ცემენტი

                                                  

 (გერმ. Zement < ლათ. caementum – ღორღი, მსხვრეული ქვა) — ჰიდრავლიკური მჭიდა ნივთიერებების დიდი ჯგუფის კრებითი სახელწოდება; ერთ-ერთი უმთავრესი საშენი მასალა, რომელსაც იყენებნ ბეტონისა და დუღაბის დასამზადებლად, ნაგებობის ცალკეული ელემენტების (დეტალების) დასამაგრებლად, ჰიდროსაიზოლაციოდ და სხვ.

                                                  

                  ცემენტის დუღაბი (რასტორსვი) მომზადება ბეტონის ამრევი ტვირთავენ ეტლში

ამ ტერმინის ზოგადი გაგებით ცემენტი ცნობილია უძველესი დროიდან. პირველი ხელოვნური მჭიდა ნივთიერებები იყო თაბაშირი და კირი, რომლებსაც ძველი ეგვიპტელები და ბერძნები იყენებდნენ მონუმენტური ნაგებობის ასაშენებლად (ზოგიერთი მათგანი დღემდეა შემონახული). უფრო მოგვიანებით მჭიდა ნივთიერებად იყენებდნენ კირის დუღაბს, რომელშიც შედიოდა დაწვრილმანებული ვულკანური ქანების (ძველ რომში), კერამიკის ნაფხვენის (ძველ კოლხეთში) ან სუსტად გამომწვარი აგურფხვნილის (კიევის რუსეთში) დანამატები; ეს დანამატები მჭიდა მასალას ანიჭებდა წყალში გამყარების უნარს.

იხ. ვიდეო

1795 წელს ჯ. პარკერმა მიიღო პატენტი რომანცემენტის გამოგონებისათვის, ხოლო 1824 წელს ჯ. ასპდინმა (ინგლისი) და 1825 წელს ე. ჩელიევმა (რუსეთი) ერთამანეთისაგან დამოუკიდებლად შექმნეს მჭიდა ნივთიერება, რომელიც დღეს პორტლანდცემენტის სახელწოდებითაა ცნობილი.

ცემენტი ბრენდი  იყოფა მარკებად  სიდიდეებად  (200, 300, 400, 500, 600) 

ცემენტი სამშენებლო მოსაზელად - დაბალ კლილერიანია 

გაცხელებისას ნარევების, ნახევრად მიღებული კირქვა (დაახლოებით 75%) და თიხის (დაახლოებით 25%) ან სხვა მასალის დროს, ეს მასალა მოიცავს და ასრულებს საქმიანობას 1450 ° C ტემპერატურამდე და წარმოქმნის მარცვლოვან თიხას. ორმაგი ნახევრად ცემენტი, კლინკერის permeable თაბაშირი პროცენტული თაბაშირი (დაახლოებით 5%, დამოკიდებულია თაბაშირი და SO3 შემცველობა კლინკერში) და ტონკო პერმალური. თაბაშირი დაფა დამაგრებისთვის; ego შესაძლებელია სულფატის კალციუმის სხვა ფორმების დაუყოვნებლივი ჩანაცვლება. არა ქიმიური ტექნიკური პირობები საშუალებას იძლევა სხვა მასალების ამოღება. ტიპიური კლინკერის სახელწოდება მაგალითი შემადგენლობა 67% CO, 22% SiO2, 5% Al2O3, 3% Fe2O3 და 3% სხვა კომპონენტი.

კირქვა — დანალექი ქანი; შედგება უმთავრესად კალციტისაგან, იშვიათად — არაგონიტისაგან, შეიძლება შეიცავდეს ტერიგენული ან აუტიგენური მინერალებისა და ქანების ნატეხებსაც. წარმოშობის მიხედვით განარჩევენ ბიოგენურ (ზოოგენურ, ფიტოგენურ), ქემოგენურ და შერეული წარმოშობის კირქვებს. გვხვდება ნამსხვრევი და მეტასომატური კირქვებიც. მეტამორფიზმის შედეგად კირქვა გადაიქცევა მარმარილოდ. კირქვა, ჩვეულებრივ, ილექება ზღვებში, იშვიათად — ლაგუნებშიც. იყენებენ მშენებლობაში, მეტალურგიაში, სოფლის მეურნეობაში.

თიხა — დანალექი და ჰიდროთერმულად შეცვლილი ქანი, რომელიც ძირითადად შედგება თიხის მინერალებისაგან. თიხებში რელიქტური და ტერიგენული მინერალების — კვარცი, მინდვრის შპატი, ქარსი და სხვა — ჯამური რაოდენობა არ უნდა აღემატობედეს 30-40%. ძირითადად ცემენტის როლს ასრულებს წმინდადისპერსიული თიხის მინერალები (კაოლინიტი, მონტმორილონიტი, ჰიდროქარსი და სხვა). თიხის მინერალთა დიდი კონცენტრაცია განაპირობებს მის მაღალ ხარისხს. თიხის მინერალოგიური და ფიზიკურ-ქიმიური თვისებები (იონთა გაცვლის უნარი, კოლოიდურობა, წყლიანი სუსპენზიების ტიქსოტროპიულობა, პლასტიკურობა, ცეცხლგამძლეობა და სხვა) განსაზრვრავს მის ეფექტურ გამოყენებას კერამიკული, სამსხმელო, ნავთობის, კომბინირებული საკვების წარმოებაში, აგრეთვე ქანდაკების ორიგინალის შესაქმნელად და სხვა.

