ერიხ მარია რემარკი

                    ერიხ მარია რემარკი

                            

(გერმ. Erich Maria Remarque ნამდვილი სახელი ერიხ პაულ რემარკი (გერმ. Erich Paul Remark; დ. 22 ივნისი, 1898, ოსნაბრიუკი— გ. 25 სექტემბერი, 1970, ლოკარნო) — გერმანელი მწერალი და გერმანული კულტურის ერთ-ერთი საუკეთესო ლიტერატორი.  მისმა ანტიფაშისტურმა რომანებმა დიდი გავლენა მოახდინა და დღესაც ახდენს მრავალ თაობასა თუ საზოგადოებაზე. მის რომანებში უმეტესად ასახულია ომის შემდგომი (როგორც პირველი, ასევე მეორე მსოფლიო ომი) გერმანიის ცხოვრება და საოცარი რეალიზმით არის გადმოცემული მაშინდელი მძიმე სოციალური მდგომარეობა. რემარკის საუკეთესო ნაწარმოებებად ითვლება: „დასავლეთის ფრონტი უცვლელია“, „სამი მეგობარი“ და „ტრიუმფალური თაღი“.

ერიხ პაულ რემარკი პროვინციულ ქალაქ ოსნაბრიუკეში კათოლიკე მუშების ოჯახში დაიბადა. ბავშვობაში მისი ოჯახი ხშირად იცვლიდა ბინას. ორი და და ერთი ძმა ჰყავდა, თუმცა ძმა ადრევე გარდაეცვალა.

იხ. ვიდეო

1904-1912 წლებში რემარკი სახალხო სკოლაში სწავლობდა, სკოლის დამთავრების შემდეგ კი – 3 წელი კათოლიკურ სამასწავლებლო სემინარიაში, სადაც სახალხო სკოლების მასწავლებლებს ამზადებდნენ.

1915 წელს ახალგაზრდულ წრეში „სიზმრების მანსარდა“ გაწევრიანდა. იმავე წელს დაამთავრა სამასწავლებლო სემინარიის მოსამზადებელი კურსი და სამეფო სამასწავლებლო სემინარიაში ჩაირიცხა. 1916 წლის 21 ნოემბერს რემარკი ჯარში გაიწვიეს. 1917 წლიდან კი უკვე ფრონტზე გადაიყვანეს. ომის დროს რამდენიმეჯერ დაიჭრა. ამავე წელს გარდაიცვალა მისი დედა ანა მარია რემარკი. 1918 წელს იგი რკინის ჯვრის ორდენით დააჯილდოვეს.

პირველი მსოფლიო ომის დამთავრების შემდეგ რემარკი მშობლიურ ქალაქში დაბრუნდა. რემარკების ოჯახი ხაკენშტრასეს ქუჩაზე ცხოვრობდა, სადაც მისი რომანების მოქმედებები ვითარდება. 1919 წლიდან სამასწავლებლო სემინარიაში აგრძელებს სწავლას და მოსწავლეთა გაერთიანების მდივანი ხდება. ამავე წელს ჯარიდან დაეთხოვა და ჯილდოებზეც უარი თქვა.

სახალხო სკოლის მასწავლებლის დიპლომის მიღების შემდეგ 1920 წელს ჯერ მასწავლებლად მუშაობს, მაგრამ ამ საქმეს მალევე ანებებს თავს და საფლავის ქვებით სავაჭრო კომპანიაში ბუღალტრად იწყებს მუშაობას; შემდეგ ფორტეპიანოზე დაკვრას ასწავლიდა და ორღანისტადაც მუშაობდა. ამ პერიოდში დაიწყო რემარკმა თავისი ჩანახატების გამოცემა ფსევდონიმით ერიხ მარია რემარკი.

1925 წლიდან რემარკი საცხოვრებლად ბერლინში გადადის, სადაც გაზეთის რედაქტორად იწყებს მუშაობას. იმავე წლის 14 ოქტომბერს ილზა ჯინ ცამბიზე იქორწინა. 1927 წელს ცოლთან ერთად კათოლიკური ეკლესიიდან გამოდის. ამავე წლის შემოდგომაზე იწყებს მუშაობას თავის პირველ რომანზე „დასავლეთის ფრონტი უცვლელია“ (Im Western nichts Neues). რომანი ჯერ გაზეთში დაიბეჭდა 1928 წელს, და მხოლოდ შემდეგ წელს გამოვიდა წიგნად.

გერმანული საზოგადოება ამ რომანს არაერთგვაროვნად შეხვდა, ზოგი თვლიდა, რომ ის საუკეთესოდ აღწერდა პირველ მსოფლიო ომს, ხოლო სხვები ამ რომანს გერმანიის ღალატად მიიჩნევდნენ. ამ წლიდან გავრცელდა პრესაში მისი თითქოს და ებრაული წარმოშობის შესახებ ჭორები. რემარკს ჭორების არ შეშინებია და რომანზე „გზა შინისაკენ“ (Der Weg Zurück) იწყებს მუშაობას.

1930 წელს რემარკი რუტ ალბუს რჩევით სურათებსა და ხელოვნების ნიმუშებს ყიდულობს. ამავე წელს იგი გაეყარა პირველ ცოლს. 1931 წელს ხდება ნაწარმოების „დასავლეთის ფრონტი უცვლელია“ პირველი ეკრანიზაცია. მის პრემიერაზე ბერლინში მოეწყო ნაციონალ-სოციალისტების აქცია ფილმის აკრძალვის მოთხოვნით, საბოლოოდ ფილმი გერმანიაში აიკრძალა. რემარკი მშობლიურ ქალაქში ბრუნდება ,სადაც მუშაობას დაბრუნებაზე აგრძელებს. წლის ბოლოს გაზეთში „გზა შინისაკენ“ გამოქვეყნდა.

