თავისუფლება მსოფლიოს განმანათლებელი (ინგლ.Liberty Enlightening the World; ფრანგ.La liberté éclairant le monde), უკეთ ცნობილი როგორც თავისუფლების ქანდაკება, 1885 წელს საფრანგეთის მიერ აშშ-სთვის ნაბოძები მონუმენტი, რომელიც ლიბერტი-აილენდზე (თავისუფლების კუნძული) მდებარეობს ნიუ-იორკის უბეში, მდინარე ჰუძონის შესართავთან, ამერიკაში ჩამოსულთათვის კეთილმოყვარეობის გამოხატვის ნიშნით. სპილენძის ქანდაკება, რომელიც 1886 წლის 28 ოქტომბერს გაიხსნა აშშ-ის ასი წლისთავს მიეძღვნა და ამ ორ ერს შორის მეგობრობის გამოხატვის ჟესტი იყო.
ქანდაკების სკულპტორი იყო ფრედერიკ ოგიუსტ ბარტოლდი. ალექსანდრე გუსტავ ეიფელმა მონუმენტის შიგა სტრუქტურა დააპროექტა. იუჟინ-დე-დუკი იყო სპილენძის შერჩევისთვის პასუხისმგებელი. ამჟამად თავისუფლების ქანდაკება აშშ-ის ყველაზე ცნობილი სიმბოლოა და, უფრო ვრცელი მნიშვნელობით, ჩაგვრისგან განთავისუფლებას აღნიშნავს. მისი დადგმის დღიდან თვითმფრინავის ერამდე ეს იყო პირველი ნიშანი, რომელსაც აშშ-ში ჩამოსული მილიონობით ემიგრანტი ხედავდა ევროპიდანოკეანის გადმოჭრის შემდეგ. მოქანდაკეებმა თავისუფლების ქანდაკებისთვის შთაგონებად როდოსის კოლოსი გამოიყენეს.
ქანდაკება წარმოადგენს თავისთავად ცილიდრილებულ თავისუფალ ქალს. ჩაცმული ტანსაცმელი რ-იც გვაგონებს ბურძნულ ხიტონს ტანსაცმელი მთელ სხეულს ფარავს, თავის, ხელების და მუხლების გარდა სადაც ისდგას გატეხილი ბორკილებზე. ქალის თავზე დადგმელი აქვს გვირგვინი, შედგენა შვიდი სხივისგან, მარჯვენა ხელში აღმართული აქვს ჩირაღდანი, მარცხენა მკლავში, იდაყვის დროს მოხრილი ისე, რომ ხელი მხრის დონეზე მდებარეობს დაფა (ქვის დაფა) წარწერით, შეადგენსინლისური ასოებს და რომაული ციფრი («JULY IV MDCCLXXVI» ანიშნავს 1776 წ-ის 4 ივლისი - დამოუკიდებლობის დეკლარაციის თარიღი. შვიდი სხივი სიმბოლოა შვიდი ზღვას და შვიდი კონტინეტს.
Staphylococcus aureus-ის მგრძნობელობის დადგენა ანტიბიოტიკისადმი კირბი ბაუერის დისკო დიფუზიური მეთოდით – ანტიბიოტიკი დიფუზირდება მისი შემცველი დისკიდან და აფერხებს ბაქტერიების ამ შემთხვევაში S. aureus გამრავლებას, შესაბამისად წარმოიქმნება ინჰიბიციის ზონები.
აგრეთვე, ანტიბაქტერიული საშუალებები — არის ანტიმიკრობული პრეპარატები, რომლებიც გამოიყენება ბაქტერიული ინფექციისსამკურნალოდ და პრევენციისთვის .მათ შეიძლება მოკლან ბაქტერია ან შეაჩერონ მისი ზრდა. ზოგიერთ ანტიბიოტიკს გააჩნია ასევე ანტიპროტოზოული ეფექტი . ანტიბიოტიკები არაეფექტურია ვირუსების საწინააღმდეგოდ და შეიძლება დამაზიანებელი ეფექტიც ჰქონდეს მათ არასათნადო გამოყენებას. აშშ მიკრობიოლოგი და ბიქიმიკოსი რ-იც უნივერსიტეტში ასწავიდა ვაკსმან ზელმენი მან დანერგა განსაზღვრა ბენედიქტისა და ლენგალის მიერ შემუშავებული დამატებითი მოთხოვნები მიკროორგანიზმების სასიცოცხლო პროცესების დათგრუნვა მცირე კონცეტრაციით.