მეტამორფიზმის შედეგად თიხა გარდაიქმნება არგილიტად, თიხაფიქლად, ფილიტად.

მონტმორილონიტიანი თიხების საბადოები ცნობილია საქართველოში, უკრაინაში, სომხეთში, აზერბაიჯანში, თურქმენეთში, ყაზახეთში, მექსიკაში, იტალიაში, რუმინეთში, აშშ-ში და სხვა

                                                   

                                               ბეტონის  ამრევი მიწისქვეშა ბეტონის სამუშაოდ

                                                                               ბეტონი

                         

                                                                     ბეტონის დასხმა

(ფრანგ. béton), ხელოვნური ქვა, ერთ-ერთი ძირითადი საშენი მასალა, რომელიც მიიღება მჭიდა ნივთიერების, წყლის (ან სხვა ამდუღაბებლის), შემვსებისა და ზოგჯერ სპეციალური დანამატების რაციონალურად შერჩეული ნარევის დაყალიბებითა და გამყარებით. 

                                         

                                                             ბეტონის დასხმა ნაზავის

დაყალიბებამდე ამ ნარევს ბეტონის ნარევს უწოდებენ. იშვიათად ბეტონს ამზადებენ ამდუღაბებლის გარეშეც (მაგ., ასფალტბეტონი).ბეტონს ჯერ კიდევ ძველი რომაელები იყენებდნენ მასიური ნაგებობებისა და ისეთი კონსტრუქციების აგებისას, როგორიცაა კამარა, გუმბათი, ტრიუმფული თაღი (მჭიდა ნივთიერებად ხმარობდნენ თიხას, თაბაშირს, კირს, ასფალტს).

იხ. ვიდეო

 რომის იმპერიის დაცემასთან ერთად შეწყდა ბეტონის გამოყენება. XVIII საუკუნეში დასავლეთ ევროპის ქვეყნებში კვლავ დაიწყეს ბეტონის დამზადება. მის ფართოდ გავრცელებას ხელი შეუწყო XIX საუკუნის რკინაბეტონის გამოყენებამ.

იხ. ვიდეო

ბეტონის კლასი სიმკვრივე	ახლო მარკა ბეტონის სიმკვრივეზე
B3,5	М50
B5	М75
B7,5	М100
B10	М150
B12,5	М150
B15	М200
B20	М250
B22,5	М300
B25	М350
B27,5	М350
B30	М400
B35	М450
B40	М550
B45	М600
B50	М700
B55	М750
B60	М800
B65	М900
B70	М900
B75	М1000
B80	М1000

სტრესი

                                    სტრესი
                    
                                          ნეირო-ჰორმონალური პასუხი სტრესზე
ინგლ. stress ,, დატრვისრთვა'' დაძაბულობა, დაძაბულ მდგომარეობაში ყოფნა -  არა სპეციფიკური ადაპტირებული (ნორმანული) რექცია ორგანიზმის ზემოქედებაზე სხვადასხვა არასახარბიეოლო ფაქტორ-სტრესზე (ფიზიკური ან ფრიქოლოგიური), დარღვეული მისი ჰომეოსტაზი ასევე შესაბამისი მდგომარეობა ნერვიული სისტემის ორგანიზმის (ან მთლიანობაში ორგანიზმის). მედიცინაში, ფიზიოლოგიაში, ფსიქოლოგიაში გამოყოფილია დადებითი ფსიქოლოგია, (ეუსსტრესი ბერძნ - კარგი) და უარყოფითი (დისტრეს - დაკარგვა) სტრესების ფორმები. ხასიათის მიხედვით ზემოქედება გამოყოფილია ნერვო-ფსიქოლოგიური,  თბილი ან ცივი (ტემპერატურა),  სინათლის, შიმშილის, ძილის ჩამორთმევა და სხვ. (გამოსხივება და ა.შ.)
იხ. ვიდეო

როგორიც არ უნდა იყოს სტრესი ,, კარგი'' თუ ,,ცუდი'' ემოციური ან ფიზიკური ორგანიზმე ზემოქედება ხდება არასპეციფიკური თვისებები.

ფსიქოლოგიური სტრესი და სტრეის შორმის საერთაშორისო როგრანიზაციის მიხედვით  International Labour Organization (ILO)

სტრესი ფართოდ ცნპობილი გამოვლინება არის თანამედროვე ცხოვრებაში სტრეისის განსაზღვრა და მისი მიზეზების, სიპტომები ძალინ რთულია. დღეისთვის ცნობილია, რომ სამუშაო სივცეში სტრესი ძალინ მაღალი ღირებულებას წარმოადგენს მუშა პერსონალის ჯამრთელობის კუთხით და შეუძლია დიდი ზიანი მიყენოს სამუშაოზე შრომის ნაყოფიერებას. თუმცა სტრესი არ არის ავადმყოფობა, თუმცა ის არის პირველი სიმპტომი პრობლემის. თუ სხეული განიცდის მუდმივი დაძაბუოლობას, სტრესმა შეიძლება გამოიწვიოს მწვავე და ქრომიკულიცვლილება ორგანიზმში, რ-საც შეუძლია პროვოცირება მოახდინოს და ზიანი მიადგეს ხანგრძლივად  დაზიანებას სისტემების, და ორგანოების. განსაკუთრებით თუ სხეულს არ შეუძლია დასვენება და აღდგენა.