1931 წელს გერმანიაში გაიმართა ფართომასშტაბიანი ბატალიები რემარკის მომხრეებსა და მოწინააღმდეგეებს შორის. რემარკმა გამოსცა პუბლიკაცია „რემარკი და სინამდვილე“ სადაც ასახა თავისი პოზიცია. იმავე წელს რუთ ალბუს ინიციატივით მან იყიდა შვეიცარიაში ვილა, სადაც მალევე გადასახლდა. 1932 წლიდან მან დაიწყო რომან „პატზე“ მუშაობა, რომელიც შემდგომ „სამი მეგობარის“ სახელწოდებით გამოვიდა.

1933 წლიდან, როდესაც გერმანიაში ნაციონალ-სოციალისტები მოვიდნენ ხელისუფლებაში, რემარკის ვილაში შვეიცარიაში თავს აფარებენ გერმანიიდან დევნილები. ამ დროს გერმანიაში მოხდა მისი რომანის „დასავლეთის ფრონტი უცვლელიას“ საჯარო დაწვა და მისი რომანების გაყიდვიდან ამოღება. 1935 წელს მას მოსთხოვეს გერმანიაში დაბრუნება, რაზეც რემარკმა უარი განაცხადა. იგი ამ პერიოდში ხშირად მოგზაურობდა პარიზში, სადაც მონაწილეობა მიიღო დევნილ მწერალთა კონფერენციაში.

იხ. ვიდეო ნასესხები სიცოცხლე

1936 წელს პირველად გამოვიდა რომანი „სამი მეგობარი“ დანიურ ენაზე კოპენჰაგენში. 1937 წელს მოხდა „გზა შინისაკენ“ ეკრანიზაციაც. ამავე წელს რემარკმა და მისმა პირველმა ცოლმა მიიღეს პანამის რესპუბლიკის პასპორტი. ამავე დროს რემარკსა და მარლენ დიტრიხს შორის დაიწყო რომანი.

1938 წელს რემარკი და მისი პირველი ცოლი ხელმეორედ დაქორწინდნენ, მიუხედავად ამისა მისი რომანები მარლენ დიტრიხთან და რუთ ალბუსთან გრძელდებოდა. იმავე წელს მან დაიწყო მუშაობა რომანებზე „შეიყვარე მოყვასი შენი“ და „ტრიუმფალური თაღი“. „სამი მეგობარის“ პირველი ეკრანიზაცია მოხდა პარიზში. გერმანიის მთავრობამ კი ცოლ-ქმარ რემარკებს მოქალაქეობა ჩამოართვა.

1939 წელს, როდესაც ევროპა ომის ალში გაეხვა, რემარკი, როგორც ბევრი სხვა გერმანელი, აშშ-ში წავიდა ემიგრაციაში, სადაც პირველად გამოიცა მისი „გიყვარდეს მოყვასი შენი“ ინგლისურ ენაზე, რომანის ეკრანიზაცია კი 1941 წელს მოხდა სახელით „ასე სრულდება ჩვენი ღამე“. 1942 წელს რემარკი აშშ-ში აქტიურ ანტინაცისტურ მოღვაწეობას ეწევა, იგი ასევე ყველაფრით ცდილობს გერმანიიდან ემიგრანტებისთვის დახმარებას. 1943 წელს რემარკი იტყობს, რომ მისი და ელფრიდა გერმანიაში გაასამართლეს და სიკვდილით დასაჯეს. შემდეგ წელს იგი აქტიურად მუშაობს ამერიკის სახელმწიფო სტრუქტურებთან გერმანიაში ნაციზმის დაცემის შემდეგ ჩასატარებელ აღმზრდელობით სამუშაოებზე.

1945 წელს რემარკმა დაიწყო მუშაობა მორიგ რომანზე „ჟამი სიცოცხლისა და ჟამი სიკვდილისა“, იმავე წელს პირველად გამოქვეყნდა „ტრიუმფალური თაღი“ ინგლისურ ენაზე. ომის შემდეგ, 1947 წელს რემარკმა და მისმა მეუღლემ ამერიკის მოქალაქეობა მიიღეს. 1948 წელს მოხდა „ტრიუმფალური თაღის“ ეკრანიზაცია. ამავე წელს იგი პირველად, ამერიკაში ემიგრაციის შემდეგ, დაბრუნდა ევროპაში.

შემდეგი წლები დატვირთული იყო მოგზაურობებითა და ახალ რომანებზე მუშაობით. 1952 წელს გამოვიდა მისი რომანი „სიცოცხლის ნაპერწკალი“. ამ პერიოდში იგი უშედეგოდ ცდილობს გერმანიის მოქალაქეობის აღდგენას. 1953 წელს იგი პირველად ომის შემდეგ ჩავიდა მშობლიურ ქალაქში, სადაც და და მამა მოინახულა. 1954 წელს გამოვიდა რომანი „ჟამი სიცოცხლისა, ჟამი სიკვდილისა“. ამ დროს იგი იწყებს მუშაობას რომანზე „შავი ობელისკი“.