თანამედროვე მეცნიერებაში დოკუმენტბში ( ჯანდაცვის მოსფლიო ორგანიზაციასა და სხვ) სახელწოდება ანტიბიოტიკები არ გამოიყენება, ამის მაგივრად ურო კორექტული დასახელება ამ ჯგუფის, სამკურნალო ნივთიერებები - ,,ანტიმიკრობული პრეპარატები''.
იხ. ვიდეო
ანტიბიოტიკები ბუნებრივი წარმოშობა უფრო ხშირად იწარმოება ანტინომიცეტები, იშვითათად - არანემიცალური ბაქტერიები. ასევე შეიძლება იყოს მიღებული უმღლესი მცენარეებისგან (ფიტოციდები) და ცხოველებისგან.
ზოგიერთი ანტიბიოტიკი - ბაქტერიოციდული (ბაქტერიები + ლათ caedo ,,მოკვლა'') - აქვთ ძლიერი ზემოქედებას ახდენს ზრდაზე და გამრავლებაზე ბაქტერიების ამავე დროს მცირედ ან სრულებით არ აზიანებს მიკროორგანიზმების ურედებს, ამის გამო გამოიყენება როგორც წამალი.
ზოგიერთი ანტიბიოტიკი გამოიყენება როგორც ციტოსტატიკური (სმისიმვეს საწინაამღდეგო) პრეპარატები ონკოლოგიური დაავადების მკურნალობისთვის.
ანტიბიოტიკები როგორც ჩვეულებრივ არ მოქედებენ ვირუსებზე და ამიტომ უსარგებლოა ზოგიერთი დაავადებისას, მათი გამოწვევისას (მაგ., გრიპი, ჰეპატიტი A, B, C, ჩუტყვავილა, ჰერპესი, წითელა და სხვ. თუმცა ზოგიერთი ანტიბიოტიკები პირველ რიგში ტეტრაციკლინები ასევე მოქედებენ მსხვილ ვირუსებზეც.
კამპანია ანტიბიოტიკების წინაამღდეგ- ამერიკელი ბავშვებს იშვიათად მკურნალობენ ანტიბიოტიკებით. ასეთი მონაცემ,ებია მოყვანილი დაავადებთა კონტროლისა და პროფლიატიკის ამერიკულ ცენტრის (CDC) ანგარიში 1993-2006 წწ-ში.ანტიბაქტერიულის საშუალებების გამოპყენების შესახებ 90წწ-ში რაციონალური კამპანიის გამოყენება დაიწყო რისი მიზანია ანტიბიოტიკებისადმი მდგრადობის პროფლიატიკა სხვადასხვა დაავადებების დროს. სპეციალისტები ერთერთ პრობლემას მიიჩნევენ ანტიბიოტიკებისადმი. როგორც მეგეხსენებათ ვირუსული რესპირატურული დაავადებისას მაგ გრიპის დრო მისი გამოყენება რეკომინდებულიც კი არ არის, ექიმები და მოქალაქეები არციცავენ ხოლმე რეკომენდაციებს. მშობლების მოთხოვნითაც უნიშნავენ ანტიბიოტიკების თერაპიას. უნდა აღინიშნოს ბოლო მონაცემებით მკვეთრად შემცირდა ანტიბიოტიკების გამოყენება ვირულ დაავადებების მიმართ ვიანიდან ანტივირუსული პრეპარატებიც იქნა გამოშვებული.
სერია სამხედრო კონფლიქტების ბრძოლა პოლიტიკური ხელისუფლებისთვის ლიბიაში.
პირველი სამოქალაქო ომი დაიწყო 2011წ-ს კონფიქტი რ-ის დროსაც მოხდა ჩამოგდება და მოკვლა კადაფის. იხ ლიკზე კადაფი. ლიბიის ეროვნული გარდამავი საბჭოს მოსვლა ხელისუფლებაში. კონტროლი ტერიტორიის დეფაქტო დაშლა ლიბიის მთელი რიგითი თვით მართველობებად. სახელწიფო წარმონაწმნებად. იხ. ვიდეო
სამოქალოქო ომი (2011 - 2014წწ) სხვადასხვა ფრაქციებს შორის კონფლიქტი დაჯგუფებების.
