ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -
Არასრულფასოვნების კომპლექსი
ალფრედ ადლერმა პირველმა აღწერა არასრულფასოვნების კომპლექსი
არასრულფასოვნების კომპლექსი არის პიროვნების ფსიქოლოგიური და ემოციური შეგრძნებების ერთობლიობა, რომელიც გამოიხატება საკუთარი არასრულფასოვნების განცდაში და სხვების საკუთარ თავზე უპირატესობის ირაციონალური რწმენით.
არასრულფასოვნების კომპლექსი წარმოიქმნება სხვადასხვა მიზეზის გამო, როგორიცაა: დისკრიმინაცია, ფსიქიკური ტრავმა, საკუთარი შეცდომები და წარუმატებლობები და სხვა. არასრულფასოვნების კომპლექსი მნიშვნელოვნად მოქმედებს ადამიანის კეთილდღეობაზე და ქცევაზე.
სტორია - პირველი, ვინც გამოიკვლია და აღწერა არასრულფასოვნების კომპლექსი, იყო ვენელი ფსიქოლოგი ალფრედ ადლერი.
ადამიანები, რომლებიც განიცდიან არასრულფასოვნების კომპლექსს, საკუთარ თავს რაღაც უმნიშვნელო და ნაკლოვანებად თვლიან. ბევრ პაციენტს ამის გამო უვითარდება დეპრესია, რასაც მძიმე შემთხვევებში შეიძლება მოჰყვეს თვითმკვლელობის საფრთხე.
არასრულფასოვნების კომპლექსის ერთ-ერთი სიმპტომი შეიძლება იყოს სიგნალების დემონსტრირება, რომლითაც ის დაავადებული ცდილობს სხვა ადამიანების ყურადღების მიქცევას. სხვა სიმპტომები შეიძლება იყოს კონტაქტების ნაკლებობა, ადამიანების შიში, შეცდომის დაშვების შიში, მუდმივი დაძაბულობა. არასრულფასოვნების კომპლექსი ზოგჯერ მეტყველების დეფექტების ქვეცნობიერი მიზეზიცაა.
ხშირად ახასიათებს მსხვერპლის როლით გამოხატული საკუთარი არასრულფასოვნების კომპლექსის კომპენსირების მცდელობები. ახალგაზრდებს ხშირად აქვთ გაზრდილი აგრესიულობა და ალკოჰოლის მოხმარება არასრულფასოვნების გრძნობის დასაფარად, აგრეთვე სტატუსის სიმბოლოები, როგორიცაა ოქროს სამკაულები, სპორტული მანქანები, გამორჩეული ტანსაცმელი და ა.შ. გადაჭარბებული ქედმაღლობა ასევე შეიძლება მიუთითებდეს შინაგანად დაქვეითებულ თვითშეფასებაზე.
არასრულფასოვნების კომპლექსი ზოგადად უარყოფითი მოვლენაა. თუმცა ზოგ შემთხვევაში მას შეუძლია მოტივაცია გაუწიოს ადამიანს ცხოვრებაში პოზიტიური მიზნების მისაღწევად.
იხ. ვიდეო - "არასრულფასოვნების კომპლექსი" და მისი შედეგები
არასრულფასოვნების კომპლექსის განვითარება - ალფრედ ადლერი თვლიდა, რომ არასრულფასოვნების კომპლექსი ბავშვებში ვითარდება რამდენიმე მიზეზის გამო:
ფიზიკური დეფექტები (მაგალითად, რომელიმე ორგანოს არასრულფასოვნება, მოკლე სიმაღლე, დისპროპორციულობა).
მშობლების გადაჭარბებული მზრუნველობა, რომელიც არ გაძლევთ საშუალებას ისწავლოთ როგორ მოაგვაროთ პრობლემები დამოუკიდებლად.
მშობლის ყურადღების ნაკლებობა ამცირებს თავდაჯერებულობას.