1958 წელს რემარკმა და პოლეტ გოდარდმა იქორწინეს. ნანატრი მოქალაქეობა რემარკს მხოლოდ გარდაცვალების წელს მისცეს. 1970 წელს რემარკი აორტის ანევრიზმით გარდაიცვალა.

       ტრიუმფალური თაღი (რომანი)

                                                  

ერიხ მარია რემარკის რომანი, რომელიც გამოიცა 1945 წელს. მწერალი მასში აღწერს გერმანელი ლტოლვილის ცხოვრებას, რომელიც არალეგალურად გადმოვიდა გერმანიიდან პარიზში მეორე მსოფლიო ომამდე. რომანის „დასავლეთის ფრონტი უცვლელია“ შემდეგ, „ტრიუმფალური თაღი“ გახდა მწერლის რიგით მეორე ბესტსელერი მსოფლიოს მასშტაბით.ტრიუმფალური თაღი არის ტრიადის დასასრული, რომელიც დაიწყო რემარკმა სამი მეგობრით. მთავარ გმირ რავიკს აწუხებს ეგზისტენციალური პრობლემები, რომელიც მეოცე საუკუნის დასაწყისიდან იღებს სათავეს, იგი მოსვენებას ვერ პოვებს ვერც პარიზში.

ეკრანიზაცია - ფილმი 1948 წ-ს  მთავარ როლებში ინგრიდ ბერგმანი და შარლემ ბუაი იხ ბმულზე კინო 

მეორე ფილმი - 1985 წ- ს მთავარ როლებში - ენტონი ჰოპკინსი და ლესლი-ენ-დაუნი

იხ. ვიდეო

ბოსტნეული კულტურები

                 ბოსტნეული კულტურები

                                               

                                              ბოსტნეული ფილიპილენების გაზრობაზე

ბოსტნეული კულინარიული ტერმინია - აღნიშნავს მცენარეები, რ-აც საჭმელად იყენებენ. ბოტანიკის თვალასაზრისით საკვებად ვარგისი მცენარე  არის სადაც შეძლება შევიდეს კენკრაც და ხილი. განეკუთვნება 10 ოჯახს:

• ჯვაროსანნი — კომბოსტო, ჭარხალი, თალგამურა (მიწამხალა), თალგამი, ბოლოკი, თვის ბოლოკი, პირშუშხა, წიწმატი;
• ქოლგოსანნი — სტაფილო, ოხრახუში, ძირთეთრა, ნიახური, ცერეცო;
• გოგრისებრნი — გოგრა, კიტრი, ნესვი, საზამთრო;
• ძაღლყურძენასებრნი — პამიდორი, წიწაკა, ბადრიჯანი, ფიზალისი;
• პარკოსნები — ცერცვი, ბარდა, ლობიო;
• შროშანასებრნი — ხახვი, ნიორი, პრასა, ჭლიკვი, ღანძილი, სატაცური;
• რთულყვავილოვანნი — სალათა, არდი, ძირშავა, არტიშოკი, ტარხუნა;
• ჯიჯლაყასებრნი — ჭარხალი, ისპანახი;
• მატიტელასებრნი — რევანდი, მჟაუნა;
• მარცვლოვანნი — ტკბილი სიმინდი.

იხ. ვიდეო

სიცოცხლის ხანგრძლივობის მიხედვით განარჩევენ ერთწლოვან, ორწლოვან და მრავალწლოვან ბოსტნეული კულტურებს. საჭმელად გამოსაყენებელი ორგანოების მიხედვით ბოსტნეული კულტურები იყოფა 4 ჯგუფად: ფოთლიანები — კომბოსტო, კამა, ოხრახუში, სალათა, ისპანახი და სხვა; ნაყოფიანები — კიტრი - უხვად შეიცავს კალიუმს, კალციუმს, რკინას, ფოსფორს, იოდს, კაროტინს, და სხვ. სასარგებლო ნივთიერებას, დიდი ხანია კიტრს იყენებენ კოსმეტოლოგიაში მისი წვენი აქრობსჭორფლებს, ფერიმჭალებს, პიგმეტურ ლაქებს, სპეციალისტების რჩევითძირად ღირებულ პროცედურებთან ერთად სასურველია სახე გაიწმინდოთ კიტრით. გთავაზობთ სახის კანის გასაახალგაზრდავებე და გამწენდ რეცეპტს - მსხვილად გახეხილი კიტრი ჩაყარეთ ბოთლში და დაასხით სპირტი(არაყი)2 კვირადადგით მზეზე, ამ ნაყენით დღეში 2 ჯერ გაიწმინდეთ სახე. კიტრი ხელს უწყობს საკვების სწრაფად ათვისებას და ორგანიზმიდან ზედმეტი სითხის გამოდევნას. გასანკუთრებით რეკომენდებულია კუჭნაწლავის (როგორც გამხსნელი საშუალების( ღვიძლისა და თირკმელების დიარეების დროს. პროტონდიტის თმის ცვენის, ნერვიულობისა და ათეროსკლეროზის დროს.ყოველდღე დალიეთ 100მლგრ ახალგამოწურული კიტრის წვენი. ეფექტის გასაძლიერებლად დაამატეთ პომიდვრის, ნისრვის 20:201 ან შავი მოცხარის ვაშლის, გრეიფუტის, წვენი 2:211.

მაღალი ტემპერატურის დროს დღეში 3 - 4-ჯერ მიიღეთ კიტრისწვენისა და თაფლის ნაყენი.