სამოქალაქო ომი ლიბიაში 2014წ-ს - რამდენიმე მხარებბს შორის ბრძოლა სადაც თოთოეული აცხაბდებდა პრეტენზიას ხელისუფლების ლეგიტიმაციაზე. კონფლიქტი დაიწყო 2014წ-ის 16 მაისს როცა გენერალ -მაიორი ლიბიის ნაციანული არმიის ხალიფა ხაფთარმა გამოცხადა დაწყება ფართომაშტაბიანი საჰაერო და სახმელეთო ოპერაცია კონტროლიბადი მისი ტერიტორიიდან შეიარარებული ძალების ქ. ბენგაზის რაიონიდან, აღწერა როგორც რევულუციაური ცვლილებები. დრეის მდგომარებიტაც მიმდინარეობს შეიარაღებული კონფლიქტი.
ლიბიის სამხედრო მართველი. ლიბიის ხელისუფლების პალატის წევრი. ლიბიაში დანიშნული იქნა მარშალად (2016) და უმაღლესი მთავრსადალი ლიბიის ნაციანალური არმიის.
ხაფთარი ხაისათდება ყველაზე ძლიერი სამხედრო მეთაური ლიბიაში, რ-იც ომობდა როგორც მოხრებსა ასევე მოწინაამრდეგეების დაჯგუფებებზე, მონაწილეობას იღებდა ლიბიის კონფლიტში და აქვს შეუდარებლად დიდი სამხედრო გამოცდილება. ლიბიის ერობნულმა თანხმობის მთავრობამ გამოაცხადა სამხედრო დამნაშავედ.
თურქეთი ჰაფთარს ემუქრება 10. 05. 2020. 19:56
თურქეთის საგარეო უწყება - ლიბიაში თურქეთის წარმოადგნლობას და ინტერები დარტყმის ქვეშ თუ დაგება, ხალიფა ჰაფთარის ფორმირებას კანონიერ სამიზნედ ჩავთვლით იხ. ბმულზე სტატია
კანდიდატი ჰიგსი ბოზონის მოვლენებს LHC- ში პროტონებს შორის შეჯახებისგან. CMS– ის ექსპერიმენტში ყველაზე მნიშვნელოვანი მოვლენა გვიჩვენებს დაშლას ორ ფოტონად (გამონაყარის ყვითელი ხაზები და მწვანე კოშკები) ATLAS– ის ექსპერიმენტში დაბალი მოვლენა გვიჩვენებს დაშლას ოთხ მიუნში (წითელ კვალზე)
ჰიგსის ბოზონი — ელემენტარული ნაწილაკი, რომელიც შემოტანილია ელემენტარული ნაწილაკების ფიზიკაში სტანდარტული მოდელის თანახმად. ჰიგსის ბოზონის არსებობის საკითხს უდიდესი მნიშვნელობა აქვს ელემენტარული ნაწილაკების ფიზიკაში, რადგანაც მას შეუძლია დაამტკიცოს ჰიპოთეზური ჰიგსის ველის არსებობა. ჰიგსის ველი წარმოადგენს სიმეტრიის დარღვევის მექანიზმის ასახსნელად შემოტანილ უმარტივეს და ყველაზე ხელსაყრელ წყაროს. სიმეტრიის დარღვევის ასეთი გზით ზოგიერთი ნაწილაკი იძენს მასას. ანუ ეს ნაწილაკი არის როპმელიც დანარცენ ნაწილაკებს აძლევს მასას.
იხ.ვიდეო
ჰიგსის ველის არსებობის დადასტურება ან უარყოფა, სავარაუდოდ უდიდეს მნიშვნელობას იქონიებს ადამიანის მიერ სამყაროს შემეცნების საკითხზე, მიუთითებს რა არსებული თეორიებიდან თუ ნაწილაკების ფიზიკის რომელი თეორიაა უფრო კორექტული და გააღებს სარკმელს „ახალი ფიზიკისთვის“ არსებული თეორიების მიღმა. სადღეისოდ წამყვანი თეორიის თანახმად ზოგიერთი ნაწილაკი მასას იძენს ჰიგსის ველთან ურთიერთქმედების შედეგად, რომელსაც არანულოვანი სიდიდე აქვს ყველგან, სხვამხრივ ცარიელ სივრვეშიც კი. თუ ეს თეორია სწორია, მაშინ უნდა არსებობდეს შესაბამისი ბოზონი, ჰიგსის ველის უმცირესი შესაძლო აღგზნება და აღმოჩენადიც უნდა იყოს იგი. რასაც მივყავართ თეორიის გადამწყვეტ გამოცდამდე. შესაბამისად, ეს ნაწილაკი არის ხანგრძლივი ძიების საგანი ნაწილაკების ფიზიკაში. CERN-ში შვეიცარიის ქალაქ ჟენევაში არსებული დიდი ადრონული კოლაიდერის (LHC) — ყველაზე მძლავრი ნაწილაკების ამაჩქარებლისა და ერთ-ერთი ყველაზე რთული სამეცნიერო ინსტრუმენტის, რაც ოდესმე აგებულა — ერთ-ერთ ძირითად მიზანს წარმოადგენს ჰიგსის ბოზონის არსებობის შემოწმება და მისი პარამეტრების გაზომვა, რაც ფიზიკოსებს თანამედრეოვე თეორიის ამ ქვაკუთხედის დადასტურების საშუალებას მისცემდა.