ფიზიკური ნაკლოვანებები ხშირად ცდილობენ გაძლიერებული ვარჯიშის კომპენსირებას. მაგალითად, დემოსთენე, რომელიც ბავშვობიდან ჭკუასუსტობდა, ერთ-ერთი დიდი ორატორი გახდა; ვილმა რუდოლფი, რომელიც ბავშვობაში პოლიომიელიტით იყო დაავადებული, რის გამოც დიდი ხნის განმავლობაში სიარულის პრობლემა ჰქონდა, მძლეოსნობაში სამგზის ოლიმპიური ჩემპიონი გახდა. ადლერმა თქვა, რომ დიდმა ადამიანებმა მიაღწიეს თავიანთ შედეგებს, მათ შორის შემოქმედებითობაში, საკუთარი არასრულფასოვნების კომპლექსების დაძლევის პროცესში.
თუ არასრულფასოვნების კომპლექსის დაძლევა ვერ მოხერხდა, მაშინ ამან შეიძლება გამოიწვიოს ნევროზი ზრდასრულ ასაკში. ზოგჯერ არასრულფასოვნების კომპლექსი გარეგნულად ვლინდება უპირატესობის კომპლექსში - ტრაბახში და ამპარტავნობაში.
არასრულფასოვნების გრძნობა და მისგან გამოწვეული დეპრესია ხშირად ადრეულ ბავშვობაშია ფესვგადგმული. მეცნიერულად დადასტურებულია, რომ ბავშვის მიმართ არასაკმარისმა ყურადღებამ და მუდმივმა კრიტიკამ შეიძლება შეარყიოს მოზარდში თვითშეფასების ჯანსაღი გრძნობის განვითარება.
თუმცა უნდა აღინიშნოს, რომ ზიგმუნდ ფროიდი თავის ლექციებში ფსიქოანალიზის შესავალში წერდა:
ვიცი, რომ ბევრი გსმენიათ არასრულფასოვნების განცდაზე, რომელიც სწორედ ნევროტიკებს ახასიათებს. იგი გამოიხატება, კერძოდ, მხატვრულ ლიტერატურაში ე.წ. მწერალი, რომელმაც გამოიყენა ფრაზა „არასრულფასოვნების კომპლექსი“, თვლის, რომ ამით ის აკმაყოფილებს ფსიქოანალიზის ყველა მოთხოვნას და ამაღლებს თავის შემოქმედებას უფრო მაღალ ფსიქოლოგიურ დონეზე. სინამდვილეში, ხელოვნური ფრაზა „არასრულფასოვნების კომპლექსი“ თითქმის არასოდეს გამოიყენება ფსიქოანალიზში. ჩვენთვის ეს არ არის რაღაც მარტივი, მით უმეტეს, ელემენტარული. მისი დაყვანა ორგანოების შესაძლო განუვითარებლობის თვითაღქმამდე, როგორც ამას ეგრეთ წოდებული ინდივიდუალური ფსიქოლოგიის სკოლის წარმომადგენლები უყვართ, ჩვენ შორსმჭვრეტელ ილუზიად გვეჩვენება. არასრულფასოვნების გრძნობას ღრმად ეროტიკული ფესვები აქვს. ბავშვი თავს არასრულფასოვნად გრძნობს, თუ შეამჩნევს, რომ უყვართ, ისევე როგორც ზრდასრული. ერთადერთი ორგანო, რომელიც შეიძლება ჩაითვალოს დეფექტად, არის გოგონას რუდიმენტული პენისი, გოგონას კლიტორი. მაგრამ უმეტესწილად, არასრულფასოვნების განცდა მოდის ეგოს მიმართ მის სუპერეგოსთან, რაც, დანაშაულის გრძნობის მსგავსად, მათ შორის დაძაბულობის გამოხატულებაა. არასრულფასოვნებისა და დანაშაულის გრძნობა ზოგადად რთულია ერთმანეთისგან გამიჯვნა. ალბათ მართებული იქნებოდა პირველში დავინახოთ მორალური არასრულფასოვნების განცდის ეროტიული დამატება. ფსიქოანალიზში ჩვენ მცირე ყურადღება მივაქციეთ ცნებების დელიმიტაციის ამ საკითხს.