 ნესვი, საზამთრო, პამიდორი, ბადრიჯანი, ლობიო, სიმინდი და სხვა; ძირხვენები — თალგამურა, ბოლოკი, თვის ბოლოკი, სტაფილო, ჭარხალი და სხვა; ბოლქვიანნი — ხახვი, პრასა, ნიორი. მრავალწლოვანებს გამოყოფენ ცალკე ჯგუფად. ბოსტნეული კულტურები შეიცავს ვიტამინებს, აგრეთვე ნახშირწყლებს, ცილებს, ცხიმებს. ხახვში, ნიორში, ბოლოკსა და სხვა შემავალ ფიტონციდებს ახასიათებთ ბაქტერიციდული თვისებები. თითქმის ყველა ბოსტნეული ძვირფასი საკონსერვო ნედლეულია. ბოსტნეული კულტურების უმეტესობა ტროპიკული და სუბტროპიკული წარმოშობისაა, ბევრი მათგანი სითბოს მოყვარულია და მოითხოვს ნაყოფიერსა და ტენიან ნიადაგს. საქართველოში ბოსტნეული კულტურები ძველთაგანვე ფართოდაა გავრცელებული.

კულინარი

დაბალანსებული დიეტა, პირველ რიგში, გულისხმობს გემრიელი, კარგად მომზადებული საკვების დროულ და სწორად ორგანიზებულ მიწოდებას, რომელიც შეიცავს სხვადასხვა საკვებ ნივთიერებებს, რომლებიც აუცილებელია მისი ნორმალური განვითარებისათვის. დიეტაში სხვადასხვა ბოსტნეულის კომბინაციამ სასარგებლო გავლენა მოახდინა სხეულზე, ზრდის თითოეული ვიტამინის ასიმილაციის პროცენტს ცალკე. დაბალანსებული დიეტის ორგანიზებაში მნიშვნელოვანი როლი ენიჭება ბოსტნეულს - ყოველდღიური დიეტის აუცილებელ და არსებით ნაწილს, ვიტამინების საწყობებსა და სხვა ორგანულ და მინერალურ ნივთიერებებს.

ბოსტნეულში ნახშირწყლებია. ბოსტნეულში ცილის შემცველობა მნიშვნელოვნად დაბალია, ვიდრე ხორცში, და მათში ცხიმი თითქმის არ შეიცავს. ბოსტნეულის ძირითადი მნიშვნელობა ის არის, რომ ისინი შეიცავს ბიოლოგიურად აქტიურ ნივთიერებებს: ვიტამინებს (ვიტამინი C, კაროტინი, ფოლიუმის მჟავა), მინერალები, ორგანული მჟავები, ბოჭკოვანი და პექტინი .

ბოსტნეულის ჭამის დროს მცირდება ტოქსინების მოქმედება ადამიანის სხეულზე. ბოსტნეული ამცირებს გულის დაავადებებისა და კიბოს განვითარების რისკს. მეცნიერები ირწმუნებიან, რომ მწვანე და ყვითელი ბოსტნეული ხელს უწყობს კიბოს განვითარებას .

ბოსტნეული გამოიყენება დიეტურ საკვებში. ჯანმრთელმა ზრდასრულმა უნდა მოიხმაროს მინიმუმ 600 გრ ბოსტნეული დღეში .

ანტინივთიერება

                         ანტინივთიერება 

                      

                                                    ატომის სტრუქტურა ანტინივთიერებაში

საწინააღმდეგო ნაწილაკებისგან შემდგარი ნივთიერება, რომელიც სტაბილურად არ წარმოიქმნება (სადამკვირვებლო მონაცემები არ მიუთითებს ანტიმატერიის აღმოჩენაზე ჩვენს გალაქტიკასა და მის მიღმა . ანტიმეტერიის ბირთვები შედგება ანტიპროტონებისა და ანტინეიტრონებისგან, ხოლო გარსი შედგება პოზიტრონებისაგან .

მატერიისა და ანტიმეტერიის ურთიერთქმედება ანიჰილიზაციას განიცდიან, და იქმნება მაღალი ენერგიის ფოტონები ან ნაწილაკ-ანტინაწილაკის  წყვილი.

ჩვენს მიერ დაკვირვებული სამყაროს ნაწილში არ აღმოჩნდა ანტიმეტრიის მნიშვნელოვანი დაგროვება , თუმცა, მიმდინარეობს მსჯელობები იმის შესახებ, მოიცავს თუ არა სამყარო თითქმის ექსკლუზიურად მატერიას, და არსებობს თუ არა სხვა ადგილები შევსებული, პირიქით, თითქმის მთლიანად ანტიმეტრით. სამყაროში მატერიისა და ანტიმეტრიის ასიმეტრია ფიზიკის ერთ-ერთი ყველაზე დიდი გადაუჭრელი პრობლემაა (იხ. სამყაროს ბარიონური ასიმეტრია). ვარაუდობენ, რომ ასიმეტრია წარმოიქმნა დიდი აფეთქების შემდეგ წამის პირველ ფრაქციებში.

