ლუციუს სუპერბუს ტარკვინიუსი

      ლუციუს სუპერბუს ტარკვინიუსი

                                               

                                                ტარკვინიუს ამაყი 7-ე მეფე ძვ. რომის

ლუციუს სუპერბუს ტარკვინიუსი, აგრეთვე ცნობილი როგორც ტარკვინიუს ამაყი (ლათ. Lucius Tarquinius Superbus) (* უცნობია ― † ძვ. წ. 495), რომაული ტრადიციით, რომის უკანასკნელი მე-7 რექსი (მეფე) ძვ. წ. 535-ძვ. წ. 510 წლებში.

იხ.ვიდეო

ლუციუს ტარკვინიუსი, მოგვიანებით ამაყად (Superbus) წოდებული, ლუციუს ტარკვინიუს პრისკუსის ვაჟი იყო თუ შვილიშვილი, ზუსტად უცნობია. ზოგ რომაელ ავტორს მიაჩნია რომ იგი შვილი იყო, ზოგიც თვლის რომ შვილიშვილი, ხოლო იქიდან გამომდინარე, რომ სერვიუს ტულიუსმა 44 წელი იმეფა, ლუციუსის შვილი ახალგაზრდა ვეღარ იქნებოდა, თუმცა ისტორიკოსი ტიტუს ლივიუსი ეჭვის მიუხედავად მას სხვა ისტორიკოსების თანახმად შვილს უწოდებს.

                                                   

ტარკინიუს სუპერბუსი ხდის თავის მეფედ; რომის კომიკური ისტორიიდან გილბერტ აბთტ ბეკეტის მიერ (დაახლ. 1850-იანი წლები)

სერვიუს ტულიუსმა მას და მის ძმას არუნტუს თავისი ქალიშვილები მიათხოვა. ლუციუსი ძალიან პატივმოყვარე იყო, ხოლო არუნტუსი ბუნებით დინჯი იყო. მათი მეუღლეები ქმრებს ხასიათებით სულ არ ჰგავდნენ. არუნტუსის მეუღლეს ტულიას არ უყვარდა თავისი ქმარი, ხოლო მაზლით აღფრთოვანებული იყო. მას თავისი დაც სძულდა, ვინაიდან მიაჩდა რომ იგი სათანადოდ ვერ აფასებს ქმარს. მან მალე დაარწმუნა მაზლი რომ ისინი ბევრად უკეთესად შეეწყობოდნენ ერთმანეთს ვიდრე ეწყობიან საკუთარ მეუღლეებს და მიაღწევდნენ ძალაუფლებას. შემდეგ მათ საიდულოდ მოკლეს მეუღლეები და დაქორწინდნენ. ტარკვინია ამის შემდეგ ყველანაერად აგულიანებდა ქმარს ახალი მკვლელობისთვის. ლუციუსმა ყველაფერი იღონა სენატში გავლენის მოსაპოვებლად, ხოლო როდესაც ჩათვალა, რომ ნიადაგი მომზადებული იყო, შეიარაღებული ხალხითურთ შეიჭრა ფორუმზე და თავი მეფედ გამოაცხადა, ბრძანა შეეკრიბათ სენატი მეფე ტარკვინიუსის სახელით.

კურიაში სენატორთა თანდასწრებით დაიწყო სერვიუს ტულიუსის ლანძღვა. ამ დროს სერვიუსი თვითონ გამოცხადდა კურიაში. სერვიუსისა და ტარკვინიუსის მომხრეებს შორის ხელჩართული ბრძოლა გაიმართა. თვითონ ტარკვინიუსი ეცა სერვიუსს, და ვინაიდან იგი ბევრად უმცროსი და ძლიერი იყო, ჩამოაგდო მეფე კიბიდან, შემდეგ კი ქუჩაში თავისი მომხრეები დააწია და მოაკვლევინა მეფე.

როგორც ისტორიკოსი გვამცნობს, ამის შემდეგ ტულია ეტლით მივიდა კურიასთან და ქმარს მეფე უწოდა, ხოლო სახლში დაბრუნებისას ქუჩაში მამის გვამი დაინახა და ეტლით ზედ გადაუარა. იმ ქუჩას რომაელებმა წყეული ქუჩა უწოდეს.

მმართველობა

თავისი მმართველობის დასაწყისშივე მან დახოცა სერვიუსის მომხრე სენატორები. რადგან მან თვითონ შექმნა ძალით ხელისუფლების მოპოვების პრეცედენტი, მას ეშინოდა რომ მის მოწინააღმდეგეებსაც იგივე არ გაეკეთებინათ და პირად მცველთა რაზმი შემოირტყა გარს. ხალხის კიდევ უფრო მეტად დასაშინებლად მან დამატებით რეპრესიებს მიმართა. მისი რეპრესიებისგან შეთხელებულ სენატს იგი ანგარიშს არაფერში არ უწევდა. მან განიზრახა ლათინებთან დაახლოვება, რათა მათი მხარდაჭერით განემტკიცებინა საკუთარ ხალხში მდგომარეობა. ამისთვის მან თავისი ქალიშვილი ლათინების მმართველს ოქტავიანე მემილიუს ტუსკულას მიათხოვა.

ომში იგი ისეთივე ვერაგი იყო, როგორც მშვიდობიანობისას უსამართლო. პირველი ომი მას ბოლსკებთან ჰქნდა. უცნობია თუ საიდან გადმოსახლდა ეს ერი, რომაელები მათ ორასი წლის მანძილზე ებრძოდნენ, სანამ არ დაიმორჩილეს და არ გაარომაელეს.

შემდეგ დაიწყო ომი ქალაქ გაბიუმთან. პირველ ბრძოლაში რომაელები დამარცხდნენ, ამიტომ ლუციუსმა გადაწყვიტა არარომაულად, ვერაგობით ემოქმედა. მან მოაჩვენა ყველას, ვითომ აღარ სურს ომი და დაიწყო ტაძრის მშენებლობა. ამასობაში მისი ვაჟი სექსტუსი გაიქცა გაბიაში და სთხოვა იქაურ მმართველს თავშესაფარი, მან მოიგონა თითქოს მამის სისასტიკეს გამოექცა. მისი მონაყოლი დაიჯერეს და გაბიუმელებმა იგი კარგად მიიღეს.