ხანგრძლივ პერსპექტივაში სტრესმა შეიძლება გამოიწვიოს მახსოვრობის დაკარგვა, წარმოადგენს ანთებითი ავდმყოფობების მიზეზი, ასევე კუჭნაწლავისა და საყრდენ მამოძრავებელი აპარატის, არტერიული ჰიპერტენზია და როგორც შედეგი გულსისხლძარღვთა დაავადებების. ასევე შუძლია იმუნური სისტემის ფუნქცია და გამოიწვიოს კიბოს განვითარება. მთლიანობაში ეს მდგომარეობა წარმოადგენს მიზეზს, სიკვდილის, დაინვალიდების.უმრავლეს საწარმოო განვითარებულ   ქვეყნებში სტრესი ასევე წარმოადგენს მიზეზს განვითარება ქვეყნებში სიკვდილიანობის. სამუშა სტრესი დაკავშირეაბული სამუშაოსთან განისაზღვროს ფსიქოსოციალური საფრთხის აღმოჩენა.

ზოგადი ადაპტაციის სინდრომის მოდელის დიაგრამა

სამუშაო ორგანიზაცია

სამუშაო გარემო და პირობები

სამუშაო ურთიერთობა

სტრესის მოხსნის 7 ხერხი - თუ ვისწავლით ემოციების კონტროლირებას გავიადილდება სიბრაზისა და გაღიზიანების მორევა ფსიქოლოგები გთავაზობენ სტრესის  მოხსნის 6 საშალებად

1. დღის განმავლობაში რამდენჯერმე შეისვენეთ ათ-ათი წუთით. დილით თერმოსში წინასწარ მომზადებული დამამშვიდებელი 2 ს. ს.კ. გვირილის ყვავილის 2 ჩ./კ. პიტნის ან ბარამბოს . 10 ც. ასკილს დაასხით 1 ლ. ცხელი წყალი და გააჩერეთ 1 სთ.

2. კუნთების დასამშვიდებლად  მოგიხსნით მარტივი ვარჯიშები, რ-იც შეიძლება შეასრულოთ ფეხზე დგომითაც. დაჭიმეთ ტერფები, შეკუმშეთ ფეხის თითები, რაც შეიძლება ძლიერად შემდეგ მკვეთრად გაშალეთ ტერფები.

დაჭიმეთ ფეხის კუნთები შემდეგ დაუშვით ფეხები და მოღუნეთ კუნთები.

ხელები დაუშვით ტანის გასწვრივ, ძლიერად მიუჭირეთ შემდეგ გაშალეთ მუშტი და დაიქნიეთ ხელის ,ტევნები.

ხელები ხელახლა მომუჭეთ და დაატრიალეთ საათის სირის მიმართულების და შწემდგეგ პირიქით.

3. თუ სამსახურიდა გაღიზიანებული და გაბრაზებული დაბრუნდით შინ ცხელ წყალში დასვენებული ხაოიანი პირსახოცი სწრაფად გაწურეთ დაწიქით მდივანზე და დაიფარეთ სახეზე 10 წუთის შემდეგ დამშვიდებით

4. როდესაც გაბრაზებული ხართ, აჩქარებით დადიხართ დასამშვიდებლად შეეცადეთ შეანელოთ სიარულის ტემპი.ყურადღება გადაიტანეთ თქვენს შეგძნებებზე.

ყურადღება მიაქციეთ სუნთქვას ჩასუნთქვისას გულში თქვით ამოსუნთვისა ამოისუნთქეთ

5. მუსმინეთ მუსიკას როდესაც უგუნუროდ ხართ ჩართეთ თქნეთვის სასურველი მუსიკა. არა მარტო გაგიუმჯბესდებათ გინება-განქყობილება არამედ მოგეხსნებათ ფიზიკური    და გინებრივი დაღლილობა

6. არომათერაპია - საუკეთესო საშუალება გადაღლილობისა და ნერვული დაძაბულობის მოსახსნელად ლავანდისა და რეპრის ეთეროზეთები ნარევის სურნელი სწრაფად დაგამშვიდებს. ვანილი და დარჩინი კი გაგიუმჯობესებს გუნებაგანწყობილებას. 

სტრესის მნიშვნელოვნად ასუსტებს ომუნიტეტს - ცნობილია, რომ თირკმილები სისხლის მავნე ნივთიერებისგან გამწემდი ორგანოა. თირკმრლრბი დღეღამეში ამუშავებს 200ლ-ზე მე სისხლს, წმენდენ მის ტოქსინებისგან მიკრობებისგან, ვირუსებისა და წიდებისგან. ამიტომ საჭიროა დაეხმაროთ ამ ბუნებრივ ფილტრს ჯამრთელობის შენარჩუნებაში.

თირკმელებს უყვარს შარდმდენი თვისებების პროდუქტები, საზამთრო ნესვი, კირი,მოცხარი, თირკმრლრბისთვის მეტად მნიშვნელოვანის A ვიტამინი მისი უკმარისობის დროს იზრდება იზრდება ქვების წარმოპქნის რისკი. ეს ვიტამინი ბევრია მწვანილებში, წითელ ფერის ხილსა და ბოსტნეულშიო. ზღვის თევზსა და რვის პროდუქტებში.