იხ. ვიდეო

ანტიმტერის არსებობის შესახებ პირველი თეორიების გამოცხადებიდან მას შემდეგ, რაც მეცნიერებს შესაძლებლობა მიეცათ ემპირიულად შეესწავლათ მისი თვისებები  უპასუხონ კითხვას - რატომ არსებობს სამყარო? "ანტიმეტერიის" მცნება წარმოიშვა სამეცნიერო წრეებში მე -19 საუკუნის ბოლოს და 1928 წელს ლეგენდარულმა ბრიტანელმა ფიზიკოსმა პოლ დირაკმა შეიმუშავა თეორია, რომლის თანახმად, მატერიასა და ანტიმატერიას ერთნაირი თვისებები აქვთ,  მუხტის გარდა,  ახლანდელი კვლევის თანახმად, რომლის შედეგებიც გამოქვეყნდა ჟურნალში Nature, მეცნიერებმა შეძლეს ანტი-წყალბადის ნაწილაკების დაჭერა და მათი არსებობის გახანგრძლივება დიდი ხნის განმავლობაში, რაც მათ აძლევდა საშუალებას ანალიზი გაეკეთებინათ თავიანთი სტრუქტურის შესახებ. ცნობილია, რომ სამყაროში თითოეულ ნაწილაკს აქვს თავისივე ანტინაწილაკები , იდენტური (ანუ სიმეტრიული) მას ყველა თვისება მსგავსი აქვთ, მაგრამ საპირისპირო მუხტით. შესაბამისად, ანტიმატერიაში არსებული ელექტრონისა და პროზიტრონის ანალოგიურად   პოზიტრონი და ანტიპროტონი, რომლებიც ერთად ქმნიან ანტიატომს - ანტიწყალბადს. პრობლემა ის არის,რომ   ანტიმატერია ძალიან არასტაბილურია და, ჩვეულებრივ ნივთიერებებთან ურთიერთობისას, ნაწილაკებსა და ანტინაწილაკებისას   ანიჰილიზიაცია წარმოიშვება და  მაღალი ენერგიის ფოტონები ან წყვილი ნაწილაკა-ატინაწილაკების წყვილი. ამ მომენტში სამყაროს ერთ – ერთი უდიდესი საიდუმლოა: თუ სამყაროს წარმოშობისას  შეიქმნა იგივე ოდენობა მატერია და ანტიმატერია, მაშინ რატომ არ გაქრა იგი განადგურების შედეგად? ექსპერიმენტულად ამ კითხვაზე პასუხის გასაცემად და დაადასტუროს დისერტაცია მატერიისა და ანტიმეტრიული თვისებების მახასიათებლების შესახებ, შვეიცარიის ცერნის ლაბორატორიაში მომუშავე საერთაშორისო სპეციალისტთა ჯგუფს დასჭირდა ანტი-წყალბადის ატომის ხაფანგი და მისი არსებობის გახანგრძლივება საკმაოდ გრძელი პერიოდის განმავლობაში. 2010 წელს, Alpha– ს პროექტის გუნდმა მოახერხა 38 ანტიწყალბადი  ატომის ჩასმა "ვაკუუმური ხაფანგში", გაყოფილი წამით; 2011 წელს მათ გაიმეორეს ექსპერიმენტი, მაგრამ ამჯერად მათ მოახერხეს  მხოლოდ 1000 წამზე მეტი გაჩერება. თანდათანობით, ფიზიკოსებმა შეძლეს ანტიმატერიის თვისებების ანალიზის დაწყება, რაც, ალფა პროექტის ერთ-ერთი თანამშრომლის თქმით, ამ ექსპერიმენტის საწყისი მიზანი იყო. ”თითქმის 20 წელი დაგვჭირდა იმის შესწავლა, თუ რამდენად იდენტურია მატერიისა და ანტიმეტრის თვისებები, ახლა კი ექსპერიმენტულად პასუხი შეგვიძლია,” - თქვა პროექტის მონაწილე ჯეფრი ჰანგსტმა BBC– სთან ინტერვიუში.

იხ. ვიდეო

ახმედ ხალდოს ძე ზაკაევი

              ახმედ ხალიდოს ძე ზაკაევი

                    

                                                   ფოტო ახმედ ზაკაევის. გადაღებული 2002წ

(ჩეჩ. ზაქაევი ხალიტან ვოხ ახმად; 1959 წლის 26 აპრილი, სოფ. კიროვსკი, ტალდი-კურგანის რაიონი, ყაზახეთის სსრ) - იჩკერიის არაღიარებული ჩეჩნეთის რესპუბლიკის ბრიგადის გენერალი. კულტურის მინისტრი და ჩრი- ს მინისტრის მოადგილე, 1996 წლიდან - CRI საგარეო საქმეთა მინისტრი. 2007 წლის ნოემბერში ჩეჩნეთის ემიგრაციის ნაწილი გამოცხადდა არარსებული ჩრი- ს ”პრემიერ მინისტრად”.

2002 წლის იანვრიდან ცხოვრობს დიდ ბრიტანეთში. ამავე წელს, რუსეთის ფედერაციის გენერალურმა პროკურატურამ დაადანაშაულა ზაქაევი 1991 წელს 2001 წლამდე ბანდების შექმნისთვის, რომლის რიცხვი 300-დან 1,500 მილიციამდე იყო, ასევე ტერორისტული და ჩვეულებრივი დანაშაულები . რუსეთის ხელისუფლებამ სცადა მისი ექსტრადიცია რუსეთის ფედერაციაში . 2003 წელს ლონდონის სასამართლომ უარყო ზაქაევის ექსტრადიციის მოთხოვნა, ბრალდებას უწოდებდა პოლიტიკურად მოტივირებულ და გამოხატავდა შიშებს, რომ ზაქაიევს შეიძლება აწამებდნენ რუსეთში ექსტრადირების შემთხვევაში .