იხ.ვიდეო
ჰიგსის ბოზონს სახელი ეწოდა პიტერ ჰიგსის გამო, რომელმაც 1966 წელს ორ სხვა ჯგუფთან ერთად შემოიტანა მექანიზმი, რომელიც გულისხმობდა ასეთი ნაწილაკის არსებობას და ის იყო ერთადერთი, რომელმაც იწინასწარმეტყველა მასიური ნაწილაკის არსებობა და დაადგინა მისი ზოგიერთი თეორიული მახასიათებლები. ამ ნაწილაკს მედიაში ძალიან ხშირად მოიხსენიენბენ, როგორც „ღმერთის ნაწილაკს“ ამ თემაზე ლეონ ლადერმანის წიგნის სათაურის მიხედვით. მიუხედავად იმისა, რომ ეს ნაწილაკი მნიშვნელოვანიცაა და ძნელად მოსახელთებელიც, მისი ასეთი ეპითეტი ძლიერ ანტიპათიას იწვევს ფიზიკოსებში, მიიჩნევენ რა, რომ ესაა შეცდომაში შეყვანა და გაზვიადება, რადგან ძირითადი მიზანია ჰიგსის ველის შესწავლა. თვით ველი და არა ბოზონი ანიჭებს მასას თეორიულად სხვა ნაწილაკებს.
სტანდარტული მოდელის თანახმად ჰიგსის ნაწილაკი არის ბოზონი, ისეთი სახეობა ნაწილაკებისა, რომლებიც ნებას რთავს მრავალ იდენტურ ნაწილაკს იმყოფებოდეს ერთი და იმავე ადგილას ერთი და იმავე კვანტურ მდგომარეობაში. მას არ აქვს სპინი, ელექტრული მუხტი და ფერადი მუხტი. ის არის აგრეთვე ძლიერ არასტაბილური, იშლება რა სხვა ნაწილაკებად თითქმის დაუყოვნებლივ. თუ ნაჩვენები იქნება, რომ ჰიგსის ბოზონი არ არსებობს, სხვა უჰიგსო მოდელები უნდა იქნან განხილული. სტანდარტული მოდელის ზოგიერთ გაფართოებაში შეიძლება ასევე არსებობდეს მრავალფეროვანი ჰიგსის ბოზონები. ჰაგსის ბოზონის გამოჩენის სიმლაცია
2012 წლის 4 ივლისს CMS-ისა და ATLAS-ის ექსპერიმენტულმა ჯგუფებმა (LHC)-ზე დამოუკიდებლად განაცხადეს, რომ თითეულმა დაადასტურა აღმოჩენა მანამდე უცნობი ბოზონის მასით 125 გევ/c2 და 127 გევ/c2-ს შორის, რომელთა ყოფაქცევა ჯერჯერობით „თავსებადია“ ჰიგსის ბოზონთან, ამავდროულად აღნიშნავენ, რომ საჭიროა მონაცემების შემდგომი ანალიზი, ვიდრე საბოლოოდ ამოიცნობენ ჰიგსის ნაწილაკს ახლად აღმოჩენილ ნაწილაკში. ჰიგსის ბოზონი არის ბოლო ნაწილაკი აღმოჩენილი სტანდარტული მოდელში. იმდენად მნიშნელოვანი იყო რომ ნობელის ლაურეტმა ლეონ ლედენერმა თავის წიგნში მას უწოდა ღმერთის ნაწილაკი: თუ სამყარო არის პასუხი, მაშინ კითხვა რაშია? მან ღმერთის ნაწილაკი უწოდა ანუ ღვთის ნაწილაკი.
Ctenophorae ილუსტრაცია ე. ჰეკელის სამუშაოდან, ლამაზი ფორმები ბუნების (1904)
სავარცხლურები (ლათ.Ctenophora) — ზღვის უხერხემლო ცხოველთა კლასი ნაწლავღრუიანთა ტიპისა (ზოგჯერ განიხილავენ დამოუკიდებელ ტიპს). სავარცხლურები თავისუფლად მცხოვრები ცხოველებია.