თირკმელებს არ უყვარს შებოლილი, მწარე და ცხარე, საკვები და ხორცი. განსაკუტრებით თუ ბევრს ჭამთ. ასევე მარილი, შაქარი და ალკოჰოლი თუ თურკმელები ისე იტვირთებიან, რომ ვერ ასრულებელ მოვალეობას იწვევს ანთებით პროცესებს და გროვდება კენჭები რაც ტირკმლების შრომიურანირობაზე ავლენს გავლენას და ჯამრთელობა დამოკიდებულია სითხს მიღებზე, სასურველია დღეში დალიოთ 15ლ წყალი მაინც სითხე ეხმარება თირკმელების ფილტრს, დრულად გამოდვნის ორგანიზმიდან ტოქსინებს, ბაქტერიებსა და მარილებს. სვით ჩვეულებრივი სუფთა წყალი. ვიდრე მინერალურ, რადგან მასში შემავალი მარილებს შეუძლიათ ელი შეუწყონ ქვების წარმოქნას. დღეშ 4-6-ჯერ მაინც უნდა გაითავისუფლოთ შარდის ბუშტი შარდისგან, რადგან დაგვიანებისას შარდსადინარი სფიქნტური დუნდება, სუსტდება, დაგროვილი სითხე უკან ბრუნდება თირკმელებში და ხელს უწყობს ანთებითი პროცესებს.თირკმელები შეიძლება დააზიანოს ორგანიმში დაგროვილი ბაქტერიებმა. ქრონიკულმა ინფექციებმა (კარიესმა, რესპირატორული დაავადებებმა, კანის ანთებამ დიაბეტმა) გარდა ამისა, შეეცადეთ  თბილად და სეზონისა და ამინდის მიხედვით ჩაიცვათ. თირკმელებს არ უყვართ სინესტე, სიცივე, ქარიანი დღეები არ დაჯდეთ ცივ საგნებზე.

გახსოვდეთ გაციებამ მოულოდნელად შეიძლება გამოიწვიოს თირკმელების ანთებითი პროცესი. ეს რომ არ მოხდეს საჭიროა გავიძლიოროთ იმუნიტეტი, მიდიეთ სპორტს, ირბინეთ, იცურეთ, არ მოწიოთ სიგარეტი მისი ბოლი აზიანებს არა მარტო თირკმელებს არამედ მთელ ორგანიზმსს, ასევე მავნებელია თირკმელებისთვის ალკოჰოლი (ღვინო არაყი და ლუდი).

სტრესი და ბუნებრივი ანტიდეპრესანტი

სტრესის დროს სისხლში იზრდება ადრენალინის დოზა - რაც მადს აქვეითებს და თუ ეს დიდხანს გრძელდება, მაშინ გამოიყოფა სხვა ჰორმონი - კორტოზილი, რ-იც პრიქით - მადას აძლიერებს. სტრესი ანადგურებს ორგანიზმში ვიტამინებს და მიკროელემენტების მარაგს. ნერვიოლობის დროს დიდი რაოდენობით იხარჯება B ჯგუფის ვიტამინები, მკვეთრად მცირდება მაგნიუმი ამიოტმაც სწორედ ნერვიულობის დროს თავს იჩენს ხოლმე ბევრ დაავადებას

 ემოციები რომ დავიოკოთ მაგნიუმისა და B ჯგუფი ვიტამინებით მდიდარი პროდუქტებით მდჯდარი რაციონი უნდა მოვიღოთ

მაგნიუმი ნეირომედიოატორია, აუმჯობესებს ტვინისა და ნერვულ სისტემის მუშაობას, მაგნიუმით მდიდარია ქატო, შოკოლადი, კაკალი, ჭარხალი, ციტრუსები, სალათა, ეს პროდუქტები დაგეხმარებათ დამშვიდებაში გაგათავისუფლებთ შიშიგან

 B ჯგუფის ვიტამინები ხელს უწყობს ნერვულ სისტემის სწორად ფუქციონერებას. მაგ., B3 ანტისტრესული ვიტამინია, რ-საც ეხმარება ორგანიზმს, სხვა ვიტამინების ათვისებაში, აუმჯობესებს გუნება-განწყობილებას ღვიძლი, კვერცხი, კაკალი, საფუარი და სხვა ნებისმიერი მცენარეული ზეტი

სტაფილო მდიდარია კაროტინით, რ-საც აქვს აღმდგენი და გამაჯანსაღებელი თვისება. აძლიერს ტვინის მუშაობას

ბანანი შეიცავს ტრიფტოფანს, რ-იც ხელს უწყობს ბედნიერების ჰორმონის წარმოქმნას

ბანანი მდიდარია ისეთი ნივთიერებებით, რ-იც ხელს უშლის გამრიზიანებებელი ფაქტორების ორგანიზმზე ამცირებს სტრესს, აუმჯობესებს გუნება-განწყობილებას.

მწვანე ჩაის აქვს გამსაზღვრელი ეფექტი და ეწინაამღდეგება ბევრი დავადების წარმოქმნას. კოფეინი, რ-საც მწვანე ჩაი შეიცავს ტონუსს მატებს ისე, რომ კოფეინი არ გროვდება ორგანიზმში, ხელს უწყობს ცხიმის წვას, აძლიერებს იმუნიტეტს და აუმჯობესებს გუნება-განწობას.