2003 წლის ბოლოს, ზაკაევმა მიიღო პოლიტიკური თავშესაფარი დიდ ბრიტანეთში და ამჟამადაც იქ ცხოვრობს.  იხ. ვიდეო ,, რუსეთი მზად არის დასაშლელად''

ასტროფიზიკა

                                  ასტროფიზიკა

               

ორი  წარმოდგენილი ოპტიკური სპექტრის: ზემოთ ,, ბუნებრივი'' (ხილული სპექტროსკოპი), ქვემოთ - როგორც დამოკიდებული ინტესივობის ტალღის სიგრძეზე. ნაჩვენებია კომბონირებული სპექტრული გამოსხივება მზის. აღნიშნულია შთანთქმის ხაზები ბალმერის სერიის წყალბადის.

ასტრონომიის განყოფილება რ-იც იკვლევს ფიზიკის და ქიმიის პრინციპებს ასტრონომიული ობიექტების (ბერძნ. ἀστήρ - ასტრო ვასრკვლავი და  φυσικά - ,, ბუნება ;;) ისეთი ასტრონიმიული  ობიექტებს იკვლევს როგორებიც არის ვარსკვლავები, გალაქტიკები, ეკზოპლანეტები და სხვ. ფიზიკური მატერიის თვისებებს ყველა მაშტაბის  და მათი წარმოშობას სამყაროში სწავლობს კოსმოსგონია.

იხ. ვიდეო

დაკვირვებითი ასტრონომია არის ასტრონომიული მეცნიერება, ის მოიცავს ჩაწერილ მოცემებს. თეორიულ ასტროფიზიკასთან კონსტრანტში, რომელიც მოიცავს გაზომნვადი შედეგის ფიზიკური მოდელის აღმოჩენას. ის ციურ სცხეულებზე ტელესკოპით და სხვა ახვა აპარეტებით დაკვირბების პრაქტიკაა.

დაკვირვებითი ასტროფიზიკის ძირითადი დაკვირვებები ელექტრომაგნიტური სპექტრით ხორციელდება.

                                                            

                                                                             რადიტელესკოპი РТФ-32

• რადიო ასტრონომია შეისწავლის რადიაციას რომლის გამოსხივებაც რამდენიმე მილიმეტრს უდრის. კვლევის სამაგალითო არეალია რადიოტალღები, როგორც ყოველთვის ის იმიტირებულია ისეთი ცივი ობიექტებით როგორიცაა ინტერსტერალური გაზი და ქვიშის ღრუბლები; კოსმოსური მიკროტალღოვანი ფონის რადიაციის ფერი წითელია თუ ის დიდი აფეთქების, პულსარის ან სუპერნოვადან მოდის. ასეთი კვლევებისთვის საჭიროა უზარმაზარი რადიოსკოპები.

• ინფრაწიტელი ასტრონომია შეისწავლის ისეთ რადიაციულ გამოსხივებას რომელიც იმდენად დიდია რომ შეუიარაღებელი თვალითაც კი შესამჩნევია, მაგრამ ასევე ეს გამოსხივებები რადიოტალღებზე პატარაა პატარაა. ინფრაწითელი დაკვირვებები როგორც წესი ხორციელდება ტელესკოპებით რომლებიც ძალიან გავს ოპტიკურ ტელესკოპებს. ვარსკვლავებზე ცივი ობიექტები (უმეტეს წილად პლანეტები) შეისწავლება ინფრაწითელი ასტრონომიით.

• ოპტიკური ასტრონომია ასტრონომიის ყველაზე ძველი დარგია. ამ დარგში სპეცტროსკოპები ყველაზე მეტად გამოყენებადი ინსტრუმენტია. დედამიწის ატმოსფერო ოპტიკურ ობსერვარტორიებს ხელს უშლის, ამიტომ მაღალი ხარისხის სურათების და გამოსახულებების მისაღებად გამოიყენება კოსმოსური ტელესკოპები და ადაპტირებული ოპტიკები. ტალღის ასეთი სიდიდე განაპირობებს იმას რომ ციური სხეულები უკეთ ჩანან ამიტომ ამითომ იკვეთება მათი ქიმიური სპექტრი და შესაძლებელის ხდება ვარსკვლავების, გალაქტიკების და ნებულის ქიმიური შემადგენლობის დადგენა.

• ულტრაიისფერი, რენგენული და გამა სხივების ასტრონომია სეისწავლის ძალიან ენერგიულ პროცესებს როგორებიცაა ბინალური პულსარები, შავი ხვრელები და მაგნეტარები. რადიაციის ეს სახეები დედამიწის ატმოსფეროში ვერ აღწევენ დამათი გამოკვლევა მხოლოდ კოსმოსური ტელესკოპებით არის შესაძლებელი

                                                                         

 ხაზები გვიჩვენებს სუპერ ნოვას აფეთქების დროს მატერიის ამოფრქვევის მიმართულებას და წარმოდგენას გვიქმნის პულსარების ჩამოყალიბებასზე.

თეორიული ასტროფიზიკა იყენბს ხელსაწყოების ფართო ვარიაციებს მაგალითად ანალიტიკური მოდელი (ვარკვლავის თვისებების დასადგენად) და კომპიუტერული სიმულაცია, თვითოეულ მადგანს გააჩნია საკუთარი დადებითი და უარყოფითი. ასნალიტიკური მოდელით შესაძლებელია ვარსკვლავის ზედაპირის შესწავლა ხოლო კომპიუტერული სიმულაცია გამოიყენება ვარსკვლავის შიგნიდან შესასწავლად და იმის გასაგებათ თუ რა ხდება მის გულში. თეორიტიკოსები ასტროფიზიკაში ცდილობენ რომ შექმნან სახვადასხვა ციური სხეულების კომპიუტერული მოდელები (სიმულაციები) და ისე დააკვირდნენ მას. ეს დამკვირვებლებს ეხმარება რომ მიიღონ მონაცემები სხეულების შესახებ და შემდეგ მათი პრაქტიკული შესწავლის გზები აირჩიონ.