                                              

ტარკინიუსის სუპერბიუსი ლორენს ალმა-ტადემას მიერ, რომელშიც გამოსახულია მეფე, რომელიც ლაურეს იღებდა; წინა პლანზე ასახულია "მაღალი ყაყაჩოს" ალეგორია (იხ. ქვემოთ)

აქ სექსტმა არა ღიად, არამედ ჩუმჩუმად დაარწმუნა გაბიუმელი უხუცესები ომის განახლების საჭიროებაში. მცირე რაზმებით იგი ძარცვავდა რომის მიდამოებს და შეტაკებებში ყოველთვის იმარჯვებდა, ამან მას გაბიუმელების ნდობა მოუპოვა. ამის გარდა მან ინტრიგებით გადაკიდა ერთამეთზე უხუცესები. ბევრი მათგანი თვითონ მოსპო და ბრალად სხვადასხვა დანაშაულებები დასდო. ამგვარად დასუსტებული გაბიუმი ტარკვინიუსმა ადვილად ჩაიგდო ხელში.

ამ ამბების შემდეგ მან დაასრულა კაპიტოლიუმზე იუპიტერის ტაძრის მშენებლობა, რომელიც პირველმა ტარკვინიუსმა დაიწყო. დაახლოებით ამ დროს, როგორც ისტორიკოსი ტიტუს ლივიუსი გვამცნობს, სასახლის სვეტიდან გამოძვრა გველი. ეს სიკვდილის ამღნიშნავი იყო. ამ ამბის განსამარტად მან დელფის ორაკულთან გაგზავნა თავისი ვაჟები ტიტუსი და არუნტუსი და მათთან ერთად თავისი დისშვილი ლუციუს იუნიუს ბრუტუსი.

ორაკულმა ჩასულებს ამცნო რომ რომში ძალაუფლება გადაუვა მას, ვინც პირველი აკოცებს დედას. ტარკვინიუსის ვაჟებმა ეს პირდაპირ გაიგეს, ხოლო ბრუტუსი მიხვდა წინასწარმეტყველების ნამდვილ შინაარს და აკოცა მიწას - ყველას საერთო დედას.

რომაელები ამ დროს რუტულების ქალაქ არდეუმთან ომობდენ. ეს იმ დროისთვის ერთ-ერთი უმდიდრესი ქალაქი იყო, ტარკვინიუსის ფინანსური მდგომარეობა კი არასახარბიელო იყო. სწორედ ეს გახდა ომის მიზეზიც. პირველი შეტევა წარუმატებლად დასრულდა და რომაელებმა ქალაქს ალყა შემოარტყეს. ბანაკში სექსტ ტარკვინიუსი არისტოკრატ ახალგაზრდებთან ერთად ქეიფობდა. მათ შორის ტარკვინიუსის ნათესავი ტარკვინიუს კოლატინუსიც იყო. საუბარი შეეხო ცოლებსაც, კოლატინუსი ყველას არწმუნებდა რომ მისი ცოლი ლუკრეცია ყველაზე ღირსეული ქალი იყო. ყველამ ჩათვალა რომ რომში ჩასვლით და იმის ნახვით თუ როგორ შეეგებებოდნენ ცოლები უეცრად დაბრუნებულ ქმრებს, ყველაზე კარგად ასახავდა მათ მორალურ თვისებებს.

რომში გვიან ღამით ჩავიდნენ და კოლატინუსის სახლს მიადგნენ, მეფის რძლებისგან განსხვავებით ლუკრეცია სახლში იყო და შალს რთავდა. ამრიგად ცოლების "შეჯიბრში" ლუკრეციამ გაიმარჯვა. სექსტუს ტარკვინიუსს ნათესავის მეუღლე ძალიან მოეწონა. რამდენიმე დღის მერე სექსტუსი მარტო მივიდა ლუკრეციას სახლში. იქ მას კარგად გაუმასპინძლდნენ და სტუმრების ოთახში შესთავაზეს დაძინება. როდესაც სახლში ყველამ დაიძინა, სექსტუსი ლუკრეციას საძინებელში შეიპარა და დაემუქრა, რომ თუ იგი არ დანებდებოდა, იგი მას მაინც გააუპატიურებდა, მოკლავდა და მკვდარ მონას მიუწვენდა. ამ მუქარამ გაჭრა და ლუკრეცია დანებდა. როდესაც სექსტუსი წავიდა, ლუკრეციამ შიკრიკები გაუგზავნა ქმარს და მამას, ამცნო რომ ცუდი ამბავი მოხდა და რომ ისინი ერთგულ მეგობრებთან ერთად მოსულიყვნენ.

კოლატინუსსთან ერთად ლუციუს ბრუტუსიც ჩამოვიდა. ლუკრეციამ უამბო ქმარს და მამას თუ რაც შეემთხვა, დააფიცა ისინი რომ შურს იძიებდნენ და თავი მოიკლა. ბრუტუსმა მკვდარ ლუკრეციასთან დაიფიცა რომ შურს იძიებდა არა მარტო სექსტზე, არამედ ლუციუსზეც.

                                    დამხობა და რომიდან გაძევება

მოსახლეობამ როდესაც შეიტყო ამ ამაზრზენი ამბის შესახებ, აღშფოთდა, ბრუტუსმა კი შეკრებილ ახალგაზრდობას მოუწოდა შეიარაღებისკენ და აჯანყებისკენ. ფორუმზე რომ მივიდნენ ხალხი იქ უკვე შეკრებილი იყო. ბრუტუსმა მიმართა მათ და სექსტუსის უღირს საქციელთან ერთად დაგმო ლუციუსის სიამაყე და უსამართლობაც. მან მოუწოდა რომაელ ხალხს დაემხოთ მეფის მმართველობა რომში და სამეფო ოჯახი გაეძევებინათ.