D ვიტამინი, რ-იც  მდიდარია ორაგული, ხელს უწყობს ბედნიერების ჰორმონის წარმოქმნას, რეკომენდირებულია ნერვული დაძაბულობის დროს, ხოლო ცხიმჟავა ომეგა-3 აწესრიგებს ტვინის მუშაობას.

მსოფლიო ფაქტების წიგნი ცენტრალური სადაზვერვო სააგენტოსი

            მსოფლიო ფაქტების წიგნი
 ცენტრალური სადაზვერვო სააგენტოსი
                            
                                                                     გარეკანი გამოცემის 2016 - 2017 წწ
ინგლ. The World Factbook - მსოფლიო საცნობარო წიგნი ალმანახი  ცსს ფაქტების ნაკრები მსოფლიოში ქვეყნების ცსს აშშ ხელისუფლებისთვის. ,,მსოფლიო ფაქტების წიგნი ცსს'' იყო შექმნილი სახელმწიფო დაზვერვის ანგარიშის ნაწილების საბოლოო მოხსენებისთვის  და რეგულარული განახლება ხდებოდა. პირველი წიგნის ცნობარი გამოვიდა 1962წ-ის და იყოპ გასაიდმლოები. 1975 წ-ს კი ფართო საზოგადობისთვის გახდა ცნობილი როცა პირველი წიგნები გამოიცა. ასევე ონლაინ ვერსიაც იხ ლინკზე . შემადგენლობა წიგნის 
მოკლე ისტორიის მოცემების დაზვერვის და ცნობარის  ცსს
ძირითადი მცნებები
რუბრიკა
ცნობარი სტატიები ქვეყნებზე და ტერორისტებზე მსოფლიოში
პროგრამები
სტრუქტურა ,,გაეროსი''
საერთაშორისო ორგანიზაციაბეის და ჯგუფების
ძირითადი საერთაშორისო შეთანხმებები ბუნების  გარემო შესახებ
ცხრილი შესაბამისი ინფორმაციული   კოდები ქვეყნების
ცნობარი რუქა
იზ. ვიდეო

                                          პუბლიკაცია სტატიების
ისტორია
გეოგრაფია
დემოგრაფია
სახელმწიფო წყობა
ეკონომიკა
ტელეკომუნიკაცი
ტრანსპორტი
სახმედრო ძალები
საერთაშორისო პრობლემები

დღეგრძელობა

                                            დღეგრძელობა
                       
                                                         მოხუცი წყვილი, პორტუგალია
სოციალურ-ბიოლოგიური გამოვლინება, დამახასიათებელი მიღწევა ადამიანის მაღალი წლოვანების გადალახვის, საგრძნობლად გადააბიჯებს საშუალო ხანგრძლივობა სიცოცხლის დრეგრძელობის მინეულია ადამიანი 90 წლის
იხ. ვიდეო

ტერმინი ,,დრეგრძელობა ანუ სიცოცხლის ხანგრძლივობა" ხშირად გამოიყენება დემოგრაფიაში (მეცნიერება მოსახლეობის აღწარმოების კანონზომიერებების შესახებ, მისი ხასიათის დამოკიდებულებაზე სოციალურ-ეკონომიკურ, ბუნებრივ პირობებზე, მოსახლეობის ეთნიკურ, ენობრივ, რელიგიურ შემადგენლობაზე და ა.შ) გერონტოლოგია იხ. ლინკზე (მეციერება კანონზომიერება პროცესების დაბერების იხ. ლინკზე ) 

შედარება სხვადასხვა ქვეყნის სიცოცხლის ხანგრძლიოვობა მამაკაცების და ქალების სხვადასხვა ქვეყნებში. მონაცემები 2011წ-ის თანახმად მსოფლიო ფატების წიგნიდან ცსს (ცენტრალური სადაზვერვო სააგებტო) ბუშტის მოცულობა შეადგენს მოსახლეობის რაოდენობას. მაუსის დაწკაპუნებით გამოსახულებაზე და მიმართეტ მაუსი ბუშტუკზე ხაზის გსასმელად რაიონის.

სხვადხვა ფაქტორები მოქედებს დრეგრძელობა სიცოცხლის ადმიანის. მაქსიმალური ხანგრძლივობა სიცოცხლის განსაზღვრულია სიბერის ნორმებში, თანდაყოლილი მიდრეკილებით, დამოკიდებულია გენებზე (მათუსალას გენი) და გარემო ეკოლოგიური ფაქტორებზე.  ძირითადი მნიშვნელოვანი ფაქტორები, რომლებიც გავლენას ახდენს ადამიანის სიცოცხლის ხანგრძლივობაზე, მოიცავს სქესი, მემკვიდრეობა, ხელმისაწვდომი ჯანმრთელობა და ჰიგიენა, დიეტა და საკვების ხარისხი, ფიზიკური დატვირთვა, ცხოვრების წესი, სოციალური გარემო, მოხმარების დონე. სიცოცხლის საშუალო ხანგრძლივობა (და, შესაბამისად, გრძელვადიანი ადამიანების, საუკუნეების განმავლობაში) განსხვავდება ქვეყნიდან ქვეყანაში.