Spotted Comb Jelly
მოძრაობენ სხეულის ზედაპირზე მერიდიანულად 8 რიგად განლაგებული მოსასმელი ფირფიტებით ანუ სავარცხლებით. აქვთ გამჭვირვალე, პარკის მსგავსი სხეული, რომლის ერთ ბოლოზე პირია განლაგებული, მეორეზე — წონასწორობის ორგანო. ზოგს 2 საცეცი აქვს, რომლებიც დაგრძელება-დამოკლების უნარის გამო მათ საკვების მოპოვებაში ეხმარება. პირიდან საკვები გადადის ხახაში, შემდეგ კუჭში, საიდანაც პერიფერიისაკენ მიემართება რადიალური და მერიდიანული არხების მთელი სისტემა, რომელიც ყრუდ ბოლოვდება. სხეულის კედელსა და ნაწლავს შორის გამჭვირვალე ლაბოვანი ნივთიერების შრეა (მეზოგლეა). სავარცხლურები ჰერმაფროდიტები არიან. იკვებებიან წვრილი პლანქტონური ცხოველებით. სავარცხლურების უმრავლესობა მსურავ ცხოვრებას ეწევა, ზოგი ფსკერზე დაცოცავს. ცნობილია სავარცხლურების 100-ზე მეტი სახეობა. ზოგს ფოსფორული ნათება ახასიათებს. იხ.ვიდეო
თიქმის ყველა სავარცლურები მტაცებელია. მათი რაციონს წარმოადგენს სხვადასვა წყლის ცხოველები ზღვის ლავრადან და რიტოფერების დაწყებული დასრულებული პატრა ზომის კიბოსნარებით. პფიციალურად ცნობილია 100 - 150 სახეობა, კიდევ 25 არ არის აღწერილი და სახელი დარქმეული.
კენტოფორების ყველაზე გავრცელებული წარმომადგენლები არიან Cydippida, ოვლოიდური სხეულის მფლობელები და წაგრძელებული საცეცები, გარშემორტყმული საყრდენებით წებოვანი უჯრედებით - კოლაბლასტები. ცენოფორების გარეგნობა და ცხოვრების წესი მრავალფეროვანია: ამ ტიპს მიეკუთვნება ბრტყელი და ღრმა ზღვის პლატიკენიდები, რომლებშიც მოზრდილებს არ აქვთ "ბორცვები" და ზედაპირული ბერო, არ აქვთ მოკლული საცეცები და იკვებებიან სხვა კენტოფორეებზე. ასეთი დიომორფიზმი საშუალებას აძლევს რამდენიმე სახეობას ერთდროულად ეფექტურად თანაარსებონ, რადგან სხვადასხვა ტიპის ნადირობის გამო, მათი ეკოლოგიური ნიშები არ არის გადახურული.
სახეობების უმეტესობა ჰერმაფროდიტია; უფრო მეტიც, ისინი გვხვდება როგორც ერთდროულად (ერთდროულად (კვერცხუჯრედებისა და სპერმის წარმოქმნით) წარმოქმნით), ასევე თანმიმდევრული (სხვადასხვა დროს სხვადასხვა გამეტების წარმოქმნით) მათი ჰერმაფროდიტიზმის ფორმით. განაყოფიერება, როგორც წესი, გარეგანია, თუმცა პლაქტენიდები ხასიათდება შინაგანი განაყოფიერებით და ცოცხალი შობადობით. ლარვები, როგორც წესი, პლანკტონური ფორმებია, რომლებიც გარეგნულად მსგავსია პატარა ციდიპიდებით, მაგრამ ონტოგენეზის პროცესში მათი სტრუქტურა იცვლება მანამ, სანამ ისინი არ გახდებიან ზრდასრული ფორმების მსგავსი. სულ მცირე რამდენიმე სახეობაში, ლარვას შეუძლია ნეოტინირება. ეს, ჰერმაფროდიტიზმთან ერთად, საშუალებას აძლევს პოპულაციებს სწრაფად გაიზარდოს რიცხვი.