ლუციუს ტარკვინუსმა როდესაც შეიტყო ამის შესახებ დაიძრა თავისი ჯარითურთ რომისკენ, მაგრამ რომაელებმა კარიბჭე არ გაუღეს. ჯარის იმედი მას აღარ ჰქონდა და ამიტომ ოჯახთან ერთად გაიქცა ერუტრიაში. სექსტი ჩავიდა გაბიუმში, სადაც იგი ძველმა მტრებმა მოკლეს.

ლუციუს ტარკვინუს ამაყმა იმეფა 25 წელი. რომში მეფობა 240 წელი გრძელდებოდა, დაარსებიდან რესპუბლიკის ჩამოყალიბებამდე.

                                           ცხოვრება დამხობის შემდეგ

მან და მისმა ვაჟებმა თავი ეტრუსკებს შეაფარეს. მალე მათ რომში გაგზავნეს ელჩები რათა მიეღოთ იქ დარჩენილი ქონება და რესპუბლიკელების წინააღმდეგ შეთქმულება მოეწყოთ. შეთქმულების შესახებ კონსულად არჩეულმა ბრუტუსმა გაიგო და მიუხედავად იმისა რომ შეთქმულთა შორის მისი ორი ვაჟი იყო, ყველა სიკვდილით დასაჯა, ხოლო ყოფილი მეფის ქონება ხალხს გააძარცვინა.

რადგან ვერაგობით ტარკვინიუსი ვერაფერს გახდა მან ეტრუსკებს სთხოვა რომზე გალაშქრება, რათა დაებრუნებინა ტახტი. ეტრუსკები დათანხმდნენ. ბრძოლაში დაიღუპა ტარკვინიუსის ვაჟი ატუნტუსი. მიუხედავად იმისა რომ რომაელებმა ბრუტუსი დაკარგეს, მათ მაინც მოიგეს ბრძოლა.

ამის შემდეგ ტარკვინიუსმა მიმართა პორსენუსს. ეს უკანასკნელი ძვ. წ. 508 წელს რომს მიადგა დიდძალი ჯარით და პირველ ბრძოლაში კინაღამ აიღო ქალაქი. შემდეგ ალყა შემოარტყა. რომაელებმა შეძლეს პორსენუსის დარწმუნება რომ ტარკვინიუსი დამსახურებულად გააგდეს და ბოლოს დაიდო სამშვიდობო ხელშეკრულება. ტარკვინიუსმა ამ ომითაც ვერაფერს მიაღწია.

ძვ. წ. 506 წელს პორსენუსისგან რომში ელჩები ჩამოვიდნენ რათა კიდევ ერთხელ ეთხოვათ მეფის დაბრუნება, რომაელებმა მათ პირდაპირი პასუხი არ გასცეს, მხოლოდ ის უთხრეს, რომ უკვე გააგზავნეს სენატორები მოსალაპარაკებლად. ასე იმიტომ მოიქცნენ, რომ არ სურდათ ელჩებისთვის პირდაპირი უარის თქმით შეურაცხყოფა მიეყენებინათ პორსენუსისთვის. სენატორები მართლაც გაგზავნეს. სენატორები ჩავიდნენ პორსენუსთან და დელეკატურად აუხსნეს რომ რომაელი ერი ამიერიდან თავისუფალია და მეფეს უკან არავითარ შემთხვევაში არ მიიღებს. ამის მოსმენის შემდეგ პორსენუსმა უარი უთხრა ტარკვინიუსებს შემდგომ დახმარებაზე.

ამის შემდეგ ტარკვინიუსი ქალაქ ტუსკულუსში გადაიხვეწა თავის სიძესთან ოქტავიანე მამლუსთან. ძვ. წ. 499 წელს დაიწყო ომი რომაელებსა და ლათინური ქალაქების გაეთიანებას შორის. პირველი ბრძოლის წინ რომაელებმა გაიგეს რომ ტარკვინიუსიც იღებდა ამ ბრძოლაში მონაწილეობას და განსაკუთრებული სიცხარით იბრძოდნენ. ტარკვინიუსი ბეჭში დაჭრეს და გაიყვანეს ბრძოლის ველიდან. ტარკვინიუსის ვაჟი ტიტუსი რომიდან განდევნილების რაზმს ედგა სათავეში. ცოტა ხნით ბრძოლაში მათ უპირატესობა მოიპოვეს, როდესაც სხვა ლათინური რაზმები მარცხდებოდნენ. პუბლიკოლას ძმამ მარკუსმა დაინახა ტიტუსი და მოისურვა მისი მოკვლა, მაგრამ იგი უფრო ადრე მოკლეს ლათინებმა. რომაელებმა საბოლოოდ დაამარცხეს ლათინები და დაიკავეს მათი ბანაკი.

ძვ. წ. 495 წელს ტარკვინიუსი მოკვდა ქალაქ კუმში.

                        გილბერტ აბატი E-Beckett

                            

გილბერტ აბატი E-Beckett (ინგლის. Gilbert Abbott à Beckett; დ. 9 იანვარი, 1811, ლონდონი, დიდი ბრიტანეთი, - გ. 30 აგვისტო, 1856, ბულგენ-სურ-მერ, საფრანგეთი) - ბრიტანელი მწერალი და სატირული.