ექიმების აზრით, შეუძლებელია გამოვყოთ ზოგიერთი იზოლირებული ფაქტორი, რაც სიცოცხლის გახანგრძლივებას უზრუნველყოფს. ხანგრძლივობა განისაზღვრება "მემკვიდრეობითი და გარემო ფაქტორების კომპლექსური ურთიერთქმედებით

გერონტოლოგია

                        გერონტოლოგია
                       
                                            ადამიანის სიცოცხლის საფეხურები, 16 საუკუნეში
(ბეწრძნ. γέρων ,,მოხუცი'' + λόγος  ,, ცოდნა) - მეცნიერება. რ-იც შეისწავლის  ბიოლოგიური პროცესებს, სოციალური ფსიქოლოგიური ასპექტებს ადამიანის  დაბერების , მისი მიზეზებს და შესაძლობლობას მასთან ბრძოლის (გაახალგარდავება). ჩაისახა ერტ საუკუნის წინ. გენტოროლოგიის შემეაგდენელი ნაწილია გერანტია  - გერონტოლოგიის განყოფილება, შეისწავლის კვლევებს პროფლიატიკისა და მკურნალობას ავადმყოფობის ხანდაზმულობის ასაკთან დაკავშირებული.
იხ. ვიდეო

გერონტოლოგია შეისწავლის საკითხებს საერთო და სოციალური ჰიგიენას ადამიანის ასკიანი ჯგუფებში. სოციალური გერონტოლოგია ეს არის სოციალური დისციპლინა, გერონტოლოგიის განყოფილება, რომელიც შექმნილია დაბერების დემოგრაფიული, სოციალურ-ეკონომიკური პრობლემების გადასაჭრელად . ტერმინი "სოციალური გერონტოლოგია" შემოიღო E. Stiglitz- მა (1940). ოფიციალურად შემოვიდა 1960 წელს.

მეცნიერების როგორც სოციალური მეცნიერების ოთხი სფეროა:

ასაკზე გავლენის შესწავლა, პიროვნების ღირებულებების შეცვლა, მოთხოვნილებები, მისი ქცევა და ცხოვრების წესი სიბერეში.

ჯგუფში ხანდაზმული პირის პოზიციის შესწავლა, ოჯახში, გუნდში, მეგობრებთან ურთიერთობა, აგრეთვე ხანდაზმულთა ჯგუფების სპეციფიკის შესწავლა.

ზოგადად საზოგადოებაში ასაკოვანი ადამიანების შესწავლა. ხანდაზმულები განიხილება, როგორც გარკვეული დემოგრაფიული საზოგადოება და ეს (საზოგადოება) გავლენას ახდენს სოციალურ პროცესებზე და თავად გავლენას ახდენს სოციალურ პროცესებზე.

სხვადასხვა მედიკამენტების ეფექტის შესწავლა სხვადასხვა ასაკობრივ ჯგუფში სხეულის გარკვეულ ფუნქციებზე, რაც საშუალებას იძლევა ასაკის ადამიანებზე წამლების დანიშვნა, მთელი რიგი მნიშვნელოვანი ფაქტორებიდან გამომდინარე.

იხ. ვიდეო

                          ყასემ სოლეიმანი

                                                

                    ვინ იყო ამერიკელების მიერ ლიკვიდირებული გენერალ-ტერორისტი

(სპარს. قاسم سلیمانی; დ. 11 მარტი, 1957, ყანათ-ე მალექი, ქერმანი, ირანის იმპერიული სახელმწიფო – 3 იანვარი, 2020, ბაღდადის საერთაშორისო აეროპორტი, ბაღდადი, ერაყი) — სპარსი სამხედრო მოღვაწე, ირანის შეიარაღებული ძალების გენერალ-მაიორი, ირანის რევოლუციის გუშაგთა კორპუსის ყუდსის ძალების მეთაური 1998 წლიდან სიკვდილამდე, რომელიც უპირველეს ყოვლისა პასუხისმგებელია საგარეო სამხედრო და სადაზვერვო ოპერაციებზე.

იხ.ვიდეო

სოლეიმანმა სამხედრო კარიერა 1980-იან წლებში ირან-ერაყის ომის დასაწყისში დაიწყო, რა დროსაც ის მეთაურობდა 41-ე დივიზიას. მოგვიანებით მონაწილეობდა საგარეო სამხედრო ოპერაციებში და დახმარებას უწევდა ლიბანში მოქმედ ჰეზბოლას. 2012 წელს სოლეიმანი დაეხმარა სირიის მთავრობას, რომელიც ირანის მთავარი მოკავშირეა რეგიონში, სირიის სამოქალაქო ომის დროს ისლამური სახელმწიფოს წინააღმდეგ ოპერაციებში. სოლეიმანი ასევე ეხმარებოდა ერაყის მთავრობისა და შიიტური მილიციის გაერთიანებული ძალების სარდლობას, რომლებიც 2014–2015 წლებში ისლამური სახელმწიფოს წინააღმდეგ ერთად იბრძოდნენ.
იხ. ვიდეო

1999წ-ს სტუდენტების გამოსვლების ვახშობის შემდეგ თეირანში იყო ერთერთი იმ 24 დან ოფიცრებიდან ისლამური რევულუციის გვარდიის. რ-აც დაუწერა წერილი პრეზიდენტ  მოჰამედ ხათამის, გამოთქვა თავის შეშფოთება არმიის ჩართვის გამო მიტინგის დარბევაში. 2000წ-ს იყო სპეციალური დანისნულების ძალების - ალ ქუდის მეთაური.
იხ. ვიდეო