ზუსტად იმის გამო, რომ არასრულფასოვნების კომპლექსი პოპულარული გახდა, თავს უფლებას მივცემ აქ მცირე გადახვევის გაკეთებას. ჩვენი დროის ერთ-ერთ ისტორიულ ფიგურას, რომელიც დღესაც ცოცხალია, მაგრამ პენსიაზე გავიდა, დაბადების ტრავმის გამო, ერთ-ერთი ხელის განუვითარებლობა ჰქონდა. ჩვენი დროის ძალიან ცნობილმა მწერალმა, რომელიც ყველაზე ადვილად წერს ღირსშესანიშნავი ადამიანების ბიოგრაფიებს, აიტაცა ჩემი ნახსენები ადამიანის სიცოცხლე. მაგრამ ძნელია ჩაახშო ბიოგრაფიის წერისას ფსიქოლოგიაში ღრმად ჩაღრმავების აუცილებლობა. ამიტომ, ჩვენმა ავტორმა გაბედა შეეცადა თავისი პერსონაჟის მთელი განვითარება ამ ფიზიკური ნაკლით გამოწვეული არასრულფასოვნების განცდაზე აგებულიყო. მაგრამ ამავე დროს მან გამოტოვა ერთი პატარა, მაგრამ მნიშვნელოვანი ფაქტი. როგორც წესი, დედები, რომლებსაც ბედმა ავადმყოფი ან უნარშეზღუდული შვილი აჩუქა, ზედმეტი სიყვარულით ცდილობენ ამ უსამართლობის გამოსწორებას. ჩვენს შემთხვევაში ამაყი დედა სხვაგვარად იქცეოდა, შვილს სიყვარულზე უარს ამბობდა მისი ნაკლებობის გამო. როცა ძლევამოსილი ადამიანი გახდა, მთელი თავისი მოქმედებით დაამტკიცა, რომ დედას არასოდეს აპატია. თუ წარმოიდგენთ დედის სიყვარულის მნიშვნელობას ბავშვის ფსიქიკური ცხოვრების მიმართ, ალბათ გონებრივად შეცვლით ბიოგრაფის არასრულფასოვნების თეორიას.
- Ზიგმუნდ ფროიდი. „ლექციები ფსიქოანალიზის შესავალზე“
როგორც ჩანს, ფროიდი გულისხმობდა კაიზერ ვილჰელმ II-ს, რომელსაც დაბადებიდან აწუხებდა თანდაყოლილი ფიზიკური დეფექტი - დაზიანებული მარცხენა ხელი, რომელიც მარჯვენაზე 15 სმ-ით მოკლე იყო.
არასრულფასოვნების კომპლექსის განვითარებაში ფსიქოლოგიურ ფაქტორებთან ერთად არანაკლებ მნიშვნელოვანია სხვა გარე ფაქტორების - დემოგრაფიული, სოციალური, პოლიტიკური, რელიგიური, ეთნიკური და სექსუალურიც კი - როლი. არ არის იშვიათი შემთხვევა, როდესაც დისკრიმინაციის მსხვერპლ უმცირესობათა წარმომადგენლებს აწუხებთ არასრულფასოვნების კომპლექსი ერთ ან მეტ კატეგორიაში. მაგალითად, ეთნიკური არასრულფასოვნების კომპლექსი იშვიათი არაა ეთნიკურ უმცირესობებში. ღარიბ ოჯახებში გაზრდილ ადამიანებს შორის, სხვა ადამიანების კეთილდღეობის ფონზე, შეიძლება ჩამოყალიბდეს კლასობრივი არასრულფასოვნების კომპლექსი და ა.შ.
Комментариев нет:
Отправить комментарий