დაიბადა იურისტის ოჯახში, წარმოშობით თომას ბეკეტიდან. სწავლობდა ვესტმინსტერის სკოლაში, 1841 წელს მან დაიწყო მუშაობა Grace Inn– ის სასამართლოში. იგი ნაყოფიერად მუშაობდა უამრავ გაზეთთან და ჟურნალთან, მათ შორის ფიგაროს, პუნჩთან, თაიმსთან, დილის ჰერალდთან. იგი ცნობილი გახდა თავისი სატირებით ინგლისურ კანონებზე ("კომიკური ბლექტონი") და თეატრში ("ბრიტანული დრამის ქვიზიოლოგია"). გარდა ამისა, მან დაწერა მრავალი კომიკური პიესა, რომლებიც წარმატებული იყო

                                   სერ ლოურენს ალმა-ტადემა 

                                      

(ჰოლანდიური: Lourens Alma Tadema; ინგლისელი ლოურენს ალმა-ტადემა [ˈælmə ˈtædɪmə]; 1836-1912) - ჰოლანდიური წარმოშობის ბრიტანელი მხატვარი, რომელიც ძირითადად ისტორიულ საგნებზე ხატავდა. ვიქტორიანული ხანის ერთ-ერთი ყველაზე ცნობილი და მაღალანაზღაურებადი მხატვარი.

სწავლობდა ბელგიაში, დაუყოვნებლივ პოზიციონირება, როგორც ისტორიული ჟანრის მხატვარი. 1860-იან წლებში მან ნახატების ნაკვეთები წაიღო, ძირითადად, მერივანის ეპოქის ისტორიიდან, შემდეგ გადავიდა ძველი ეგვიპტის თემებზე, შემდეგ გადავიდა ანტიკურ თემებზე. 1870 წელს იგი გადავიდა დიდ ბრიტანეთში, 1873 წელს, ვიქტორია დედოფლის პირადი ბრძანებით მიიღო ბრიტანეთის მოქალაქეობა. მან შექმნა 408 ნახატი, რომელთაგან 300-ზე მეტი იყო ანტიკურობის გამოსახულებები. მისი ნახატების პერსონაჟები თანამედროვე ვიქტორიელები იყვნენ, კლასიკურ პეიზაჟებში იყო ნაჩვენები, ნახატებმა ზუსტად დაახალგაზრდავეს შემოდგომის ეპოქის დეტალები და დიდი პოპულარობით სარგებლობდნენ ინგლისში, ამის დასტურია ის ფაქტი, რომ მხატვარს მიენიჭა რაინდობა 1899 წელს და მისი წევრობა 1904 წელს დამსახურების ორდენზე. დაკრძალეს წმ. პოლ.

ალმა-ტადემას გარდაცვალებისთანავე, მისი ნამუშევარი არ გამოვიდა და თითქმის დავიწყებული იყო. მხოლოდ 1970-იან წლებში, სალონითა და დეკორატიული მხატვრობისადმი ინტერესის ზრდით, დაფასებული იყო მისი წვლილი ბრიტანული და მსოფლიო ხელოვნების განვითარებაში. 1996 წელს მხატვრის დამსახურების აღიარებით, ამსტერდამის ვან გოგის მუზეუმში მოეწყო მისი ნამუშევრების გამოფენა. რუსეთში, ალმა-ტადემას ნამუშევარი ცუდად არის წარმოდგენილი, მისი ნამუშევრებიდან მხოლოდ სამი ინახება მუზეუმებში.

რესპუბლიკური პარტია (აშშ)

              რესპუბლიკური პარტია (აშშ)

                                                     

აშშ რესპუბლიკური პარტია (Republicans, Grand Old Party, GOP) — აშშ-ის ერთ-ერთი ძირითადი პოლიტიკური პარტია. პარტიის არაოფიციალური სიმბოლოა — სპილო, „პარტიის ფერი“ - წითელი. დაფუძნდა 1854 წ. 22 თებერვალს უისკონსინის შტატის ქ. რიპონში. პარტიის პლატფორმა ეფუძნება ამერიკულ კონსერვატიზმს და უკავია მემარჯვენე–ცენტრისტული პოზიცია განსხვავებით მემარცხენე–ცენტრისტული დემოკრატიული პარტიისგან. ისტორია 1854წ-ის 28 თებერვალს რიპონში ვისკონსის შტატი, გაერთინების გზით პარტია თავისუფალი მიწების და ფრაქცია

იხ. ვიდეო

ვიგების პარტიასთან იყო შექმნილი გაერთიანებული მოწინაამღდეგე მონიბის და მომხრეების გაფართოება კომპეტეციის ძალაუფლების ცენტრალური ხელისუფლების, გამოპხატავდა ინტერესებს მრეწველების ჩრდ. (იანკის) ხელისუფლებაში საპირწონე  ელიტარული დემოკრატიული პარტიის, რ-იც გამოხატავდა პლანტაციის მონების მფლობელობაში მყოფი მონოპოლიური წესების დაცვას. 

რესპუბლიკური პარტია გამოვიდა აკრძალვით მონობის შტატებში ჩრდ. 36-ე პარალელზე (რაც იყო უარყოფილი 1854წ-ში აქტით კანზას-ნებრასკის), განაწილება თავისუფალი ,იწების უფასოდ ყველას მსურველზე (ფორმალურად თავისუფალი მიწები ფაქტიურად იყო განსახლებული ინდიელი ტომები, მათი აზრით არავი იყო დაინტერესებული ასევე - ევროპიდან შემოტანილი სამრეწველო საქონელზე მაღალი გადასახადების დასადგენად. ჩრდილოელებისა და მათი ლიდერის აბრაამ ლინკოლნის სამოქალაქო ომში გამარჯვების შემდეგ, რესპუბლიკელები თითქმის 50 წლის განმავლობაში ბატონობდნენ როგორც საპრეზიდენტო, ისე საპარლამენტო არჩევნებზე.

იდეოგია - რესპუბლიკური პარტია სრულად გამოხატული აქვთ შემდეგი პოზიციები:

დაწევა - გადასახადების

დაწევა  - დეფიციტის სახელწიფო ბიუჯეტის

დაწევა - სახელმწიფო ხარჯების სამედიცინო და განათლებაზე

გაზრდა - სამხედრო ხარჯების და ნაცინალური უსაფრთხოებაზე

აგერსიული საგარეო პოლიტიკა

ბრძოლა თანსაწორობისთვის და ოჯახური ღირებულებების, შეზღვუდა აბორტის (განსაკუთრებით გვიანი დროის ორსულობისას და კონსტრაპცეტივების

ბრძოლა ეროვნული ღიებულებების

წინაამღდეგომა ზომების გარემოს დაცვის თუ ასეთი ზომები ეწინაამღდეგება ბიზნესს

უზრუნველყოფა თვასუფლების ფლობის ახალგაზრდობაში ცეცხლსასროლი იარაღის

წინაამღდეგობა მინიმალური ხელფასის

წინააღდეგობა პროფკავშირების შექმნის კერძო საწარმოებში

სიკვდილით დასჯის 

რესპუბლიკელთა ერთ-ერთი უმთავრესი პრინციპი ტრადიციულად არის მთავრობის მონაწილეობის შემცირება ეკონომიკებში.