არაკლასიფიცერუბული სახეობა Tortugas red: ჩანს საცეცები
რბილი სხეულის მიუხედავად, უძველესი კენტოფორები შემორჩენილია ნამარხი ჩანაწერით; უძველესი ნამუშევრები თარიღდება ადრეული კამბრიანის დასაწყისში (დაახლოებით 525 მილიონი წლის წინ). ფილოგენეტიკურ ხეზე კენოფორების პოზიცია დიდი ხანია, კამათის საგანია; უახლესი მონაცემების თანახმად, მოლეკულური ფილოგენეტიკის შედეგებზე დაყრდნობით, კენოფორები ყველა სხვა ცხოველის დასტა ტაქსონია. ითვლება, რომ ყველა თანამედროვე კენოფორის ბოლო საერთო წინაპარი იყო cidippidae- ს მსგავსი და რომ ყველა თანამედროვე ფორმა წარმოიშვა კრეტას-პალეოგენის გადაშენების შემდეგ, ანუ შედარებით ცოტა ხნის წინ.
ელექტრობუსი «DART D-LINK» «DART D-LINK» დალასი 722 მარშუტზე
ელექტრო ავტობუსი - სატრანასარტო საშუალება ელექტრო ენერგიაზე მომუშავე განკუთვნილი ხალხის გადასაყვანად დადგენილ მარშუტზე.
ელ. ენერგია აუცილებელია ელექტრობუსების სამუსაოდ შეიძლება მუდმივად მომარაგდეს გარე წყაროდან, მაგალითად, კონტაქტური მავთულის გამოყენებით, მაგალითად ტროლეიბუსის შემთხვევაში, რომელიც წარმოიქმნება ბორტზე, მაგალითად, საწვავის უჯრედებით, ან აკულმილატორშია დაგროვილი.
იხ. ვიდეო
2018წ-წ-ის კვლევითო ორგანიციის ,,BloombergNEF'' ანგარიშის თანახმად მსოფლიოში ელექტრონული ავტობუსების პარკი დაითვლება თითქმის 425 000 მანქანას. აქედან 421 000 ჩინეთშია, ევროპაში დაახლ. 2 250 ერთეული შტატებში დაახლ. 300. ამე წელს 32% ზრდა აჩვენა ,სოფლიო პარკში.
2017წ-ს უმსხვილესი ელ. ავტობუსების პარკი მოდიოდა ქ. შენჟენში (ჩინეთი) - 16 359 მაქანა სადაც შიდაწვის ავტობუსებით შეიჩვალა ელ. ავტობუსებით.
პროგნიზის თანახმად 2025წ-ს ჩინეთის ელ. ავტობესუები 600 000 აერთეულს აღემატება, ევროპაში - 12 000, აშშ-ში - 4 700, ინდოეთში - 3 700 და დანარჩენ მსოფლიოში 90 000-ზე მეტი.
საშუალო ან დიდი სიმძლავრის ელექტრო ავტობუსი, დიზაინის პრინციპით და გამოყენებული ელექტრო მოწყობილობებით, მრავალი თვალსაზრისით მსგავსია ტროლეიზუსის ავტობუსით, და ზოგადი კონცეფციით ეს არის როგორც ელექტრო მანქანა, რომელიც ის არის, გარდა ელექტროძრავის განზომილებების, სიმძლავრისა და სიმძლავრისა.
როგორც ელექტრული ავტობუსის წამყვანი და ამავე დროს ელექტროენერგიის წყარო, "კლასიკური" ვერსია იყენებს მაღალი სიმძლავრის დატენვის ბატარეას, რომელიც მდებარეობს საონში ქვეშ მდებარე ნიშებში, უკანა ნაწილში და ა.შ.
სხვადასხვა ინჰალატორები, რ-ებიც გამოიყენება ბროქული ასტმაის დროს
ბრონქული ასთმა – სასუნთქი გზების დაზიანებით მიმდინარე ქრონიკული მორეციდივე დაავადებაა; ხასიათდება ბრონქების შეცვლილი რეაქტიულობით. დაავადების აუცილებელი ნიშანია ხუთვითი შეტევა და ასთმური სტატუსი.
გამოყოფენ ბრონქული ასთმის ორ ფორმას: იმუნოლოგიურსა და არაიმუნოლოგიურს, ასევე კლინიკურ-პათოგენეტიკურ ვარიანტებს:
ატოპური,
ინფექციურ-ალერგიული,
ავტოიმუნური, დისჰორმონული,
ნერვულ-ფსიქიკური,
ადრენერგული დისბალანსის,
ბრონქების რეაქტიულობის პირველადად ცვლადი (მათ შორის ,,ასპირინისმიერი” ასთმა და ფიზიკური დატვირთვის ასთმა),
ქოლინერგული
ჯაბდაცვის მსოფლიო ორგანზიცაამის მიხედვით 235 მილიონი ადამიანი აქვთ ასთმა. მკურნალობისტის იყენებენ სიმპტომებული პრეპარატებს. შეტევების შესაჩერებლად და პრეპარატები საბაზისო თერაპია, ზემოქედება პათოლოგიური მექანიზმებზე ავადმყოფობის. ვერაგი გართულება ასთმული სტატუსი.