იხ. ვიდეო საინტერესო მოსაზრებებია და ერთგვარი ორიგინალურიც 

თეორიტიკოსები ასევე ცდილობენ რომ შეცვალონ სიმულირებული სხეულები ახალი მონაცემების მიღების მიზნით. ამრიგად თეორიტიკოსების მთავარი მიზანია რაც შეიძლება ნაკლები ცვლილების კაკეთება მონაცემების რეალობასთან მორგების მიზნით, რადგან ბევრი ცვლილების გაკეთება მათ მოდელების მიტოვებისაკენ უბიძგებს.

თეორიული ასტროფიზიკა სეისწავლის: სტერალურ დინამიკას და ევოლუციას; გალაქტიკის ფორმაციას და ევოლუციას; მაგნეტოჰიდროდინამიკას; მატერიის დიდი სტრუქტურებს სამყაროში; კოსმოსური რადიაციის წარმოშობას; ზოგად ფარდობითობის თეორიას და ფიზიკურ კოსმოლოგიას, სიმებიანი კოსმოლოგიის და ასტრონაწილაკური ფიზიკის ჩათვლით. ასტროფიზიკური ფარდობითობა ემსახურება შავი ხვრელების და გრავიტაციული ტალთღების შესწავლას.

ზოგ ზოგადად აღიარებულ თეორიებს შეისწავლის თეორიული ასტროფიზიკა, ესენია დიდი აფეთქებია, კოსმოსური ინფლექცია, შავი მატერია, შავი ენერგია და ფიზიკის ფუნდამენტური თეორიები. ხოლო ჭიის ხვრელები მიეკუთვნებიან იმ ჰიპოთეზების და თეორიების რიცხვს რომლებიც არავი დაუდასტურებია და არავის აღმოუჩენია მაგრამ არსებობს მათი არსებობის თეორიული შესაძლებლობა.

ანტიპროტონი

                          ანტიპროტონი

                                          

                                                           ანტიპრტონის სტრუქტურა

პროტონის ანტინაწილაკი. ანტიპროტონის მასა (938,2 მეგევ) და სპინი (1/2) პროტონის მასისა და სპინის ტოლია. ელექტრული მუხტი, მაგნიტური მომენტი, ბარიონული მუხტი და იზოტოპური სპინის მესამე მდგენელი პროტონის შესაბამისი სიდიდეების საპირისპირო ნიშნისაა.

ანტიპროტონის არსებობა იწინასწარმეტყველა ელემენტარული ნაწილაკების თანამედროვე თეორიამ, ექსპერიმენტულად კი აღმოაჩინა ე. სეგრეს ჯგუფმა 1955 წელს ბერკლიში (აშშ) ბევატრონზე სპილენძის ბირთვებისა და 6,3 გევ ენერგიამდე აჩქარებული პროტონების ურთიერთქმედებისას, რის შედეგადაც p, p წყვილები წარმოიშობა. პროტონებთან და ნეიტრონებთან დაჯახებისას ანტიპროტონი განიცდის ანიჰილაციას დიდი ენერგიის მქონე 4-5 π-მეზონის გამოსხივებით.

ასტრონომებმა დედამიწაზე ანტიპოტონის სარტყელი  აღმოაჩინეს. სტატია გამოქვეყნებულია Astrophysical Journal Letters -ში, ხოლო მისი ანაბეჭდი ხელმისაწვდომია arXiv.org– ზე.

იხ. ვიდეო

ცნობილია, რომ როდესაც კოსმოსური სხივები ეჯახება ზედა ატმოსფეროს, წარმოიქმნება მრავალი ელემენტარული ნაწილაკი, რომელთა შორისაა ანტიპროტონები. ვინაიდან ეს უარყოფითად დატვირთული ნაწილაკებია, ისინი მოძრაობენ დედამიწის ძალის ხაზების გასწვრივ, რითაც ქმნიან ერთგვარ ანტიპროტონულ სარტყელს. თუმცა ბოლო დრომდე ვერ მოხერხდა ამ ნაწილაკების დაფიქსირება.

როგორც ახალი გამოკვლევის ნაწილი, მეცნიერებმა გაანალიზეს PAMELA მოწყობილობის მიერ დაბალი ორბიტაზე შეგროვილი მონაცემები ფრენის 850 დღის განმავლობაში. სხვა საკითხებთან ერთად, ამ მოწყობილობას, რომელიც ერთობლივად შეიქმნა რუსეთის, შვედეთის, იტალიისა და გერმანიის მიერ, შეეძლო ანტიპროტონების რეგისტრაცია. ცალკე, მკვლევარებმა შეისწავლეს ინფორმაცია, რომ მოწყობილობა შეგროვდა სამხრეთ ატლანტიკური ანომალიის გავლით ფრენის დროს - რეგიონი, სადაც ვან ალენის გამოსხივების ქამარი ყველაზე ახლოს მდებარეობს დედამიწის ზედაპირთან. ამ რეგიონში, აპარატურა იყო ფრენის მთლიანი დროის 1.7 პროცენტი.