ამავე დროს რესპუბლიკელები არც თუ იშვიათად გამოდიან  ინიციატივით შეზღვუდის ერთქსესიანთა ქორწინების ლეგალიზაციის, პორნოგრაფიის, პროსტიტუციის და ნარკოტიკების გამოყენების. ასევე რეპუბლიკელებ უარყოფენ გლობალური დათბობასა და სითბური ეფექტს. 

თანამედროვე ელექტორატი - ამერიკელები უზრუნველყოფენ, მსხვილი კორპორაციების თანამშრომლები, თეთრი მამაკაცები და ქალები, რელიგიურად განწყობილები, კონსერვატორული-ორიენტაციის ამომრჩევლები, წალკე შიეძლება ავღნიშნოთ უმრავლესობა რუსულენოვანი ემიგრატები სსრკ-დან წამოსული.  ძირითადი იდეოლოგია  კონსერვატიზმი. პოლიტიკური ორიენტაცია - მემრჯვენე ცენტრისტული, მემარჯვენე.

რესპუბლიკელები

• აბრაამ ლინკოლნი
• ულისე გრანტი
• რეზერფორდ ჰეისი
• ჯეიმზ გარფილდი
• ჩესტერ ართური
• ბენჯამინ ჰარისონი
• უილიამ მაკ-კინლი
• თეოდორ რუზველტი
• უილიამ ჰოვარდ ტაფტი
• უორენ გამალიელ ჰარდინგი
• კალვინ კულიჯი
• ჰერბერტ ჰუვერი
• დუაიტ ეიზენჰაუერი
• რიჩარდ ნიქსონი
• ჯერალდ ფორდი
• რონალდ რეიგანი
• ჯორჯ ბუში
• ჯორჯ ბუში (უმცროსი)
• დონალდ ტრამპი

ლოგიკა - 2

                                           ლოგიკა - 2

                          

რეიშ გრეგორი (გერმანელი ენციკლოპედისტი). ,,ლოგიკა წარმოაგდენს მისი ცენტრალური თემას''  Margarita Philosophica, 1503/08 (?) ორი ძაღლი veritas ( ლათ - ,,ჭეშმარიტება'') და falsitas (ლათ. ,,ტყვილი'') მოზდევს კურდღელი problema (ლათ. ,,პრობლემა) ლოგიკა შეიარაებული ხმალი სილოგიზმი, ჩქარობს უკანქვემოთ დაბლა გამოსახულია გროტი პერმენიდე რომელიც ლოგიკური არგუმენტაცია ჩაიდო გზა ფილოსოფიაში

ლოგიკა ბერძ. λόγος (ლოგოს) — თავდაპირველად ნიშნავდა სიტყვას, ან რაიმე ნათქვამს, შემდგომში ფიქრის ან აზრის მნიშვნელობა მიეცა, ხშირად მოიხსენიება, როგორც არგუმენტთა შესწავლა, თუმცა მისი ზუსტი განსაზღვრება დღემდე ფილოსოფოსთა დისკუსიის საგანია. ნებისმიერი გაგებით, ლოგიკოსთა ამოცანაა მართალი და მცდარი დედუქციების შესწავლა და „კარგი“ არგუმენტების „ცუდისგან“ განსხვავების დადგენა.

იხ. ვიდეო

ტრადიციულად ლოგიკა ისწავლებოდა, როგორც ფილოსოფიის განშტოება. XIX საუკუნის შუა წლებიდან ლოგიკა მათემატიკაში ისწავლებოდა, ხოლო უფრო მოგვიანებით კი — კომპიუტერულ მეცნიერებაში. ლოგიკა, როგორც მეცნიერება, იკვლევს არგუმენტების სტრუქტურას, კლასიფიცირებას უკეთებს მათ სპეციალურად შემუშავებული სქემების მიხედვით. მაშასადამე, ლოგიკა შეიძლება ყოვლისმომცველი გახდეს და მასში შედის მოსაზრებანი ალბათობასა და მიზეზ-შედეგობრიობაზე. ლოგიკის სწავლების საგანია, ასევე, მცდარი არგუმენტების სტრუქტურა და პარადოქსები.                         

                                                             ფილოსოფია

                                                 

