მ დემონსტრაცია მოახდინა თავისი თავისი ბირთვული არსენალის სიმძლავრის (მაგ.. დროსითვის აშშ-მ 15 მგტ თერმობირთვული მუხტის გამოცდა ჰქონდა) საბოლოოდ მოსკოვში იქნა ხელმოწერილი  ბირთვული გამოცდები აკრძალვის შესახებ ატმოსფეროში, კოსმოსურ სივრცეში და წყლის ქვეშ.

სამეცნ

სამეცნიერო თვალსაზრისით  ექსპერიმენტულად იქნა შემოწმებული გათვლები და კონსტრუქციერებული  თერმობირთვული ( მოკლედ ავხსნი რა განსხვებაა თერმობირთვული და ბირთვული აფეთქებისგან ბირთვული არის ჯაჭვური რეაქცია ანუ ატომის ბირთვის გახელეჩისას  ხოლო თერმობირთვული ისე როგორც ჩვენი მზე ბირთვული სინთეზით ანუ უფრო მაღალი ტემპერეტურის მეშვეობით სიძლიერით  ანუ ენერგიის გამოყოიფა ძლიერია მაგრამ განსხავებულია. ანუ იმდენად მაღალი ტემპერატურა წარმოაიქმნება რომ ატომის ბირთვების გაყოფა  ხდება და წამოიქნება  პლაზმის სახით). 

АН602 ანუ ცარ ბობმა არ ყოფილა იარაღი არასოდეს ის მხოლოდ ერთხელ იქნა გამოყენებული და ერთჯერეადად შექმნილი ის მხოლოდ ფსიქოლოგიური ზეწოლას წარმოადგენდა ამიერეკისთვითვის.

 რაც შეეხება რაკეტა მატარებლებს დღევანდელი კოსმური რუსული ,,პროტონი'' რ-საც კოსმოსში გაყვას როგორც პილოტირებული ასევე არაპილოტირებული ტვირთები წარმოაგდენს რეალიზებურ პროგრამას ასევე იყო მთავრის პროგრამაც რ-იც ვერ განხორციელდა კატასტროფების გამო. უნდა აიღინიშნოს, რომ დღეისთვის მასზე უფრო მძლავრი მუხტის ბომბებია შექმნილი ერთგარი მისტიფიკაციაც იყო იმ დროსათვის.