იხ. ვიდეო - ბრონქული ასთმა და ასთმური ბრონქიტი, სრული ვიდეოვერსია, 3 მაისი, 2017
დაავადება იშვიათად იწყება შეტევითი ხველით, რომელსაც თან ახლავს ექსპირატორული ქოშინი, უმნიშვნელო რაოდენობის გამჭვირვალე ნახველის გამოყოფით (ასთმური ბრონქიტი). ბრონქული ასთმის გაშლილი სურათი ხასიათდება მოხრჩობის მსუბუქი, საშუალო ან მძიმე შეტევებით. შეტევებს შესაძლოა წინ უძღოდეს ცხვირიდან უხვი გამონადენი, შეტევითი ხველა და ა. შ. ასთმური შეტევა ხასიათდება მოკლე ჩასუნთქვითა და გახანგრძლივებული ამოსუნთქვით, რომელიც ისმის გარკვეულ მანძილზე ხიხინებით; გულმკერდი მაქსიმალური ჩასუნთვის მდგომარეობაშია. სუნთქვაში მონაწილეობენ მხრის სარტყლის კუნთები, ზურგის, მუცლის კედლის კუნთები.
ასთმური შეტევა
ფილტვების პერკუსიით მოისმინება კოლოფისებური ხმიანობა, მრავლობითი მშრალი ხიხინი. შეტევა მთავრდება წებოვანი ნახველის გამოყოფით. მძიმე გახანგრძლივებული შეტევები შესაძლოა გადავიდეს ასთმურ მდგომარეობაში, რომელიც წარმოადგენს დაავადების მიმდინარეობის ერთ-ერთ მძიმე ვარიანტს. ასთმური მდგომარეობა ხასიათდება ბრონქების გამაფართოებელი თერაპიისადმი მზარდი რეზისტენტობითა და არაპროდუქტიული ხველით. გამოყოფენ ასთმური მდგომარეობის ორ ფორმას: ანაფილაქსიურსა და მეტაბოლურს. ანაფილაქსიური ფორმის დროს, რომელიც განპირობებულია იმუნოლოგიური ან ფსევდოალერგიული რეაქციებით, ალერგიული რეაქციის მედიატორების დიდი რაოდენობის გამოთავისუფლებით, ვითარდება მოხრჩობის მწვავე უმძიმესი შეტევა.
მსოფლიო გავრცელება ათმის 2003წ
■: >10,1 ■: 7,6—10,0 ■: 5,1—7,5 ■: 2,5—5,0 ■: 0—2,4 ■: არ არის მონაცემები
მეტაბოლური ფორმა ფორმირდება რამდენიმე დღის განმავლობაში. საწყის სტადიაზე წყდება ნახველის გამოყოფა, წარმოიქმნება ტკივილი მხრის სარტყლის კუნთებში, გულმკედსა და მუცლის პრესის მიდამოში. ჰიპერვენტილაცია, ამოსუნთქულ ჰაერთან ტენის დაკარგვა იწვევს ნახველის წებოვნების გაზრდას და ბრონქის სანათურის ობტურაციას წებვადი სეკრეტით. ფილტვების უკანა ნაწილებში ,,მუნჯი” ფილტვის უბნების წარმოქმნა ადასტურებს სტატუსის გადასვლას II სტადიაში; დამახასიათებელია დისტანციური ხიხინების აშკარა შეუსაბამობა აუსკულტაციით მათ არარსებობასთან. ავადმყოფთა მდგომარეობა საკმაოდ მძიმეა. გულმკერდი ემფიზემატოზურად გადიდებულია; პულსი აღემატება 120 დარტყმას წუთში. არტერიული წნევა მატულობს. ეკგ-ზე აღინიშნება გულის მარჯვენა ნახევრის გადატვირთვის ნიშნები. ფორმირდება რესპირატორული ან შერეული აციდოზი. III სტადიაში (ჰიპოქსიურ-ჰიპერკაპნური ფორმა) მატულობს ქოშინი და ციანოზი, მკვეთრი აგზნება იცვლება გონების დაკარგვით, შესაძლებელია კრუნჩხვები. პულსი პარადოქსულია, არტერიული წნევა ქვეითდება. დაავადების მიმდინარეობა ხშირად ციკლურია: გამწვავების ფაზა დამახასიათებელი სიმპტომებითა და ლაბორატორიულ-ინსტრუმენტული გამოკვლევების მონაცემებით იცვლება რემისიით. ბრონქული ასთმის გართულებებია: ფილტვების ემფიზემა, ინფექციური ბრონქიტის თანდართვა, დაავადების ხანგრძლივი და მძიმე მიმდინარეობისას – ფილტვისმიერი გულის ჩამოყალიბება. დიაგნოზის დადგენა ხდება ექსპირატორული მოხრჩობის ტიპური შეტევებით, სისხლში და, განსაკუთრებით, ნახველში ეოზინოფილიით, დაწვრილებითი ანამნეზით, ალერგიული გამოკვლევებით, იმუნოგლობულინების I და G გამოკვლევებით
არსებობს რიგი რისკ-ფაქტორები, რომლებიც ხელს უწყობენ ბრონქული ასთმის დაწყებას და განვითარებას გარკვეულ პირებში.