                            პლატონი, კანტი, ნიცშე, ბუდა, კონფიცი, რუშდი

კლასიკური ლოგიკური თეორია ბოლომდე არ არის სრულყოფილი. ძირითადად ფორმულირდება საკუთარი მიზნებისათვის შექმნილი სპეციალური ენით ის იყენებს ობიექტურ აზროვნებას. ეს არ გულისხმობს პრაგმატული შეცდომების, შეცდომების, გამოყენებული საცნობარო სისტემების არაწრფივების, კონტროლის საზღვრების აღწერის შეცდომების, მასშტაბური რელატივიზმის (ობიექტების რელატიურობის და მათი სივრცითი მახასიათებლების კონტროლის გამოყენებას). n. შედეგად, ზოგადად მიღებულია, რომ პარადოქსებისა და წინასწარი განცხადებების არსებობის ფაქტი, ლექსიკონის კასეტური ეფექტები და ა.შ. მის ენაზე მსგავსია. ლაპარაკის უნარი არსებობდა მანამდეც. veniya მეცნიერების გრამატიკა და ხელოვნების უფლება აზროვნების დიდი ხნით ადრე არსებობდა მეცნიერების ლოგიკა. ლოგიკური მოქმედებები: განმარტება, კლასიფიკაცია, მტკიცებულება, უარყოფა და ა.შ. - ხშირად იყენებენ თითოეული ადამიანი მის ფსიქიკურ საქმიანობაში არაცნობიერად და შეცდომებით. ზოგი ფიქრობს, რომ საკუთარი აზროვნება განიხილავს ბუნებრივ პროცესს, რომელიც არ მოითხოვს ანალიზს და კონტროლს უფრო მეტს, ვიდრე, ვთქვათ, სუნთქვა ან მოძრაობა, მაგრამ რეალური აზროვნება არ ჩნდება ლოგიკურ თანმიმდევრობაში. პრობლემების მოგვარების პროცესში ასევე აუცილებელია განვითარებადი პრობლემები: ინტუიცია, ემოციები, სამყაროს წარმოსახვითი ხედვა და მრავალი სხვა . ამასთან, აზროვნების სიმძიმე არ ნიშნავს, რომ იგი არ ექვემდებარება ლოგიკას . ლოგიკის მთავარი მიზანი (ფუნქცია) ყოველთვის უცვლელი დარჩა: შესწავლა იმის შესახებ, თუ როგორ შეიძლება სხვას ჩამოყაროს გარკვეული გამონათქვამები. ვარაუდობენ, რომ დასკვნა მხოლოდ მასში შემავალი განცხადებების კომუნიკაციის მეთოდზე და მათ სტრუქტურაზეა დამოკიდებული და არა მათ კონკრეტულ შინაარსზე. ლოგიკის თანახმად, ლოგიკა ასახავს ყველაზე ზოგად ან, როგორც ამბობენ, ფორმალურ პირობებს სწორი აზროვნებისთვის. ლოგიკის სპეციფიკური ინტერესების არეალი მნიშვნელოვნად შეიცვალა მთელი თავისი ისტორიის განმავლობაში

გაეროს განვითარების პროგრამა

         გაეროს განვითარების პროგრამა

                                                                           

გაეროს განვითარების პროგრამა (United Nations Development Programme, UNDP) — დაარსებულია 1965 წელს გაეროს გენერალური ასამბლეის გადაწყვეტილებით გაეროს სპეცფონდისა და გაფართოებული ტექნიკური დახმარების პროგრამის შერწყმის გზით. ორგანიზაციის საქმიანობა ხორციელდება შემდეგი მიმართულებებით: დახმარების მიმღები ქვეყნებისათვის ექსპერტების და კონსულტანტების გაგზავნა, ტექნიკის და მოწყობილობების მიწოდება, კადრების მომზადება, სემინარების ორგანიზება და სხვა.

იხ. ვიდეო

გაეროს განვითარების პროგრამას აქვს ოფისი 177 ქვეყანაში და ფაქტობრივად წარმოადგენს გაეროს სისტემის ორგანიზაციების მიერ განხორციელებელი საქმიანობისა და მრავალმხრივი დახმარების კოორდინატორს. ორგანიზაციის ხელმძღვანელი ორგანოა მმართველთა საბჭო 48 წევრის შემადგენლობით, რომელიც აირჩევა ეკონომიკური და სოციალური საბჭოს მიერ 3 წლის ვადით. ადმინისტრაციის ადგილსამყოფელია ნიუ-იორკი. ამჟამად მისი ადმინისტრატორია ახიმ შტაინერი. იგი ასევე წარმოადგენს ერთ-ერთ დამხმარე უწყებას გარემოს დაცვის გლობალური ფონდისათვის (GEF).

გაეროს განვითარების პროგრამის დაფინანსების წყაროა სახელმწიფოთა მთავრობების და საერთაშორისო ორგანიზაციების ნებაყოფლობითი შენატანები.

ბიუჯეტის ფინანისრება ხდება ნებაყოფლობითი შენატანით სახელწიფო-წევრები და დამკვირვებლელბი გაეროსი, მრავალმხრივი ინსტიტუტების, კერძო სექტორის და სხვა წყაროებით რეგულარული შენატანებით. შენაწირი განსაზღვრულია კონკრეტული რეგიონისთვის, პროექტებზე აბ განვითარებისთვის.  2017წ-ს 66% ბიუჯეტის შედგენდა სახელწიფო- წევრებისგან, 33% - მრავალმხრივი და საერთაშორისო ინსტიტუტების მიერ, 1% - კერძო სექტორის

                                                                

№	ქვეყნები-დონორები	დოლარი
1	აშშ	79 804 287
2	გაერთინმებული  სამეფო	72 559 367
3	შვეცია	70 525 392
4	იაპონია	66 301 590
5	ნორვეგია	64 241 11

ინფექციური დაავადებები

                ინფექციური დაავადებები

                                                     

          შეფერადებული მიკრო სურათი რომელიც აჩვენებს მალარიის სპორების მიდგუტში შეჭრას

ინფექციური დაავადებები — გადამდები დაავადებები. ორგანიზმში მაავადებელი აგენტის შეჭრით გამოწვეული დაავადებები. რომელთა საერთო ძირითადი ნიშანი ის არის, რომ დაავადება ავადმყოფის ან ინფექციამატარებლისაგან შეიძლება გადაედოს ჯანმრთელ ადამიანს. ინფექციური დაავადებები იმით განსხვავდება არაინფექციური დაავადებებისაგან, რომ ინფექციული დაავადებათა დროს როგორც ორგანიზმს, ისე მაავადებელ აგენტს აქვს გარკვეული ბიოლოგიური აქტივობა. 