2000წ-ს იყო დანიშნული არგ-ს სპეციალური დანიშნულების ხელმძღვანელად ქალაქ ქერმანში. ამ ტერიტორიიდან ავღანეთის საზღვრამდე აკონტროლებდა ნარკოტრაფიქს თირქეთამდე და შემდეგ კი ევროპაში. აშშ-მ ალ ქუდი (რ-იც სპარსულად იერუსალიმს ნისნავს) ძირითადი ნექანიზმი უწოდა კულტივირებისა და ნხარდაჭერი უწოდა ტერორისტული დაჯგუფების. სრულიად ახლო აღმოსავლეთში მათ შორის ფინანსური იარაღი და მოწყობილობები. 2008წ-ს სათავეში ჩაუდგა ირანული ჯგუფის ხელმძღვანელს გამოძებისთვის ლაბუნირი შიიტური დაჯგუფების ლიდერი ხესბულას იმადა ფეიზა მუგნი.
იხ. ვიდეო

სირიის კონფლიქტის დროს 2011წ-ს სულეიმანმა უბრძანა ირანულ მოხალისეებს 

სოლეიმანი აშშ-ის მიზნობრივი ავიაიერიშის შედეგად, 2020 წლის 3 იანვარს მოკლეს. მასთან ერთად ასევე დაიღუპნენ ერაყის სახალხო მობილიზაციის ძალების წევრები და მისი ხელმძღვანელის მოადგილე აბუ მაჰდი ალ-მუჰანდისი. სოლეიმანს სიკვდილის შემდეგ მიენიჭა გენერალ-ლეიტენანტის წოდება, ხოლო ყუდსის ძალების ხელმძღვანელად, მის ნაცვლად, ესმაილ ღანი დაინიშნა.
                                        
                                                       ყასემ სოლეიმანი და აბუ მახდი
ავიადარტყმა განხორციელდა ბაღდადის საერთაშორისო აეროპორტის მახლობლად ექსორტზე უპილოტოების მეშვეობით ექსკორტი იყო სრულად განადგურებული სრული რაოდენობა დაღუპულის წარმოადგენს 8 კაცს. აშშ-ს პრეზიდენტმა ტრამპა არაერთხელ  განიხილა ვიწრო წრეში საიდუმლოდ შესაძლო ოპერაციიის შესახებ. მონაწილეთა შორის იყო მაიკ პომპეუ რობერტ ობრაიენი და მაიკ პენსი. მიზიზი იყო ამერიკის სალეჩოზე თავდასხმა ერაყში 2019წ-ის 31 დეკემბერს. როგორც განაცხადა აშშ-ს საკითხებში  ნაცინალური უსაფრთხოების რობერტ ობრაიენმა გენერალ ყასემ სულეიმანის ლიკვიდაცია განხორციელდა შესაბასიმად გაფართოება გამოყენების სამხედრო ძალის ტერორისტების წინაამღდეგ. რ-იც დამტკიცებული იქნა აშშ-ს კონგრესის მიერ 2001წ-ის 14 სექტემბერს.
იხ. ვიდეო

თავდასხმა აშშ-ს საელჩოზე ბაღდადში 2019წ-ის 31 დეკემბერს

განახორციელა დაჯგუფება კატაიბ ჰესბულამ არაბ.  (كتائب حزب الله) - შიიტური სახედრო დაჯგუფება, მოქედებს ერაყსა და სირიაში.

ასევე წევრები და მომხრეები დაჯგუფება ,, სახალხო მობილიზაციის ძალების). თავდასხმა იყო ავიადართყმა 2019წ-ის 29 დეკემბერს აშშ-ს რ-ის შედეგად დაიღუპა 25 კაცი  წევრები კატაიბ ჰესბულას.

იხ.ვიდეო

იხ. ვიდეო

იხ. ვიდეო თვალსაზრისი

                                 ბაქტერიები

                                                   
                                                                      ნაწლავის ჩხირი

(ძვ. ბერძნ. βακτήριον — ჩხირი) — 0,1–10 მიკრონის სიგრძის, სფეროსებრი, ჩხირისებრი ან სპირალისმაგვარი პროკარიოტული ერთუჯრედიანი ორგანიზმებია, დღეისათვის აღწერილია ათი ათასამდე ბაქტერიათა სახეობა და ვარაუდობენ, რომ მათი რაოდენობა რამდენიმე მილიონს აღემატება.

ბაქტერიების შემსწავლელ მეცნიერებას ბაქტერიოლოგია ეწოდება. იგი მიკრობიოლოგიის განშტოებას წარმოადგენს.

                                                    

                                                                (Escherichia coli)

                                                                       

• Acidobacteria
• Actinobacteria
• Aquificae
• Armatimonadetes^[en]
• Bacteroidetes
• Balneolaeota
• Caldiserica^[en]
• Calditrichaeota
• Chlorobi^[en]
• Chloroflexi^[en]
• Chrysiogenetes^[en]
• Cyanobacteria
• Deferribacteres^[en]
• Deinococcus-Thermus
• Dictyoglomi
• Elusimicrobia^[en]
• Fibrobacteres^[en]
• Firmicutes
• Fusobacteria
• Gemmatimonadetes
• Kiritimatiellaeota
• Lentisphaerae^[en]
• Nitrospirae^[en]
• Planctomycetes
• Proteobacteria
• Rhodothermaeota
• Spirochaetae
• Synergistetes^[en]
• Tenericutes
• Thermodesulfobacteria^[en]
• Thermotogae
• Verrucomicrobia