შედეგად, მეცნიერებმა შეძლეს დაადგინონ, რომ სანამ მოწყობილობა იმყოფებოდა ანომალიაში, მან აღრიცხა 28 ანტიპორტონი. ანტიპაწილაკების რეგისტრაციის ეს სიხშირე მნიშვნელოვნად (მასშტაბის რამდენიმე დავალებით) აღემატება ზედა ატმოსფეროში მათი რეგისტრაციის სიხშირეს. მეცნიერთა აზრით, ეს იმის მტკიცებულებაა ანტიპროტონის ქამრის არსებობის შესახებ, რომელიც ანომალიაში დედამიწასთან ახლოსაა. თავად მკვლევარები ხაზს უსვამენ, რომ ანტიპროტონების რაოდენობა დედამიწის მაგნიტური ველის მიერ დატყვევებულ სხვა დატვირთულ ნაწილაკებთან შედარებით ძალიან მცირეა.

Dawn (კოსმოსური ხომალდი)

           Dawn (კოსმოსური ხომალდი)

                     (კოსმოსური ზონდი)

                                         

                           Dawn დონი პლანტაშორისო ფრენისას (კოფიუტერული გრაფიკა)

(ინგლ. Dawn - აისი) 2007 წლის 27 სექტემბერს გაშვებული ნასას კოსმოსური ზონდი, რომლის მისია ასტეროიდების სარტყლის ორი ყველაზე მასიური წევრის გამოკვლევა იყო: ასტეროიდი ვესტასა და ჯუჯა-პლანეტა ცერერასი. დონმა ვესტას 2011 წელს მიაღწია, ხოლო 2012 წლის სექტემბერში ციური სხეულის ორბიტაზე მუშაობა დაასრულა. მეცნიერთა გათვლებით ზონდი ქარონს 2015 წელს მიაღწევს.

დონი პირველი კოსმოსური ხომალდი იქნება, რომელიც დედამიწისა და მთვარის გარდა ორი პლანეტარული სხეულის ორბიტაზე მოხვდება, და ასევე პირველი, რომელიც ქარონს ეწვევა. ის არის პირველი კვლევითი მისა რ-იც ერთზე მეტი ორბიტის ასევე პირველი მოქედი ასტეოროიდების ზოლში (2011 - 2012წწ) და პირველი ჯუჯა პლანეტის ორბიტაზე გავიდა (2015წ-ს) . მაქსიმალური სიჩქ. აპარატის გახდა 100 000 კმ. სთ

იხ. ვიდეო

2010წ-ს ლაბორატორია რეაქტიული მოძრაობის ნასას კალიფორნიაში განაცხადა, რომ კოსმოსური პაპარატმა დონმა რ-იც იონური ძრავზე მოძრაობს გახდა პირველი ყველაზე სწრაფი კოსმოსური აოარატი, ოდესღაც გაშვებული ადამიანის მიერ გაშვებული კოსმოსში.

ფრენის გეგმა

ფრენა აპარატის

გეგმა ფრენის გათვლილი იყო 8 წელზე გათვალისწინებული იყო სპირალური ტრაექტორია, სამი ბრნვა მზის გარშემო.

2011წ-ს აგვისტოს - 2012წ -მდე იკვლევდა ასტეროიდს ვესტას.

2012წ-ის აგვისტოდან გასვლა ბრუნვით სპირალურად გრავიტაციული ველიდან ვესტოდან და გადასვლა ცერერას ორბიტაზე.

ვესტას სურათი გადაღებული ავტომატური საპლანეტათაშორისო აპარატი ,, დონის მიერ 2011წ-ის 17 ივლისი

2011წ-ის 3 მაისს ზონდმა პირველი ფოტოგრაფია შეძლო ვესტის რ-იც დაშორებული იყო 1,21 მლნ კმ, დაწყო პირველი ეტაპი ასტეროდის კვლევის მაისის განმავლობაში კი ის 640 ათასი - 1 მლნ კმ ხოლო 27 ივლის კი უფრო დაუახლოვდა 16 000 კმ რადრისაც ორი წრე დაარტყა მზეს.

ფოტოსურათი ცერერას

რით იყო საინტერესო  და შედეგებეი ,,დონის '' კვლევებმა აჩვენა, რომ უკიდურეასდ მნიშვნელოვანია მრავლფეროვანი მორფოლოგიური ზედაპირი ვესტას ზედაპირის კვლევებისას: აღმოცენილი იქნა ღრუები, ქანები, კლდეები, ბორცვები და ძალიან დიდი მთა. რეგისტრირებულია ძლიერი დიქოტომია, ანუ ფუნდამენტური განსხვავებაა ჩრდილოეთ და სამხრეთ ნახევარსფეროებს შორის. ჩრდილოეთი უფრო ძველი და ძლიერია კრატერებით, ხოლო სამხრეთი უფრო ნათელი და რბილია, აქვს ბაზალტის ლითოლოგია და ჩრდილოეთით მინიმუმ ორჯერ ახალგაზრდაა: მისი ასაკი 1-2 მილიარდი წელია შეფასებული, ხოლო ჩრდილოეთის რელიეფის უძველესი ელემენტები მხოლოდ 4 მილიარდ წელზე ნაკლებია. ანომალიური მუქი ლაქები და ზოლები ზედაპირზე შეესაბამება ვესტას მეტეორიტებში ნაპოვნი მუქი ჩანართებით და მათ წარმოშობას, სავარაუდოდ, შთამბეჭდავ მოვლენებს უძველეს პერიოდში.

დონის ორბიტა ცერცერას გარშემო