                                                                  

  რაოდენობა სიკვდილიანობის მსოფლიოში, მიზეზი რომელიც წარმოადგენს ინფექციურ დაავბადებას

ადგილი	მიზეზი სიკვდილიდ	მოკვდა   2002 წ, მლნ.	% ყველა სიკვდილი	მოკვდა  1993 წ, მლნ.	ადგილი  1993წ
N/A	ყველა ინფექციური დაავადება	14.7	25.9%	16.4	32.2%
1	დაავადება ქვრდა სასუნთქი  გზების	3.9	6.9%	4.1	1
2	აივ/შიდცი	2.8	4.9%	0.7	7
3	ნაწლავური  დაავადება	1.8	3.2%	3.0	2
4	ტუბერკულიოზი	1.6	2.7%	2.7	3
5	მალარია	1.3	2.2%	2.0	4
6	წითელა	0.6	1.1%	1.1	5
7	ძლიერი ხველა	0.29	0.5%	0.36	7
8	ტეტანუსი	0.21	0.4%	0.15	12
9	მენიგიტი	0.17	0.3%	0.25	8
10	სიფილისი	0.16	0.3%	0.19	11
11	ჰეპატიტი  B	0.10	0.2%	0.93	6
12-17	ტროპიკული ავადმყოფობა (6)	0.13	0.2%	0.53	9, 10, 16-18
შენ.: სხვა მიზეზით წარმოადგენს დედის და  ჩვილი სიკვდილიანობა(5.2%), არასაკარისი კვება (0.9%), ინფექციური დაავადება(58.8%), და ტრანვები(9.1%).

პათოგენური მიკროორგანიზმის მოქმედების შედეგად ვითარდება რთული პროცესი, რომლის თავისებურებებს განსაზღვრავს დაავადების გამომწვევი და ორგანიზმის ფიზიოლოგიური მდგომარეობა. ინფექციის წყარო შეიძლება იყოს ავადმყოფი, გამოჯანმრთელებული ადამიანი (რომელიც რამდენიმე კვირის მანძილზე კიდევ გამოყოფს დაავადების გამომწვევებს, მაგ., დიფთერიის, კუჭნაწლავის ინფექციის და სხვა დროს) და ინფექციის მატარებელი. ინფექციური დაავადებათა დროს პათოლოგიური პროცესი ჩვეულებრივ კანონზომიერად ვითარდება და გამოიყოფა შემდეგი ეტაპები:

1. დასნებოვნების მომენტი, ე. ი. დაავადების გამომწვევის შეჭრა ორგანიზმში;
2. ფარული (ლატენტური) ანუ ინკუბაციური პერიოდი - დასნებოვნების მომენტიდან დაავადების პირველი სიმპტომების გამოვლენამდე;
3. წინამორბედების (პროდრომული) პერიოდი, რომელსაც თან ახლავს საერთო სისუსტე, უგუნებობა, თავის ტკივილი, ტემპერატურის უმნიშვნელო მომატება და სხვა;
4. დაავადების განვითარების პერიოდი - დაავადების დამახასიათებელი ნიშნების გამოვლენა;
5. დაავადების სრული სურათის ჩამოყალიბების პერიოდი;
6. დაავადების ჩამთავრების პერიოდი, როდესაც თანდათანობით (ლიზისი) ან უეცრად (კრიზისი) ეცემა სხეულის ტემპერატურა და ქრება კლინიკური ნიშნები;
7. გამოჯანსაღების (რეკონვალესცენციის) პერიოდი. ინფექციური დაავადებათა გადატანის შემთხვევაში უმეტეს შემთხვევაში ვითარდება იმუნიტეტი

იხ. ვიდეო

დამწვრობა

                                 დამწვრობა

                       

                                                        თერმული და ქიმიური დამწვრობა

დამწვრობითი დაავადება — კანის, ლორწოვანი გარსისა და მათ ქვეშ მდებარე ქსოვილების დაზიანება მაღალი ტემპერატურის (თერმული დამწვრობა), ქიმიური ნივთიერების (ქიმიური დამწვრობა), ელექტრული დენის (ელექტროთერმული დამწვრობა), მაიონიზებელი გამოსხივების (სხივური დამწვრობა) და სხვა მოქმედებით.

ახასიათებენ 4 სხვადასხვა დონის დამწვრობას:

1. კანის გაწითლება

2. წყლულების წარმოქმნა

3. კანის კვდომა მთელი კანსი მთელი სიქის

4. ქსოვილების კარბონაზიცია

იხ. ვიდეო

სიმძიმის მიხედვით დამწვრობის განისაზღვრება ფართობს ზომას და ქსოვილების სიღრმის დაზიანება. რაც უფრო დიდი ფართობია და ღრმა არის დაზიანება კანის, მით უფრო მძიემა დაწვრობის ტრამვა. პირველი დახმარება დაწვრობის დროს წარმოადგენს იმას, რომ შეწყდეს დამწვრობის ზემოქედების გარეგანი ფაქტორის და დამუშავება ჭრილობის.

განსაკუთრებული ფორმები - სხივური დამწვრობა (მზის, რედგენის და სხვ.) დენის დარტყმის.

გაყინვა ( დაზიანება დაბალი ტემპერატუისას) და ვიბრაციული ავადმყოფობა (შედეგი ხანგრძლივი ზემოქედებისას ულტრაბგერის აბ ხანგრძლივი ვიბრაცია) ამწვრობა არ მიიჩნევა.

იხ. ვიდეო

დამწვრობის დაზიანების სიმძმე განისაზღვრება დამწვარი ზედაპირის სიღრმითა და სიფართოვით. განარჩევენ ზედაპირულ და ღრმა დამწვრობას. ზედაპირულს განეკუთვნება: I (კანის გაწითლება და შეშუპება), II (კანზე სითხით სავსე ბუშტულების გაჩენა) და III^ა (კანის ზედა შრეების ნეკროზი) ხარისხის დამწვრობა; ღრმას კი III^ბ (კანის ყველა შრის ნეკროზი) და IV (კანისა და მის ქვეშ მდებარე ქსოვილების — ფასციის, კუნთების, მყესების, ძვლების დანახშირება) ხარისხის დამწვრობა. დამწვრობა ზოგჯერ ორგანიზმში მთელი რიგი ორგანოებისა და სისტემების ფუნქციის მოშლას იწვევს. როდესაც ზედაპირული დამწვრობის ფართი სხეულის ზედაპირის 20%-ს აღწევს, ხოლო ღრმა დამწვრობისა 10%-ს აღემატება, ვითარდება დამწვრობითი დაავადება, სადაც განარჩევენ შოკის, მწვავე ტოქსემიის (მიკრობთა ტოქსინებით და ქსოვილთა დაშლის პროდუქტებით ორგანიზმის მოწამვლა), სეპტიკოტოქსემიისა (ემატება ჩირქოვანი პროცესი) და რეკონვალესცენციის ანუ გამოჯანსაღების პერიოდს.