1.დაქუცმაცებული 0,5გრ ხახვს დაასხით 1ლ. წყალი, დაამატეთ 0,5 ჭიქა შქარი და 1 ს/კ თაფლი, თავდახურულქვაბში ადუღეთ 3 სთ, იდულად ურიეთ და პერშეინახეთ მაცივარში. მიიღეთ 1 ს/კ ნახარში, 3-4 ჯერ დღეში ჭმამდე 30-40წთ-ით ადრე.
2. 1 ჩ/კ გამხმარ ქრისთესისხლას დაასხით 0,5 ლ მშრალი ღვინო, ადუღეთ მანამ სანამ არ დარჩება 125გ სითხე, მიიღეთ 60გ 2-ჯერ დღეში ამამდე მლურნალობის კურსია თვეში ერთ კვირა.
3. 250 გრ დაფქვილი ყავას დაამატეთ 0,5 კგ თაფლი, კარგად აურიეთ მიიღეთ 1 ჩ/კ ჭამამდე 30 წთ-0ით ადრე.მიღებული მასა გათვალისწინებულია 20 დღ-ზე საჭიოროების შემთხვევაში გაიმეორეთ.
300გ პირშუშხას ფაფას შეურიეთ 5 ლიმონის წვენი. მჭიდროდ თავდახურული შეინახეთ მაცივარში მიიღეთ უფროსებმა თითო ჩ/კ 3-ჯერ დღეშიჭამამდე 30წთ ადრე ბავშებს 5 წლის ასაკიდან 1/2 ჩ/კ უზმოდ.
ფართოყელიან ჭურჭელში კანიანად ჩაჭერით კანიანად (უკურკოდ) 7 ლიმონი ზემოდან დააწყვეთ 3 ც კარგად გარეცხილი შიანაური ქათმის კვერცხიჭურჭელი დადგით ბნელ და გრილ ადგილას ყოველდღე დაამატეთ იმდენივე ლიმონი და კვერცხი რაოდენობა უნდა იყო 49 ც კვერცხი და ლიმონი 21ც ერთი დღის შეწმდეგ დაამატეთ 3კგ თაფლი და ჭურჭელი დადგით ბნელ და გრილ ადგილას 1 თვის შემდეგ გაწურეთ და მიიღეთ თითო კოვზი ს/კ 3-ჯერ დღეში ჭამამდე 40 წთ-ით ადრე ერთი კვირის განმავლობაში. მკურნალობა გაგრძელდება წამლის დასრულებამდე.
სიმშვიდე და მხოლოდ სიმშვიდე - ასთმა ქრონიკული დაავადებაა და განსაკუთრებულ ყურადრებას საწიროებს. არ დარცეთ საწოლში ადექით ან წამოჯექით, ზურგს უკან დაიწყვეთ რამდენიმე ბალიში, გულმკერდი გაშალეთ და სუნთქვა გაგიადვილდებათ
სუნთქვის აღსადგენად შესრულეტ სპეციალური ვარჯიშები გაიმეორეტ ნელ ტემპში (მსუბუქი ფორმის დრო საკმარისია გაიმეოროთ 10-15-ჯერ) დაჯექით, გაიმართეთ, ხელები დაიწყვეთ მუცელზე ნელა ჩაისუნთქეთ ცხვირით, ხელებიტ უნდა იგრძნოთ, რომ მუცელი ბურთივით იბერება ამ დროს გუილკერდი უმოძრაოდ არის, ტუჩები მილისებურად მოკუმეთ და პირით ნელა ამოისუნთქეთ.