ბაქტერიები დედამიწაზე ყველგან არსებობს — მიწაში, მჟავე ცხელ წყაროებში, რადიოაქტიურ ნარჩენებში, ზღვის წყალში და დედამიწის წიაღში. ჩვეულებრივ, ნიადაგის ყოველი გრამი 40 მილიონამდე ბაქტერიას შეიცავს, მტკნარი წყლის ყოველი მილილიტრი — მილიონს. მსოფლიოში სავარაუდოდ ხუთი ნონილიონი (5x10³⁰) ბაქტერიაა . ბაქტერიები მნიშვნელოვან როლს თამაშობენ ნივთიერებათა ცვლაში დედამიწაზე. ატმოსფერული ჰაერის აზოტის ფიქსაცია, მაგალითად, მთლიანად ბაქტერიებზეა დამოკიდებული. მრეწველობაში ბაქტერიები გამოიყენება ისეთ პროცესებში, როგორიცაა საკანალიზაციო წყლების გაწმენდა, ყველის და სხვა რძის პროდუქტების წარმოება

იხ. ვიდეო

ბაქტერიული უჯრედების რაოდენობა ადამიანის სხეულში 10–ჯერ აღემატება საკუთრივ ადამიანის უჯრედების რაოდენობას. განსაკუთრებით ბევრია ბაქტერიები კანზე და კუჭ–ნაწლავში. ამ ბაქტერიების დიდი უმრავლესობა ადამიანისთვის უსაფრთხოა, ზოგიერთი იმუნური სისტემისთვის სასარგებლოც კია, თუმცა არსებობს პათოგენური ბაქტერიებიც, რომლებიც იწვევენ ისეთ დაავადებებს, როგორიცაა ქოლერა, სიფილისი, კეთრი, შავი ჭირი, ციმბირული წყლული. ყველაზე მეტი ადამიანის სიცოცხლე რესპორატორულ ბაქტერიულ დაავადებებს მიაქვს. მარტო ტუბერკულოზით ყოველწლიურად 2 მილიონი ადამიანი იღუპება. ბაქტერიული დაავადებების სამკურნალოდ ანტიბიოტიკები გამოიყენება, თუმცა მათი ფართო გამოყენების შედეგად ბაქტერიები ანტიბიოტიკებისადმი მდგრადები ხდებიან და მათთან ბრძოლისათვის მუდმივად ახალი ანტიბიოტიკების მოძიებაა საჭირო. ბაქტერიების ბუნებრივი ანტაგონისტებია ბაქტერიული ვირუსები ანუ ბაქტერიოფაგები. 100-მდე ბაქტერიულ გვარს გააჩნია თავისი სპეციფიკური ბაქტერიოფაგი.

იხ. ვიდეო

ტრადიციულად ყველა პროკარიოტს ბაქტერიებს უწოდებდნენ, თუმცა 90–ან წლებში გაირკვა, რომ პროკარიოტული ორგანიზმები საერთო წინაპრიდან განვითარებული ორი დამოუკიდებელი ჯგუფისგან შედგება. ამ ჯგუფებიდან ერთს შერჩა დასახელება ბაქტერიები, მეორეს კი არქეები ეწოდება.

მიუხედავად იმის, რომ ბაქტერიები თავიანთი აღნაგობით მარტივები არიან, მათ შეუძლიათ საკმაოდ რთული კავშირების დამყარება სხვა ორგანიზმებთან. ეს სიმბიოზური გაერთიანება შეიძლება დაიყოს სამ მასპინძელ ორგანიზმთან თნაცხოვრების სახედ: პარაზიტიზმი, კომენსალიზმი და მუტუალიზმი. რადგან ისინი მცირე ზომის არიან, კომენსალური ბაქტერიები ყველგან გავრცელებულნი არიან და იზრდებიან ცხოველებში და მცენარეებში ზუსტად ისე, როგორც სხვა ზედაპირებზე.

                               

                         ძირითადი ბაქტერიული ინფექციები ადამიანის და მისი პათოგენები

გარკვეული სახეობა ბაქტერიებისა კლავს და შემდეგ მოიხმარს სხვა მიკროორგანიზმებს. ამ სახეობას ეწოდება მტაცებელი ბაქტერია. მათში შედიან ისეთი ორგანიზმები, როგორიცაა  ლათ. Myxococcus xanthus(გრამ-უარყოფითი).ეს ბაქტერია აყალიბებს რაღაც გარკვეული ჯგუფის უჯრედებს, რომლებიც კლავენ და მოინელებენ ნებისმიერ ბაქტერიას, რომელიც მასთან შეჯახებას გადაწყვეტს.სხვა მტაცებელი ბაქტერიები ან პირდაპი თავს ესხმიან მსხვერპლს, იმის მაგივრად რომ მოინელონ ან შთანთქონ ისინი, მაგალითად ლათ. Vampirovibrio chlorellavorus,(გრამ-უარყოფითი) ან იჭრებიან უჯრედში და იზრდებიან ციტოზოლში მაგალითად Daptobacter. არსებობს მოსაზრება, რომ მტაცებელი ბაქტერიები განვითრადნენ საპროფაგებიდან, რადგან მათ საშუალება ჰქონდათ მოეხმარათ სხვა მკვდარი მიკროორგანიზმები.