                                                                    

                                                            წყლული 2-ე ხარისხის დამწვრობისას

ავადმყოფს ათავსებენ თბილ ოთახში, აძლევენ ტკივილგამაყუჩებელ საშუალებებს, დამწვარ არეებზე აფარებენდამწვრობის საწინააღმდეგო მალამოთი ან ხსნარით გაჟღენთილ სტერილური დოლბანდის საფენებს, ფართო დამწვრობის დროს კი ახვევენ სუფთა, გაუთოებულ ზეწარში. მჟავებით დამწვრობის დროს დაზიანებულ ადგილს ჯერ გამდინარე წყლით მობანენ, შემდეგ, სოდის სუსტ (2%-იან) ხსნარში დასველებულ საფენებს დაადებენ, ხოლო ტუტეებით დამწვრობის შემთხვევაში — სუსტი მჟავების (2%-იანი ძმრის, ბორის, 5%-იანი ლიმონის) ხსნარში დასველებულ საფენებს. საყლაპავისა და კუჭის დამწვრობისას საჭიროა კუჭის რამდენჯერმე ამორეცხვა წყლით, შემდეგ დიდი რაოდენობით სითხის (წყალი, რძე) დალევა, კარაქის ან უმი კვერცხის გადაყლაპვა. თვალების დამწვრობის დროს თვალებს ჯერ წყლით ბანენ შემდეგ სპეციალურ მკურნალობას უნიშნავენ. დამწვრობის ყველა შემთხვევაში აუცილებელია ავადმყოფის დროული ჰოსპიტალიზაცია. სტაციონარში მოთავსებისთანავე ავადმყოფს უკეთებენ ტეტანუსის საწინააღმდეგო შრატს და ანტოქსინს. დამწვრობის ირგვლივ კანს ამუშავებენ ანტისეპტიკური ხსნარებით, დაზიანებულ ადგილზე ადებენ ანტიბაქტერიულ მალამოს და უხვევენ (მკურნალობის დახურული წესი). ზოგჯერ ჭრილობას ღიად ტოვებენ. ღრმა დამწვრობის შემდეგ დარჩენილი კანის დეფექტის დასაფარავად მიმართავენ კანის გადანერგვას.

იშთარი

                                          იშთარი

                                                             

იშთარი (აქადური: ) — ხორციელი სიყვარულის, ნაყოფიერების, ომისა და შუღლის ქალღმერთი ასურეთსა და ბაბილონში. მისი შუმერული ანალოგია ინანა.

იშთარი არის ნაყოფიერების, ფიზიკური სიყვარულის ქალღმერთი, ომის და არეულობების, ასტრალური ღვთაების პერსონიფიკაციის პლანეტა ვენერა; ასოცირებული პარასკევ დღესთან. ითვლებოდა, რომ იშთარი იცავდა მეძავებს. იგი იყო ელიასა და ბაალის ქალიშვილი. მთავარი მითი მოგვითხრობს, რომ ქალღმერთმა სიყვარული შესთავაზა გილგამეშს, თუმცა მან უარი თქვა და შეახსენა, რომ ბევრი შეყვარებულია დაღუპული მის მიერ - ღმერთების, ადამიანებისა და ცხოველების სახით. გაბრაზებული ქალღმერთი საპასუხოდ აგზავნის მის ქალაქ ურუქში ზეციურ ხარს - მონსტრს, რომელიც მისი მოთხოვნით შექმნა იშთარის მამამ, ღმერთმა ანუმ.                                                           

შეიარაღებული, ფრთიანი იშტარი ლომით ჯაჭვზე, ზემოთ კუთხეში - რვაქიმიანი ვარკვლავი, ქალღერთის სიმბოლო

მითოლოგია -შუმერ-აკადური

ნაწილი - აკადური

სქესი - ქალი

ფუნქცია - სექსი, ომი, გაქმრავლება

ასტრალური ასპექტი - ვენერა

მამა - ვაჟი

ძმები და დები ერეშკიგალი, შამაში

კულტი - ყველგან

ცენტრი - მესოპოტამია , განსაკუთრებით ურუკი

დაკავშრებულია - საკრალური პროსტიტუცია

გაგება - წლის დროების ცვლილება

სიმბოლო - რვაქიმიანი ვარსკვლავი

იარაღი - მშვილდი და ისარი

ცხოველი - ლომი

იდენტიფიკაცია - ინანა, ანნუნიტი, ნანაიჰა, ბელეტ-ბაბილი და სხვ

სხვა  კულტურებში - ასტარტა, შავუშკა

                                                                

მწიგნობრული ადას დაბეჭდვა, რომელიც ასახავს მესოპოტამიურ ღმერთებს. იშტარი - მარცხნიდან მეორე (შეიარაღებული და ფრთიანი). აქადური ხანა (ძვ. წ. 2300). ბრიტანეთის მუზეუმი

სხვა მითები გვაცნობებს ამბავს იშთარის აღზევებას ჯოჯოხეთში, რომლის შემდეგ კი გაქრა დედამიწაზე სიყვარული, ფლორა და ფაუნა. დასავლეთ სემიტურ მითოლოგიაში იშთარი ასოცირდება ასტარტით, ხოლო შუმერულ მითოლოგიაში - ინანით.

მის შესახებ მონაცემები დაცულია აშურის ფრაგმენტში (ძვ. წ. XI საუკუნე) და ასურბანაფალის ბიბლიოთეკაში (ძვ. წ. VII საუკუნე).

იხ. ვიდეო